Toeslagschuld? Eigen schuld!

Transcriptie

1 CHAOS ROND TOESLAGEN Toeslagschuld? Eigen schuld! In het korti Check zelf of je toeslag kunt krijgen en of de betalingen kloppen, want er gaat bij de fiscus veel mis Een kwart van de uitgekeerde toeslagen is te hoog. De Belastingdienst voelt zich weinig verantwoordelijk voor alle problemen die daarop volgen. TEKST RAMON BOENDER EN MARLIES FEYTENS ILLUSTRATIES PIXELS&INKT + PRAKTISCHE TIPS ZORGTOESLAG HUURTOESLAG KINDEROPVANG- TOESLAG KINDGEBONDEN BUDGET juni/juli 2018 GELDGIDS 4 15

2 Soms een nabetaling of terugvordering Definitieve berekening Het jaar erna: fiscus stelt definitief inkomen vast Het werkt zó START Toeslagen aanvragen Burger schat zelf zijn inkomen Altijd mogelijk Hulp via toeslagen.nl, Belasting Telefoon, netwerk van dienstverleners Doorgeven van wijzigingen: zoals verandering inkomen, nieuwe huur, andere crèche. Na wijziging volgt een nieuwe beschikking Voorschotbeschikking Iedere maand voorschot BRON: BELASTINGDIENST.NL ZO N 5,6 MILJOEN NEDERlanders hebben recht op toeslag, een tegemoetkoming in de kosten voor de zorgverzekering, huur en/of een kind. Maar de kans is groot dat zij achteraf geld moeten terugbetalen. Toeslagen zijn namelijk een voorschot, gebaseerd op een inkomen en huishoudsituatie die de burger zelf opgeeft. De definitieve afrekening volgt pas nadat de belasting aangifte over dat jaar is verwerkt. De toeslag is daardoor gebaseerd op een oud en dus vaak te laag inkomen en oude huursom, met alle gevolgen van dien. Jaarlijks wordt in een kwart van de gevallen te veel uitgekeerd en dus teruggevorderd. Soms gaat het om maar liefst duizenden euro s per persoon. Eind 2017 had de Belastingdienst in totaal nog een vordering van 1,5 miljard openstaan. Ongeveer 80% van de burgers die kinderopvangtoeslag ontvangt, krijgt te maken met een terugvordering of nabetaling. Zo vorderde de Belastingdienst over 2015 ongeveer 140 miljoen aan kinderopvangen 480 miljoen aan zorgtoeslag terug. Aan huurtoeslag keerde hij in ruim 40% van de gevallen weer te weinig uit. Er is al jaren kritiek op het toeslagensysteem; zie ook het interview (pag. 17) met Jurgen de Vries, voorzitter van de Bond voor Belastingbetalers. Het systeem voor de toeslagen en dat voor de belastingaangifte lopen volledig langs elkaar heen. Erik Gommers* heeft daar ook last van gehad. De fiscus zette zijn zorgtoeslag stop nadat hij eenmalig een afkoopsom voor een pensioen had ontvangen. Gommers corrigeerde de gegevens de jaren daarna, maar de fiscus bleef uitgaan van het hogere inkomen. Je moet de voorschotten heel goed in de gaten houden. Ze kloppen in mijn geval bijna nooit met de definitieve bedragen. Waarom wordt het toeslagverhaal niet gewoon in de belasting aangifte verwerkt? Als de Consumentenbond deze vraag voorlegt aan de Belastingdienst, laat een woordvoerder het volgende weten: De verantwoordelijkheid ligt bij de mensen zelf. Sinds 2016 gebruikt de fiscus naar eigen zeggen de recentste inkomensgegevens bij veel toeslagen. Maar die zijn niet actueel. De gegevens zijn pas bekend na de belastingaangifte, oftewel een halfjaar na het jaar waarin de toeslag is uitgekeerd. De Verschillende ministeries gaan over verschillende toeslagen Belastingdienst loopt dus altijd achter. Kritische vragen van de Consumentenbond stuiten op een muur. Wij voeren beleid uit, antwoorden woordvoerders van het mini sterie van Financiën. Voor beleidsvragen moet je bij de betreffende ministeries zijn. Maar daar zit nu juist een deel van het probleem. Verschillende ministeries gaan over verschillende toeslagen. Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) gaat over de huurtoeslag, dat van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) over de zorgtoeslag en dat van Sociale Zaken en Werk gelegenheid (SZW) over de kinderopvangtoeslag en het kindgebonden budget. Als we vervolgens SZW bellen, worden we weer terugverwezen naar de fiscus. Gebed zonder eind De problemen met de toeslagen bestaan al sinds de invoering in Er is eindeloos over gedebatteerd in de Tweede Kamer. Oplossingen blijven uit of worden uitgesteld. Eind april 2018 kondigde staatssecretaris Menno Snel (Financiën) aan dat hij de Belastingdienst beheerst wil vernieuwen, waardoor vernieuwing van individuele projecten achterblijft. Aan toeslagen maakte hij weinig woorden vuil. Het ministerie van SZW liet in diezelfde 16 GELDGIDS 4 juni/juli 2018

