Hoogsensitiviteit. Vrije visie, eigen stem

Transcriptie

1 Hoogsensitiviteit Vrije visie, eigen stem

2

3 Hoogsensitiviteit Hoogsensitief of hooggevoelig Hoogsensitief: wat het niet is Een kijkje in de hersenen Omgaan met hoogsensitiviteit Hoogsensitiviteit op het werk

4 Wikipedia:

5

6 Iemand met hoogsensitiviteit onderscheidt zich door een sterke vaardigheid om externe factoren waar te nemen + ze diepgaand te verwerken Gevolg: een verhoogde kwetsbaarheid voor overprikkeling en emotionaliteit

7 Aantal HSP ers

8 4 fundamentele kenmerken voor hoogsensitiviteit (Aron en Aron) 1. Diepgaande verwerking 2. Overstimulatie 3. Emotionele intensiteit 4. Sensorische sensitiviteit

9 4 fundamentele kenmerken voor hoogsensitiviteit (Aron en Aron) 1. Diepgaande verwerking Een soort van algemene bedachtzaamheid De tijd nemen om beslissingen te nemen

10 4 fundamentele kenmerken voor hoogsensitiviteit (Aron en Aron) 2. Overstimulatie In stressvolle situaties: Vertonen van sterke autonome arousal Afname cognitieve activiteit Gevolg : ontwikkelen van copingstrategieën of voorkomen van..

11 4 fundamentele kenmerken voor hoogsensitiviteit (Aron en Aron) 3. Emotionele intensiteit Intensere emotionele reacties (+ / -) Intensere emoties ervaring dan niet-hsp ers

12 4 fundamentele kenmerken voor hoogsensitiviteit (Aron en Aron) 4. Sensorische sensitiviteit Sterk bewust zijn van subtiliteiten in de omgeving Sneller geïrriteerd door onschadelijke stimuli

13 4 fundamentele kenmerken voor hoogsensitiviteit (Aron en Aron) 4. Sensorische sensitiviteit : personen die hoog scoren: Lagere pijngrens Sneller opmerken van subtiele verschillen Moeite met stimuli van een hoge intensiteit

14 OF

15 HOOGSENSITIEF of HOOGGEVOELIG DIEPGAANDE VERWERKING Aangeboren Overleven Pauze-checksysteem

16 HOOGSENSITIEF of HOOGGEVOELIG UITKOMST VAN DE DIEPGAANDE VERWERKING Meer mensen hooggevoelig dan hoogsensitief Gedragsniveau= quasi gelijk Kan maar niet noodzakelijk gedrag: overprikkeld, prikkelbaar, emotioneel, empathisch, zorgend

17 Hoogsensitiviteit: een persoonlijkheidskenmerk Geen aandoening of stoornis Persoonlijkheidskenmerk met voor- en nadelen Uiteenlopende factoren -> verschillend gedrag: Eerdere ervaringen Context

18 Hoogsensitieve kenmerken Zich anders voelen Minderheidsgroep -> onlosmakend verbonden: - hoe je jezelf ziet - hoe anderen je zien Zoeken aansluiting bij de niet-hsp ers kopiëren gedrag -> verschillen niet meer zichtbaar

19 Hoogsensitieve kenmerken Zich afgewezen voelen Calimerocomplex Diepere verwerking van info -> harder aankomen Social referencing -> overinterpretatie

20 Hoogsensitieve kenmerken Niet kunnen stoppen met complex doen anderen -> moeilijker maakt dan nodig Kinderen: niet-leeftijdsconforme uitspraken Hoogbegaafdheid!

21 Hoogsensitieve kenmerken Uitbarstingen Overprikkeling <- te lang in drukke omgeving <- te hard gepusht <- te lang gepusht

22 Hoogsensitieve kenmerken Rechtvaardigheid Identificatie met de underdog Idealisten Conflicten : bedreigend - diepgaande verwerking - neiging tot overinterpretatie

23 Hoogsensitieve kenmerken Meer prosociaal gedrag door rechtvaardige behandeling Positieve gevoelens Prosociaal gedrag - inleven - moraliteit - ontwikkelen geweten - sociale cognities (schuld en schaamte)

24 Hoogsensitieve kenmerken Impulsief Soms wel/soms niet Link met overprikkeling -> eerst doen en dan denken

25 Hoogsensitieve kenmerken Keihard voor zichzelf Keuren eigen gebreken af Moeite om aspecten van zz te aanvaarden Halen zz naar beneden: bedreigend - diepgaande verwerking - neiging tot overinterpretatie

26 Hoogsensitieve kenmerken Teruggetrokken Introvertie? Niet noodzakelijk! Onvertrouwde situaties Pauze-checksysteem - onvertrouwde situatie? Traag op gang - vertrouwde situatie? (Zelfs) extravert gedrag

27 Een label Negatief Onjuist en oneigenlijk gebruik van etiketten Verkleinen van kans op juiste zorg en steun Positief Groep van gelijkgestemden prototype : herkenbaar

