Centraal Kantoor Noordereinde 60 Postbus 9955 1243 ZS 's-graveland Aanwezig Afwezig De leden van de verenigingsraad en de leden van het bestuur. Zie onderstaand overzicht. Zie onderstaand overzicht T (035) 655 99 33 F (035) 656 31 74 www.natuurmonumenten.nl Datum notulen Ons kenmerk Locatie Notulist Vergadering 22 november 2014 VR88 Antropia Cultuur- en Congrescentrum Sandra Barbé VR88 22 november 2014 Aanwezig zijn: a) van het bestuur : de dames De Jong en Maas en de heren Van den Belt, De Graaff Penders, Tibben, Wassen, Weterings en Wijers (voorzitter); b) van de verenigingsraad als (kandidaat-)afgevaardigde voor: Groningen : de heren Van Dijk, Quené en Van der Veen (kd); Friesland : mevrouw Meijer (kd) en de heren Boelen, Pluis (kd) en Van de Ridder; Drenthe : de dames Bijkerk (kd) en Goedhard en de heren Groen, Hoegen Dijkhof en De Wildt; Overijssel : de heren Kuijper, Spijker en Wever; Gelderland : de dames Dellaert (kd), Van Harten, Hoogcarspel, Van der Mey en Van Os en de heren Van Dijk, Hekelaar en Wieringa; Flevoland : de heren Bijlsma, De la Chambre, Riedstra, De Waard, Van der Wal en Zeilstra; Utrecht : mevrouw Kunen en de heren Kaal (kd), Kortekaas, Puntman en Toxopeus; Noord-Holland : mevrouw De Hoop (kd), de heren Benders, De Jong, Soudijn (kd) en Van Wijngaarden (kd); Amsterdam : de dames Boelen, Manschot, Van Mulligen, Pel en Wonneberger (kd) en de heren Czerski en Rutten (kd); Zuid-Holland : mevrouw Franken en de heren Boon, Verhulst en De Wijn; Zeeland : de heer De Looff (kd); Noord-Brabant : de dames Erisman, Van der Heijden en Verkooijen (kd) en de heren Best, Claessen, Haegens, Van Hooff en Hoogveld; Limburg : de dames De Beaumont (kd) en Dielissen en de heren Heunen, Reijnen en Weijs c) van de directie : mevrouw Bronsky en de heren Van den Tweel en Wams. Afwezig zijn: a) van het bestuur : - b) van de verenigingsraad als (kandidaat-)afgevaardigde voor: Groningen : de dames Jansen (kd) en Roseboom en de heer Boomsma; Friesland Drenthe : mevrouw Kok en de heren Teders (kd) en Veldhuyzen van Zanten; : mevrouw Van Willenswaard (kd) en de heren Berends (kd), Wetterauw en Ypey (kd);
Pagina 2 van 16 Overijssel : mevrouw Jonkers en de heer Alberts; Gelderland : de dames Scholten (kd) en Tiberius en de heren Soerink en Vlasveld (kd); Flevoland : - Utrecht : mevrouw Roelofs en de heren Buisman, Schutjes (kd), Velders (kd) en Van der Wal; Noord-Holland : de dames Tempelaars en Wijnen en de heren Van Dijk en Du Pont; Amsterdam : - Zuid-Holland : de dames Dogterom, Stam en Visser en de heren Hüner, Van Oostrum en Storm; Zeeland : mevrouw Van Velsen en de heren Dellaert, Vorthoren en Wattel; Noord-Brabant : de heer Geertman; Limburg : de heren Van Raaij en Wolters (kd). 1. Opening De voorzitter, Hans Wijers, opent de vergadering. Hij heet de aanwezigen welkom, in het bijzonder de nieuwe districtsafgevaardigden, dit zijn de dames Vlok van Harten (Gelderland) Yvonne van der Mey (Gelderland), Astrid Franken (Zuid-Holland), Nienke Erisman-Riezebos (Noord-Brabant), en Nicole van der Heijden (Noord-Brabant) en de heren Hein Kuijper (Overijssel), Klaas van der Wal (Flevoland), Joost du Pont (Noord-Holland), Sjaak de Looff (Zeeland) en Wim Hoogveld (Noord-Brabant). Tevens worden de kandidaat-districtsafgevaardigden van harte welkom geheten. Dat zijn de dames Gea Bijkerk (Drenthe), Geerte Dellaert (Gelderland), Bottsje de Hoop (Noord-Holland) en Henriëtte Verkooijen (Noord-Brabant) en de heren Gerard Hekelaar (Gelderland), Hendrik Jan Kaal (Utrecht), Ruud Soudijn (Noord-Holland) en Chris Wijngaarden (Noord-Holland). Verder wordt Frederique de Bruin, kandidaat bestuurslid, welkom geheten en stelt Coraline Bronsky, de nieuwe directeur financiën en bedrijfsvoering zich voor aan de verenigingsraad 2. Natuur en gezondheid Marc van den Tweel leidt het onderwerp natuur en gezondheid in. Een bezoek aan de natuur zorgt ervoor dat mensen zich beter voelen en energie krijgen. Sinds de oprichting is de vereniging er niet alleen voor de natuur maar ook voor het welzijn van mensen. In Nederland is er een toename aan welvaartsziekten zoals bijvoorbeeld obesitas. Een bezoek aan de natuur zorgt voor de vermindering van stress en heeft een positieve invloed op de geestelijke en lichamelijke gezondheid. De nu voorliggende startnotitie, gemaakt door de voorbereidingsgroep, waar ook districtsafgevaardigden zitting hadden, gaat over dit onderwerp. In de notitie staat onder andere te lezen dat: - 96% van de mensen voelt zich gezonder en rustiger na een bezoek aan de natuur. - Een bezoek aan de natuur maakt kinderen creatiever, fitter en slanker. - Natuur is een buffer voor geluid- en luchtverontreiniging. - Natuur zorgt voor ca. 400 miljoen euro per jaar aan vermeden zorg- en arbeidsverzuimkosten. - 25% van de Nederlanders komt niet vaker dan 1 keer per jaar in de natuur. - 22% van de bevolking heeft in meer of mindere mate last van een beperking en deze door vergrijzing groeiende groep heeft andere behoeftes bij een natuurbezoek.