3 toeslagen INTERVIEW periode weten dat de kinderopvangtoeslag toch niet automatisch naar de kinderopvangorganisaties gaat. Een deel van de problemen rond de kinderopvangtoeslag moet in 2020 zijn opgelost. Zo wil de fiscus meer persoonlijke begeleiding voor ouders en gebruikmaken van gegevens die de kinderopvangorganisaties maandelijks krijgen. Maar hoe de plannen eruit gaan zien, is nog onbekend. Mogelijk leiden die tot extra werk voor de kinderopvangorganisaties. De burger blijft echter zelf verantwoordelijk voor de juiste gegevens en voorschotten. De Belastingdienst moet wel meewerken aan onderzoeken van de Nationale ombuds man en daarop reageren. Zo zet de Belastingdienst na kritiek van de ombudsman toeslagen niet meer direct stop bij vermoedens van fraude. Ook is er nu een regeling om te voorkomen dat ouders met een toeslagschuld te weinig overhouden voor kinderopvang. Die regeling bestaat al maanden, maar volgens de ombudsman geeft de fiscus hier nauwelijks bekendheid aan. * Echte naam bij de redactie bekend. Toeslagen Inkomensgrens Vermogensgrens Zorgtoeslag Huurtoeslag Kindgebonden budget Kinderopvangtoeslag n.v.t. n.v.t. = niet van toepassing Toelichting De inkomensgrens bij het kindgebonden budget hangt af van de leeftijd en het aantal kinderen. De genoemde grenzen gelden voor een gezin met 1 kind onder de 12 jaar. Bij de kinderopvangtoeslag ontvangen inkomens boven de genoemde grens een minimale uitkering. De overheid moet de toeslagen omzetten in een uitkering Jurgen de Vries, voorzitter van de Bond voor Belastingbetalers Wat is de Bond voor Belastingbetalers? Wij zijn geïnspireerd geraakt door voorbeelden uit Duitsland en Engeland, waar vergelijkbare organisaties door miljoenen mensen worden gesteund. Onze bond bestaat sinds 2013 en wil particuliere belastingbetalers en zzp ers een stem geven in de heffing en besteding van belastinggeld. De bond heeft zo n supporters. Kunt u uw kritiek op het toeslagensysteem toelichten? Wij hebben in 2016 onder 5000 belastingbetalers onderzoek gedaan naar de toeslagen. Het bleek dat een op de zeven huishoudens ten onrechte toeslagen niet aanvraagt. Die mensen lopen jaarlijks minimaal zo n 500 mis. De wetgeving is te complex voor veel burgers. Vooral degenen die toeslagen het hardst nodig hebben, zijn daarvan de dupe. Bij kritiek op het toeslagensysteem blijven de Belastingdienst en ministeries naar elkaar wijzen, niemand neemt de eindverantwoordelijkheid. De Belastingdienst houdt er soms juridisch zwakke beleidsregels op na, met het idee dat burgers toch niet zo snel protesteren. Dat is niet mijn mening, maar die van hoogleraar fiscale ethiek en voormalig belastinginspecteur Hans Gribnau. Hij is lid van onze adviesraad. Wat is de oplossing? De Bond voor Belasting betalers heeft eind vorig jaar hierover gesproken met het ministerie van Financiën. Staatssecretaris Menno Snel zegde hierna in de Tweede Kamer toe naar een gezamenlijke aanpak van het toeslagenvraagstuk te kijken en de problemen te onderzoeken. Met een paar extra vragen kan de Belastingdienst bij de aangifte al vaststellen of er recht is op toeslagen en hoeveel. Er is ook een rol weggelegd voor werkgevers, die nu al verantwoordelijkheid dragen voor loonheffingen. In samenwerking met een aantal grotere werkgevers willen wij een pilot uitvoeren om het onderen overgebruik van toeslagen terug te dringen bij werknemers met een flex- en nulurencontract. Juist deze groep, die ook wel werkende armen wordt genoemd, bestaat uit veel eenverdieners met recht op inkomensondersteuning. Deze werknemers willen wij met behulp van hun werkgever helpen dat recht te verzilveren en tijdig attenderen op het stopzetten van toeslagen. Maar eigenlijk moet de overheid de toeslagen afschaffen en omzetten in een uitkering, in plaats van een voorschot dat je achteraf steeds moet bevechten. juni/juli 2018 GELDGIDS 4 17