28

29 Hoogsensitiviteit: geen aandoening of ziekte

30 Hoogsensitiviteit: verschillende verschijningsvormingen

31

32 kenmerken terug te vinden bij ADHD: sterk uitbarsten onrustig en afgeleid Aandacht : HSP er: mogelijk (rustige plek) ADHD: knelpunt

33 kenmerken terug te vinden bij Autisme: Prikkels: mogelijks erg overgevoelige reactie Bedachtzaam gedrag ++ Bevraging ouders: kwalitatieve verschillen zichtbaar tijdens observaties - Imitatie - Joint attention - Symbolisch spel

34 kenmerken terug te vinden bij Autisme: Bedachtzaam gedrag : Imitatie imiteren even vaak kwaliteit van de imitaties verschilt vertraagde ontwikkeling van het imiteren

35 kenmerken terug te vinden bij Autisme: Bedachtzaam gedrag : Joint attention (= het verdelen van de aandacht tussen jezelf, iemand anders, een voorwerp of een gebeurtenis) begrijpen en gebruiken van een woord op een gepaste manier de ontwikkeling van spel, imitatie en sociaal gedrag

36 kenmerken terug te vinden bij Autisme: Bedachtzaam gedrag : Symbolisch spel weinig variatie in de verbeelding zich uit het niets iets voorstellen: lukt niet kopie van andermans gedrag

37 kenmerken terug te vinden bij Hoogbegaafdheid (IQ 130): 87 % is ook HS Verder onderzoek

38

39 stress

40 Stress synoniem : overprikkeling + en Zonder stress: Geen innovatie Geen vooruitgang Geen zelfinzicht Geen zelfontwikkeling

41 Stressrespons: kort en krachtig vrijkomen van cortisol en adrenaline gecoördineerd door het autonome stelsel, gebruik makend van 2 takken : - de sympathicus - de parasympathicus

42 Cortisol en adrenaline Adrenaline opgejaagdheid, verhoogde hartslag bloeddrukstijging versnelde en oppervlakkige ademhaling gespannen spieren zweten trillen blozen

43 Cortisol en adrenaline Cortisol spijsvertering urinewegen Immuunsysteem

44 2 takken : - de sympathicus - de parasympathicus

45

46

47

48 ondertitel Stressbrein actief? -> meer automatisch gedrag gevolg meer fouten meer emotioneel gedrag vatbaarder voor afleiding en verlokking minder moeite zaken minder goed in perspectief

49 ondertitel Frontale lob uitgeschakeld? Logisch denken Relativeren Rationeel denken Problemen oplossen Zelfregulatie Nadenken vooraleer je iets zegt of doet Betekenis maken uit wat je hoort Cencentratie Geheugen gebruiken

50

51 Aandacht besteden aan: Overprikkeling Herstel Pro-activiteit: piekeren en focus houden op wat je kunt veranderen en wat je wel kan controleren Zingeving Verbondenheid/relaties Zelfzorg -> beweging, slaap en voeding

52 Uitdagingen: Grenzen stellen Communicatie Leren vissen i.pl.v. vis te geven/krijgen Voorkomen van jezelf te verliezen

53 Mild zijn voor jezelf vriendelijk en begripvol tegenover je fouten en gebreken vergroot de motivatie om persoonlijke zwakheden en eerdere mislukkingen aan te pakken en te vermijden dat ze opnieuw voorkomen Waar personen met HSP milder zijn naar anderen toe (i.v.m. niet-hsp ers), zullen ze zichzelf meer verfoeien bij fouten (i.v.m. niet-hsp ers)

54

55 geestelijke gezondheid : Wereldgezondheidsorganisatie definitie De subjectieve ervaring van welbevinden, waarin de persoon zichzelf tot zijn/haar volle potentieel brengt in zijn/haar leven èn in de maatschappij Criteria realisatie eigen potentieel doel in het leven persoonlijke groei autonomie omgevingsbeheersing zelfacceptatie positieve relaties

56 Anticiperen op afwijzing 2 groepen: HSP 1.als talent 2.als last is de aanwezigheid van de anticipatie op afwijzing - Extreem uitputtend - Stressbrein : mogelijkheid van dreiging, angst en onzekerheid

57 de 3 fasen van anticipatie van afwijzing 1. Verhoogde waakzaamheid voor indicatoren van afwijzing en constant op zijn hoede voor tekenen van sociale afwijzing 2. Verschillen kunnen detecteren tussen signalen van afwijzing en andere soorten signalen die zich voordoen in de sociale omgeving 3. Gevoeligheid voor afwijzing uit zich als een soort allergische reactie op afwijzing -> verdedigingsmechanisme treedt in werking met als gevolg : agressie of vijandigheid ontvanger voelt zich aangevallen en reageert