Pagina 3 van 16 Tijdens het ochtendprogramma wordt van gedachten gewisseld over dit onderwerp en de rol die Natuurmonumenten daarin kan en wil spelen. De beheereenheden ontplooien op dit gebied al verschillende initiatieven vooral uitgevoerd door vrijwilligers, zoals onder andere speciale excursies, rolstoelpaden en vaarexcursies voor visueel beperkte mensen. De vraag is echter tot waar de verantwoordelijkheid loopt van de vereniging, en waar dient het de doelen als natuurbescherming en burgerbeweging die voor de natuur opkomt. Er dienen keuzes gemaakt te worden wat wel en niet gedaan wordt. De vereniging dient kritisch te zijn op wat wel en niet gedaan wordt. Verder gaan met dit onderwerp houdt niet van zelfsprekend in dat er meer ambities worden gedefinieerd of extra inzet en middelen plaats dient te vinden. De keuzes dienen realistische te zijn voor Natuurmonumenten en de natuur in Nederland. Het ochtendprogramma wordt verder vormgegeven door een wandeling op het landgoed waarbij in vier groepen de volgende onderwerpen door middel van een toelichting van een voorbeeld uit de praktijk en stellingen de revue passeren: Groep 1: Eigen gebieden versus alle (groene) gebieden. Natuurmonumenten gaat zich bij Natuur & gezondheid alleen richten op haar eigen natuurgebieden. De meerderheid was het eens met deze stelling. Men vond het logisch dat de vereniging zich op de eigen gebieden richt omdat Natuurmonumenten primair over die gebieden zeggenschap heeft. Daarnaast is natuur en gezondheid geen kerntaak van de vereniging. Aan de andere kant houdt natuur en gezondheid niet op bij de terreingrenzen en kan samenwerking gezocht worden met andere terrein beherende organisaties. Groep 2: Gezond blijven of gezond worden. Natuurmonumenten moet zich alleen richten op activiteiten gericht op gezond blijven en niet op gezond worden. De meerderheid vond dat de vereniging zich moet richten op bewegen in de natuur, het gezond blijven. De rol van Natuurmonumenten is eerder faciliterend dan organiserend. Groep 3: Investeringen voor het onderwerp gezondheid: kostendekkend versus meer opbrengst voor de natuur. Activiteiten van Natuurmonumenten op het vlak van Natuur en Gezondheid leveren altijd geld op voor de natuur. Alle deelnemers vonden dat georganiseerde activiteiten minimaal kostendekkend moeten zijn. Daarnaast vond nog een deel van de aanwezigen dat de activiteiten geld dienen op te leveren. Aan de andere kant is het belangrijk om als maatschappelijke organisatie een bijdrage te leveren aan dit onderwerp. Groep 4: Toegankelijkheid voor iedereen versus keuze voor specifieke doelgroepen. Natuurmonumenten moet 50% van haar gebieden specifiek beleefbaar maken voor mensen met een fysieke beperking. De meerderheid was tegen deze stelling. Wel was er steun voor het bedenken van oplossingen, dit in samenwerking met omwonenden en de doelgroep. Daarnaast kwam het punt van de informatievoorziening naar voren, duidelijker kan aangegeven worden in welke gebieden wat voor soort voorzieningen voor welke doelgroep aanwezig zijn.
Pagina 4 van 16 Tot slot wordt aangegeven dat de opbrengst van deze ochtend en die uit de door de districtscommissies gehouden klankbordgroepenraadplegingen, wordt meegenomen in de verdere uitwerking van dit onderwerp. De verenigingsraad neemt kennis van de startnotitie natuur en gezondheid. De geleverde input wordt meegenomen in de verdere uitwerking van dit onderwerp. 3. Actualiteiten en mededelingen Marc van den Tweel staat kort stil bij de volgende actualiteiten: Campagne De deelnemers krijgen het spotje te zien dat hoort bij de nieuwe campagne die onlangs van start is gegaan. Deze campagne maakt gebruikt van een, voor Natuurmonumenten, geheel nieuwe aanpak om de Nederlandse samenleving te mobiliseren. Zo is de uitingsvorm veranderd; door een bedreigd dier symbool te laten zijn voor een leefgebied wordt voor het eerst deze koppeling gelegd. Het is strategisch gezien een breuk met hoe in het verleden campagne werd gevoerd. Anders dan bij vorige campagnes wordt nu de urgentie en relevantie op een bepaald moment gebracht met direct een verzoek tot actie. Daarnaast kan de campagne dagelijks worden bijgestuurd. Steeds wordt onder andere gekeken of de landingspagina van de website werkt, of de boodschap aansluit en zijn er experimenten met foto s om te zien of de respons hoger wordt. Zodoende is er continu inzicht en wordt de boodschap bijgestuurd. Daarnaast wordt bij de communicatie en marketing aanpak integraal gewerkt, bijvoorbeeld door alleen persberichten, publicaties en OERRR activiteiten uit te laten gaan waarbij de otter een centrale plaats heeft. Op dit moment hebben zich 8100 donateurs gemeld. Nu al kan de conclusie getrokken worden dat deze manier van werken meer resultaat genereerd. Zodoende een werkwijze die gecontinueerd zal worden. CRM Bij marketing wordt gewerkt aan een omslag van achteraf inzicht op het gebied van fondsenen ledenwerving naar maandelijks inzicht. Daarnaast is gestart met de invoering van CRM. Een systeem dat het mogelijk maakt op een andere manier, veel klantgerichter, naar de Nederlandse samenleving toe te gaan. Bij de invoering van dit systeem behoort tevens bijscholing en organisatorische aanpassingen binnen de directie marketing en communicatie. Dit om met de tijd mee te gaan en de leden beter te kunnen bedienen en onze effectiviteit aanzienlijk te verhogen. Wildagenda In het najaar van 2013 is de achterbanraadpleging gehouden over de omgang met wild in Nederland. Toegezegd wordt dat aankomend voorjaar een overzicht wordt gemaakt over de stand van zaken rond de implementatie van de agenda; wat is wel en niet bereikt. In ieder geval kan geconstateerd worden dat, mede dankzij de achterbanraadpleging, het debat over het toestaan van wild volop gaande is. Zo zijn bijvoorbeeld naar alle waarschijnlijk edelherten welkom in de provincie Drenthe. Samenwerking ANWB Na een intensieve samenwerking met de ANWB in de jaren negentig, was deze organisatie de afgelopen jaren vrij kritisch jegens de groene organisaties. Nu is er een omslag gaande en zijn met de nieuwe directie afspraken gemaakt rond het werken met een gemeenschappelijke agenda voor de natuur. Beide organisaties hebben een samenwerkingsovereenkomst
Pagina 5 van 16 getekend waarbij de ANWB helpt met de financiering voor de aanleg van een aantal natuurspeelplaatsen. Zandtekening In de Oosterschelde is er sprake van zandhonger. Door gebrek aan getijdewerking spoelt wel zand weg maar wordt dit niet meer aangezet. Hierdoor staat het leefgebied van trekvogels en zeehonden onder druk. Vorig jaar heeft Natuurmonumenten rond dit onderwerp campagne gevoerd bij de Oesterdam om te zorgen dat hier aan zandsuppletie wordt gedaan. De vereniging wil dit ook graag voor elkaar krijgen voor de Roggeplaat, het grootste natuurgebied in de Oosterschelde. Hoewel de overheid achter dit voorstel staat, wordt er vanuit de overheid in eerste instantie geen werk van gemaakt, het leiderschap rond dit onderwerp dient te komen uit de maatschappij. Als de Zeeuwse gemeenten, de provincie Zeeland, de Zeeuwen en de achterban van Natuurmonumenten gezamenlijk optrekken, aangeven dat dit noodzakelijk is en daar ook financieel een bijdrage leveren, dan zorgt de overheid voor inzet van middelen om dit project mogelijk te maken. De minister heeft 7 miljoen euro toegezegd voor de Roggeplaat en dit bedrag wordt totaal waarschijnlijk 13 miljoen euro. Een fantastische investering in de kwaliteit van de natuur in de delta. Voor Natuurmonumenten is dit een nieuwe manier van opereren. Mensen mobiliseren, zorgen dat het voor elkaar komt maar ook een financiering die los staat van de vereniging. Deze nieuwe manier van werken wordt onder andere ook ingezet rond het toewerken naar een ecologische herstel in het Haringvliet. Een integrale aanpak, ontwikkeld met andere organisaties waarbij vanuit deze organisaties het leiderschap en ideeën komen. Nieuwe natuurfilm Tot slot wordt gewezen op de nieuwe film (over de Delta) die gaat komen van dezelfde makers als de film De Nieuwe Wildernis. Deze nieuwe film komt in september 2015 in de bioscopen. De vereniging participeert in de totstandkoming van deze film. Die in 2016 / 2017 gevolgd wordt door een film over het waddenlandschap waaronder de MarkerWadden. Voor de leden van de verenigingsraad zal een speciale voorstelling van de Delta-film georganiseerd worden. Ten behoeve van de verenigingsraadvergadering van 12 april 2015, wordt een overzicht gemaakt (in de vorm van een presentatie) over de stand van zaken rond de implementatie van de wildagenda. In september 2015 komt er een nieuwe natuurfilm in de bioscoop van dezelfde makers als de film De Nieuw Wildernis. Aangeboden wordt dat de leden van de verenigingsraad deze film in de bioscoop kunnen bekijken. De vernieuwde aanpak rond de behandeling van de mededelingen waarbij nu ook wordt stilgestaan bij de actualiteiten, wordt door de verenigingsraad gewaardeerd. Deze werkwijze blijft gehandhaafd. 4. Notulen en besluiten- en afsprakenlijst van de 87 ste vergadering gehouden op 12 april 2014 1. De notulen van de 87 ste vergadering De notulen worden ongewijzigd vastgesteld.
