Asfaltontwikkelingen

Transcriptie

1 Programma Asfaltontwikkelingen 15 januari 2009 Hein Boomars VBW-Asfalt Asfaltontwikkelingen 1

2 Programma voor de pauze uur Opening Hein Boomars - VBW-Asfalt uur CE markeringen en Europese Asfaltnormen Wim Rollfs of Roelofs - Materiaaldienst (DIVV) gemeente Amsterdam uur Beoordeling Asfaltontwerpen Bert Thewessen - Grontmij uur Pauze Asfaltontwikkelingen 2

3 Programma na de pauze uur Risico's in ontwerp en uitvoering, aannemerservaringen Robbert Naus - Dura Vermeer uur Beoordeling door gemeenten van productaanbiedingen o.b.v. ervaring André Houtepen - Gemeente Rotterdam uur Discussie en vragen uur Afsluiting Asfaltontwikkelingen 3

4 Asfaltontwikkelingen, Infratech - markering asfalt en Europese asfaltnormen Wim Rollfs of Roelofs, Wegbouwkundig adviseur, Materiaaldienst (DIVV), gemeente Amsterdam

5 -markering asfalt en Europese asfaltnormen Contractuele consequenties CE-markering van asfalt Amsterdamse ervaringen Kwaliteitsborging Asfaltconstructies voor en na nieuwe normen

6 Contractuele consequenties Standaard RAW Bepalingen 2005: - Asfaltmengsels op basis van gewenste samenstelling (empirische benadering) - Asfaltmengsels marshalleigenschappen - Indeling in verkeersklassen (2 t/m 5)

7 Contractuele consequenties Standaard RAW Bepalingen wijziging mei 2008: - Introductie van CE markering asfalt - Asfaltmengsels op basis van functionele eigenschappen - Overgangsregeling van empirisch functioneel - RAW bestekken wijz. mei 2008 vanaf 1 nov van kracht (RAW art lid 03)

8 CE-markering asfalt Vanaf 1 maart 2008 alleen nog gemarkeerd asfalt Asfaltonderzoeken volgens de NEN-EN t/m 43 Asfaltproduct normen NEN-EN13108: Asfaltbeton (continu gegradeerd) Steenmastiekasfalt Gietasfalt Zeer open asfaltbeton

9 CE-markering asfalt Overig productnormen uit NEN-EN voor NL niet van toepassing NEN-EN Typetesting NEN-EN Factory Production Control

10 Niet gemarkeerd asfalt Alle mengsels buiten de NEN-EN serie Rood asfalt (met kleurloos bindmiddel) Asfalt met gemodificeerd bindmiddel - bindmiddel niet in NEN-EN (spec. penetratiebitumen) NEN-EN (spec. harde penetratie bitumen) NEN-EN (spec. polymeer gemod. bitumen)

11 Wat is - markering asfalt = producent eigen verklaring = géén kwaliteitscertificaat, maar wettelijk voorgeschreven EU-handelsmerk Eigenschappen weg kunnen anders zijn dan Eisen voor het aangebrachte asfalt is nationaal geregeld (NL = RAW wijz. mei 2008)

12 Voorbeeld CE-markering asfaltbeton

13 Voorbeeld CE-markering SMA

14 Wat te doen met CE-markering? Controle vaststellen dat EU-regelgeving wordt gevolgd Controle vaststellen of gewenste product geleverd wordt (eigenschappen op CE-markering versus bestek) Controle mogelijkheid bij levering Mogelijkheid steekproefsgewijze controle op project Afwijkingen melden bij VROM-inspectie (mogelijk juridische stappen)

15 Ervaringen Amsterdam Opstart wat moeizaam Niet iedereen voldoende inhoudelijk op de hoogte Na driekwart jaar de zaken nagenoeg naar wens

16 Wat doet Amsterdam hieraan? Begin 2008 organiseert Materiaaldienst (DIVV) binnen gemeentelijk minisymposium Inhoudelijke bijdrage tijdens de uitvoering van projecten Volgen van kwaliteitsborging opdrachtnemer op projecten Expertisegroep Wegen Vraagbaak van diensten en stadsdelen, gemeente Amsterdam

