COMMISSIE WELSTAND EN MONUMENTEN OOST 2014-06 Verslag van de Commissie Welstand en Monumenten Oost, gehouden op dinsdag 8 april 2014 in Utrecht Aanwezig : Afwezig : T. Frantzen, voorzitter, de leden P. Diederen, J. Kamphuis, M. Reniers, K. Tedder en H. Vlaardingerbroek, B. Van Santen (afdeling Erfgoed) en M. Bracht (afdeling Stedenbouw), M. van der Wiel (secretaris) en C. Boogert (uitvoerend secretaris) de leden N. Eerens en K. van Vliet OVERZICHT VERSLAG A Ingekomen stukken en mededelingen B Notulen Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 25 maart 2014 C Algemeen D Bouwplannen D1.I Agnietenstraat - Nicolaaskerkhof (Rijks- en gemeentelijk monument) D1.II Agnietenstraat 3 (Rijks- en gemeentelijk monument) D1.III Nicolaasdwarsstraat 20 (Gemeentelijk monument) D2 Ovidiuslaan 15 E Nagekomen plannen E1 Prof. Jordanlaan 4 E2 Burg. Reigerstraat 10 E3 Jacob Simonsz. de Rijkstraat 60 E4 Vondellaan 27 F G H Overige bouwplannen Plannen met preadvies, lijst d.d. 03-04-2014 Reclames Rondvraag en sluiting Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 8 april 2014
A Ingekomen stukken en mededelingen De commissie wordt via een brief d.d. 25/03 2015 om advies gevraagd inzake een oplaadpunt voor elektrische auto's aan de zuidzijde van het Wilhelminapark (Koningslaan), vóór de villa's die ruim 20 jaar geleden gebouwd zijn op de kavel van de voormalige Emmakliniek. De auteur wijst erop dat aan de villa's toendertijd hoge ambities werden gesteld en dat met name villa KBWW duizenden architectuurtoeristen trekt. De plaatsing van het oplaadpunt pal voor deze villa, gecombineerd met feit dat het park een rijksmonument is en de omgeving beschermd stadsgezicht, leidt tot visuele hinder en heeft een negatieve visuele impact op de omgeving, met name ook in combinatie met andere palen en paaltjes. Alternatieve locaties die de omgeving minder belasten zijn aanwezig. De commissie deelt de strekking van de brief: het oplaadpunt en de bijzondere bebouwing conflicteren, maar met name ook de hoeveelheid en de grootte van de diverse objecten geplaatst ten behoeve van parkeren en verkeer op een relatief klein oppervlak nabij het park en in een beschermd stadsgezicht schaden de ruimtelijke kwaliteit. De commissie adviseert een voor de omgeving minder schadelijke plek uit te kiezen. Daarnaast vindt zij het een goede ontwikkeling dat, naar aanleiding van deze plaatsing, de secretaris voortaan bij aanvragen voor oplaadpunten meekijkt naar de ruimtelijke inpassing. B Notulen van de Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 25 maart 2014 Het verslag wordt met enkele wijzigingen vastgesteld. C Algemeen Geen onderwerpen. D Bouwplannen D1.I Agnietenstraat - Nicolaaskerkhof (Rijks- en gemeentelijk monument) (B) Overzicht fasen 2 & 3 en voorlopig ontwerp hoofdentree Agnietenstraat Aanvraag : Centraal Museum Ontwerp : soda + Status : collegiaal overleg Architecten Buïel en Klarenbeek lichten de stand van zaken toe met betrekking tot de ingrepen in het gebouwencomplex van het Centraal Museum, die als belangrijkste doel de verbetering van routing en organisatie hebben. De verbouwing van de inmiddels naar de Agnietenstraat verplaatste werkplaats aan de Nicolaasdwarsstraat tot multifunctionele ruimten nadert haar voltooiing. De aanvraag omgevingsvergunning voor de brugverbinding van de 'refter' met de stallen en de verbetering van de stalzalen komt hierna aan de orde (agendapunten D1.III en D1.III). In een daarop volgende fase zullen de herinrichting van de binnentuin en de transformatie van het huidige entreegebouw tot museumcafé worden voorgelegd. Daaraan vooraf gaat het verplaatsen van de hoofdentree naar de Agnietenstraat, tegenover het Dick Bruna Huis. Belangrijkste reden hiervoor is de relatieve onzicht-/onvindbaarheid van de bestaande entree aan het Nicolaaskerkhof. In het reconstructievoorstel voor de vroegere entree wordt de ruimtelijke situatie van 1916 hersteld. De lift wordt verplaatst naar de plek van het toenmalige diensttrappenhuis en de glazen wand verwijderd, waardoor er weer zicht komt op de kapelgevel. Het glasdak ter plaatse van de bestaande lift wordt gehandhaafd. De schacht van de nieuwe