Pagina 6 van 16 Er is enige verwarring over de afspraken rond de achterbanraadpleging. Marc van den Tweel licht toe dat tijdens deze vergadering de bevindingen worden teruggekoppeld uit de onlangs gehouden achterbanraadpleging. Deze bevindingen zijn vertaald naar een agenda. In deze agenda wordt aangegeven wat Natuurmonumenten met de uitkomsten op hoofdlijnen gaat doen. Deze werkwijze is vorig jaar ook gehanteerd bij de achterbanraadpleging rond de omgang met wild. Indien er ingrijpende beleidswijzigingen nodig zijn, omdat er andere inzichten zijn, dan wordt daarvoor een beleidsnotitie geschreven die officieel in de verenigingsraad wordt vastgesteld. De beleidsnotitie rond recreatie wordt nu geschreven en tijdens de vergadering van 12 april 2015 aan de verenigingsraad voorgelegd. De verenigingsraad uit haar complimenten over het de manier van presenteren van de actualiteiten, een nieuw onderdeel van de agenda van de verenigingsraadsagenda. Deze aanpak wordt gehandhaafd. 2. De besluiten- en afsprakenlijst De besluiten- en afsprakenlijst wordt ongewijzigd vastgesteld. Naar aanleiding van de besluiten- en afsprakenlijst wordt besloten dat voortaan geen titels meer vermeld worden in de notulen en besluiten- en afsprakenlijst alleen de voornaam. Voortaan worden in de notulen en de besluiten- en afsprakenlijst de voor- en achter namen van personen genoemd in plaats de officiële titels. 5. Begroting 2015 en verkenning 2016-2017 Coraline Bronsky geeft aan dat tijdens het vragenuurtje uitvoerig is stil gestaan bij de prognose 2014 en de begroting. Een aantal hoofdlijnen hieruit passeren de revue. Prognose 2014 Op de begroting 2014 was een resultaat begroot van -1,9 miljoen euro dit gezien de investeringen die nodig zijn voor de MarkerWadden. Dit bedrag komt uit het bestemmingsfonds. Het resultaat ten opzichte van de begroting en de eerdere prognose is echter slechter, -2,6 miljoen euro. De totale begroting is 110 miljoen euro en de vereniging gaat hier zodoende met 0,7 miljoen euro overheen waarvan 0,3 miljoen euro gedekt wordt door bestemmingsfonds Henny ten behoeve van de Marker Wadden. De belangrijkste oorzaak hiervoor is het onder druk staan van fondsenwerving (0,5 miljoen euro lager dan begroot). Ondanks het dalende ledenaantal is een lichte stijging in de inkomsten. Dit door een lichte contributieverhoging en een stijging van het aantal donateurs. De opbrengsten uit partnerschappen, giften en schenkingen valt tegen. Het bedrijfsleven blijft moeite houden met het steunen van goede doelen. Er kon een hogere opbrengst voor de verkoop van gebouwen genoteerd worden, 1,2 miljoen euro. Het directe rendement op beleggingen dat ten goede komt aan de staat van baten en lasten is verlaagd met 0,8 miljoen euro. In de begroting is uitgegaan van een opbrengst van 3,2% dit is verlaagd naar 3% ondanks dat de resultaten van aandelen- en obligatieportefeuille dit jaar goed was. Als laatste zijn de investeringen in marketing en communicatie van invloed op het negatieve resultaat van de begroting.
Pagina 7 van 16 Begroting 2015 Voor 2015 wordt in lijn met het Meerjarenplan een tekort van 0,4 miljoen euro verwacht, dit tekort hangt samen met de organisatorische kosten en het aandeel van de vereniging in het realiseren van het project MarkerWadden. Rond de begroting de volgende observaties: Opbrengsten fondsenwerving staan onder druk; deze zijn 2,1 miljoen euro lager dan oorspronkelijk in het Meerjarenplan voorzien (alhoewel ze nog wel steeds groeien). Overige opbrengsten, vooral de subsidies, zijn juist hoger. Dit was ook in 2014 het geval. Kosten bedrijfsvoering zijn, 3% gestegen ten opzichte van het Meerjarenplan. Deze stijging van 1,8 miljoen hangt samen met het ontvangen van subsidies en de verplichtingen die aangegaan dienen te worden om de projecten waarvoor de subsidies verkregen zijn uit te voeren. Bij een vergelijking van deze kosten tussen 2014 en 2015 dan zijn de kosten van de bedrijfsvoering slechts met 1% gestegen, dit is in lijn met de inflatie. De bijdrage aan projecten en verwervingen is gelijk gebleven ten opzichte van het Meerjarenplan. Toen het Meerjarenplan werd geschreven was er de hoop uit de economische crisis te zijn, dit is niet het geval. Dit blijft van invloed op de fondsenwerving maar daar tegenover staan de hogere subsidies. Natuurmonumenten is een organisatie met enorm veel ambities en heel veel passie voor de natuur en heeft daarom heel veel projecten om de natuur te verbeteren. Door de lastige fondsenwerving komt er echter druk te staan op de organisatie door de veelheid van projecten maar ook door de noodzaak voor het maken van keuzes. Het maken van keuzes is prominenter aanwezig dan in het verleden en dat is lastig voor een ambitieuze organisatie. Zorgen De volgende zorgen worden door Coraline Bronsky geuit: De SNL subsidies zijn tot en met 2016 geen probleem. Tot die tijd zijn er harde en vaste afspraken. Voor Gelderland is dit zelfs tot 2019 het geval. Voor de periode daarna dienen nieuwe afspraken gemaakt te worden. Over de manier van subsidiëren zijn met de provincies en het ministerie van economische zaken harde afspraken gemaakt. Natuurmonumenten wil dat deze afspraken worden nagekomen, echter in de politiek is iets nooit helemaal zeker. De markt voor loterijen gaat, zoals bekend, veranderen. Het effect voor Natuurmonumenten gezien de giften van de Nationale Postcode Loterij zijn nog niet duidelijk. Dit hangt af van de positie van de NPL en wat de andere loterijen aan marktaandeel gaan veroveren. Er is een dalende trend in de ledenaantallen, dit geldt ook voor andere ledenorganisaties. Binnen de directie marketing en communicatie wordt onder andere door inzet van nieuwe tools veel zorg besteed aan het ombuigen van deze trend. Met betrekking tot de beleggingen is een ALM studie gaande. Hierbij wordt gekeken welke inkomsten nodig zijn uit het vermogen, de huidige stand van zaken op de markt en die van de komende 15 jaar. De mooie resultaten van de afgelopen twee jaar komen naar alle waarschijnlijkheid de komende jaren niet meer voor. De personeelskosten, een post die niet erg flexibel is, nemen toe. Dit mede gezien het feit dat er meer verplichtingen worden aangegaan. Er zijn veel ambities en projecten, soms te veel. De risico s van voornamelijk de ICT projecten dienen goed in kaart te worden gebracht. Ook de aansturing is een punt van aandacht.