4 TOESLAGEN PRAKTISCHE TIPS De regels verschillen flink per toeslag. Handige weetjes en valkuilen. Voor alle toeslagen kun je een proefberekening maken op de site van de Belastingdienst (belastingdienst.nl/rekenhulpen/toeslagen/). Je ziet dan hoeveel toeslag je eventueel kunt claimen. De aanvraag dien je vervolgens in via toeslagen.nl. Bij alle toeslagen wijken het toetsingsinkomen en -vermogen af van de gegevens in de aangifte inkomstenbelasting, omdat de toeslagen van de huidige situatie uitgaan. Maar er zijn meer verschillen; zie de tabel op pag. 17. Verder tellen groene beleggingen mee als vermogen bij de toeslagen, maar bij de inkomstenbelasting niet. Bijzonder vermogen telt juist weer alleen mee bij de inkomstenbelasting. Onder bijzonder vermogen wordt verstaan: smartengeld, sommige letselschade-uitkeringen en vermogen van minderjarige (pleeg)kinderen waar je niet aan kunt komen, bijvoorbeeld een spaarrekening met een BEM-clausule. Verder ziet de fiscus een schade-uitkering (bijvoorbeeld uit een brandverzekering) die op 1 januari op je bankrekening staat, bij zowel de toeslagen als de inkomstenbelasting als vermogen. Toeslagpartner Bij de toeslagen kijkt de fiscus ook naar de gegevens van de toeslagpartner om het toetsingsinkomen en -vermogen vast te stellen. Voor de huurtoeslag gelden afwijkende regels. De toeslagpartner is een ruim begrip. Hiermee wordt soms niet alleen een fiscale partner bedoeld, maar ook anderen die op hetzelfde adres staan ingeschreven. Op belastingdienst.nl/rekenhulpen/ toeslagpartner/ is eenvoudig na te gaan wie de fiscus als toeslagpartner ziet. Gaan fiscale partners uit elkaar of duurzaam gescheiden leven, dan blijven ze elkaars toeslagpartner zolang de scheiding niet is aangevraagd. Dat is zelfs het geval als ze beiden op een ander adres staan ingeschreven. Woon je samen met je (klein) kind, dan moet hij (zij) minimaal 27 jaar zijn om toeslagpartner te kunnen zijn. Wijzigingen en terugbetalen In principe lopen toeslagen na de eerste aanvraag automatisch door. Controleer dus goed of de voorschotten kloppen. Over het bedrag dat je moet terugbetalen, rekent de fiscus momenteel 4% invorderingsrente. De rente wordt berekend over de periode vanaf 1 juli na het jaar waarin je de toeslag kreeg, tot de beschikkingsdatum. De fiscus vergoedt invorderingsrente als je te weinig toeslag hebt ontvangen. Stel, je ontvangt in 2018 een definitieve berekening voor de kinderopvangtoeslag in Hieruit blijkt dat je 275 moet terugbetalen. De beschikking is gedateerd op 30 september Je moet dan 2 invorderingsrente (afgerond in het voordeel van de belastingbetaler) betalen. De Belastingdienst kan een toeslagschuld verrekenen met de huidige toeslag of met een uitbetaling voor de (voorlopige) aanslag inkomstenbelasting. Bij een belastingschuld mag dat niet. Als een verrekening ertoe leidt dat het inkomen onder de beslagvrije voet (een minimumbedrag voor levensonderhoud) komt, kun je verzoeken om een correctie. Het formulier daarvoor en de rekenhulp om de belastingvrije voet uit te rekenen, zijn te vinden op tinyurl.com/ belastingvrijevoet. Wijzigingen in de persoonlijke situatie, zoals een verhuizing, overlijden of huwelijk, geeft de gemeente automatisch door aan de Belastingdienst. Andere wijzigingen, zoals verandering van inkomen, vermogen of opvanguren, moet je zelf binnen vier weken doorgeven. Als de toeslagaanvrager overlijdt, zet de fiscus de toeslag automatisch stop. Overlijdt de toeslagpartner, dan wordt de toeslag automatisch aangepast. A ZORGTOESLAG De maximale zorgtoeslag per maand is voor een alleenstaande 94 en voor partners 176. Als je een betalingsachterstand van meer dan zes maanden bij een zorgverzekeraar hebt, betaalt de fiscus de zorgtoeslag automatisch uit aan het CAK, de instantie die de zorgpremie incasseert. Buitenlands inkomen telt mee voor het toetsingsinkomen. Wie in Nederland woont en in het buitenland werkt, kan alleen zorgtoeslag krijgen als hij in ons land verzekerd is voor zorgkosten. Wie in het buitenland woont, heeft in bepaalde situaties ook recht op zorgtoeslag. Meer informatie via de BelastingTelefoon Buitenland ( ) of op hetcak.nl onder regelingen. LET OP Als je in het buitenland werkt of woont en geen toeslag kunt krijgen, kan je toeslagpartner hem soms wel aanvragen. De toeslag is dan lager dan normaal. 18 GELDGIDS 4 juni/juli 2018

