Samenvatting. 2 Jaarverslag 2011 Raad voor Vastgoed Rijksoverheid

Transcriptie

1

2 Samenvatting Voor de RVR (-diensten) stond 2011 in het teken van project 13 van de Compacte rijksdienst voor het onderdeel Vastgoed. Het nieuwe eenjarige werkprogramma van de RVR voor het jaar 2011 had daarom het centrale thema besparen gekregen. De heer Van der Vlist schreef ook over dit thema in juli na ruggespraak met alle diensten- een adviesrapport genaamd Verkenning van de mogelijkheden om bij de inzet van rijksvastgoed besparingen en hogere rendementen te bereiken. De bij de RVR aangesloten diensten dienden immers volgens het regeerakkoord van november 2010 al flink op de materiële en personele kosten te bezuinigen en de daarbij behorende clustering van uitvoeringdiensten biedt aanzienlijke besparingsmogelijkheden. Besparingen zitten volgens het regeerakkoord in een sterke vereenvoudiging en standaardisering van processen, outsourcing en daarna samenvoeging. In de Uitgangspuntennotitie van de ministerraad van november 2011 werd vastgesteld dat deze jaarlijks een vastgoedportefeuillestrategie vaststelt, een rijksvastgoedbedrijf wil vormen bestaande uit de Rijksgebouwendienst en het Rijksvastgoed- en ontwikkelingsbedrijf met een optie voor latere aanhaking van andere diensten (met name de Dienst Vastgoed Defensie), een versterking van de beleidsmatige afstemming tussen de departementen wil door het bestaande Ambtelijk Opdrachtgeversberaad te laten optreden als beleidsmatig opdrachtgever van alle rijksdiensten met rijksvastgoed, stroomlijning wil van de ondersteuning van het Ambtelijk Opdrachtgeversberaad en de Raad voor Vastgoed Rijksoverheid door dit in één stafdirectie te combineren met een onafhankelijke adviesfunctie voor activabeheer, verhoging van het rendement wil door het afstoten van vastgoed door geleiding van alle verkopen van rijksvastgoed via het rijksvastgoedbedrijf, dat dan tegen betaling overtollig vastgoed overneemt van de departementen (met uitzondering van al gemaakte afspraken uit het regeerakkoord en decentralisatieakkoord) en tenslotte wil men toewerken naar meer shared services zoals voor geo-informatie en cultureel erfgoed. In 2011 was er vanuit de RVR aandacht voor het verder verbreden van de contacten met andere organisaties, zowel nationaal als internationaal. Door deelname aan bijeenkomsten van PureNet, de Provada, het organiseren van themalunchbijeenkomsten alsmede de jaarlijkse editie van de eigen Landelijke Vastgoeddag, werden effectieve mogelijkheden geboden om het vastgoednetwerk van de diensten uit te breiden. Het omgaan met Cultureel Erfgoed werd een steeds belangrijker aandachtspunt. Dit resulteerde onder meer in een volledig overzicht van de rijksmonumenten van het Rijk en een agenda voor verdere rijksbrede samenwerking. 2 Jaarverslag 2011 Raad voor Vastgoed Rijksoverheid

3 Inleiding De RVR De Raad voor Vastgoed Rijksoverheid (RVR) is opgericht in In de RVR werken verschillende vastgoeddiensten van het Rijk samen. Bij de oprichting van de RVR waren dat de Dienst Landelijk Gebied (DLG), Rijkswaterstaat (RWS), Domeinen Onroerende Zaken, de Rijksgebouwendienst (Rgd) en de Dienst Vastgoed Defensie (DVD). In 2006 sloot het Gemeenschappelijk Ontwikkelingsbedrijf (GOB) zich aan en sinds 2008 nemen ook ProRail B.V., Staatsbosbeheer (SBB) en het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) deel in de Raad. In 2009 zijn Domeinen Onroerende Zaken en het GOB samen verder gegaan onder de naam Rijksvastgoed - en Ontwikkelingsbedrijf. De missie van de RVR De missie van de RVR kent nog steeds twee hoofdpijlers; De RVR maakt van het Rijk op de vastgoedmarkt een sterkere speler, en De RVR zorgt voor efficiënt georganiseerde vastgoedactiviteiten van het Rijk. Leeswijzer Het RVR werkprogramma over de periode was afgelopen en voor 2011 is een apart en verkort werkprogramma gemaakt, met het oog op de nieuwe (organisatorische) ontwikkelingen zoals in de samenvatting genoemd. Dit werd vastgesteld in juni door de RVR. In dit jaaroverzicht zijn alle activiteiten zodanig geprioriteerd of geamendeerd, conform het werkprogramma 2011, dat besparingen daarin een dominante rol krijgen en toegelicht wordt wat er in 2011 in RVR verband aan is gedaan. 3 Jaarverslag 2011 Raad voor Vastgoed Rijksoverheid