Pagina 8 van 16 Belangrijke punten 2015 Voor 2015 worden de volgende belangrijke momenten genoemd: De uitvoering van de midterm review. Daarbij wordt gekeken hoe het gaat met de in het Meerjarenplan afgesproken strategie, hoofdlijnen en doelstellingen. Vraag is of bijgestuurd dient te worden en of gewerkt wordt met de juiste indicatoren. In het verleden is gesproken over een slecht weer scenario. Hier zijn echter nooit keuzes gemaakt. Dit omdat de noodzaak nooit echt aanwezig was. Gezien de zorgen die er nu zijn, is het goed hier concreter naar te kijken. Het gaat om het kwantificeren, het identificeren van kansen en bedreigingen en de eventuele noodzakelijke maatregelen. Vervolgens dienen keuzes gemaakt en actieplannen opgesteld te worden. Speerpunten 2015 Focus: de juiste dingen goed doen. De vereniging is gedreven in het aanvragen van subsidies. Soms in het echter zo dat subsidie wordt aangevraagd omdat die mogelijkheid er nu eenmaal is, zonder dat het project bovenaan het wensenlijstje stond. Het is goed de prioriteiten inzichtelijk te hebben en aan de hand daarvan te bepalen of het een goed project is. Efficiëntie: beter kijken naar de processen, en welke meer gestandaardiseerd kunnen worden bijvoorbeeld bij de inkoop. Er liggen op dit vlak kansen waar geen gebruik van wordt gemaakt omdat er niet op een standaard manier wordt ingekocht. Risico beheersing: hier is de vereniging wel mee bezig maar er is geen gestructureerd proces waarbij eventuele risico s en de impact ervan worden geïdentificeerd. De bedoeling is veel meer gestandaardiseerd en procesmatig om te gaan met risico s. Inkomsten: kansen die ook hier liggen dienen in kaart gebracht te worden. Daarnaast dient gekeken te worden naar het rendement, zodat niet geïnvesteerd wordt om inkomsten binnen te halen die onvoldoende rendement opleveren. Transparant zijn: veel meer transparantie in de rapportage en begroting. Precies weten waar het geld aan uitgegeven wordt, wat de kastromen en rendementen zijn. Met de huidige managent rapportage wordt hier onvoldoende inzicht in verkregen. Hier zal het komende jaar hard aan worden gewerkt. De voorzitter, Hans Wijers, voegt toe dat de zorgen die zijn uitgesproken worden gedeeld door de penningmeester, Jan van den Belt. De vereniging heeft een hele ambitieuze middellange termijn begroting en is veel meer afhankelijk van subsidies dan aanvankelijk gedacht. Ook op het terrein van particuliere fondsenwerving is de vereniging nog niet zo ver als gewenst. De opbrengst die gegenereerd werd door een gunstig beleggingsklimaat bracht de afgelopen jaren soelaas maar dit is verre van zeker voor de komende tijd. Een punt van zorg, vandaar dat gekeken wordt naar efficiency maatregelen en het uitwerken van verschillende scenario s. Dit gebeurt in goede samenwerking tussen bestuur, directie en werkorganisatie. Vanuit het bestuur wordt met enige zorg naar de middellange termijn ontwikkeling gekeken. Prioriteiten stellen is van groot belang, de vereniging moet ook nee kunnen zeggen. Vanuit de raad wordt in het kader van de transparantie gevraagd naar de verhoudingen van het aantal fte s dat zich bezig houdt met het beheer. Coraline Bronsky antwoordt het eens te zijn met het verzoek om transparantie. Het echter niet makkelijk een antwoord te geven omdat medewerkers vaak meer doen dan alleen beheer. Aan deze helderheid wordt wel gewerkt. Over de risicoparagraaf wordt opgemerkt dat bezoekerscentra wordt betiteld als onrendabele activiteit in het kader van de ledenwerving indien noodzakelijke keuzes gemaakt moeten te worden. De wens wordt uitgesproken meer over dit soort keuzes in de verenigingsraad te discussiëren. Daarnaast staat bij inkomsten uit terreinbeheer aangegeven dat dit de komende
Pagina 9 van 16 vier jaar min of meer stabiel is. De laatste jaren komt veel hout vrij door omvorming van bossen met Douglas. Deze omvorming is op een gegeven moment afgerond waardoor de inkomsten uit hout eigenlijk zou moeten dalen. Coraline Bronsky antwoordt dat de risicoparagraaf, een herhaling is van werk dat twee jaar geleden is gedaan. Hier is in het kader van de begroting niet nog een keer naar gekeken. In het kader van het opstellen van een slecht weer scenario wordt hier wel opnieuw naar gekeken. Waarbij het gaat om het inventariseren van de echte risico s, de kansen en de te nemen maatregelen. Naar alle waarschijnlijkheid worden andere keuzes gemaakt dan nu staat aangegeven. Marc van den Tweel voegt ten aanzien van marketing kanalen toe dat discussies hieromtrent, tenzij hele principiële, niet worden gevoerd in de verenigingsraad. Hier is een marketing directeur voor aangetrokken met een staf die constant in beeld aan het brengen is, welke kanalen werken, waar meer geld ingestopt dient te worden en waar geld te genereren is. Dit sturen op rendement gebeurd dagelijks en moet leiden tot een betere verhouding tussen kosten en opbrengsten en vooral ook groei. Ten aanzien van houtoogst wordt nog een keer bevestigd dat dit een bijvangst van onze natuurbeschermingsbeleid. Tijdens het vragenuurtje financiën zijn de begroting 2015 en de verkenning 2016-2017 uitgebreid besproken. De verenigingsraad neemt met instemming kennis van deze begroting en verkenning. 