JAARVERSLAG 2014
Stichting Pensioenfonds Vopak Stichting Pensioenfonds Vopak Westerlaan 10, 3016 CK Rotterdam Postbus 863, 3000 AW Rotterdam Telefoon: +31 10 4002650 Telefax: +31 10 4002363 E-mail: pensioenbureau@vopak.com Internet: http://pensioenfonds.vopak.com Ingeschreven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel Rotterdam onder nummer 24343255 Jaarverslag 2014 Stichting Pensioenfonds Vopak Jaarverslag 2014 1
Inhoud Inhoud Inhoud 2 Inleiding 3 Missie, visie en strategie 3 Jaarverslag 2014 3 Meerjarenoverzicht 4 Verantwoordingsorgaan 48 Verslag Verantwoordingsorgaan 48 Reactie bestuur 50 Visitatiecommissie 51 Verslag visitatiecommissie 51 Reactie bestuur 52 Bestuursverslag 6 Voorwoord 6 Ontwikkelingen verslagjaar 7 Uitvoering pensioenregeling 9 Financiële positie 12 Technische voorzieningen 17 Toeslagen 21 Kosten 22 Governance 25 Toekomstbestendigheid bedrijfsmodel 29 Risicomanagement 30 Vereist eigen vermogen 30 Risicoanalyse 36 Code pensioenfondsen 38 Financiële markten in 2014 41 Macro economische ontwikkelingen in 2014 41 Monetair beleid 42 Impact op de financiële markten 43 Ontwikkelingen op pensioengebied 45 Nieuw financieel toetsingskader 45 Beperkingen fiscale facilitering 46 Toezichtontwikkelingen 46 Pensioencommunicatie 47 Jaarrekening 53 Balans per 31 december 54 Staat van baten en lasten 56 Kasstroomoverzicht 59 Grondslagen voor waardering 61 Toelichting op de balans per 31 december 65 Toelichting op de staat van baten en lasten 74 Overige gegevens 80 Gebeurtenissen na balansdatum 80 Financiering 81 Resultaatbestemming 81 Actuariële verklaring 82 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 84 Bijlagen 89 Fondsorganen per 18 juni 2015 89 Organisatie 92 Pensioenreglement 93 Uitvoeringsovereenkomst 94 Benchmarks 96 Aangesloten ondernemingen 97 Verklarende woordenlijst 98 Stichting Pensioenfonds Vopak Jaarverslag 2014 2
Inleiding Missie, visie en strategie Inleiding Missie, visie en strategie Stichting Pensioenfonds Vopak heeft als doelstelling het verlenen of doen verlenen van pensioen- en/ of andere uitkeringen aan deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden, op basis van de overeengekomen pensioenreglementen. De hierbij gehanteerde toekomstvisie is gebaseerd op de volgende beschouwingen: Het pensioenfonds voert de pensioenregeling uit van Vopak. Hierbij worden de belangen van alle betrokken partijen evenwichtig behartigd in lijn met wet- en regelgeving, statuten en reglementen. Uitgangspunt hierbij is een kwalitatief hoogwaardige en efficiënte uitvoering, waarbij vertegenwoordigers van werkgever, werknemers en pensioengerechtigden in gezamenlijkheid het pensioenfonds besturen. Het pensioenfonds streeft er naar de historisch goede relatie met Vopak te continueren en hecht er grote waarde aan haar positieve en betrouwbare reputatie richting alle belanghebbenden te waarborgen. Het pensioenfonds speelt in op de actualiteit en streeft naar een duurzaam financieel gezonde positie met een optimaal lange termijn perspectief in goede en slechte tijden. Bij het realiseren van de toekomstvisie wordt een evenwichtig en zorgvuldig vormgegeven beleid gehanteerd. Dit beleid is vastgelegd in de verschillende fondsdocumenten. Uitgangspunten bij het gehanteerde beleid vormen: een afgewogen en adequate inzet van risico s; een zorgvuldige inrichting van processen; een begrijpelijke pensioencommunicatie. Jaarverslag 2014 Ingevolge artikel 18 van de statuten wordt hierbij verslag uitgebracht over het boekjaar 2014. Voor het bestuur is het jaarverslag een belangrijk middel om te communiceren met alle bij het pensioenfonds betrokken partijen en verantwoording af te leggen over het gevoerde beleid. Het bestuur heeft besloten geen gedrukte versie meer uit te brengen, maar door middel van de website van het pensioenfonds (http://pensioenfonds.vopak.com) het jaarverslag digitaal ter beschikking te stellen. Op verzoek stuurt het pensioenfonds u graag een uitdraai van het jaarverslag. Wij nodigen u van harte uit om op het jaarverslag te reageren, per e-mail, brief of op een andere manier. Per e-mail kunt u dat doen door een mail te sturen aan pensioenbureau@vopak.com. Stichting Pensioenfonds Vopak Jaarverslag 2014 3
Meerjarenoverzicht Meerjarenoverzicht 2014 2013 2012 2011 2010 Aantallen Deelnemers 1.241 1.317 1.317 1.357 1.365 Gewezen deelnemers 1.616 1.640 1.692 1.693 1.815 Pensioengerechtigden 3.066 3.045 3.016 2.946 2.824 Totaal 1) 5.923 6.002 6.025 5.996 6.004 Financiële gegevens (bedragen in duizenden euro) Bijdragen: Pensioenregelingen 22.899 22.696 23.353 22.478 21.746 Aanvullende storting 0 0 0 50.000 0 Beschikbare premieregelingen 8.440 9.236 9.235 9.589 9.263 Inkoopsommen 248 1.174 128 773 1.928 31.587 33.106 32.716 82.840 32.937 Pensioenuitkeringen 37.183 37.113 36.092 34.738 33.891 Toeslag ingegane pensioenen (per 1 januari) 0,90% 0,00% 1,50% 0,00% 0,00% Toeslag ingegane pensioenen (per 1 augustus) 0,50% n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. Technische voorzieningen pensioenverplichtingen 825.929 707.285 736.513 683.685 607.573 Herverzekeringsdeel technische voorzieningen 8.661 7.167 7.959 7.548 7.166 Voorziening pensioenverplichtingen voor risico deelnemers 128.331 106.668 92.367 76.866 77.904 (Gemiddeld) gehanteerde rekenrente 1,8% 2,6% 2,3% 2,7% 3,4% Dekkingsgraad 116,5% 118,3% 112,2% 105,7% 106,3% 1) Voor de ontwikkeling van het verzekerdenbestand wordt verwezen naar pagina 10. Stichting Pensioenfonds Vopak Jaarverslag 2014 4
Meerjarenoverzicht 2014 2013 2012 2011 2010 Premiedekkingsgraad 113,7% 114,2% 112,2% 119,7% 113,6% Algemene reserve 107.701 101.396 90.804 135.978 83.902 Toeslagreserve 30.341 29.504 0-96.551-44.961 Beleggingen voor risico fonds 956.436 823.941 815.484 712.748 629.660 Totaal rendement 16,5% 2,7% 15,8% 5,0% 10,0% Beleggingen voor risico deelnemers 128.331 106.668 92.367 76.866 77.904 Stichting Pensioenfonds Vopak Jaarverslag 2014 5