58

59 Leren uit feedback Prefrontale cortex -> betekenis halen uit boodschap, die te integreren met wat je al over jezelf weet en zo te leren uit fouten en kritiek. Bij overprikkeling: geen optimale werking prefrontale cortex gevolg: - overinterpreteren van opmerkingen - erg persoonlijk nemen van feedback/kritiek

60 Leren uit feedback Mogelijke gevolgen van interpreteren vanuit overprikkeling: Enkel fragmenten van de boodschap Enkel het negatieve horen Generaliseren van de boodschap Emotioneel worden gaan huilen Feedback wordt niet gekaderd binnen werkcontext maar wordt beschouwt als een persoonlijk falen Niet kunnen of niet durven nadenken over betekenis boodschap Niet kunnen of niet durven reflecteren over eigen aandeel Geen lessen trekken uit de boodschap

61

62 Leren relativeren Stap van een gebeurtenis tot gedrag verloopt via verschillende tussenstapjes Objectief waarneembare feiten: automatisch interpretaties gedachten over.. en interpretaties feiten : niet altijd objectief/juist

63

64 Leren communiceren

65 verbindende communicatie

66

67

68 Hoogsensitiviteit op het werk Optimale omstandigheden: meer creativiteit en hulpgedrag op het werk t.o.v. niet-hsp ers verdwijnt i.g.v. Hoge werkdruk Weinig steun van de leidinggevende Situaties waarin sprake is van veel emotionele eisen

69 Hoogsensitiviteit op het werk Geen optimale omstandigheden: Grotere kans op burn-out Groter gebruik van medicatie Meer gebruik van psychologische begeleiding Vaker afwezig op het werk

70 Hoogsensitiviteit op het werk Geen optimale omstandigheden: toch positief nieuws!!!

71 Klacht of kracht Je hoeft het afgelopen jaar geen Nobelprijs gewonnen te hebben om toch tevreden te zijn met wat je hebt gepresteerd

72 Wat vertel ik op de werkvloer? Voordelen? Nadelen?

73 Focus en doelgericht handelen

74 Oefening: teken een tijdlijn op een stuk papier (markeer!! momenten) Wanneer voelde je je goed in jouw leven? Wat deed je toen op alle levensdomeinen? Wat was de context? Denk hierbij aan vriendschappen, hobby s sport, werk. Hoe deed je dit? Welke acties ondernam je dagelijks of wekelijks? Wie was hierbij betrokken (Wie passief betrokken/wie actieve rol) Wat leer je hieruit? Wat zijn de omgevingsfactoren die je tot je volle potentieel laten komen? Welke actiepunten kan je benoemen om de kans op dergelijke goede periodes te vergroten? Wat is het eerste actiepunt?

75 Is het wel jouw verantwoordelijkheid?

76 Is het wel jouw verantwoordelijkheid? HSP er: erg alert op mogelijke conflicten, problemen, taken en verantwoordelijkheden. Gevolg: kunnen zich verantwoordelijk voelen voor taken of problemen die niet tot takenpakket behoren. oorzaak: zz snel opwerpen als hulp, moeilijk bewaken van grenzen bij persoonlijk contact,..

77 Risico!

78 Werkcontext

79 Raap jij de eieren van anderen? Staat jouw agenda vol met taken die niet belangrijk zijn voor jouw doel? Heb je het gevoel dat ze altijd bij jou komen wanneer er iets moet worden opgelost? Kan je moeilijk nee zeggen? Geef je jezelf steeds op als vrijwilliger voor een taak? Heb je het gevoel dat je steeds brandjes van collega s moet blussen? Voel je de neiging om al ja te zeggen nog voor er een vraag is gesteld? Ben je erg gevoelig voor uitspraken als als we de taak aan jou geven, zijn we er zeker van dat het goed gebeurt? Krijg jij soms de zwartepiet toebedeeld als dingen niet goed lopen bij een taak die eigenlijk van een collega was? Denk je bij het lezen van deze checklist: hebben ze deze checklist speciaal voor mij gemaakt?

80 Tips om je eigen grenzen beter te bewaken: Plan eerst hersteltijd in voor je impulsief ja zegt. Antwoord standaard ik kom erop terug of koop een beetje tijd met zinnen als dat moet ik even in mijn agenda bekijken of stuur me er even een mailtje over, dan bekijk ik het. Vraag je altijd af of dit wel een klus is voor jou. Ben je betrokken en is het jouw verantwoordelijk Ga na of deze taak helpt om je vooropgestelde doel te verwezenlijken. Doe aan zelfreflectie. Zo kan je snel ingrijpen wanneer er een eitje teveel op je bord ligt. Bedenk altijd: zou ik hiervoor mijn avond opofferen? Als het antwoord neen is, weiger dan vriendelijk

81

82 Matcht jouw werk met wie je bent? Werkplezier: voorwaarden Match met: persoonlijke kenmerken normen en waarden behoefte aan specifieke jobcompetenties interne motivatie inzet voor de taak

83

84 HOOGSENSITIVITEIT