4 Prioriteiten van de RVR A. De RVR maakt van het Rijk een sterkere speler op de vastgoedmarkt Op de vastgoedmarkt spelen de RVR-diensten een rol als eigenaar, aankoper, huurder, verkoper, (gebieds)ontwikkelaar of beheerder. Zo kunnen zij (ruimtelijke) beleidsdoelen als infrastructuur of de ecologische hoofdstructuur realiseren of voorzien in rijkshuisvesting (Rgd, DVD). Door gezamenlijk te opereren en niet vanuit eventuele tegengestelde belangen maakt de RVR van het Rijk een sterke speler op de markt en een krachtige partner in de onderhandelingen met derden, provincies, gemeenten en marktpartijen. Op die manier kunnen optimale resultaten worden behaald voor en door het Rijk als concern. Deze extern gerichte pijler maakt de spanning zichtbaar tussen het sectorale dienstbelang en het belang van het Rijk als geheel. Hoewel deze spanning door de RVRdiensten herkend en erkend wordt, hebben ze afgesproken om op een aantal terreinen vóór het brede belang te kiezen. Dit is vertaald in de volgende prioriteiten: A.1. Gebiedsontwikkeling De RVR en in het bijzonder zijn 3 regio s willen een belangrijke bijdrage leveren aan het tot een succes maken van gebiedsontwikkeling en in relatie daarmee de Dienst Ontwikkeling van het Rijkvastgoed- en ontwikkelingsbedrijf (RVOB-DO). De samenwerking is hierdoor tussen het RVOB, Rgd, RWS, ProRail, DLG en SBB versterkt. Aan alle RVR-regio-projectteams neemt RVOB/DO nu standaard deel. De RVR-NoordOost heeft uit het afgelaste project Zuiderzeelijn, 4 compensatie deelprojectenprojecten geselecteerd. Deze 4 deelprojecten verenigen belangen van verschillende rijksvastgoeddiensten en bieden de mogelijkheid tot gezamenlijke inbreng. Deze wordt gecoördineerd door één van de betrokken RVR-diensten en bevinden zich nu in de planstudiefase. De RVR participeerde in het Ambtelijk Opdrachtgevers Beraad (AOB) dat beslist over het al dan niet inschakelen van het RVOB/DO. Op 31 december 2011 vertegenwoordigde het RVOB-DO het rijk in de volgende (grotere) gebieds-ontwikkelingsprojecten: Bloemendaler polder, Vliegveld Valkenburg, Groeiopgave Almere, Westflank Haarlemmermeer, Hembrugterrein Zaanstad, Eindhoven Noordoost en Zeeuws-Vlaamse kanaalzone. Tenslotte heeft het RVOB/DO in 2011 advies uitgebracht en gewerkt aan de Aviolanda Woensdrecht, Spoorzones Delfland, A-12 zone Utrecht, Hof van Delfland en de Stadshavens Rotterdam. Daarnaast zijn de hoofdaanbevelingen voor het lange termijnprogramma Randstad 2040 voortgezet doordat de diensten in vervolg (conform de Uitgangspuntennotitie) een lange termijn strategie voor vastgoed moeten gaan hanteren en met elkaar afstemmen. Hiervoor is een onderzoeksopdracht gegund aan het bureau Rebel, samen met het Ministerie van I&M. 4 Jaarverslag Raad voor Vastgoed Rijksoverheid

5 A.2. De regio-rvr s versterken De RVR hecht veel waarde aan het verder versterken van de regio-rvr s. Op lokaal niveau komen de verschillende diensten elkaar immers tegen bij het uitvoeren van concrete projecten. Er is in de 3 regio s gewerkt op basis van hun werkprogramma voor Periodiek zijn regionale projecten tegen het licht gehouden. Op basis hiervan heeft de RVR-zuid één gebiedsontwikkelingsproject voorgedragen voor de inzet van het RVOB-DO; het project Kanaalzone Gent-Terneuzen. Onder A1 werd al melding gemaakt van de aanpak van de RVR-NoordOost bij vier deelprojecten uit het project Zuiderzeelijn. Op regionaal niveau werd door de regio NoordOost de themaconferentie gewijd aan de Natuurcompensatieprojecten in de praktijk en de regioconferentie van Zuid ging over Portefeuillemanagement Rijksvastgoeddiensten. Daarnaast organiseerde de regio Zuid een werkbezoek aan Venlo (Floriade en Green Port) en Duisburg (grootste binnenhavengebied) voor circa 25 personen uit regio en centraal. In het kader van de verdere versterking van de regio-rvr s werd er weer een overleg tussen de regionale RVR-voorzitters en de voorzitter van de landelijke RVR georganiseerd. Gesproken werd over de taak en missie van de RVR, het rapport Van der Vlist, bezuinigingen, themaconferenties en de wijze waarop de samenwerking tussen de rijksvastgoeddiensten verloopt. Daarnaast is er 4 maal overleg geweest tussen de projectdirectie Vastgoed en de regionale accountmanagers om het beleid af te stemmen. De eenvoudige betaalprocedure via de projectdirectie Vastgoed voor de regio-activiteiten werd ingevoerd. Ook vullen de regio-rvr s nu elk hun eigen pagina s op de website van de RVR op Rijksweb, zodat