6. Achterbanraadpleging 2014 Marc van den Tweel zet uiteen dat de recreatievisie van Natuurmonumenten dateert uit 1998. Sinds die tijd is er heel veel veranderd, zeker op het gebied van recreatie. Andere vormen van buitensport zijn er bij gekomen en de mate van activiteit is toegenomen. De vereniging dient hierin mee te gaan zonder uit het oog te verliezen waar Natuurmonumenten voor staat. Natuurmonumenten wil samen met mensen aan de slag gaan om het vereniging zijn betekenis te geven. Het instrument achterbanraadpleging past daar bij, spreekbuis zijn voor de natuur, luisteren en praten met mensen, weten wat natuurliefhebbers in Nederland vinden, waarom ze lid zijn, hoe ze over onderwerpen denken, zodat de vereniging meebeweegt met het ritme van deze tijd. De wereld verandert en de boswachters krijgen continu vragen over beheer, gebruik, toegang, klachten en gebruikersconflicten maar ook vragen om het organiseren van allerlei voorzieningen in de gebieden. In deze context is het onderwerp natuurbeleving naar voren gekomen en heeft de vereniging de afgelopen tijd allerlei dilemma s besproken met de achterban. De raadpleging bestond uit: de grote natuur enquête over Natuurbeleving, dertien regionale debatten, interviews in het veld in twintig verschillende gebieden, stellingen op social media en de OERRR-enquête. Marc van den Tweel spreekt zijn waardering uit voor alle districtscommissies die hard hebben meegedacht en meegewerkt met het organiseren van de regionale debatten. Een grote kwaliteitsslag ten opzichte van de achterbanraadpleging van vorig jaar. Teo Wams gaat in op de resultaten van de grote natuur enquête over beleving, de resultaten van de andere instrumenten, hebben voor verdieping gezorgd. Deze komen overeen met de uitkomsten van de enquête maar geven vaak nog een aanscherping of detaillering. Dit jaar hebben meer mensen de enquête ingevuld dan vorig jaar, te weten 43.252 personen. Natuurbeleving is een onderwerp dat iedereen raakt maar net iets minder emotioneel ligt als de omgang met wild, het onderwerp van de vorige achterbanraadpleging. Toch blijkt dat door de media aandacht en de betrokkenheid van partnerorganisaties de enquête bij veel mensen onder de aandacht is gekomen. Teo Wams gaat in op de uitkomsten van de enquête, de volgende items passeren de revue:
Pagina 10 van 16 Gegevens invullers Driekwart van de respondenten is lid van Natuurmonumenten waarvan de leden iets ouder zijn dan de niet-leden. Verder is iets meer dan de helft van de respondenten man. Activiteiten De top drie van activiteiten zowel bij leden als bij niet-leden is wandelen, (race)fietsen en het kijken naar vogels en dieren. Hond uitlaten, mountainbiken en sportvissen worden door niet-leden veel vaker gedaan dan door leden. Belevingswaarden Zowel leden als niet-leden hechten er belang aan dat het in de natuur mooi en rustig is, dat de natuur zo puur mogelijk is, dat er planten en dieren zijn en dat die ook te zien zijn. De niet-leden vinden het relatief belangrijker dat de natuur overal toegankelijk is. Bescherming kwetsbaargebied Van de leden is 86% het er mee eens dat kwetsbare delen van de natuur worden afgesloten. 76% van de niet-leden vindt dit ook. Ondanks dat deze mensen willen sporten in de natuur vinden ze het van belang dit niet gebeurd ten koste van de kwetsbare waarden. Balans beschermen genieten Gevraagd is wat men belangrijker vindt, beschermen of genieten. 61% van de respondenten vindt beschermen belangrijker. Als het beschermen er toe leidt dat het grootste deel van de gebieden niet toegankelijk zijn dan vindt 87% dit echter te ver gaan en krijgt het genieten de voorkeur. Op de vraag wat als de natuur er echt van kapot gaat, dan vindt 59% beschermen toch belangrijker. De conclusie die getrokken kan worden is dat men graag wil genieten maar geen schade wil aanrichten, het dient niet te gek te worden. De balans wordt van essentieel belang geacht. Zeggenschap In het kader van het beschermen van de natuurwaarden vindt 81% van de achterban dat de boswachter degene is die beperkingen in het gebruik kan opleggen. De boswachter wordt vertrouwd, graag gesproken en gezien en van de boswachter wordt uitleg verwacht. Onderlinge knelpunten Als meer mensen last hebben van een activiteit dan het aantal die de activiteit beoefend, wordt er gesproken over een negatief recreatief rendement. Relatief komt het weinig voor dat mensen last hebben van wandelaars en fietsers. Meer last heeft men van loslopende honden, mountainbikers en ruiters. Het is een uitdaging om voor deze activiteiten strategieën te verzinnen om de overlast te verminderen. Knelpunten oplossen Het oplossen van de knelpunten wordt gezien als een taak van de boswachter. De boswachter dient de spelregels in bewaken. Het ruimtelijk scheiden van gebruikersgroepen wordt ook als oplossing gezien. Zoneren is daarbij een geëigend middel. Rol boswachter Van de boswachter wordt verwacht dat deze in de natuur aanwezig is, met mensen praat en aanspreekt op gedrag, de regels uitlegt legt en ingaat op het waarom van deze regels. Indien noodzakelijk vindt 39% dat er boetes uitgedeeld mogen worden. Loslopende honden Naast het verstoren van de natuur, de hondenpoep en de opdringerigheid van sommige honden blijkt dat 43% van de hondenbezitters last heeft van loslopende honden. Doorgaande routes Het komt voor dat routes voor onder andere voor wandelaars, ruiters en mountainbikers niet aansluiten. De helft van de respondenten zegt dit meegemaakt te hebben, voornamelijk ruiters en mountainbikers storen zich daaraan.
