Ministerie van Financiën

Transcriptie

1 Ministerie van Financiën > Retouradres Postbus EE Den Haag De president van de Algemene Rekenkamer Mevrouw drs. S.J. Stuiveling Postbus EA Den Haag Directie Financieei- Korte Voorhout CW Den Haag Postbus EE Den Haag Inlichtingen dhr. drs. A.G.H. Baauw RA T a.g.h.baauw@minfin.nl Datum 30 november 2011 Betreft Vastgoed van het Rijk Ons lienmerlt Uw brief (l<enmerl() R Bijlagen Geachte mevrouw Stuiveling, Op 23 november 2011 heeft u het conceptrapport 'Vastgoed van het Rijk' verstuurd voor reactie. Met belangstelling heb ik kennis genomen van uw rapport. In deze brief geef ik u een reactie. In de bijlage is daarnaast enige toelichting opgenomen inzake specifieke aandachtspunten voor het ministerie van Financiën. De andere betrokken ministeries zullen u separaat hun reactie doen toekomen. Punt 1. Zorg voor eenduidige richtlijnen voor administratie en vastgoed Wat betreft de omvang en waarde treden inderdaad soms verschillen op tussen de cijfers van het Kadaster en de cijfers van de diensten. Dit kan verscheidene oorzaken hebben die niet direct betekenen dat de ministeries maar een beperkt zicht hebben op het eigen bezit. Er kunnen bijvoorbeeld verschillen optreden tussen wat aan land, en wat aan water wordt toegerekend, er kunnen verschillen optreden in de toerekening van het bezit aan de ministeries, en in het algemeen kunnen verschillen ontstaan omdat de diensten met andere doelstellingen registreren dan het Kadaster. Ik heb geconstateerd dat in het kader van de Raad voor Vastgoed Rijksoverheid al in samenwerking met het Kadaster wordt geanalyseerd hoe deze verschillen kunnen ontstaan. In dit kader wordt op korte termijn toegewerkt naar meer integraliteit in de verschillende (departementale) vastgoedportefeuilles. Punt 2. Breng waarde en volume van riiksvastgoed op betrouwbare wijze in beeld in departementale laarverslagen. Gegevens kunnen dan na controle door departementale auditdiensten worden gebruikt voor opstelling Financieel Jaarverslag van het Riik en doorwerken in Staatsbalans Op dit moment worden binnen het beheer van de rijksbrede vastgoedportefeuille initiatieven genomen tot verbetering van de informatie over het vastgoed, zie nader onder het bij punt 3 en 4 genoemde. Het opnemen van Rijksvastgoed in het Pagina 1 van 5