meer (regionale) medewerkers op de hoogte zijn van hun activiteiten. Daarnaast wordt in de regio NoordOost meer gekeken naar waar men voor elkaar een makelaar kan zijn in het matchen van kennis en het tijdelijk uitlenen van elkaar s personeel. A.3. Het formuleren van voorstellen voor activabeleid De RVR zoekt voortdurend naar kansen om rijksbeleid sneller, beter en goedkoper te kunnen uitvoeren. Daarbij wordt ook gekeken naar het beschikbare instrumentarium. Verder toetst de RVR nieuw beleid of nieuwe randvoorwaarden van departementen voor het omgaan met (rijks)vastgoed. De scope van de RVR omvat het volledige kader dat in acht genomen moet worden bij het investeren in en omgaan met vastgoed voor de realisatie van rijksbeleidsdoelstellingen. De omvang van de leenfaciliteit omvatte in 2011 maximaal 10 miljoen per jaar en is nu ook mede bedoeld om in te zetten voor een op lange termijn gerichte grondportefeuille. Daarnaast heeft de ministerraad in de uitgangspuntennotitie van november aangegeven dat er een intensiever activabeleid gevoerd moet worden. A.4. Het verbreden van het netwerk van de RVR via contacten met andere organisaties De RVR heeft zeer verschillend samenwerkingvormen met derden; soms gaat het om intensieve contacten, soms alleen om het actief uitwisselen van informatie. Dat laatste gebeurt al op internationaal niveau met overheidsorganisaties en met vergelijkbare vastgoeddiensten. De RVR doet in een eerder rapport een aantal aanbevelingen die de internationale kennisuitwisseling moet bevorderen. Elke dienst zou ten minste één medewerker op deze portefeuille kunnen aanstellen en verder moeten investeren in de bestaande netwerken, zoals PuRE-net (zie ook hieronder). Ook kan een programma voor gerichte werkbezoeken worden opgezet. De online zichtbaarheid van diensten tenslotte is cruciaal: elke vastgoeddienst zou Engelstalige informatie op het web beschikbaar moeten hebben. Vanuit de RVR is in ieder geval een Engelstalige algemene folder te downloaden. Bovengenoemde activiteiten dienen echter nog verder opgepakt te worden door de diensten. De RVR is aangesloten bij Pure-net, een netwerk van Europese publieke vastgoeddiensten. In 2011 is deelgenomen aan Working-Table van Pure-Net over Cultural Heritage in Londen. Daarnaast was er de 5e jaarvergadering in Praag over actuele organisatieontwikkelingen in de diverse aangesloten landen. De bijeenkomst stond ook in het teken van netwerken en het uitwisselen van informatie over de besparingsmogelijkheden op hun rijksvastgoed (veelal kantoorgebouwen). Tenslotte is op 10 en 11 juni in RVR verband een werkbezoek gebracht aan Venlo (Floriade en Greenport Venlo) en het naburige Duisburg met zijn grote binnenhaven. Doel van het bezoek was meer inzicht krijgen in onder meer de srol van het Rijk bij deze lange termijn gebiedsontwikkelingsprojecten, de investeringen en de mogelijke risico s. Ook zijn contacten gelegd met VastgoedPro (beroepsorganisatie taxateurs), de Kon. Ned.Vereniging van Rentmeesters, Vernieuwing Bouw en werd een delegatie met de Directeur-generaal Vastgoed uit Azerbeidzjan ontvangen. In 2011 is er geen lening verstrekt ten laste van de leenfaciliteit voor anticiperend en ontwikkelingsgericht handelen in vastgoed omdat er geen beroep op is gedaan door de diensten, gezien het terughoudende aankoopbeleid en de marktomstandigheden. 5 Jaarverslag 2011 Raad voor Vastgoed Rijksoverheid

6 A.5. Het verkennen van organisatievormen en werkwijzen die de positie van het Rijk op termijn kunnen versterken De RVR blijft samenwerken aan organisatorische wijzigingen of aanpassingen in de werkwijze van de vastgoeddiensten op termijn om tot een betere positie van het Rijk op de vastgoedmarkt te komen. In het licht van de financiële en economische crisis die Nederland ook in 2011 doormaakte en de sterk verslechterde overheidsfinanciën, is een advies gevraagd aan de heer Van der Vlist hoe het Rijk beter met zijn vastgoed en zijn organisatiestructuur dient om te gaan. De RVR heeft vervolgens intensief met de heer Van der Vlist overlegd om hem van informatie te voorzien voor zijn rapport. Er zijn meerdere scenario s (zo laten, gedeeltelijke fusie of volledige fusie) met hem en de diensten behandeld in 3 sessies en daarnaast zijn er 2 dinersessies geweest waaraan ook derden hebben meegedaan om te spiegelen op welke wijze het Rijk beter met zijn