Pagina 11 van 16 Financiering Er wordt gevraagd naar natuurbeleving op maat voor verschillende doelgroepen, men snapt dat meer voorzieningen meer kosten met zich mee brengen. Het verschil tussen de antwoorden van leden en niet-leden is niet groot. Excursies, arrangementen evenementen tegen betaling, subsidies van gemeenten en provincies, parkeerkosten, betalen voor het gebruik van ruiter- en mountainbikeroutes, eventueel betalen voor de toegang met honden als daar specifieke voorzieningen voor zijn, kunnen allemaal op een zekere steun rekenen. Daarnaast is een zeker enthousiasme voor een bijdrage in natura zoals het meehelpen aan het onderhoud van paden en andere voorzieningen. De vier belangrijkste punten die de achterban wil, is: op zijn of haar eigen manier de natuur beleven, maar niet ten koste van die natuur, men wil serieus genomen worden en uitleg krijgen, men heeft vertrouwen in de boswachters en men wil bijdragen aan natuurbeleving. De agenda samenwerken aan natuurbeleving bestaat uit zeven elementen. 1) Samen aan de slag Rondom de natuurgebieden samen met de achterban werken aan natuurbeleving en in gesprek zijn over wensen, beperkingen, mogelijkheden, etc. In een drietal gebieden wordt geëxperimenteerd met het volledig aan de achterban overlaten van het invulling geven aan natuurbeleving. 2) Boswachters spelen een centrale rol Er komen meer (vrijwillige) boswachters die uitleg en tips geven en samen met achterban aan de slag gaan. 3) Knelpunten pakken we samen aan Samenwerken met (ruimte geven aan): hondenbezitters in tien gebieden, mountainbikers in vijf gebieden en ruiters in twee gebieden. Door het gesprek aan te gaan, wordt een ander soort dynamiek verkregen. Het gaat meer om de eigen verantwoordelijkheid dat dat iets is opgelegd. 4) Bijdragen aan natuurbeleving Betaald parkeren en entree heffen bij grootschalige evenementen. In drie gebieden proefdraaien met betaald parkeren. Commerciële partijen betalen een bijdrage. Mountainbike- en ruiterroutes - samen met clubs - in goede staat houden door meehelpen, adoptie, sponsoring of meebetalen. 5) Beleven om te beschermen Men wil veel en gevarieerde mogelijkheden om te beleven daarom worden de gebieden bekeken op (het gevoel van) toegankelijkheid en bescherming. Veel meer uitleggen, uitlegborden bij (tijdelijk) afgesloten gebieden. Extra informatie over natuur in afgesloten delen. 6) Bouwen aan routenetwerken Er zijn veel initiatieven om aaneensluitende (grensoverschrijdende) routenetwerken te creëren. Met partijen wordt hieraan gewerkt. 7) Natuurbeleving versterken Op een aantal gerichte punten de natuurbeleving versterken met speciale aandacht voor kinderen en senioren. In vijftien gebieden worden natuurlijke speelplekken voor kinderen gemaakt, innovatieve ideeën zoeken om vissen en onderwaterwereld te beleven en bereikbaarheid en begaanbaarheid voor senioren vergroten. Wim van Hooff (Noord-Brabant) staat stil bij de werkwijze van het projectteam rond de organisatie van de regionale debatten. Alle districtscommissies hebben een debat georganiseerd en daarvan verslag gedaan. Daarnaast is een afvaardiging van de commissies bij elkaar geweest om gezamenlijk conclusies te trekken naar aanleiding van de uitkomsten.
Pagina 12 van 16 Uitkomsten die ook terug te zien zijn in de uitkomsten van de landelijke enquête. Deze conclusies, waaronder het beschermen om te beleven, zijn terug te zien in de agenda. Vanuit de raad wordt de vraag gesteld waar de uitkomst van de raadpleging schuurt met het beleid van Natuurmonumenten zoals dat tot nu toe is. Daarnaast zitten in het grote ledenbestand wellicht donkergroene leden die niets met de recreatie hebben en vinden dat het voornamelijk om natuurbescherming moet gaan. De vraag is hoe de vereniging daarmee om gaat. Marc van den Tweel antwoordt dat het mogelijk maken van beleving een statutair doel is. De uitdaging is om het evenwicht tussen bescherming en beleving te optimaliseren. Ledengeld dat ingezet wordt voor voorzieningen in de natuur komt ten goede aan de hele Nederlandse bevolking, daarom wordt met deze agenda op belangrijke delen het porfijtbeginsel ingevoerd. Als voorbeeld wordt het exploiteren van parkeerplaatsen aangehaald. Het exploiteren kost geld dat niet gebruikt kan worden voor het beschermen en beheren van de natuur. Het is zodoende logisch dat op plekken waar dat mogelijk is, een vergoeding wordt gevraagd voor het parkeren. Hans Wijers, voegt toe dat niet vergeten dient te worden dat de financiële middelen die vanuit publieke gelden binnenkomen vele male groter zijn dan dat wat gegenereerd wordt uit het ledenbestand. Ook daar vloeit een publieke missie uit voort. Met betrekking tot de vraag waar de uitkomsten van de raadpleging schuren met het bestaande beleid, verwijst Teo Wams naar de evaluatie. Daarin kwam naar voren dat wandelen en fietsen niet meer de enige manieren zijn om de natuur te beleven. Mensen bepalen zelf hoe, wanneer en in welk gezelschap ze naar de natuur komen. Als deze mogelijkheden niet geboden worden, dan worden die gezocht. Alleen toezicht houden is dan niet de oplossing waardoor er naar andere mogelijkheden gezocht dient te worden. De belangrijkste uitkomst van deze raadpleging is volgens Teo Wams juist de niet-leden groepen die de natuur bezoeken ook zeggen dat dit niet ten koste van de natuur dient te gebeuren. Samen vormgeven aan het beleven zonder dat dit ten koste gaat van de natuur, is de uitdaging. Zorgen worden geuit over de gevolgen voor de werkdruk die voortkomt uit de agenda natuurbeleving. Kan met betrekking tot de proefgebieden aangesloten worden bij de ontwikkelingen die er al zijn en kunnen de omwonende daarbij betrokken worden? Daarnaast de vraag of de districtscommissies daar een betekenisvolle bijdrage aan kunnen leveren. Teo Wams geeft aan dat de agenda op hoofdlijnen wordt uitgewerkt in een plan van aanpak, het beleid voor de komende jaren. Indien daar formele beleidswijzigingen in voorkomen, dan worden deze in de aprilvergadering aan de verenigingsraad ter goedkeuring voorgelegd. Veel dat naar voren komt in de agenda zijn echter dingen die de vereniging al doet. Gezocht dient te worden naar een manier dat het minder werk oplevert in plaats van meer. De districtscommissies hebben zeker een taak, hoe is echter nog niet duidelijk. Het instellen van permanente contactgroepen, zoals opgezet door districtscommissie Gelderland, is een mogelijkheid. Bestuurslid, Jitske de Jong, geeft aan dat veel mensen graag willen vissen in gebieden van Natuurmonumenten. Het graag willen vissen kwam ook uit de OERRR enquête naar voren. Vissers die lid zijn van de vissersbond zijn veelal ook lid van Natuurmonumenten. De vereniging dient zodoende het niet mogen vissen in de terreinen voorzichtig aan te pakken gezien de grote groep Nederlanders die deze sport beoefend. Marc van den Tweel zet uiteen dat de Nederlandse sportvissersbond buitengewoon actief en succesvol is. Het vissen is onder kinderen erg in opkomst, dit is dan ook flink door de vissersbond gepromoot. De vissersbond is ook een goede bondgenoot bij het lobbyen in Den Haag voor onder andere schoon water. Feit blijft dat er een issue is rond het nee, tenzij beleid van de vereniging. In