Bestuursverslag Voorwoord Bestuursverslag Voorwoord De agenda van het bestuur werd in 2014 voor een belangrijk deel bepaald door de wijzigingen in wet- en regelgeving op zowel de inhoud als de uitvoering van de pensioenregeling. Hiernaast werd gedurende het jaar onder andere aandacht besteed aan de toekomstbestendigheid van het pensioenfonds, de ontwikkeling van de financiële positie, de toeslagverlening en de deskundigheid. Ook werd een zelfevaluatie uitgevoerd. De rendementen vertoonden in 2014 over vrijwel het gehele jaar een stijgend verloop. De zakelijke waarden profiteerden van het economische herstel dat voorzichtig op gang kwam. De vastrentende waarden profiteerden van de afname van de marktrente die voor een belangrijk deel werd veroorzaakt door de maatregelen van de Europese Centrale Bank (ECB). De dekkingsgraad nam in 2014 af van 118,3% tot 116,5%. Deze afname werd met name veroorzaakt door de afname van de marktrente waardoor de technische voorziening pensioenverplichtingen belangrijk toenam. In 2014 heeft het pensioenfonds 50% van het renterisico afgedekt. De negatieve impact op de technische voorziening pensioenverplichtingen werd grotendeels gecompenseerd door het rendement op de vastrentende en zakelijke waarden. Als gevolg van het herstel van de financiële positie in de voorafgaande jaren kon in 2014 de toeslagverlening aan (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden worden opgestart. Per 1 januari 2014 werd aan gewezen deelnemers en pensioengerechtigden een toeslag van 0,90% verleend en aan deelnemers een toeslag 1,86%. Na de definitieve vaststelling van de jaarrekening en het wegen van marktontwikkelingen kon het bestuur per 1 augustus 2014 ook een inhaaltoeslag verlenen van 0,50%. Deze inhaaltoeslag had betrekking op de per 1 januari 2009 niet verleende toeslag. Het bestuur dankt alle bij het pensioenfonds betrokken personen voor de bijdragen die zij in 2014 hebben geleverd aan de verdere versterking en het functioneren van het pensioenfonds. Stichting Pensioenfonds Vopak Jaarverslag 2014 6
Bestuursverslag Ontwikkelingen verslagjaar Ontwikkelingen verslagjaar Resultaat 2014 Uit de staat van baten en lasten blijkt een positief resultaat van EUR 7,1 miljoen (in 2013 EUR 40,1 miljoen). Een uitsplitsing naar de belangrijkste onderdelen van het resultaat is hieronder opgenomen: 2014 2013 Beleggingsopbrengsten 135,5 20,0 Ontvangen bijdragen voor risico pensioenfonds 23,1 23,8 Ontvangen bijdragen voor risico deelnemers 8,4 9,2 Mutatie technische voorziening pensioenverplichtingen -118,6 29,2 Uitkeringen -37,2-37,1 Overige -4,1-5,0 Resultaat 7,1 40,1 Dekkingsgraden Het pensioenfonds berekent de technische voorziening pensioenverplichtingen zowel op basis van de in de markt waargenomen rentetermijnstructuur als op basis van de door De Nederlandsche Bank gepubliceerde rentetermijn-structuur. Deze laatste rentetermijnstructuur houdt rekening met een middeling over drie maanden van de marktrente en een op lange termijn veronderstelde ultimate forward rate. De twee berekeningsmethoden voor de technische voorziening pensioenverplichtingen leiden tot verschillende dekkingsgraden. In de communicatie van het pensioenfonds wordt de dekkingsgraad op basis van de door De Nederlandsche Bank gepubliceerde rentetermijnstructuur (DNB-dekkingsgraad) gehanteerd. Deze is immers bepalend om vast te stellen of aan de wettelijke eisen wordt voldaan. De gemiddeld gehanteerde rekenrente daalde in 2014 van 2,6% naar 1,8%.De marktwaarde dekkingsgraad geeft een beeld van de economische (ontwikkeling van de) financiële positie en wordt daarom gehanteerd bij de uitvoering van het beleggings- en risicobeleid. In 2014 ontwikkelden de dekkingsgraden zich als volgt: Ontwikkeling dekkingsgraden 125% 120% 115% 110% 105% 100% 31-12-13 31-03-14 30-06-14 30-09-14 31-12-14 DNB-dekkingsgraad Marktwaardedekkingsgraad Minimaal vereist eigen vermogen Vereist eigen vermogen Stichting Pensioenfonds Vopak Jaarverslag 2014 7
Bestuursverslag Ontwikkelingen verslagjaar De DNB-dekkingsgraad per 31 december 2014 bedraagt 116,5% Ten opzichte van het voorgaande jaar is de DNB-dekkingsgraad afgenomen met 1,8%-punten. De marktwaarde dekkingsgraad per 31 december 2014 bedroeg 109,7%. Het vereist eigen vermogen per 31 december 2014 is gebaseerd op het strategisch beleggingsbeleid 2014 en de per deze datum van toepassing zijnde wet- en regelgeving. Onder het nieuwe financiële toetsingskader wijzigt vanaf 1 januari 2015 de vaststelling van de DNBdekkingsgraad. Deze wijziging betreft het niet meer toepassen van de middeling van de rentetermijnstructuur over drie maanden bij de vaststelling van de technische voorziening pensioenverplichtingen. Op basis van deze gewijzigde methodiek zou eind 2014 de DNB-dekkingsgraad 113,4% hebben bedragen. Voor de beleidsbeslissingen en toetsing door De Nederlandsche Bank wordt een nieuwe dekkingsgraad geïmplementeerd: de beleidsdekkingsgraad. De beleidsdekkingsgraad is gelijk aan het voortschrijdend gemiddelde van de DNB-dekkingsgraden over twaalf maanden. Eind 2014 bedraagt de beleidsdekkingsgraad voor het pensioenfonds 121,3%. Gevoeligheid dnb-dekkingsgraad De globale gevoeligheid van de DNB-dekkingsgraad voor de ontwikkeling van de rente en het rendement op zakelijke waarden geeft het volgende beeld: Waardeverandering zakelijke waarden -25% -20% -15% -10% -5% 0% 5% 10% 15% 20% 25% Rrenteverandering 1,0% 115% 117% 120% 122% 124% 127% 129% 131% 134% 136% 138% 0,5% 111% 113% 115% 117% 119% 121% 123% 125% 128% 130% 132% 0,0% 107% 109% 111% 113% 115% 117% 118% 120% 122% 124% 126% -0,5% 103% 105% 107% 109% 111% 113% 114% 116% 118% 120% 122% -1,0% 100% 102% 104% 106% 107% 109% 111% 112% 114% 116% 118% In het rode gebied ligt de DNB-dekkingsgraad onder het minimaal vereiste niveau van 104,2% (dekkingstekort). In het oranje gebied ligt de DNB-dekkingsgraad onder het vereiste niveau van 112,4% (reservetekort). In het groene vlak zijn de buffers op basis van de wet- en regelgeving per 31 december 2014 op orde. Op basis van een sterk vereenvoudigd rekenmodel wordt in onderstaande grafiek een prognose van de verwachte DNB-dekkingsgraad getoond. Uitgangspunten in dit model vormen onder andere het strategisch beleggingsbeleid, de rendementsverwachtingen voor de komende vijf jaar en een rentetermijnstructuur die zich ontwikkelt op basis van de verwachte ontwikkeling van de swaprente. Stichting Pensioenfonds Vopak Jaarverslag 2014 8