vastgoed in de markt kan omgaan. Dit heeft geresulteerd in zijn advies aan de Staatssecretaris van Financiën genaamd Verkenning van de mogelijkheden om bij de inzet van rijksvastgoed besparingen en hogere rendementen te bereiken. De SG van Financiën heeft vervolgens in afstemming met o.a. de beleidskernen van de departementen een uitgangspuntennotitie opgesteld en aan de ministerraad laten voorleggen. Deze heeft daarmee integraal ingestemd. Dat houdt dat de ministerraad jaarlijks een vastgoedportefeuillestrategie vaststelt, een rijksvastgoedbedrijf wil vormen bestaande uit de Rijksgebouwendienst en het Rijksvastgoed- en ontwikkelingsbedrijf met een optie voor latere aanhaking van andere diensten (met name de Dienst Vastgoed Defensie), een versterking van de beleidsmatige afstemming tussen de departementen wil door het bestaande Ambtelijk Opdrachtgeversberaad te laten optreden als beleidsmatig opdrachtgever van alle rijksdiensten met rijksvastgoed, stroomlijning wil van de ondersteuning van het Ambtelijk Opdrachtgeversberaad en de Raad voor Vastgoed Rijksoverheid door dit in één stafdirectie te combineren met een onafhankelijke adviesfunctie voor activabeheer, verhoging van het rendement wil door het afstoten van vastgoed door geleiding van alle verkopen van rijksvastgoed via het rijksvastgoedbedrijf, dat dan tegen betaling overtollig vastgoed overneemt van de departementen (met uitzondering van al gemaakte afspraken uit het regeerakkoord en decentralisatieakkoord) en tenslotte wil men toewerken naar meer shared services zoals voor geo-informatie en cultureel erfgoed. Deze activiteiten zullen in 2012 opgepakt worden. A.6. Externe communicatie ontwikkelen en uitwerken Het Rijk is voor externen nog niet zichtbaar genoeg als een belangrijke speler op het gebied van vastgoed. De RVR wil daar de komende tijd extra aandacht aan besteden. Het accent zal liggen op de profilering van het Rijk als vastgoedpartner, waarbij de RVR zorgt voor efficiënt georganiseerde vastgoedactiviteiten en sterke speler op de markt. Verder is er extra aandacht voor de profilering van de regio RVR. De RVR nam ook weer deel aan de vastgoedbeurs Provada (Amsterdam RAI). De Rijksstand en onze debatten trokken veel belangstellenden. De deelnemende diensten waren met name het RVOB, de Dienst Landelijk Gebied, de Rijksgebouwendienst. De eigen maptable van de Dienst Landelijk Gebied werd gedemonstreerd. De twee debatten gingen over de actuele thema s Herbestemming van Gebieden en Herbestemming van Gebouwen. Aan het eind van het verslagjaar kwam een nieuwe RVR Kennis- en Opleidingengids alsmede Adressengids uit voor het jaar Tenslotte werd een digitale fotobank flink uitgebreid. Deze bevat professionele foto s van de meest uiteenlopende rijksgebouwen, gronden en objecten. Voor de komende jaren zal verdere vulling plaatsvinden en door een eigen website in 2012 gemakkelijker voor het publiek (auteursrechtenvrij) toegankelijk worden. Daarnaast is de site van de RVR van Rijksweb overgegaan op Rijksportaal, waardoor de informatie moeilijker vindbaar is geworden, er regelmatig storingen waren en het een zeer lange zoeknaam heeft gekregen. Bijkomstigheid is dat de fotobanken/ tubes niet mogelijk waren. Met instemming van het ministerie is daarom een opdracht verstrekt om een eigen website ( te kunnen ontwikkelen, die daardoor ook toegankelijk wordt voor ProRail, SBB en COA. Dit was tot nu toe niet het geval. Deze in rijkshuisstijl vormgegeven website wordt operationeel begin Met instemming van de minister van Financiën is de door externen in 2011 uit te voeren evaluatie van het rijksvastgoedstelsel aangehouden tot na de totstandkoming van de uitgangspuntennotitie van de ministerraad. Gelet op het intensieve voortraject om te komen tot de uitgangspuntennotitie is van een afzonderlijke evaluatie afgezien. 6 Jaarverslag 2011 Raad voor Vastgoed Rijksoverheid