Pagina 13 van 16 principe wordt er dus niet gevist in de gebieden van Natuurmonumenten. Teo Wams voegt toe dat de achterban, behalve het vissende deel, tegen vissen in de gebieden van de vereniging is. De achterbanraadpleging rechtvaardigt zodoende niet het beleid op dit punt aan te passen. Uit het debat in Drenthe kwam naar voren dat mensen al belasting betalen en het lidmaatschap van de vereniging, betalen voor anderen recreatieve voorzieningen wordt dan gevoeld als driedubbel op. Lagere overheden hebben gezien de nodige bezuinigingen, de neiging van het aanleggen van voorzieningen over te laten aan Natuurmonumenten. Het aanspreken van bijvoorbeeld recreatieschappen is dan niet meer nodig. In welke mate zijn er in de terreinen van de vereniging publieke voorzieningen waar je gewoon naar toe dient te gaan en vult de vereniging de verantwoordelijkheid van de lokale overheid niet in? Teo Wams geeft aan dat in het vorige Meerjarenplan opmerkingen stonden over extra voorzieningen voor specifieke gebruikersgroepen wordt het profijtbeginsel toegepast. In populaire gebieden wordt nu al gebruik gemaakt van vignetten voor ruiters en mountainbikers. Dit levert na een goede communicatie eerder enthousiasme dan weerstand op. Uit de raadpleging komt naar voren dat het een begrijpelijke benadering is. Een logische volgende stap is dan het aanbrengen van structuur en ideeën uitproberen en toepassen. Logischer is dan eigenlijk dat leden niet hoeven te betalen en dat het daarom aantrekkelijk wordt om lid te worden. Deze optie dient onderzocht te worden. Marc van den Tweel zet uiteen dat uit focusgroepen naar voren is gekomen dat er oud-leden gestopt zijn met het lidmaatschap toen alle gebieden toegankelijk werden voor iedereen. Het gevoel voordeel van een lidmaatschap te hebben is heel belangrijk. Door middel van een korting of een vrijstelling zal hieraan invulling worden gegeven. Mensen dienen het gevoel te hebben dat als je lid bent van Natuurmonumenten niet alleen met je hart en portemonnee bijdraagt aan natuurbescherming, maar dat je er op bepaalde momenten ook iets voor terug krijgt. Hans Wijers, merkt op dat gelet dient te worden opdat de taak van lokale overheden niet wordt overgenomen. Lokale overheden dienen het bieden van recreatieve voorzieningen wel ook als hun taak blijven beschouwen. De verenigingsraad stemt in met de agenda natuurbeleving, een agenda die in grote mate in lijn ligt met het bestaande beleid. Eventuele (substantiële) beleidswijzigingen worden voorgelegd aan de verenigingsraad. Hans Wijers, complimenteert iedereen voor de organisatie van deze achterbanraadpleging. De verenigingsraad stemt in met de agenda natuurbeleving die is voortgekomen uit de achterbanraadpleging 2014. De agenda komt in grote mate overeen met het bestaande beleid, eventuele (substantiële) beleidswijzigingen worden voorgelegd aan de verenigingsraad. 7. Achterbanraadpleging 2015 nieuw onderwerp Teo Wams vat de binnengekomen reacties op het onderwerp van de volgende achterbanraadpleging samen. Er is instemming en enthousiasme over het voorgestelde thema, te weten landschap. Wel wordt gewaarschuwd voor het tempo waarin de raadplegingen gehouden worden. Zorg bestaat er over een zekere slijtage werking bij de achterban en een overbelasting van de werkorganisatie. Teo Wams snapt deze zorgen maar, maar tegelijkertijd heeft de vereniging zich voorgenomen achterbanraadplegingen te houden en een interactie met de omgeving levend te houden. Er zijn ook onderwerpen waar de
Pagina 14 van 16 vereniging al mee aan het werk is en het vaak gaat om dingen anders in te vullen. Wat het nieuwe onderwerp landschap betreft, is er een synergie met het Meerjarenplan waarin staat dat Natuurmonumenten sowieso meer wil doen met landschap. De werkvorm voor deze raadpleging hoeft niet een landelijke enquête te zijn. Een idee is bijvoorbeeld meer naar de gebieden toe te gaan, specifieke vragen over specifieke landschappen. Over de vorm, het moment, de precieze invulling wordt nog goed nagedacht. Bestuur en werkorganisatie willen echter wel in 2015 door met het raadplegen van de achterban. De vraag wordt gesteld of na dit thema alle echt grote onderwerpen de revue gepasseerd zijn. Dienen de goede thema s niet meer gedoseerd worden, zodat de samenleving het gevoel blijft houden dat Natuurmonumenten er bovenop zit. Hans Wijers onderstreept dat de vereniging niet dient te vervallen in automatisme Tegelijkertijd is een format ontdekt dat uitermate geschikt is mensen buiten de vereniging te betrekken bij belangrijke thema s. Hij stelt voor deze raadpleging te houden en daarna na te gaan of er nog andere belangrijke thema s zijn en zo niet een pas op de plaats te maken. Vanuit de raad wordt gewezen op de midterm review welke volgend jaar gehouden wordt. Is dat een goed moment om te kijken hoe de vereniging verder wil met het inzetten van dit instrument? Aandacht wordt gevraagd voor de vorm waarop de raadpleging wordt uitgevoerd. Elke regio dient ook een eigen raadpleging te organiseren op een eigen spreekbuis thema. De districtscommissies willen heel graag het veld in en met de achterban praten maar wel over onderwerpen die er, in dat district, echt toe doen. Niet los van de werkorganisatie maar samen. Teo Wams wijst erop dat de verenigingsraad weer een rol krijgt bij de verdere uitwerking van het thema. Dit zoals ook heeft plaats gevonden bij het uitwerken van de dilemma s over beleving eerder dit jaar. Gezien alle opmerkingen stelt bestuurslid, Martin Wassen, voor de achterbanraadpleging te houden in 2016 en de voorbereidingen in 2015 te laten plaatsvinden. Dit zodat de verenigingsraad nog in voldoende en zorgvuldige mate betrokken kan worden bij het uitwerken van het onderwerp. Marc van den Tweel geeft aan in principe moeite te hebben met uitstel. Er is in een eerder stadium afgesproken dit instrument in te zetten. Dit gebeurd nu met succes en het is belangrijk om de achterban te consulteren. Hans Wijers stelt voor, gezien de gevoerde discussie, het bestuur te mandateren in de komende bestuursvergadering de geleverde input te wegen en vervolgens te besluiten over een goed tijdpad. Een ieder kan zich in dit voorstel vinden. Als onderwerp voor de derde achterbanraadpleging wordt landschap gekozen. De verenigingsraad mandateert het bestuur om in de bestuursvergadering de geleverde input over de voorbereiding van het onderwerp en het tijdstip waarop de raadpleging gehouden wordt te wegen en vervolgens te besluiten over een goed tijdpad. 8. Stand van zaken ondernemen Marc van den Tweel zet uiteen dat ondernemer zijn één van de vier pijlers is van het nieuwe Natuurmonumenten en dat deze minder duidelijk is dan de andere drie pijlers. Mede op verzoek van de voorzitters wordt daarom stil gestaan bij de bedoeling van deze pijler en de stand van zaken. De verwachtingen rond deze pijler dienen reëel te zijn, het compenseren van een terugtredende overheid is niet haalbaar. Vanuit het oogpunt van een laag risicoprofiel accepteren en het zijn van een maatschappelijke ledenorganisatie is voorzichtigheid geboden op de manier waarop het ondernemen wordt vorm gegeven. Gezien de Meerjarenbegroting en strategie zijn de ideeën rond fondsenwerving niet meer reëel en wordt er een andere weg in geslagen. Toegevoegd wordt dat een ondernemende houding gestimuleerd wordt, dat er efficiënt wordt ingekocht, beter wordt onderhandeld en dat geld wordt gevraagd voor diensten waarvoor nu niets berekend wordt. Hier wordt nu niet of nauwelijks op gestuurd en dat dient te