Bestuursverslag Uitvoering pensioenregeling Verwachte ontwikkeling DNB-dekkingsgraad 210% 190% Kans kleiner dan 5% 170% 150% 130% 110% 90% Kans kleiner dan 5% 2014 2015 2016 2017 2018 2019 95e percentiel mediaan 5e percentiel Voor de volledigheid wordt er met nadruk op gewezen dat onder de lijn met het 5e percentiel zich nog 5% van de uitkomsten bevindt waarbij een lagere prognose van de DNB-dekkingsgraad wordt verwacht. Uitvoering pensioenregeling Vopak pensioenregeling Het pensioenfonds voert de pensioenregeling uit voor (gewezen) werknemers van Vopak ondernemingen (en haar rechtsvoorgangers) in Nederland. De werknemers treden bij de aanvang van het dienstverband als deelnemer toe in de Vopak pensioenregeling. Een nadere toelichting op de Vopak pensioenregeling tot en met 31 december 2014 is op pagina 93 van dit jaarverslag opgenomen. Per 1 januari 2015 is de Vopak pensioenregeling ingrijpend gewijzigd naar aanleiding van de door de overheid doorgevoerde fiscale beperkingen. De wijzigingen werden voorbereid door een technische werkgroep pensioenen waarin pensioenfonds (bestuur en verantwoordingsorgaan), Vopak, vakverenigingen en vereniging van gepensioneerden waren vertegenwoordigd. Op basis van de door deze werkgroep uitgebrachte rapportage is uiteindelijk in het arbeidsvoorwaardenoverleg de gewijzigde Vopak pensioenregeling overeengekomen. De belangrijkste wijzigingen in de pensioenregeling betreffen: het verschuiven van de pensioenleeftijd van 65 naar 67 jaar; het verhogen van het opbouwpercentage voor ouderdomspensioen in de basisregeling van 1,75% naar 1,875%; het verlagen van de franchise in de basisregeling van EUR 14.991 naar 13.633; het aanpassen van de premiestaffel in de excedentregeling; het maximeren van het pensioengevend salaris in de excedentregeling op EUR 100.000; het implementeren van een netto plusregeling met betrekking tot de pensioenopbouw voor het salarisdeel boven EUR 100.000. Verder zijn alle overige pensioenregelingen waarin nog reguliere pensioenopbouw plaatsvond beëindigd. De belangrijkste reden hiervoor was de fiscale bovenmatigheid van de pensioenregelingen die na het doorvoeren van de fiscale beperkingen zou optreden. De (arbeidsongeschikte) deelnemers die aan deze pensioenregelingen deelnamen zijn overgeheveld naar de Vopak pensioenregeling waarbij kostenneutraliteit als uitgangspunt is gehanteerd. Stichting Pensioenfonds Vopak Jaarverslag 2014 9
Bestuursverslag Uitvoering pensioenregeling Met ingang van 1 januari 2015 resteert naast de Vopak pensioenregeling alleen nog de regeling individuele beschikbare premie waarin tot uiterlijk 1 januari 2021 een individueel beschikbare premie wordt toegekend aan een gesloten groep deelnemers ter vervanging van tot 1 januari 2006 bestaande prepensioen- en garantieregelingen. Ontwikkeling verzekerdenbestand De verzekerden van het pensioenfonds betreffen deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden. Het verzekerdenbestand ontwikkelde zich in 2014 als volgt: 31-12-2013 Toename Afname 31-12-2014 Deelnemers 1.317 44-120 1.241 Gewezen deelnemers 1.640 96-120 1.616 Pensioengerechtigden ouderdomspensioen 2.120 101-72 2.149 partnerpensioen 898 48-55 891 wezenpensioen 25 4-5 24 arbeidsongeschiktheidspensioen 2 0 0 2 Totaal 6.002 293-372 5.923 De ontwikkeling van het verzekerdenbestand over de afgelopen jaren kan grafisch als volgt worden weergegeven: Aantal (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden 3.500 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 500-2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Deelnemers Gewezen deelnemers Pensioengerechtigden Stichting Pensioenfonds Vopak Jaarverslag 2014 10
Bestuursverslag Uitvoering pensioenregeling Communicatie In 2014 is tweemaal aan deelnemers en pensioengerechtigden een pensioenkrant gezonden. Ten opzichte van vorig jaar is het aantal presentaties en individuele gesprekken in 2014 toegenomen. Deze toename kan met name worden verklaard door de (aanstaande) wijziging van de pensioenregeling. Op de website staat nadere informatie over het pensioenfonds zoals de pensioenregeling, formulieren en dergelijke. De website is in 2014 gemiddeld 376 maal per maand bezocht (2013: 320). Voor verschillende veranderingen in de persoonlijke- of werksituatie zijn specifieke brochures beschikbaar. Deze brochures werden in 2014 met hulp van de externe communicatiedeskundigen herzien. Hierbij werd tevens een leesgroep ingezet bestaande uit verschillende personen, waaronder ook personen die niet direct bij de uitvoering van de pensioenregeling betrokken zijn. Verder werd in 2014 besloten om deel te nemen aan een driejarig onderzoek door de Radboud Universiteit naar de effectiviteit van de pensioencommunicatie. Naast de hiervoor vermelde communicatiemiddelen worden de (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden als volgt door het pensioenfonds geïnformeerd over hun pensioen en over de ontwikkelingen bij het pensioenfonds. Deelnemers ontvangen jaarlijks een opgave van de bereikte en bereikbare pensioenen middels een Uniform Pensioen Overzicht (UPO). In deze opgave worden een totaaloverzicht en uitgebreide toelichting gegeven. Daarnaast worden de diverse onderdelen van de pensioenregeling (zoals basisregeling en excedentregeling) nader uitgesplitst en is een opgave van de pensioenaangroei ( factor A ) opgenomen. Deelnemers ontvangen bij het bereiken van de 30-, 40- en 50-jarige leeftijd een mailing waarin wordt gewezen op de diverse risico s en keuzemogelijkheden. Gewezen deelnemers worden eveneens door middel van een UPO jaarlijks schriftelijk geïnformeerd over de toeslagverlening waarbij tevens een opgave wordt verstrekt van hun pensioenen na de toeslagverlening. Pensioengerechtigden ontvangen een specificatie van het uit te betalen pensioen en een jaaropgave met fiscale gegevens. Tevens worden de pensioengerechtigden jaarlijks schriftelijk geïnformeerd over de toeslagverlening en, door middel van een UPO, over de pensioensituatie. In de pensioenkrant wordt een verkorte versie van de jaarrekening opgenomen. Op verzoek wordt een uitdraai van het jaarverslag toegezonden. Klachten en geschillen Het pensioenfonds kent een klachten- en geschillenregeling waarin de te volgen procedure bij klachten en geschillen is vastgelegd. Indien een belanghebbende van mening is dat hij of zij door de toepassing van statuten en/of pensioenreglementen is geschaad, voorziet de procedure in de volgende stappen. Belanghebbende tekent bezwaar aan bij het pensioenbureau. Het pensioenbureau zendt een schriftelijk exemplaar van de klachten- en geschillenregeling aan belanghebbende en binnen vier weken een inhoudelijke reactie. Belanghebbende kan beroep aantekenen tegen de reactie van het pensioenbureau en ontvangt hierop binnen zes weken een schriftelijke beslissing. Belanghebbende kan tegen de beslissing van het pensioenbureau een klacht of bezwaar indienen bij een klachten- en geschillencommissie bestaande uit twee bestuursleden en een lid van het verantwoordingsorgaan. De klachten- en geschillencommissie doet binnen twee weken na de behandeling van de klacht of bezwaar een uitspraak en brengt belanghebbende hiervan op de hoogte. Indien de belanghebbende ontevreden is over de uitspraak van de klachten- en geschillencommissie kan hij of zij zich wenden tot de (onafhankelijke) Ombudsman Pensioenen. Stichting Pensioenfonds Vopak Jaarverslag 2014 11