2 Directie Financieei- Economische zaken departementale jaarverslag zal onder meer leiden tot extra bestuurlijke/administratieve lasten bij de jaarafsluiting. Het ministerie van Financiën heeft een voorkeur om de verbetering van de informatievoorziening over het vastgoed aan te laten sluiten bij de trajecten die momenteel lopen in plaats van een separaat traject hiervoor op te starten. De verbeterde informatie over vastgoed zal een plek krijgen in de staatsbalans/overheidsbalans. Over de Staatsbalans zelf ben ik reeds in overleg met de Tweede Kamer, mede naar aanleiding van het Rekenkamerrapport over de Staatsbalans (Tweede Kamer, , , nr.4). FE"z*/2on7o*'n43 u Punt 3. Laat standaard bij reorganisaties vastgoedportefeuille of vieriaariijks beoordelen Punt 4. Verplichte vierjaarlijkse doorlichting BBL In de Brede Heroverwegingen zijn de mogelijkheden om het rendement van de inzet van rijksvastgoed te verhogen uitvoerig bekeken (werkgroep 19, bedrijfsvoering). Dit is gevolgd door een verkenning van ir. J. van der Vlist, voormalig SG van VROM, op basis waarvan het kabinet recent besluiten heeft genomen. Het kabinet heeft besloten om de prikkels voor een tijdige overtolligstelling te verhogen door een systeem in te voeren waarin een per te realiseren Rijksvastgoedbedrijf, dat uit de fusie van de Rijksgebouwendienst en het Rijksvastgoed- en ontwikkelingsbedrijf zal ontstaan, overtollig vastgoed van de ministeries inkoopt tegen betaling en dit vastgoed vervolgens voor eigen risico direct zal verkopen of zal herbestemmen door ontwikkelen. Dit versterkt de prikkel bij de ministeries omdat overtolligstelling sneller wordt gevolgd door financiële middelen. Het kabinet heeft bovendien besloten prikkels te introduceren die het rendement op de inzet van rijksvastgoed verhogen door afspraken te maken over sturing op de vastgoedportefeuille, over strategische afstemming bij aan- en verkoop, over dienstspecifieke en (voor zover functioneel) algemene rendementsnormen en over integrale afweging in het kader van het begrotingsproces. Als uitvloeisel van bovenstaande afspraken ter vergroting van het rendement op rijksvastgoed zullen alle ministeries jaarlijks een vastgoedportefeuillestrategie opstellen, waaruit een rijksbrede vastgoedportefeuillestrategie zal worden afgeleid die door de ministerraad wordt vastgesteld tegelijkertijd met de begrotingsvoorbereiding. De ministeries kunnen een portefeuillestrategie alleen vaststellen indien, zoals de Rekenkamer in de aanbevelingen bepleit, hun vastgoed op object- of perceelsniveau periodiek doorlichten. Het kabinet geeft daarmee materieel uitvoering aan de aanbeveling. Het kabinet kiest voor een jaarlijkse vaststelling van de strategie, maar dit betekent niet dat de gehele portefeuille ook elk jaar wordt doorgelicht. De Rekenkamer beveelt aan om dit elke 4 jaar te doen. In lijn met de afspraken van het kabinet zal de frequentie nog niet worden vastgelegd in afwachting van meer ervaring met de portefeuillestrategie. Vanzelfsprekend zal de vastgoedportefeuillestrategie herziening behoeven bij reorganisaties zodat ook deze aanbeveling van de Rekenkamer in het nieuwe beleid wordt uitgevoerd. De relatie met het ministerie van Financiën wordt in het kabinetsbesluit vormgegeven door de rijksbrede strategie tegelijkertijd met de Pagina 2 van 5

3 begrotingsbehandeling te laten plaatsvinden. De Raad voor Vastgoed Rijksoverheid en het Ambtelijke Opdrachtsgeversberaad zullen de departementale strategieën toetsen (benchmarken). Daarnaast zal binnen het ministerie van Financiën als onderdeel van de stafdirectie Vastgoed (secretariaat van AOB en RVR) een kleine eenheid activabeheer zowel de vakministers als de minister van Financiën adviseren over mogelijkheden het beleidsrendement van de inzet van rijksvastgoed te verhogen. De voorbereiding en vaststelling van de vastgoedportefeuillestrategie wordt ook benut om de rijksbrede sturing op de inzet van rijksvastgoed te verstevigen, doordat de strategie door de Raad voor Vastgoed Rijksoverheid wordt voorbereid, en door het Ambtelijk Opdrachtgeversberaad (beleids DG's) wordt doorgeleid naar de Ministerraad. Directie Financieel- Het kabinetsbesluit over een vastgoedportefeuillestrategie heeft betrekking op alle ministeries waaronder één van de rijksdiensten ressorteren die het vastgoed van het rijk beheren, zoals verenigd in de Raad voor Vastgoed Rijksoverheid. Ook voor de gronden die op naam staan van het Bureau Beheer Landbouwgronden geldt deze afspraak, met inachtneming van de aanwendingsbevoegdheid van provincies op een deel van de grond, conform het decentralisatieakkoord natuur. Ook deze aanbeveling van de Rekenkamer wordt dus uitgevoerd. Hoo^ :htend, Pagina 3 van 5