7 B. De RVR zorgt voor efficiënt georganiseerde vastgoedactiviteiten van het Rijk Uit ervaring blijkt dat er overlap zit in activiteiten en behoeften van de bij de RVR aangesloten diensten. Deze overlap maakt een gezamenlijke aanpak wenselijk voor diverse onderdelen. Efficiencyverbetering is niet alleen een doel op zich, maar ook een middel om een sterke(re) speler op de vastgoedmarkt te worden. De RVR heeft voor het bereiken van dit doel de volgende prioriteiten gesteld. B.1. Elkaars kerncompetenties (er)kennen, gebruiken en verder ontwikkelen Vanuit een vooral inhoudelijke invalshoek wordt gezocht naar terreinen waarop de RVR-diensten van elkaars diensten gebruik zouden kunnen maken. Ook wordt gekeken welke competenties (verder) ontwikkeld kunnen worden. Als voorbeeld geldt de samenwerking tussen Rgd en DVD die wordt voortgezet voor onderwerpen als beveiliging, duurzaamheid en professioneel opdrachtgeverschap. Voor het onderwerp PPS wordt vooral gebruik gemaakt van de specifieke expertise en ervaring die binnen beide diensten aanwezig is. De DVD legt zich voornamelijk toe op de vraag- en outputspecificatie en de Rgd op het contracterings- en realisatieproces. Op deze wijze ontstaat op dit gebied kennisspecialisatie en een expertisecentrum. Op het gebied van technisch beheer en herontwikkeling zal expertise en ervaring van de Rgd ingezet worden, evenzo de expertise van de DVD op het gebied van terrein- en cultuurtechniek. De DVD voert controlewerkzaamheden voor de Rgd uit. De Rgd en DVD zullen gezamenlijk vorm geven aan kennismanagement op dit gebied en de uitwisseling van specifieke expertise op juridisch gebied met speciale aandacht voor ruimtelijke ordening, milieu, water, bodem en natuur. Deze genoemde gebieden zijn thans een specialisatie van de DVD. Zoals afgesproken eind 2010 is in de loop van 2011 de RVRwerkgroep duurzaamheid niet meer bij elkaar gekomen. Wel is een aantal malen informatie uitgewisseld met de werkgroep over activiteiten van derden m.b.t. duurzame bedrijfsvoering en duurzaamheid in vastgoed. B.2. Elkaars interne processen bespreken om van elkaar te leren Gebleken is dat de vastgoeddiensten vergelijkbare vastgoedprocessen hebben, maar dat er ook verschillen zijn. De RVR vindt dat de diensten kunnen leren van deze verschillen. De Dienst Vastgoed Defensie heeft in december 2011 in de RVR een presentatie gegeven over haar aanpak van het vastgoed, waarbij er op gewezen wordt om dat bij outsourcing zorgvuldig te doen/eventueel te knippen en gaarne ervaringen over reorganisaties in het algemeen uit te wisselen. 7 Jaarverslag 2011 Raad voor Vastgoed Rijksoverheid

8 Voorts bij een regie-organisatie te waken voor kennisverlies, zodat men een goede opdrachtgever blijft én bij reorganisaties elkaars expertise te (gaan) gebruiken of taken bij één dienst te concentreren. De hoofden Control van de RVR-diensten kwamen eenmaal bijeen om kennis en informatie uit te wisselen over de waardering van de Staatsbalans en de kosten van Cultureel Erfgoed. Een globale analyse van het Kennismanagement bij de RVR-diensten is opgesteld, waarbij door de RVR is bepaald dat kennisinitiatieven van een dienst openstaan voor anderen en dat een quick-scan zal worden uitgevoerd naar welke reguliere opleidingen er bij de RVRdiensten zijn. Daarnaast is er gesproken met de door Rijkswaterstaat, ProRail en de Rijksgebouwendienst gestichte Rijksacademie voor projectmanagement. Onderzocht wordt hoe de academie toegankelijker gemaakt kan worden qua cursusaanbod voor alle RVR-diensten, zodat het verder professionaliseren van projectmanagement en de vaardigheden van ervaren projectmanagers efficiënter wordt geregeld. B.3. Gemeenschappelijke onderwerpen uitdiepen en met elkaar delen De vastgoeddiensten lopen in het dagelijkse werk regelmatig tegen inhoudelijke vraagstukken aan waar andere diensten ook mee te maken hebben. Hoewel iedere dienst een oplossing of aanpak voor de vraagstukken weet te vinden, is het voor een aantal onderwerpen zinvol een gezamenlijke strategie te kiezen. Daardoor leert men van elkaars oplossingen en wordt een eenduidige aanpak bevorderd. Monumenten en Cultureel erfgoed De vastgoeddiensten hebben behoefte aan informatie, kennisuitwisseling en ondersteuning op het gebied van het omgaan met cultureel erfgoed in eigendom van het Rijk. Het omgaan met cultureel erfgoed, in het bijzonder met rijksmonumenten, gemeentelijke en provinciale gebouwde monumenten, archeologische monumenten en cultuurhistorisch waardevolle landschappen vereist specifiek aandacht in het beheer, het gebruik, de exploitatie en bij transformaties in gebiedsontwikkeling, herinrichting, hergebruik en afstoting. De zorg voor erfgoed is vaak complexer, diverser en maatschappelijk gevoeliger dan voor gewoon vastgoed. Door de geringere omvang van de erfgoedportefeuille in eigendom van het rijk, is het makkelijker ervaring op te doen met een gemeenschappelijke aanpak. Voor het overige vastgoed kunnen deze erg waardevol zijn. Na een voortvarende aanpak in 2010 bij het uitbrengen van het RVR-advies Cultureel Erfgoed Rijksoverheid en het protocol is in 2011 meer zicht gekomen op de samenhang en gecoördineerde aanpak van het Rijk in de omgang met het eigen Cultureel Erfgoed. In RVR-verband is het thema omgaan met Cultureel Erfgoed van de Rijksoverheid bij de Rijksvastgoeddiensten meerdere malen aan de orde geweest. 8 Jaarverslag 2011 Raad voor Vastgoed Rijksoverheid