Bestuursverslag Financiële positie In 2014 is door de partner van een overleden pensioengerechtigde een juridische procedure opgestart ten aanzien van het niet toekennen van een partnerpensioen op basis van een oude pensioenregeling. Deze procedure volgde op een in 2013 opgestarte klachtenprocedure waarbij het pensioenbureau, de klachtenen geschillencommissie en de Ombudsman Pensioenen tot afwijzing waren gekomen. Op basis van een gerechtelijke uitspraak heeft het bestuur uiteindelijk begin 2015 besloten om met terugwerkende kracht tot toekenning van een partnerpensioen over te gaan. Financiële positie Beleidsaspecten De financiële positie van het pensioenfonds wordt enerzijds bepaald door de inhoud van de pensioenovereenkomst tussen Vopak en zijn werknemers, vastgelegd in het pensioenreglement, en anderzijds door de uitkomsten van het gevoerde beleid ten aanzien van de financiering, de beleggingen voor risico pensioenfonds en het verlenen van toeslagen. Financieringsbeleid Pensioenovereenkomst Financiële positie Beleggingsbeleid Toeslagbeleid Financieringsbeleid Het financieringsbeleid is vastgelegd in de tussen het pensioenfonds en Vopak gesloten uitvoeringsovereenkomst. De hoofdlijnen van de uitvoeringsovereenkomst zijn op pagina 94 van dit jaarverslag opgenomen. De uitvoeringsovereenkomst is vanaf 1 januari 2006 van toepassing en is vanaf 2009 jaarlijks automatisch verlengd. De automatische verlenging van de uitvoeringsovereenkomst kon door het pensioenfonds of Vopak met inachtneming van een opzegtermijn van zes maanden worden beëindigd. Naar aanleiding van de wijzigingen in de pensioenregeling, de implementatie van het financiële toetsingskader en de gewijzigde financiële positie van het pensioenfonds heeft Vopak in 2014 gebruik gemaakt van de mogelijkheid om de uitvoeringsovereenkomst per 31 december 2014 te beëindigen. Na de aangekondigde beëindiging van de uitvoeringsovereenkomst heeft de eerder genoemde technische werkgroep pensioenen zich bezig gehouden met het uitwerken van de contouren van een nieuwe uitvoeringsovereenkomst. De rapportage van de werkgroep is gebruikt als basis voor de gesprekken tussen het pensioenfonds en Vopak die in het voorjaar van 2015 tot een nieuwe uitvoeringsovereenkomst hebben geleid. De belangrijkste wijzigingen in de uitvoeringsovereenkomst vloeien voort uit de wijzigingen in het financiële toetsingskader. Stichting Pensioenfonds Vopak Jaarverslag 2014 12
Bestuursverslag Financiële positie Hierdoor zullen onder andere de basispremie en de vereiste buffer toenemen, het verlenen van toeslagen lastiger worden en het korten van pensioenen als uiterste redmiddel om de financiële positie van het pensioenfonds te herstellen worden uitgesmeerd over een langere periode. De voorheen geldende uitvoeringsovereenkomst tussen het pensioenfonds en Vopak is gedurende de gesprekken over een nieuwe uitvoeringsovereenkomst van kracht gebleven. Policy beliefs De technische werkgroep pensioenen heeft bij zijn rapportage mede gebruik gemaakt van de policy beliefs die middels een enquête bij het bestuur en de partijen in de technische werkgroep pensioenen zijn uitgevraagd. Deze kunnen als volgt worden samengevat: Premiebeleid de daadwerkelijk verschuldigde premie moet met grote kans kostendekkend zijn; een stabiele premie is belangrijk maar beperkte premieschommelingen zijn mogelijk; als lonen sterker stijgen dan de prijzen moet het verschil in toeslag voor deelnemers gefinancierd worden door middel van de premie; solidariteit is een belangrijk uitgangspunt; de premie mag, naast financiering van nieuwe pensioenopbouw, ook gebruikt worden voor het opvangen van lang-leven-risico en herstelfinanciering bij lage dekkingsgraden en daarmee impliciet voor toeslagverlening. Toeslagbeleid het uitgangspunt voor de toeslagverlening is dat het pensioen in de opbouwfase meebeweegt met de loonindex en in de uitkeringsfase met de prijsindex; de toeslagen worden tot het niveau van de prijsindex gefinancierd uit de rendementen van het pensioenfonds; als lonen sterker stijgen dan de prijzen moet het verschil in toeslag voor deelnemers gefinancierd worden door middel van premie; grote jaarlijkse fluctuaties in het niveau van de toeslagen zijn onwenselijk; de mate van voorwaardelijkheid van toeslagen, voor zover gefinancierd uit de rendementen van het pensioenfonds, moet voor deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden gelijk zijn; tekorten respectievelijk overschotten kunnen over een langere periode worden ingelopen respectievelijk uitgekeerd maar het beroep op solidariteit moet daardoor niet te groot worden; bij hoge dekkingsgraden moet het mogelijk zijn om inhaaltoeslagen en/of extra toeslagen te verlenen. Beleggingsbeleid beleggingen voor risico pensioenfonds Het beleggingsbeleid is gericht op het op lange termijn zo zeker mogelijk stellen van de nominale pensioenen alsmede het streven om op de opgebouwde pensioenen van (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden jaarlijks een toeslag te verlenen. Om dit te bereiken is het van belang dat de beleggingsresultaten van het pensioenfonds op lange termijn, met aanvaardbare risico s, zo hoog mogelijk zijn. De lange termijn vermogensverdeling die hieraan ten grondslag ligt, wordt uitgewerkt in een ALM studie. Rekening houdend met marktomstandigheden en ontwikkelingen binnen het pensioenfonds wordt deze lange termijn vermogensverdeling jaarlijks vertaald naar een beleggingsbeleidsplan. Beleggingsbeleid 2014 In november 2013 is door het bestuur, na advies van de beleggingscommissie en de fiduciair vermogensbeheerder, het strategisch beleggingsbeleid 2014 vastgesteld. Hierbij werd gegeven het Stichting Pensioenfonds Vopak Jaarverslag 2014 13