4 B i j l a g e: s p e c i f i e k e o p m e r k i n g e n m i n i s t e r i e v a n F i n a n c i ë n Deel 1 Directie Financieei- Pag. 9: Het criterium voor opname van onroerende goederen op de Staatbalans is volgens de handleiding van het Ministerie van Financiën 'juridisch eigendom'. In de praktijk hanteert het Ministerie van Financiën het economisch belang als opnamecriterium: dit criterium wordt echter niet eenduidig toegepast. Reactie: Door verzelfstandigingsoperaties in het verleden en de afspraken die daarbij zijn gemaakt tussen departement en verzelfstandigde dienst is het mogelijk dat er verschil in toepassing van dit criterium is ontstaan. Ik onderschrijf het belang van heldere criteria en een eenduidige toepassing daarvan. Bij het van kracht worden van het nieuwe ESR 2010 zal ik hier de nodige aandacht aan besteden. Dat zal tevens gebeuren in het kader van de discussie die thans met de Tweede Kamer plaatsvindt naar aanleiding van het rapport van de Algemene Rekenkamer over de Staatsbalans. Pag. 9: De ministeries hanteren voor het rijksvastgoed dat zij in beheer hebben uiteenlopende waarderingsgrondslagen. Het Ministerie van Financiën neemt bij het opstellen van de Staatsbalans en de toelichting daarop deze inconsistenties niet weg. Reactie: De ministeries zijn verantwoordelijk voor het aanleveren van de gegevens die nodig zijn om de Staatsbalans op te stellen. Het Ministerie van Financiën geeft daarbij de eisen aan, maar heeft geen mogelijkheden elk cijfer ook inhoudelijk te toetsen. Wel voert het ministerie van Financiën een plausibiliteitstoets uit, hetgeen betekent dat bij opvallende afwijkingen contact wordt gezocht met het aanleverende departement. Overigens is ook het ministerie van Financiën voorstander van het verbeteren van inzicht in het vastgoed van de overheid, zoals in de algemene reactie hierboven is aangegeven. Pag. 11: Het Ministerie van Financiën heeft volgens eigen opgave via het ROVB hectare grond in beheer, terwijl dit volgens het Kadaster gaat om meer dan het dubbele. Het Ministerie van Financiën kon ons hiervoor desgevraagd geen sluitende verklaring geven. Reactie: Het verschil wordt momenteel uitgezocht. Het verschil kan verscheidene oorzaken hebben die niet direct betekenen dat de ministeries maar een beperkt zicht hebben op het eigen bezit. Er kunnen bijvoorbeeld verschillen optreden tussen wat aan land, en wat aan water wordt toegerekend, er kunnen verschillen optreden in de toerekening van het bezit aan de ministeries en in het algemeen kunnen verschillen ontstaan omdat de diensten met andere doelstellingen registreren dan het Kadaster. Pag. 12: Het Ministerie van Financiën kon ons desgevraagd geen opgave doen van het bruto vloeroppervlak van rijksgebouwen (zie ook pag. 14 deel 2). Pagina 4 van 5

5 Directie Financieei- Economische zaken Reactie: De BVO-cijfers van rijksgebouwen worden niet door het RVOB bijgehouden, maar door de RGD. Deel 2 Pag. 16: Het RVOB heeft geen opgave gedaan voor volume infrastructuur. Reactie: Het volume infrastructuur wordt bijgehouden door I&M (Rijkswaterstaat). Pag. 19, tabel 5: De vervangingswaarde van agrarische domeinengronden en overtollige objecten is onbekend. Pag. 20: Ook de vervangingswaarde van de door het RVOB geactiveerde gronden en gebouwen is bij het ministerie van Financiën veelal niet bekend. Die waarde is volgens het RVOB ook niet relevant, omdat het om objecten gaat die opnieuw ontwikkeld moeten worden. Reactie: Geactiveerde gronden worden tegen marktwaarde verworven, de actuele waarde wordt bepaald aan de hand van de grondexploitatie (GREX). De vervangingswaarde is bij de door het RVOB gehanteerde systematiek niet relevant. Pag. 19, tabel 5: Als boekwaarde en marktwaarde van de domeinengronden en overtollige objecten wordt 150 min. genoemd. Reactie: Per was er voor de zgn. domeinengronden en het overtollig vastgoed geen sprake van een boekwaarde en marktwaarde, anders dan die in de staatsbalans ( min): Financiën heeft destijds de min aan de AR gemeld, zowel voor de boekwaarde als voor de marktwaarde. Pag. 20, 1^ alinea: Als waarde van de agrarische domeingronden wordt 150 miljoen genoemd. Reactie: 150 min is niet de juiste waarde van de agrarische domeingronden: dit moet min zijn. Pag. 20: Genoemd wordt 0,9 min plankosten die worden toegerekend aan de actuele waarde van de agrarische domeingronden. Reactie: De 0,9 min plankosten hebben geen relatie met de 150 min noch met de agrarische domeingronden. Het betreft de in de begroting voor 2011 geraamde uitgaven door het RVOB aan de plankosten van enkele onderhanden projecten. Pagina 5 van 5