17 Contractuele informatieoverdacht Kwaliteitsplan (RAW art lid 01) Eindrapportage kwaliteit (RAW art lid 07) Leveren kopie CE markering asfalt (RAW art lid 01) Aanvullende gegevens asfalt (RAW art ) - Referentiesamenstelling t.b.v. beoordeling in de weg - Streefdichtheid t.b.v. bepalen verdichtingsgraad - Verklaring grof toeslagmat. aan eisen korrelvorm en PSV - Gegevens m.b.t. toegepast asfaltgranulaat

18 Contractueel informatieoverdacht Verkort verslag van Typeonderzoek (RAW proef 250) t.b.v. afnemer en directie: - Soort en type asfalt - Referentiesamenstelling t.b.v. kwaliteitscontrole - Verwijzing naar - markering - Streefdichtheid - Resultaten frequency-sweep (uitgevoerd bij onderzoek naar de stijfheid) Bewijs CROW aangeleverde gegevens database (RAW art lid 07)

19 Van empirisch functioneel Uitgangspunten bij wijziging mei Vanaf 1 maart 2008 asfalt is verplicht - Asfaltbranche heeft meer tijd nodig voor omschakeling Overgangsregeling - Tot asfaltleverantie op empirische basis - Van tot ook functionele eigenschappen - Gegevens beschikbaar stellen aan CROW database Mengselindeling met functionele eigenschappen op basis van gezond verstand Evaluatie gegevens database tot definitieve functionele eisen vanaf maart 2009

20 Stand van zaken RAW 2009 Database CROW komt moeizaam op gang Asfaltproducenten leveren gegevens niet zonder meer aan Opdrachtgevers stimuleren input database niet Gegevens beschikbaar regelgeving aanpassen (eisen functionele eigenschappen) Verdere ontwikkelingen voor functionele benadering

21 Functionele eisen en ontwerp Nu nog ontwerp op basis van oude ontwerpmethoden Functionele benadering opent mogelijkheid tot andere ontwerpmethodieken Na evaluatie van de database gegevens kan werkgroep OIA van start OIA (Ontwerp Instrumentarium Asfalt)

22 Wat nu te doen Producenten leveren gegevens voor database CROW aan Opdrachtgevers zien er op toe dat opdrachtnemers/producenten gegevens aanleveren Handhaven bij afwijkingen Nieuw ontwerpinstrumentarium

23 Het begin is er. Nu het vervolg.

24 Beoordeling Asfaltontwerpen Bert Thewessen Grontmij Asfaltontwikkelingen 24

25 Asfaltontwerp Voldoen aan functionele eisen - Veiligheid (stroefheid) - Milieu (geluid) - Randvoorwaarden - Hoogteligging - Voorkomen van voortijdige schade i.c. onderhoud gedurende de beoogde ontwerpperiode Asfaltontwikkelingen 25

26 Schade Textuur - Rafeling Vlakheid - Dwars(on)vlakheid (spoorvorming) - Langs(on)vlakheid - Oneffenheden Samenhang - Langsscheuren - Dwarsscheuren Kantstrook - Randschade Asfaltontwikkelingen 26

27 Langsscheuren Scheurvorming alleen in deklaag Verbredingen Langsnaden in diepere asfaltlagen In sporen: structurele (draagkracht) oorzaak Asfaltontwikkelingen 27

28 Structurele scheurvorming (vracht)verkeer Asfalt Fundering Ondergrond H asf, E asf H fun, E fun E ond (door)buiging asfalt (rek) Afhankelijk van: zwaarte (vracht)verkeer dikte en stijfheid asfalt dikte en stijfheid fundering ondergrond (gegeven) Asfaltontwikkelingen 28

29 Vermoeiing Toelaatbaar aantal (door)buigingen Optredend aantal (door)buigingen Mate van (door)buiging (rek) Asfaltontwikkelingen 29

30 Dimensionering Hoeveelheid optredend (vracht)verkeer Asfalt Fundering H asf, E(S) asf rek H fun, E fun Ondergrond, E ond rek Asfaltontwikkelingen 30