9 In de Beleidsbrief Modernisering Monumentenzorg (MoMo) is door OCW in 2009 het belang van het Rijk als eigenaar van meer dan 1400 rijksmonumenten erkend en is de daaruit voortvloeiende voorbeeldrol benoemd. In de loop van 2010 was immers het RVR-advies aan OCW geformuleerd in nauw overleg met alle RVR-leden, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en het Atelier Rijksbouwmeester. De kern van het advies is vastgelegd in een 12 punten tellend Protocol Cultureel Erfgoed Rijksoverheid. In het RVR-advies zijn vier terreinen genoemd voor gezamenlijke acties om de voorbeeldrol voor cultureel erfgoed bij het Rijk inhoud te geven: 1. Zorgen voor het in stand houden van de culturele waarde van het erfgoed in eigendom van het Rijk d.w.z. weten welk cultureel erfgoed het rijk bezit en invulling geven aan de verplichting daar op een verantwoorde wijze mee om te gaan. In dat licht is in de loop van 2011 veel aandacht gegeven aan het maken van een lijst van (gebouwde en archeologische) rijksmonumenten in eigendom van het Rijk. Voor het samenstellen van die lijst is door RWS extra capaciteit ter beschikking gesteld om dit mogelijk te maken. Op basis van de aangeleverde gegevens van de Rijksvastgoeddiensten en gegevens van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en het Kadaster is een redelijk compleet overzicht samengesteld, dat ook de goedkeuring van de diensten kon krijgen. Daaruit blijkt dat het rijk in totaal 1788 gebouwde rijksmonumentobjecten heeft en 274 archeologische monumenten, verdeel over alle Rijksvastgoeddiensten. Vooralsnog zijn daarin de gemeentelijke en de provinciale monumenten, mede door het ontbreken van totaalgegevens niet opgenomen. Het overzicht geeft de diensten de mogelijkheid hun eigen bezit beter te beheren. Ook is het van groot belang bij de afwegingen over de toekomst van de monumenten in rijkseigendom. In de loop van 2011 is onderzocht of het gezamenlijk organiseren van inspecties van erfgoed en het organiseren van een collectief contract met de Monumentenwacht voordeel oplevert. In 2012 wordt hiermee verder gegaan. 2. Zoeken naar een adequaat financieel beheer d.w.z. slimme financiële en organisatorische constructies die enerzijds de zekerheid bieden voor behoud van het cultureel erfgoed, en anderzijds de financiële last voor het Rijk als geheel beperken. Deze lijn sluit aan bij de in 2011 vastgelegd uitgangspunten voor het cluster vastgoed, waarin o.a. de rol van economisch rendement een nadrukkelijke rol bij de sturing op het rijksvastgoed krijgt. 3. Zorgen voor een grote betrokkenheid van het publiek bij het cultureel erfgoed d.w.z. het publiek mee laten genieten van dit erfgoed. Daarmee dragen we bij aan de betekenis die het cultureel erfgoed heeft voor de samenleving en bevorderen we tevens het draagvlak voor de kosten die het behoud ervan met zich meebrengt. Een poging om voor Open Monumentendag een zin over het eigendom van het Rijk op te nemen in de advertenties is door de RGD overgenomen. Onderzocht wordt of via bv. een app de burger toegang kan krijgen tot eenvormige informatie over het erfgoed in eigendom van het Rijk. 4. Zorgen voor voldoende kennis voor medewerkers en interne en externe uitwisseling daarvan. Het accent ligt daarbij vooral op het professioneel opdrachtgeverschap in relatie tot cultureel erfgoed. In november 2011 is in het kabinet naar aanleiding van het rapport op de Compacte Overheid, cluster vastgoed het voorstel aangenomen om te onderzoeken op welke wijze een shared service functie voor cultureel erfgoed mogelijk is. Hiertoe is eind 2011 gesproken met de diverse diensten met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en het Atelier Rijksbouwmeester. Dit onderzoek zal in 2012 voortgezet worden. Ook eind november is door de minister van BZK aan de Tweede Kamer