5 toeslagen B HUURTOESLAG De maximale huurtoeslag per maand is voor een alleenwonende 354 en voor samenwonenden 309. Bijzonder inkomen is op verzoek vrijgesteld. Hieronder valt bijvoorbeeld: De afkoopwaarde van een klein pensioen (pensioenaanspraak maximaal 474,11 per jaar). Nabetaling van inkomsten uit voorgaande jaren. Verhoging van de WAZ-, Wajong- of WAO-uitkering vanwege oppas- en verzorgingskosten. De maximale maandhuur is 710,58 inclusief servicekosten. Soms zijn daar uitzonderingen op mogelijk; zie tinyurl.com/maximalehuur. De huurtoeslag kent exclusief het begrip medebewoner. Bij het berekenen van de huurtoeslag kijkt de fiscus ook naar zijn inkomen en vermogen, wat soms gunstig is. Een medebewoner is iemand die op hetzelfde adres staat ingeschreven, maar níet je toeslagpartner is. Een medebewoner kan bijvoorbeeld een ouder, kind of huisgenoot zijn. LET OP Een onderhuurder ziet de fiscus niet als medebewoner. Van onderhuur is sprake als je een deel van de woning verhuurt en de verhuur vastlegt in een huurovereenkomst. Als je je woning verhuurt en tijdelijk ergens anders woont, is evenmin sprake van medebewoning. Staat de toeslagpartner ingeschreven op je woonadres, maar woont die langer dan een jaar in een verzorgingshuis, dan kun je de fiscus eventueel vragen om (een verhoging van) de huurtoeslag. Het inkomen van de toeslagpartner telt dan namelijk niet mee. Als een woning is aangepast vanwege een handicap, ontstaat vaak recht op (een hogere) huurtoeslag. Stuur hiervoor het indicatiebesluit van het CIZ mee. C KINDER OPVANGTOESLAG + KINDGEBONDEN BUDGET Er is geen vermogenstoets bij de kinderopvangtoeslag. Bovendien krijg je een deel van de opvangkosten altijd vergoed, ongeacht je inkomen. De fiscus vergoedt per jaar onder voorwaarden maximaal 230 opvanguren tegen een uurtarief tussen de 5,91 en 7,45 (afhankelijk van de soort opvang). Het kindgebonden budget kan oplopen tot 7000 per jaar, waarbij het vermogen bepalend is of je recht hebt op die toeslag. LET OP Je krijgt automatisch bericht van de Belastingdienst als je recht hebt op het kindgebonden budget, tenzij je nog geen andere toeslag krijgt. Valkuilen SITUATIE 1 PARTNER WOONT OP ANDER ADRES Als je toeslagpartner staat ingeschreven op het adres van een verzorgingshuis, tellen zijn gegevens niet mee voor de huurtoeslag. Maar voor andere toeslagen, bijvoorbeeld de zorgtoeslag, blijf je wél toeslagpartners. Als zo n situatie zich voordoet bij ongehuwde samenwonenden, kan een van de twee verzoeken om beëindiging van het toeslagpartnerschap, om zo een hogere toeslag te krijgen. SITUATIE 2 KIND (JONGER DAN 27 JAAR) VERLAAT HET HUIS Als een ouder in een huurwoning alleen achterblijft, daalt mogelijk de huurtoeslag. De maximale inkomensgrens is dan lager. Hoe meer het inkomen de grens nadert, hoe lager de toeslag. Stel, het inkomen van een alleenstaande ouder is en de huur 700. Een werkloos kind woont nog thuis. De huurtoeslag is dan 283 per maand. Verlaat hij het huis, dan daalt de huurtoeslag naar 179. SITUATIE 3 INWONEND KIND WORDT 27 JAAR Bij de zorgtoeslag wordt een inwonend kind tot 27 jaar zonder eigen inkomen niet gezien als toeslagpartner. Stel, een alleenstaande ouder heeft een inkomen van Een thuiswonend kind (26) heeft geen inkomen. Dit kind krijgt dan per jaar 1128 aan zorgtoeslag en de ouder 120. Zodra het kind 27 jaar wordt (hij wordt dan toeslagpartner), gaat de gezamenlijke zorgtoeslag omlaag naar 1092 per jaar. juni/juli 2018 GELDGIDS 4 19

6 WIL JE MEER UIT JE GELD HALEN? Met de beste tips en adviezen van de Geldgids ben je zelf een financieel expert. Kijk meteen op consumentebond.nl/geldgids en kies de aanbieding die bij je past. HAAL M IN HUIS