Pagina 15 van 16 veranderen. Naast beschermen en beleven, dat waar de vereniging voor staat, dient benutten te worden toegevoegd. Het benutten dient nadrukkelijker dan in het verleden naar voren te komen zonder dat dit ten koste gaat van het beschermen en beleven. De vereniging is zodoende niet zozeer ondernemer maar wil wel ondernemend zijn, hier zal de focus in de komende jaren op komen te liggen. Zo kan het uit cultuurhistorisch oogpunt goed zijn streekproducten in de markt te zetten. Toch dient niet onevenredig veel tijd, geld en energie in dergelijke onrendabele businesscases gestoken te worden. De afgelopen periode is er een slag gemaakt met het aanbrengen van focus het betreft natuurbegraven, de webwinkel, hout en het beter exploiteren van de vakantiewoningen en biomassa. De focus ligt naast deze vijf thema s ook op het bevorderen van ondernemend gedrag. Henkjan Kievit, hoofd van de afdeling ondernemen en bedrijfsontwikkeling, staat vervolgens stil bij de stand van zaken en activiteiten rond de vijf genoemde thema s. Natuurbegraven De nieuwste activiteit van Natuurmonumenten, met waarschijnlijk de grootste financiële potentie, voor de komende jaren. De vereniging werkt op dit punt samen met de organisatie Natuurbegraven Nederland, deze organisatie zorgt voor de exploitatie. Uitgangspunten die Natuurmonumenten belangrijk vindt bij het inrichten van begraafplekken in natuurgebieden zijn: geen grafmonumenten, eeuwig durende grafrust, teruggave van de begraafplaats aan de natuur waarbij ook de gebruikte gebouwen weer worden verwijderd. De belangstelling in Nederland groeit voor deze manier van begraven, in de landen als Duitsland en Engeland bestaat deze mogelijkheid al langer. Op dit moment wordt geïnventariseerd waar de beste locaties zijn, het is de bedoeling tussen de tien en vijftien plekken te ontwikkelen. Hout Hout is een bijproduct uit het natuurbeheer van de vereniging. Houtoogst is geen doelstelling maar het hout dat vrijkomt uit de bossen wordt wel zo optimaal mogelijk geëxploiteerd. Als eerste zijn de samenwerkingsmogelijkheden met Staatsbosbeheer onderzocht. Hieruit is naar voren gekomen dat indien de vereniging een plek wil op de landelijke markt, zij de houtoogst dient te centraliseren. Tot voor kort lag deze verantwoordelijkheid bij de beheereenheden maar dit valt nu onder de landelijke sturing. De vereniging is landelijk een betere partij indien kwaliteit, continuïteit en leveringsgarantie zijn gewaarborgd zonder dat de flexibiliteit en de regie zoals die in de beheerseenheden werd gevoerd verloren gaat. De samenwerking met Staatsbosbeheer richt zich voornamelijk op de logistiek en exploitatie. Biomassa Hierbij gaat het om de houtige en de niet-houtige biomassa twee totaal verschillende activiteiten. De houtige biomassa wordt op dit moment verbrand om energie op te wekken. Geen ideale manier maar het opslaan van hout tot de in het verschiet liggende technologische ontwikkelingen een feit zijn, is geen optie. De markt rond het afzetten van houtige biomassa is vergelijkbaar met die van de houthandel. De vereniging onderzoekt of samengewerkt kan worden met Staatsbosbeheer, Provinciale Landschappen en particuliere landgoedeigenaren om zo grotere partijen te hebben, continuïteit aan te bieden en kwaliteitsgaranties te kunnen geven. Bij het verwerken van niet-houtige biomassa wordt gekeken of het mogelijk is rietgras, maaisel, plagsel, ect. te gebruiken om gas op te wekken en eventueel ander producten te maken. DSM is druk bezig hiermee te experimenteren waar de vereniging de benodigde biomassa voor levert. Ook hier liggen zodoende op de wat langere termijn technologische ontwikkelingen in het verschiet. Een van de kleinere successen op dit moment is bijvoorbeeld het zomerriet uit het natuurgebied De Wieden. Dit wordt gebruikt voor het maken van vezelplaten ten behoeve van de bouw. Niet direct een enorme inkomstenbron maar wel het besparen van de uitgaven, gezien het uitsparen van stortkosten.
Pagina 16 van 16 Vakantiewoningen Voor de exploitatie van vakantiewoningen werkt Natuurmonumenten sinds kort samen met Staatsbosbeheer en De 12 Landschappen. Via de website www.buitenlevenvakanties.nl worden de vakantiewoningen gezamenlijk in de markt gezet. Het gaat daarbij op dit moment om negentig woningen, de ambitie is dit aantal de komende jaren te verdubbelen. Door een gezamenlijke marketing, productpositionering, boeking wordt er een grote efficiëntie slag gemaakt. Een eerste voorbeeld van een echte nauwe samenwerking tussen de drie grote natuurbeschermingsorganisatie op ondernemend gedrag. De eerste resultaten zijn positief, het is een product dat het goed doet en mooi voorbeeld waar natuurbeleving en geld verdienen aan natuur goed samen gaan. Webwinkel De verkoop BV, waar de webwinkel het belangrijkste onderdeel van is, heeft een flinke metamorfose ondergaan. Er is een omslag gemaakt naar een meer bij Natuurmonumenten passende identiteit. Er is een betere afstemming met het blad Puur Natuur en de momenten waarop mailingen worden verstuurd en wat voor producten er worden gepresenteerd. Dit heeft er onder andere toe geleid dat de webwinkel beter is gaan draaien. Er liggen nog veel meer kansen zoals bijvoorbeeld de matdatum van Puur Natuur te vervroegen zodat voor de feestdagen nog gekocht kan worden uit de webwinkel. De productgroepen die verder ontwikkeld worden zijn naar buiten, planten en dieren, wonen en kinderen. Daarbij wordt de samenwerking met partijen die een goede positie hebben opgebouwd, zoals De Vogelbescherming, niet uit de weg gegaan. 9. Verenigingszaken 1. Samenstelling bestuur De verenigingsraad benoemt, conform het voorstel van het bestuur, Frederike de Bruin tot bestuurslid. Daarnaast wordt, tevens conform het voorstel van het bestuur, Sandra Maas en Feike Tibben herbenoemd voor een periode van vier jaar. 2. Samenstelling vertrouwenscommissie De verenigingsraad benoemd Jan Wieringa (voorzitter dc Gelderland) tot lid van de vertrouwenscommissie. 3. Vergaderschema 2015 De verenigingsraad neemt, met instemming, kennis van het vergaderschema voor 2015. De verenigingsraad benoemt Frederique de Bruin tot bestuurslid van de vereniging Natuurmonumenten. Tevens worden Sandra Maas en Feike Tibben voor een tweede termijn van vier jaar benoemd tot bestuurslid. Jan Wieringa (voorzitter Gelderland) wordt benoemd tot lid van de vertrouwenscommissie. Het vergaderschema 2015 voor de verenigingsraad wordt voor kennisgeving aangenomen. 10. Rondvraag en sluiting Er zijn geen vragen voor de rondvraag. Vervolgens sluit de voorzitter, Hans Wijers, de vergadering.