een brief gestuurd over monumentaal vastgoed van het Rijk. In deze brief wordt afscheid genomen van de specifieke rol van de RGD inzake erfgoed en wordt dit geharmoniseerd met de andere rijksdiensten. Ook is het beleid inzake erfgoed van het Rijk verduidelijkt. Voor erfgoed niet- in-gebruik-door-het-rijk zullen andere oplossingen moeten worden gevonden voor het beheer, de exploitatie en hergebruik, eventueel in allerlei combinaties met marktpartijen en erfgoedorganisaties. In een toekomstagenda worden deze onderwerpen verder verkend. Rapportage over de voortgang is toegezegd eind Internationaal: De RVR neemt deel aan de Working Table Cultural Heritage van Pure-Net. In mei 2011 is in Londen een 4e working table georganiseerd waar naast Nederland ook Italie, Zweden, Finland en de UK aanwezig waren. Het project Cultureel Erfgoed portfolio (gecoördineerd door Zweden) heeft geresulteerd in een rapportage die in november tijdens de algemene vergadering in Praag door Zweden is gepresenteerd. Daarnaast loopt het project Herontwikkeling van Cultureel Erfgoed (gecoördineerd door Italië) waarin voorbeeldprojecten worden vergeleken. Ter voorbereiding zijn een tweetal webmeetings gehouden en zijn afspraken gemaakt over de uitwerking van beide projecten Ook is kennis uitgewisseld over effecten van de bezuinigingen op de zorg voor erfgoed van de Staat in de verschillende landen. 9 Jaarverslag 2011 Raad voor Vastgoed Rijksoverheid

10 B 4. Overige kennisontwikkeling gezamenlijk uitvoeren De activiteiten op het gebied van kennis en inzicht in vastgoed moeten in de meest ruime zin worden verbreed en verdiept. Het doel is dat de rijksvastgoeddiensten uiteindelijk voldoende onderling toegankelijke kennis en kunde op vastgoedgebied hebben. In 2011 ontvingen 20 deelnemers aan de RVR-cursus Vastgoedeconomie een certificaat. De cursus werd voor de negende maal gegeven. In de cursus werd ingegaan op grondbeleid / gebiedsontwikkeling, grondexploitatie / projectontwikkeling en grondbeleidsinstrumenten / realisering van beleidsdoelen. De opleiding werd voor de tweede keer verzorgd door de Amsterdam School of Real Estate (ASRE) onderdeel van de Universiteit van Amsterdam. De opleiding moet blijkens de evaluatie wel meer aandacht gaan besteden aan het financieel rendement van het (rijks)vastgoed. De zesde editie van de opleiding Juridisch Vastgoed Rijksoverheid werd in 2011 afgerond door 12 deelnemers. De Kennisgidsen Landelijk Gebied en Vastgoed en Archeologie zijn bijgewerkt en digitaal beschikbaar. Goedgekeurd is dat er een Gids over Goed Planten en een praktische Kennisgids over Natuur komt. Voorts werd een gemeenschappelijke opfriscursus gegeven en aangeboden door het SAOZ over onteigening. B 5. Gemeenschappelijke informatievoorziening Ontwikkelen Het Geografische informatiesysteem Ruimtelijke Informatie Vastgoedverkeer is een belangrijk RVR-product op het gebied van de gemeenschappelijke vastgoedinformatievoorziening. Deze viewer is in 2011 via het Rijksportaal toegankelijk voor de RVRdiensten en geeft de staatseigendommen, aan- en verkoopplannen weer. De RVR wil deze viewer verder ontwikkelen tot een gezamenlijk, overkoepelend vastgoed informatiesysteem. Onderlinge informatievoorziening en -uitwisseling zijn immers cruciaal bij samenwerking en afstemming. In 2011 is er onderhoud geweest aan het systeem met o.a. een actualisatie van de eigendomsposities en nieuwe informatielagen zoals de ingebruikgevingen aan derden. In het programma Rijksvastgoed Online wordt gewerkt om de ruimtelijke en vastgoedinformatie actueler en sneller beschikbaar te maken met behulp van webservices. In 2011 heeft de samenwerking met het programma Publieke Dienstverlening op de Kaart centraal gestaan, dit programma is onderdeel van Vernieuwing van de Rijksdienst. Het RVR fungeert in dit programma als launching customer om als een van de eerste gebruik te maken van deze geo-voorziening. 10 Jaarverslag 2011 Raad voor Vastgoed Rijksoverheid