Bestuursverslag Financiële positie beëindigen van het reservetekort in het pensioenfonds het risicoprofiel in lijn gebracht met het strategisch beleggingsbeleid zoals opgenomen in de uitvoeringsovereenkomst. In de uitvoeringsovereenkomst is een belegging van 40% in zakelijke waarden vastgelegd met een bandbreedte van plus of min 5%-punten. Het bestuur was eind 2013 van mening dat er sprake was van een pril herstel van de dekkingsgraad en economische omstandigheden. Voorts vertoonden de financiële markten nog een hoge mate van volatiliteit. Op basis hiervan werd voor het strategisch beleggingsbeleid 2014 uitgegaan van een belegging in zakelijke waarden van 35%. Na een evaluatie van de verschillende beleggingscategorieën werd in het licht van de marktomstandigheden uiteindelijk besloten tot een verhoging van de belegging in aandelen, obligaties hoogrentend en onroerend goed en een verlaging van de belegging in bedrijfsobligaties en obligaties opkomende landen. Ook werd besloten om de renteafdekking te verlagen van 60% naar 50%. Hiermee werd gegeven de uitbreiding van de belegging in zakelijke waarden de balans tussen de verschillende risico s in het risicoprofiel hersteld. De wijzigingen in de beleggingsportefeuille werden eind januari 2014 doorgevoerd. Op basis van het beleggingsbeleid 2014 is de beleggingsportefeuille als volgt opgebouwd. Vermogens- 2014 beheerder Invulling Staatsobligaties Europa langlopend 25,0% BlackRock discretionair actief Bedrijfsobligaties Europa 30,0% BlackRock discretionair actief Staats- en bedrijfsobligaties opkomende landen harde valuta 1,5% BlackRock fondsbelegging actief Staats- en bedrijfsobligaties opkomende landen lokale valuta 3,5% Stone Harbor fondsbelegging actief Bedrijfsobligaties hoogrentend 3,0% Loomis & Sayles fondsbelegging actief Aandelen continentaal Europa 6,2% BlackRock discretionair actief Aandelen Verenigd Koninkrijk 2,5% BlackRock fondsbelegging actief Aandelen Verenigde Staten 11,3% BlackRock fondsbelegging passief Aandelen Japan 2,5% BlackRock fondsbelegging passief Aandelen Azië-Pacific ex Japan 1,5% BlackRock fondsbelegging passief Aandelen opkomende landen 7,0% Aberdeen JP Morgan fondsbelegging actief Onroerend goed 4,0% Invesco Franklin Templeton fondsbelegging actief Overig 2,0% Totaal 100,0% Renteafdekking 50% BlackRock Eind 2014 is een ALM studie opgestart om te komen tot een optimalisering van het strategisch beleggingsbeleid rekening houdend met de wijzigingen in de pensioenregeling, de implementatie van het nieuwe financiële toetsingskader en de ontwikkeling van de financiële positie van het pensioenfonds sinds de laatste ALM studie. Stichting Pensioenfonds Vopak Jaarverslag 2014 14
Bestuursverslag Financiële positie Verdeling beleggingsportefeuille 31 december 2014 Per 31 december 2014 was de verdeling van de vastrentende waarden als volgt: Vermogen belegd in vastrentende waarden en derivaten excl. valutatermijncontracten, incl. lopende intrest en rekening-courant (66,5% van de totale portefeuille) 3,1% 2,9% 1,9% 4,6% 24,7% Staatsobligaties Europa langlopend Bedrijfsobligaties Europa Swap en rentederivaten Staats- en bedrijfsobligaties opkomende landen Bedrijfsobligaties hoogrentend Overig 29,3% De verdeling van de zakelijke waarden per 31 december 2014 was als volgt: GRAFIEK Vermogen belegd in zakelijke waarden, incl. onroerend goed (33,5% van de totale portefeuille) 0,9% 2,1% 6,7% 8,4% Aandelen Europa Aandelen Noord Amerika Aandelen Azië - Pacific Onroerend goed Aandelen opkomende landen Overig 4,2% 11,2% De belangrijkste afwijkingen ten opzichte van het beleggingsbeleid 2014 betreffen de waarden van onroerend goed en rentederivaten. Ten aanzien van de onroerend goed belegging is een commitment afgegeven die nog niet werd afgeroepen. Voorts is de waarde van de rentederivaten die in het beleggingsbeleid 2014 op nihil staan opgelopen als gevolg van de afname van de marktrente. Stichting Pensioenfonds Vopak Jaarverslag 2014 15
Bestuursverslag Financiële positie Rendementen 2014 Over 2014 behaalde het pensioenfonds een totaal rendement van 16,5%. Bij de bepaling van het totaal rendement wordt rekening gehouden met de verdeling van de portefeuille over vastrentende waarden (obligaties) en zakelijke waarden (aandelen en onroerend goed). Het rendement van de obligatieportefeuille bedroeg 17,9% terwijl het rendement op de benchmark 18,0% was. Op de aandelenportefeuille werd een rendement van 15,9% gerealiseerd tegen 16,1% voor de benchmark. In 2014 en voorgaande jaren werden de volgende rendementen behaald: 2014 2013 2012 rendement benchmark rendement benchmark rendement benchmark Totaal rendement 16,5% 2,7% 15,8% Aandelen 15,9% 16,1% 15,2% 13,6% 20,6% 17,0% Obligaties 17,9% 18,0% -1,5% -1,9% 12,9% 13,2% Onroerend goed 5,2% 1,6% 1,6% Renteafdekking 1,4% -0,7% 1,5% In 2014 bleef het rendement voor zowel aandelen als obligaties licht achter bij de benchmark. Dit is een aandachtspunt voor het bestuur en de beleggingscommissie. De toename van het rendement vloeit voor een groot deel voort uit de obligatieportefeuille en is het gevolg van een afname van de marktrente gedurende 2014. Voor deze en andere marktontwikkelingen in 2014 met betrekking tot de beleggingen verwijzen wij naar pagina 41 in dit jaarverslag. De benchmarks zijn door het bestuur, na overleg met de beleggingscommissie en de fiduciair vermogensbeheerder, voor de verschillende beleggingscategorieën vastgesteld op basis van relevante marktindices. Een overzicht van de benchmarks is op pagina 96 opgenomen. Verantwoord beleggen Het pensioenfonds volgt ten aanzien van verantwoord beleggen de principes van de fiduciair vermogensbeheerder, welke zijn gebaseerd op de Principles for Responsible Investment van de Verenigde Naties en een aantal (inter)nationaal geaccepteerde verdragen en codes. De principes worden door de fiduciair vermogensbeheerder middels gespecialiseerde teams ingevuld. Hierbij worden de volgende uitgangspunten gehanteerd: 1 begrijpen van het beleid van ondernemingen op het punt van sociale, milieutechnische en ethische vraagstukken; 2 aanmoedigen van ondernemingen om te komen tot een verantwoorde bedrijfsvoering en deze op gepaste wijze uit te dragen; 3 beoordelen op welke wijze het beleid van ondernemingen op het punt van sociale, milieutechnische en ethische vraagstukken naast andere factoren de waardering van de lange termijn verwachtingen voor deze ondernemingen kunnen beïnvloeden; 4 aanbrengen van beperkingen in de portefeuille op het gebied van verantwoord beleggen in overleg met het pensioenfonds; 5 beschermen van de economische belangen van het pensioenfonds. Stichting Pensioenfonds Vopak Jaarverslag 2014 16