31 Eigenschappen asfalt vroeger Materiaaleigenschappen asfalt eisen RWS 1978 vast: Vermoeiing: F78 Stijfheid: S78 Incidentele afwijkingen (EME) Eisen GAB 0/32, 0/16 en STAB 0/22, 0/16: Samenstelling omschreven in RAW Marshall eigenschappen (verkeersklasse) Geen relatie eisen en materiaaleigenschappen in ontwerp Asfaltontwikkelingen 31

32 Alternatieven vroeger Hoeveelheid optredend (vracht)verkeer F78 Asfalt H asf, S78 rek Fundering H fun, E fun Ondergrond, E ond rek Asfaltontwikkelingen 32

33 Eigenschappen asfalt nu CE-gemarkeerd asfalt met functionele specificaties: Minimale stijfheid (S min ); Weerstand tegen vermoeiing (rek, ε 6 ); 10 6 ε 6 ε 6 Asfaltontwikkelingen 33

34 Alternatieven nu Hoeveelheid optredend (vracht)verkeer Asfalt Fundering H asf, S asf H fun, E fun rek Ondergrond, E ond rek Asfaltontwikkelingen 34

35 Combinatie van eigenschappen Vermoeiing (ε 6 )?? O-1B (S min7.000, ε )? O-2 (S min5.500, ε 6-80 )? O-3 (S min4.500, ε 6-60 )?? Stijfheid Asfaltontwikkelingen 35

36 Voorbeeld benodigde asfaltdikten O-1B Ontwerp/ Bestek O O ε 6 S Asfaltontwikkelingen 36

37 Werkgroep OIA Geen indeling eigenschappen in klassen: Vermoeiing (ε 6 ) O-3 O-2 O-1B Stijfheid Asfaltontwikkelingen 37

38 Schade Textuur - Rafeling keuze deklaag (ervaring) Vlakheid - Dwarsvlakheid asfalt: stabiele mengsels (CE) fundering ondergrond - Langsvlakheid geotechniek - Oneffenheden (verschil)zettingen, boomwortels Samenhang - Langsscheuren dimensionering - Dwarsscheuren gebonden fundering, doorscheuren Kantstrook - Randschade geometrie, dimensionering Asfaltontwikkelingen 38

39 Ontwerpprogramma s Schade Ascon/CARE OIA Rafeling Keuze gebruiker Keuze gebruiker Dwarsvlakheid asfalt Keuze gebruiker Keuze gebruiker fundering - ondergrond (CARE) Langsvlakheid - - Oneffenheden - - Langsscheuren Dwarsscheuren - Randschade ( ) Asfaltontwikkelingen 39

40 Keuze Vrachtauto intensiteit (VA) D T Ttd O 1-A 1-B A 1-B 2 A B 1-A 1-B 2 3 > 2500/ ri/ dag X X X X 1000 < VA 2500 X X X X 250 < VA 1000 X X X X 50 < VA 250 X X X X 5 < VA 50 X X X X X X 5 X X X Asfaltontwikkelingen 40

41 Eisen Onderlaag mengsels O1-A O-2 O-3 HR min % 2,0 2,0 2,0 HR max % Watergevoeligheid ITSR S min MPa S max MPa Vervorming fc 1,0 1,0 1,4 Vermoeiing ε Asfaltontwikkelingen 41

42 Stelling Het toepassen van functioneel gespecificeerd asfalt zou aanleiding moeten zijn de eisen meer functioneel op te stellen. Dus niet: Ik wil 15 cm asfalt Maar: Ik wil een verharding die in staat is het (vracht)verkeer gedurende 20 jaar te dragen. Asfaltontwikkelingen 42

43 Risico s D&C, aannemerservaringen Robbert Naus, Dura Vermeer

44 Inhoud Inleiding risicoanalyse Uniforme methodiek Ervaringen Conclusies en aanbevelingen

45 Inleiding Risicoanalyse Risico: - Gevaar voor schade of verlies - Product van waarschijnlijkheid van optreden van een gebeurtenis en het gevolg van deze gebeurtenis - Risico = kans gevolg - Risico is onzekerheid ten gevolge van gebrek aan kennis