11 In 2011 is het basisontwerp gemaakt voor de nieuwe externe website van de RVR die in 2012 gebouwd wordt. Dat moet ertoe leiden dat ook ProRail, Staatsbosbeheer en COA de informatievoorziening van de RVR kunnen benaderen. B.6. Samenwerking op het terrein van Personeelszaken De RVR wil ook op het gebied van personeelszaken nauwere samenwerking tot stand brengen. Iedere vastgoeddienst heeft een afdeling personeelszaken. De werving van personeel is vaak op dezelfde externe doelgroep gericht. Uitgewisseld is hoe daarin (gezamenlijk) geopereerd kan worden. Dit geldt in het bijzonder als er specialisten nodig zijn. Gezien de sterk teruggelopen verwervingsbehoefte is echter een gezamenlijke externe werving voorlopig bevroren en wordt het gericht op het voorkomen van verlies aan kwaliteit bij personele afslankingen. Daarom is afgesproken de mobiliteit tussen de diensten te versterken om de goede mensen vast te houden en effectiever binnen de RVRdiensten in te zetten. Een pilot daartoe loopt in de RVR-regio NoordOost. In 2011 zijn zij 2 keer bijeen geweest en via de rijksmobiliteitsbank en het RVR-rijksportaal vindt vacature bekend stelling aan elkaar plaats. Voor de tweede keer werd er in twee sessies een Geo-dag georganiseerd op 18 augustus en 22 september. De collega s maakten kennis met de (toekomstige) mogelijkheden van geo-informatie, het gebruik hiervan in verschillende processen en informatie hoe dit ontsloten wordt. De eigen maptable van de Dienst Landelijk Gebied werd weer uitvoerig gedemonstreerd. De Rgd gaf dit jaar voor de laatste keer de rijksbrede basisopleiding DBFMO met een praktijk-casussen en workshops voor alle RVRleden. Ook de Rijksprojectacademie is succesvol in het verhogen van de kwaliteiten van onze projectleiders en onlangs uitgebreid met de deelname van de 4 grote steden. Op 6 oktober werd de tiende Landelijke Vastgoeddag Rijksoverheid van de RVR gehouden. Het thema was dit keer Onze toekomst De onderwerpen waren s- ochtends de Natuur/Landschap, Infrastructuur en de Rijkskantoren in De middag werd ingevuld door een futuroloog en een realist en het werd afgesloten met een interactief toneelstuk. Daarmee kon een goed beeld gegeven worden over hoe ons rijksvastgoed er dan voor zou kunnen staan en hoe we daar komen. Tenslotte verscheen de Adressengids 2011 voor de laatste keer in gedrukte vorm en zal deze in vervolg enkele keren per jaar in digitale vorm worden geactualiseerd en de digitale Kennis- en Opleidingengids verscheen weer voor het jaar B.7. Communicatie gericht op de eigen organisaties (verder) ontwikkelen en uitvoeren Het is belangrijk dat de medewerkers van de RVR-diensten op de hoogte blijven van gemeenschappelijke ontwikkelingen, plannen en bijeenkomsten. Interne communicatie blijft voor de RVR dan ook een zeer belangrijk aandachtspunt. In de 5e jaargang van RVR-actueel verschenen 14 edities waaronder twee themanummers over wat de vertrekkende voorzitter Albert Koeleman voor ons betekend heeft én de uitgangspuntennotitie van de ministerraad over het rijksvastgoed. Waar mogelijk bevatten de uitgaven van RVR-actueel een link naar de website om verdere informatie over een onderwerp te geven. Ook werden 6 themalunchbijeenkomsten gehouden. Tijdens deze bijeenkomsten werden presentaties verzorgd door het RVOB/DO over waarde bij gebiedsontwikkeling, Deloitte over hoe andere organisaties sturen op hun vastgoed, de spoorbouwmeester over een betere koppeling spoor(station) met de omgeving, het project PROMPT over meer rendement bij het afstoten van rijksvastgoed, Rijkswaterstaat over het omgaan met zijn vastgoedportefeuille en ProRail over zijn grondbedrijf 2 jaar na de oprichting. 11 Jaarverslag 2011 Raad voor Vastgoed Rijksoverheid

12 C. Personele bezetting/wisseling De Raad kreeg in oktober 2011 een nieuwe voorzitter, de heer R. van Zwol (SG van Financiën), aangezien de heer A. Koeleman naar een functie buiten het Rijk vertrok. In de Raad vertrok ook E. Arnoldussen (dir. RVOB-DO), die niet meer vervangen werd aangezien het RVOB al door haar algemeen directeur vertegenwoordigd was. De heer D. Kruik (ProRail) vervangt de heer J. Voppen. Bij het COA werd de heer F. van Engelen vervangen door de heer M. Buurman. Binnen de RVR-regio s zijn de voorzitters niet gewisseld, sinds hun aantreden in het jaar daarvoor. Nieuwe accountmanagers van de Rgd (regio West) en RWS (regio Zuid) werden actief. De projectdirectie Vastgoed was in het jaar 2011 niet geheel bezet, door het ontbreken van de gedetacheerden van DLG en het RVOB; deze functies worden in 2012 weer ingevuld. 12 Jaarverslag 2011 Raad voor Vastgoed Rijksoverheid

13 Dit is een uitgave van: Ministerie van Financiën Raad voor Vastgoed Rijksoverheid Postbus ee Den Haag t Internet rvr@minfin.nl Ministerie van Financiën Maart 2012