Bestuursverslag Technische voorzieningen De fiduciair vermogensbeheerder heeft een uitgebreid corporate governance beleid dat voorziet in engagement en actief stembeleid in het belang van zijn klanten. Voor de acties op dit vlak wordt kortheidshalve verwezen naar: www.blackrockinternational.com. Voor de beleggingsportefeuille kan het volgende overzicht worden gegeven: de discretionaire portefeuilles (staatsobligaties Europa langlopend, bedrijfsobligaties Europa en aandelen Europa) zijn gecodeerd op basis van de Ethix lijst. Er wordt op basis van deze codering niet belegd in bedrijven die op deze lijst staan. de actieve beleggingsfondsen van de fiduciair vermogensbeheerder (aandelen Verenigd Koninkrijk en staats- en bedrijfsobligaties opkomende landen harde valuta) zijn gecodeerd met de Ethix lijst. Er wordt op basis van deze codering niet belegd in bedrijven die op de Ethix lijst staan. voor de passieve beleggingsfondsen van de fiduciair vermogensbeheerder (aandelen Verenigde Staten, aandelen Japan en aandelen Azië-Pacific) is bij de inrichting van het strategisch beleggingsbeleid 2014 overgegaan op een benchmark exclusief controversiële wapens. Als gevolg hiervan wordt er niet belegd in bedrijven die op de Ethix lijst staan. voor actieve beleggingsfondsen van externe (buitenlandse) vermogensbeheerders (aandelen opkomende landen, staats- en bedrijfsobligaties opkomende landen lokale valuta en bedrijfsobligaties hoogrentend) wordt geen rekening gehouden met de Ethix lijst. Op basis van een look-through inventarisatie kan worden vermeld dat er in deze beleggingsfondsen geen bedrijven zijn aangetroffen die op de Ethix lijst staan. Beleggingen in Vopak Het pensioenfonds belegt niet direct in Vopak en onderliggende effecten. Het is echter mogelijk dat via beleggingsfondsen wel sprake is van een indirecte belegging in Vopak. Het pensioenfonds heeft geen invloed op de aandelenselectie binnen deze fondsbeleggingen. Technische voorzieningen De technische voorzieningen bestaan uit de technische voorziening voor risico pensioenfonds en de voorziening pensioenverplichtingen voor risico deelnemers. Technische voorziening voor risico pensioenfonds De technische voorziening voor risico pensioenfonds bestaat uit de technische voorziening pensioenverplichtingen en het herverzekeringsdeel technische voorzieningen. Bij de vaststelling van deze voorzieningen worden de volgende grondslagen gehanteerd. Sterftegrondslagen De technische voorziening voor risico fonds is in 2014 omgerekend op basis van de door het Actuarieel Genootschap gepubliceerde prognosetafel 2014 met startjaar 2015. Hierbij is rekening gehouden met het verschil in overlevingskansen tussen de werkende en totale bevolking door toepassing van fondsspecifieke ervaringssterfte. Deze fondsspecifieke ervaringssterfte is in 2014 vastgesteld op basis van het standaard model van de adviserend actuaris. Dit model is afgestemd met De Nederlandsche Bank. Als gevolg van de omrekening naar de meest recente prognosetafels nam de DNB-dekkingsgraad toe met 0,7% punt. De update van de fondsspecifieke ervaringssterfte leidde tot een afname van de DNBdekkingsgraad met 0,9% punt. Per saldo nam de DNB-dekkingsgraad daarmee af met 0,2% punt. Stichting Pensioenfonds Vopak Jaarverslag 2014 17
Bestuursverslag Technische voorzieningen Rentecurve De rentecurve, die bij de vaststelling van de technische voorziening voor risico pensioenfonds wordt gebruikt, wordt vastgesteld door De Nederlandsche Bank. Deze rentecurve volgt tot een looptijd van 20 jaar de marktrente en wordt voor langere looptijden geëxtrapoleerd naar een rentevoet van uiteindelijk 4,2% (ultimate forward rate). De aldus vastgestelde rentecurve wordt vervolgens over drie maanden gemiddeld. Kostenvoorziening In de technische voorziening voor risico pensioenfonds was voorheen een kostenopslag van 1,75% begrepen. In de afgelopen jaren heeft de vrijval uit hoofde van deze kostenopslag en de in de verschuldigde premie begrepen kostenvergoeding geleid tot een positief resultaat op kosten. De daadwerkelijke kosten lagen namelijk lager. De Nederlandsche Bank heeft aangegeven dat de kostenopslag zodanig moet worden vastgesteld dat bij het wegvallen van de verschuldigde premie deze kostenopslag voldoende moet zijn om de daadwerkelijke kosten te dekken. Op basis van een onderzoek door de adviserend actuaris heeft het bestuur besloten om naar aanleiding van het vorenstaande de kostenopslag per 31 december 2014 te verhogen van 1,75% naar 2,5%. Als gevolg hiervan nam de dekkingsgraad af met 0,9%, Technische voorziening pensioenverplichtingen De technische voorziening pensioenverplichtingen nam in 2014 toe van EUR 707,3 miljoen tot EUR 825,9 miljoen. In navolgende grafiek is deze toename naar zijn verschillende oorzaken uitgewerkt. 850.000 825.000 800.000 775.000 750.000 725.000 700.000 675.000 Voorziening 31-12-2013 Interesttoevoeging Pensioenopbouw Toeslagverlening Vrijval excassokosten Pensioenuitkeringen en afkopen Saldo waardeoverdrachten Wijziging rentecurve Wijziging technische grondslagen Overige mutaties Voorziening 31-12-2014 Stichting Pensioenfonds Vopak Jaarverslag 2014 18
Bestuursverslag Technische voorzieningen Voorziening pensioenverplichtingen voor risico deelnemers De voorziening pensioenverplichtingen voor risico deelnemers is de som van de individueel geregistreerde beleggingsrekeningen van het pensioenfonds waarop, als onderdeel van de pensioenregeling, door het pensioenfonds en/of de deelnemer premies zijn gestort. Met deze premies wordt een saldo opgebouwd waarmee op de pensioendatum een (aanvullend) pensioen wordt aangekocht in het pensioenfonds. Standaard beleggingsstaffel De wijze waarop de individuele beleggingsrekening wordt belegd is naar keuze van de individuele deelnemer. Ter ondersteuning van de deelnemers is door het pensioenfonds op basis van een extern onderzoek een leeftijdsafhankelijke beleggingsstaffel ontwikkeld. De optimale leeftijdsafhankelijke mix van obligaties en aandelen in de beleggingsstaffel leidt hierbij gegeven de gehanteerde veronderstellingen tot een zo hoog mogelijk verwacht pensioen bij een zo laag mogelijk risico. In 2012 is na een uitgebreide evaluatie de standaard beleggingsstaffel bijgesteld, de keuze voor invulling middels passieve beleggingsfondsen gemaakt en na onderhandeling met de administrateur van de beleggingsrekeningen het kostenniveau belangrijk teruggebracht. De standaard beleggingsstaffel is thans als volgt ingericht: van 47 van 57 62 jaar t/m 46 jaar t/m 56 jaar 56 jaar t/m 62 jaar en verder Staatsobligaties Europa langlopend 0% 0% 0% lineair oplopend 60% Staats- en bedrijfsobligaties Europa 