46 Inleiding Risicoanalyse Risicoanalyse: - Systematische analyse van processen teneinde ongewenste gebeurtenissen te identificeren en hun kans van optreden en de gevolgen bij optreden te kwantificeren met als doel deze gebeurtenissen te voorkomen of de gevolgen te beperken - Hulpmiddel om goede beslissingen te kunnen nemen, maatregelen te kunnen treffen en werkwijzen goed uit te voeren

47 Inleiding Risicoanalyse

48 Inleiding Risicoanalyse In D&C-contracten speelt risicoverdeling tussen contractpartijen een belangrijke rol (UAV-GC: risicoanalyse als noodzakelijk document) Het is beter om te weten hoe groot de risico s zijn dan net te doen of ze er niet zijn Benoemen van risico s, vinger op de zere plek leggen, om maatregelen te kunnen nemen

49 Uniforme methodiek VBW 2002: Leidraad voor het uitwerken van prestatiebestekken voor asfaltverhardingen

50 Uniforme methodiek 2001 CROW softwareprogramma: SMAR 2003 CROW rapport 03-05: Gebruikershandleiding SMAR 2003 CROW publicatie 178: Risicoanalyse secundaire materialen Leidraad voor de wegenbouw 2005 CROW CD-rom: TRIWEG 2007 CROW rapport 07-07: Handreiking risicoanalyse betonverhardingen

51 Uniforme methodiek

52 Uniforme methodiek 2007 CROW publicatie 252: Nieuwe wegen, nieuwe kansen probabilistiek in de wegenbouw 2009 CROW rapport?: Risicoanalyse asfaltverhardingen - Analyse van technische risico s - Aanleg, beheer en gebruik - Praktisch toepasbaar instrument

53 Uniforme methodiek RAAV geeft inzicht in robuustheid in bruikbaarheid of levensduur van een wegverharding met betrekking tot: - draagkracht (vermoeiing) - scheurvorming - rafeling - spoorvorming

54 Uniforme methodiek Log(SAL 100 ) Log(SAL 100 )

55 Uniforme methodiek Log(SAL 100 )

56 Uniforme methodiek Lijkt praktisch acceptabele resultaten op te leveren Inzicht in spreiding, gevoeligheid en onzekerheid In goede handen kan de ontwikkelde methodiek een zinvol gereedschap zijn

57 Ervaringen OG: Wij weten het ook niet meer, wij kennen geen oplossing, laten we er dus maar een D&C-contract van maken ON: Wij maken geen risicoanalyse want als we de risico s kennen wordt onze prijs te hoog

58 Ervaringen

59 Ervaringen

60 Ervaringen

61 Ervaringen Niet of te laat aanleveren van informatie Conditie en onderhoudshistorie Ontwerpmethode Veilige inschatting materiaalparameters Geluidsreductie en stroefheid Wringingsweerstand en wateraccumulatie Innovaties beoordelen en stimuleren D&C kent beperkingen, D&C&M minder

62 Ervaringen Risico s leggen bij de partij die ze kan beheersen Risico s niet leggen bij de partij die ze niet kan beheersen

63 Ervaringen

64 Ervaringen A6: - Schade aan zoab door extreme omstandigheden - Op conventionele wijze zoab vervangen resulteert in te groot risico zeer korte levensduur - Met risicoanalyse gebeurtenissen in kaart brengen en beschouwen of ze acceptabel zijn of dat er maatregelen moeten worden getroffen!!

65 Ervaringen

66 Conclusies en aanbevelingen Risico s bespreekbaar en inzichtelijk maken Risicoanalyse is gereedschap voor doelgerichte verbetering van producten en processen RAAV biedt instrument om invloeden op levensduur van asfaltverharding te bepalen Eisen in prestatiebestekken moeten realistisch zijn (SMART: Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realiseerbaar, Tijd haalbaar) Design & Construct kent beperkingen met betrekking tot het stimuleren en accepteren van innovaties Vernieuwingsdrang en innovatieprikkel belangrijk Betrouwbaar product en more value for money!!