0% lineair oplopend 50% lineair aflopend 20% Staats- en bedrijfsobligaties opkomende landen 20% lineair aflopend 10% lineair aflopend 4% Aandelen wereldwijd 40% lineair aflopend 20% lineair aflopend 8% Aandelen Europa 20% lineair aflopend 10% lineair aflopend 4% Aandelen opkomende landen 20% lineair aflopend 10% lineair aflopend 4% In verband met het karakter van de regeling individuele beschikbare premie wordt voor de hieraan verbonden beleggingsrekeningen geen belegging naar langlopende staatsobligaties Europa opgebouwd. In plaats hiervan wordt de belegging in staats- en bedrijfsobligaties Europa vanaf 56 jaar verhoogd. De overige beleggingen zijn in lijn met de standaard beleggingsstaffel. In de communicatie aan de (gewezen) deelnemers, waaronder mede begrepen een uitgebreide brochure individueel pensioenbeleggen, wordt gewezen op het feit dat de beleggingsstaffel geen garanties biedt en dat de risico s en rendementen op de beleggingsrekeningen voor rekening (blijven) komen van de individuele (gewezen) deelnemer. De (gewezen) deelnemers die de standaard beleggingsstaffel niet willen volgen, hebben de mogelijkheid om in andere beleggingsfondsen te beleggen. Het pensioenfonds biedt hiervoor beleggingsfondsen bij verschillende vermogensbeheerders in verschillende categorieën en regio s waarmee het individuele beleggingsprofiel kan worden ingevuld. De procedures ten aanzien van (gewezen) deelnemers die de standaard beleggingsstaffel niet volgen zijn ingeregeld bij de administrateur van de beleggingsrekeningen en afgestemd met de Autoriteit Financiële Markten. Stichting Pensioenfonds Vopak Jaarverslag 2014 19
Bestuursverslag Technische voorzieningen Saldo beleggingsrekeningen Eind 2014 bedroeg het totale saldo op de beleggingsrekeningen van de (gewezen) deelnemers EUR 128,3 miljoen (2013: EUR 106,7 miljoen). De verdeling van het saldo naar de verschillende beleggingsfondsen was als volgt: Individuele beleggingsrekeningen 10,3% 2,2% 6,5% 11,0% 34,7% Staatsobligaties Europa langlopend Staats- en bedrijfsobligaties Europa Staats- en bedrijfsobligaties opkomende landen Aandelen wereldwijd Aandelen Europa Aandelen opkomende landen Overige fondsen 23,7% 11,4% Rendementen 2014 De behaalde rendementen van de in de standaard beleggingsstaffel van het pensioenfonds opgenomen beleggingsfondsen zijn hieronder opgenomen. In de tabel is tevens per beleggingsfonds de maand opgenomen waarin de overgang is gerealiseerd. Standaard beleggingsstaffel 2014 2013 rendement benchmark rendement benchmark sinds Staatsobligaties Europa langlopend 30,8% 31,1% -0,7% -0,7% 11-2013 Staats- en bedrijfsobligaties Europa 11,0% 11,1% 0,6% 0,5% 06-2013 Staats- en bedrijfsobligaties opkomende landen 22,1% 22,3% -8,3% -8,1% 06-2013 Aandelen wereldwijd 20,3% 20,2% 5,5% 6,3% 06-2013 Aandelen Europa 7,0% 6,8% 8,7% 9,2% 06-2013 Aandelen opkomende landen 11,1% 11,4% -5,1% -4,8% 06-2013 Stichting Pensioenfonds Vopak Jaarverslag 2014 20
Bestuursverslag Toeslagen Toeslagen Toeslagbeleid De jaarlijkse (aanvullende) toeslagen dragen een voorwaardelijk karakter: er is geen recht op (aanvullende) toeslagen en het is niet zeker of en in hoeverre in de toekomst een (aanvullende) toeslag wordt verleend. De hoofdlijnen van het toeslagbeleid zijn op pagina 94 opgenomen. Voor de hoogte van de toeslagen wordt door het bestuur de ontwikkeling van het, door het Centraal Bureau voor de Statistiek gepubliceerde, afgeleide consumentenprijsindexcijfer over de periode oktober-oktober beschouwd. Indien daartoe gerede aanleiding bestaat kan hiervan worden afgeweken. Voor de aanvullende toeslagen voor deelnemers wordt uitgegaan van het verschil tussen de algemene salarisontwikkeling bij Vopak en de ontwikkeling van het hiervoor vermelde prijsindexcijfer. De verschuldigde premie wordt vastgesteld inclusief de kosten voor de verwachte aanvullende toeslagen. Het daadwerkelijk verlenen van een vastgestelde (aanvullende) toeslag geschiedt op basis van een bestuursbesluit. Hierbij houdt het bestuur onder andere rekening met het dienaangaande bepaalde in de uitvoeringsovereenkomst. De toeslagen worden gefinancierd vanuit de toeslagreserve, de aanvullende toeslagen vanuit de premie. Toeslagverlening De toeslag op de opgebouwde pensioenen van (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden per 1 januari 2014 is vastgesteld op 0,90%. Mede op basis van het niveau van de toeslagreserve heeft het bestuur eind 2013 besloten deze toeslag te verlenen. De aanvullende toeslag per 1 januari 2014 werd medio 2014 vastgesteld op 0,96% en is eveneens verleend. Een besluit ten aanzien van inhaaltoeslag werd door het bestuur aangehouden tot na de definitieve vaststelling van de jaarrekening over 2013. Hierdoor kon de voortzetting van de positieve ontwikkeling van de financiële positie bij het uiteindelijke besluit tot het verlenen van een inhaaltoeslag worden betrokken. Ook de relevante aspecten van het nieuwe financieel toetsingskader zijn hierbij meegenomen. Per 1 augustus 2014 werd door het bestuur uiteindelijk een inhaaltoeslag verleend van 0,50% op de per 1 januari 2009 opgebouwde pensioenen van (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden. De toeslag op de opgebouwde pensioenen van (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden per 1 januari 2015 is vastgesteld op 0,75%. Deze toeslag is op basis van het niveau van de toeslagreserve eind 2014 door het bestuur verleend. Tegelijk heeft het bestuur besloten om een inhaaltoeslag te verlenen van 0,50% op de per 1 januari 2009 opgebouwde pensioenen van gewezen deelnemers en pensioengerechtigden en 1,84% (inclusief aanvullende inhaaltoeslag) op de opgebouwde pensioenen van deelnemers per deze datum. Na het verlenen van deze inhaaltoeslagen is het niveau van de niet verleende toeslagen voor alle (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden in de Vopak pensioenregeling gelijk. In onderstaand overzicht zijn de (niet) verleende (aanvullende) toeslagen over de afgelopen jaren opgenomen. Stichting Pensioenfonds Vopak Jaarverslag 2014 21