67 Bedankt voor uw aandacht!

68 Beoordeling van producten door gemeente Rotterdam André Houtepen Ingenieursbureau Gemeentewerken Rotterdam Asfaltontwikkelingen 68

69 Opbouw van presentatie Algemene schets van organisatie Rotterdam Keuzeprocessen bij Beheer en Onderhoud van (asfalt)verhardingen Keuze processen bij Gebiedsontwikkeling Handvatten voor implementatie CE-markering en functioneel specificeren Asfaltontwikkelingen 69

70 Asfaltontwikkelingen 70

71 Asfaltontwikkelingen 71

72 Asfaltontwikkelingen 72

73 Asfaltontwikkelingen 73

74 Asfaltontwikkelingen 74

75 Asfaltontwikkelingen 75

76 Mainport positie behouden en versterken. In 2030 op gebied van kennis en innovatie de belangrijkste havenstad van Europa. Blijven bouwen aan een sterke economie en aantrekkelijke woonstad. Rotterdam is leefbaar, veilig, schoon en heel. Asfaltontwikkelingen 76

77 Asfaltontwikkelingen 77

78 Asfaltontwikkelingen 78

79 Asfaltontwikkelingen 79

80 Figures & facts Rotterdam 1: Centraal bestuur én 11 deelgemeenten Totaal ± fte s Fysieke pijler: - Ontwikkelbedrijf Rotterdam - Dienst Stedebouw + Volkshuisvesting - Dienst Gemeentewerken Gemeentewerken (± 1850 fte s) - Sector Buitenruimte (± 950 fte s) (beheer &onderhoud) - Sector Ingenieursbureau ( ± 900 fte s) Asfaltontwikkelingen 80

81 Figures & facts Rotterdam 2: ± 25,5 miljoen m 2 verhardingen, waarvan: ± 9,6 miljoen m 2 rijweg (20 % hoofd- en verzamelwegen, 150 km 2x2 rijstroken. 80% woonstraten, 1300 km) ± 1,5 miljoen m 2 fietspad 2540 km riolering, 208 km persleidingen, 658 gemalen 5 miljoen m 2 water, 900 km watergang bomen, 20 miljoen m 2 groen 900 bruggen en bruggetjes verkeersboden lichtmasten 1 vuurtoren, 1 tunnel Asfaltontwikkelingen 81

82 Budgetten beheer en onderhoud Woonstraten e.d: 24 miljoen Hoofd- en verzamelwegen: 6 miljoen Asfaltontwikkelingen 82

83 Asfaltontwikkelingen 83

84 Asfaltontwikkelingen 84

85 Asfaltontwikkelingen 85

86 Asfaltontwikkelingen 86

87 Asfaltontwikkelingen 87

88 Asfaltontwikkelingen 88

89 Asfaltontwikkelingen 89

90 Asfaltontwikkelingen 90

91 Asfaltontwikkelingen 91

92 Rotterdam Climate Initiative KLIMAAT is speerpunt van beleid Lage temperatuur asfalt Fijn stof binding; Wassende Weg Olivijngesteente Uitlaatgas-afzuig-systeem Asfaltontwikkelingen 92

93 Hoe verder in Rotterdam? Ingenieursbureau Gemeentewerken: - nog meer adviseur voor de stad - samenwerking met de markt om de bestuurlijke ambities te kunnen realiseren (ruimte voor innovaties, nieuwe contractvormen) Asfaltontwikkelingen 93

94 Handvatten Zorg voor deskundige adviseurs. Schakel evt. bureau in. Óf ga op basis van vertrouwen met aannemer aan de slag. Evt. met extern bureau. Blijf uw boerenverstand gebruiken. Put uit eigen ervaringen. Het asfalt verandert niet! Vul de CROW database met functionele kenmerken en ervaringen met de nieuwe asfaltmengsels. Asfaltontwikkelingen 94

95 Succes! En dank u voor uw aandacht. Asfaltontwikkelingen 95