Bestuursverslag Kosten verleende niet verleende verleende toeslagen toeslagen aan (aanvullende) gewezen (gewezen) toeslagen aan deelnemers deelnemers deelnemers en pensioen- en pensioengerechtigden gerechtigden 1 januari 2008 3,36% 1,48% 1 januari 2009 2,34% 1) 1,00% 2) 1,51% 1 januari 2010 2,29% 0,40% 1 januari 2011 0,65% 1,38% 1 januari 2012 2,16% 1,50% 0,82% 1 januari 2013 0,73% 1,98% 1 januari 2014 1,86% 0,90% 1 januari 2015 nog niet bekend 0,75% Cumulatief 6,23% 1) toeslag van 0,50% verleend op 1 augustus 2014, 1,84% verleend op 1 januari 2015 2) toeslag van 0,50% verleend op 1 augustus 2014, 0,50% verleend op 1 januari 2015 Tot en met 2008 zijn alle (aanvullende) toeslagen verleend. De nadien niet verleende of ingehaalde toeslagen zijn aangemerkt als inhaaltoeslagen. De cumulatieve inhaaltoeslagen per 1 januari 2015 bedragen voor deelnemers 6,23% (8,72% per 1 januari 2014) en voor gewezen deelnemers en pensioengerechtigden 6,23% (7,30% per 1 januari 2014). Bij cumulatie van toeslagen wordt rekening gehouden met het effect van toeslag op toeslag. Zodra de financiële situatie dit toelaat kunnen de inhaaltoeslagen, onder voorwaarden, alsnog worden verleend. Het verlenen van inhaaltoeslagen geschiedt in principe op basis van senioriteit van niet verleende (aanvullende) toeslagen en kent geen terugwerkende kracht. De niet verleende (aanvullende) toeslagen worden bij de vaststelling van inhaaltoeslagen gedurende maximaal tien boekjaren in ogenschouw genomen. Kosten 2014 2013 Kosten vermogensbeheer 0,40% 0,41% Transactiekosten vermogensbeheer 0,22% 0,21% (percentages gemiddeld belegd vermogen) Pensioenuitvoering- en administratiekosten 191 172 (bedrag per actieve deelnemer en pensioengerechtigde) Stichting Pensioenfonds Vopak Jaarverslag 2014 22
Bestuursverslag Kosten Kosten voor vermogensbeheer De in de jaarrekening verantwoorde kosten voor vermogensbeheer betreffen het fiduciair beheer, het portefeuillebeheer en de custodian. De kosten van het portefeuillebeheer hebben betrekking op alle beleggingen voor risico pensioenfonds per 31 december 2014. Het pensioenfonds heeft geen performance gerelateerde afspraken ten aanzien van de kosten voor vermogensbeheer. Genormaliseerd naar jaarbedragen liggen de totale kosten voor vermogensbeheer in 2014 op 0,40% (2013: 0,41%) van het gemiddeld belegd vermogen van EUR 901,4 miljoen (2013 EUR 835,4 miljoen). Voor het overgrote deel van de beleggingen worden de kosten rechtstreeks in rekening gebracht bij het pensioenfonds. Voor zover mogelijk zijn de kosten van beleggingen die via het rendement in rekening worden gebracht in de staat van baten en lasten transparant gemaakt. In het percentage zijn voorts de pensioen- en uitvoeringskosten begrepen voor zover toe te rekenen aan de kosten voor vermogensbeheer. Transactiekosten Transactiekosten zijn kosten die aan de beurs of broker moeten worden betaald om beleggingstransacties tot stand te brengen. Het verkrijgen van inzicht in deze kosten is niet eenvoudig omdat de transactiekosten wereldwijd worden verwerkt in de transactieprijzen. Omdat de transactiekosten deel uitmaken van de transactieprijzen worden deze verwerkt in het netto rendement op de beleggingen. Om een indicatie te geven van de transactiekosten die in de transactieprijzen zijn begrepen, zijn voor de discretionaire beleggingen de werkelijk betaalde broker- en commissiekosten beschouwd (aandelen) of is een schatting gemaakt op basis van de gemiddelde spread (staatsobligaties langlopend, bedrijfsobligaties en rentederivaten). Deze benadering wordt ook gevolgd voor de fondsbeleggingen bij de fiduciair vermogensbeheerder. Voor de overige fondsbeleggingen kan op basis van de beschikbare informatie geen betrouwbare raming van de transactiekosten worden gemaakt. In 2014 waren de transactiekosten die binnen het vermogensbeheer worden gemaakt naar raming op 0,22% van het gemiddeld belegd vermogen (in 2013 0,21%). In onderstaand overzicht is een verdeling van de beleggingskosten naar de verschillende beleggingscategorieën opgenomen. 2014 2013 kosten kosten vermogens- transactie- vermogens- transactiebeheer kosten beheer kosten Vastrentende waarden 0,20% 0,28% 0,21% 0,24% Zakelijke waarden 0,39% 0,09% 0,46% 0,18% Onroerend goed 1,65% 1,48% Gewogen naar totale vermogen 0,29% 0,22% 0,31% 0,21% Overig 0,11% 0,10% Totaal 0,40% 0,22% 0,41% 0,21% Stichting Pensioenfonds Vopak Jaarverslag 2014 23
Bestuursverslag Kosten De overige kosten hebben betrekking op de kosten voor het fiduciair beheer, de custodian en de pensioen- en uitvoeringskosten die aan het vermogensbeheer zijn toe te rekenen. De nadere toelichting ten aanzien van de kosten voor vermogensbeheer vloeit voort uit de aanbeveling van de Pensioenfederatie die in november 2011 is uitgebracht en in maart 2012 nader is ingevuld. Een (historische) vergelijking van kostenpercentages (ook bij andere pensioenfondsen) is daardoor niet goed mogelijk. Hierbij moet overigens in ogenschouw worden genomen dat de kosten sterk afhankelijk zijn van de invulling van de beleggingsportefeuille en de gekozen uitvoeringstructuur. Het buiten beschouwing laten van deze relatie en het ontbreken van een koppeling met de behaalde rendementen maakt een onderlinge vergelijking van kostenpercentages minder zinvol. Pensioenuitvoering- en administratiekosten Met betrekking tot de pensioenuitvoerings- en administratiekosten kan het volgende overzicht worden gegeven (bedragen in EUR 1.000): 2014 2013 Pensioenadministratie 587 579 Pensioenbureau Accountant 50 49 Actuaris 76 70 Toezichthouders 71 74 Beleggingscommissie 66 58 Consultants en advisering 131 21 Communicatie 15 31 Opleidingen 40 21 Overig 35 22 Totaal 1.071 925 De pensioen- en uitvoeringskosten, voor zover niet toe te rekenen aan de kosten voor vermogensbeheer, bedragen per actieve deelnemer en pensioengerechtigde (in totaal 4.307 personen) EUR 191 (in 2013 EUR 172). Bij de vaststelling van de door Vopak verschuldigde premie wordt rekening gehouden met de pensioenen uitvoeringskosten door middel van een opslag. Voor zover er sprake is van gemengde kosten, zoals kosten voor de accountant, actuaris en toezichthouders, zijn deze bij de vaststelling van het normbedrag voor 50% toegerekend aan de pensioen- en uitvoeringskosten en voor 50% aan de kosten voor vermogensbeheer. Bij de vaststelling van het normbedrag wordt het aantal gewezen deelnemers van 1.616 buiten beschouwing gelaten. De toename van de pensioen- en uitvoeringskosten is volledig toe te rekenen aan de toename van de kosten voor consultants en advisering. Deze toename vloeit met name voort uit de werkzaamheden in het kader van de nieuwe pensioenregeling en de vertaling van het nieuw financieel toetsingskader naar de uitvoeringsovereenkomst. Het bedrag per actieve deelnemer en pensioengerechtigde neemt verder toe door de afname van het aantal. Stichting Pensioenfonds Vopak Jaarverslag 2014 24