lift zal vanuit de binnentuin beperkt zichtbaar zijn. In het souterrain onder de entreehal wordt de garderobe ondergebracht, met een trap vanuit de hal te bereiken. In de binnengevel van de kapel, waarin de museumwinkel is gedacht, wordt een opening naar de entree toegevoegd. Het balkon ter hoogte van de eerste verdieping wordt hoger geplaatst om de toegankelijkheid van de bovenkapel via een nieuwe binnengevelopening te optimaliseren. In het wijzigingsvoorstel voor de straatgevel vervalt de bestaande invulling van de drie gevelopeningen op de begane grond en worden de twee zijlichtopeningen tot vloerniveau doorgezet. Randloze glaspuien moeten bijdragen aan de zichtbaarheid en toegankelijke uitstraling van het museum. Reactie van de commissie De wijze waarop gefaseerd het museale routeprobleem wordt aangepakt lijkt de knelpunten goed op te lossen. De verplaatsing van de hoofdentree en lift is goed voorstelbaar. Echter, de getoonde gevelingreep voor de entree stuit op bezwaren. Het verwijderen van de kruisvensters en het verlagen van de openingen leidt niet tot een beter Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 8 april 2014 2
gevelbeeld: de glazen invullingen gaan ten koste van de bestaande architectonische en historische kwaliteiten van de gevel, en zal niet de gewenste herkenbaarheid van de (hoofd)toegang van het museum opleveren. Een meer ingetogen ontwerprichting, zoals uiteindelijk bereikt voor de 'Tuinzaal', past beter bij het karakter van het gebouw. Voor de ingreep aan de singelzijde geldt dat hier de beleving van de poort beter tot haar recht zou komen door het terugbrengen van de poortdeuren (vergelijkbaar met de poort bij de tuinzaal). De belettering op de gevel wordt nog niet als een passend voorstel gezien. Betwijfeld wordt of het doorzetten van de vide tot het dak door noodzakelijk is, of dat het vanuit historisch oogpunt beter zou zijn om de zoldervloer te behouden en in het zicht te brengen. De dakbekleding van liftkoker die door het dak heen steekt dient goed opgelost te worden, bijvoorbeeld door deze met dezelfde leien als het dak te bekleden. Geadviseerd wordt om de museumwinkel open te ontwerpen. De tochtsluis, hellingbaan en tredes vragen nadere studie. De commissie kan zich de voorgestelde ingrepen ten aanzien van de herinrichting goed voorstellen maar stelt kritische vragen ten aanzien van de uitvoering. Met name de ontwerprichting voor de nieuwe hoofdentree wordt als niet passend ervaren bij de architectuur en de beleving van het complex. Aangepaste voorstellen worden tegemoet gezien. D1.II Agnietenstraat 3 (Rijks- en gemeentelijk monument) 14-06062 (B) Aanvraag omgevingsvergunning voor het bouwen van een glazen loopbrug tussen twee monumentale gebouwen Aanvraag : Centraal Museum Ontwerp : soda + Vanaf de nieuwe entree aan de Agnietenstraat loopt de hoofdroute door het museum via de refter, die als tentoonstellingruimte wordt ingericht, naar de stallen. De bestaande ondergrondse verbinding wordt vervangen door een volledig glazen luchtbrug. Het licht getoogde glazen dak sluit aan tegen de natuurstenen tussendorpel in de bestaande gevelopening van de refter, voor wanden en vloer worden in de gevels sponningen gemaakt. Via een bordes met trapjes aan weerszijden wordt het vloerniveau van de stallen bereikt. De stalvloer wordt tot aan het te behouden auditorium doorgezet, de bestaande verlaging vervalt. De bestaande, door architect Van Schijndel ontworpen gevelinvulling van de centrale poort in de stallen wordt aan weerszijden vervangen door glaspuien om het museum te openen naar de stad en zicht te bieden op de binnentuin. De driehoekige gevelopeningen worden terugliggend dichtgemetseld. In de binnentuin wordt de lange ondergrondse verbinding tussen stallen en huidig entreegebouw gedeeltelijk verwijderd. Verlaging van het maaiveld tot de oorspronkelijke hoogte en een (verdiepte) verbinding tussen de twee binnentuindelen aan weerszijden van de refter, onder de nieuwe luchtbrug door, worden daarmee mogelijk. Een concreet inrichtingsplan voor de binnentuin volgt (zie ook D1.I). Reactie van de commissie Het principe van een glazen verbindingselement is voorstelbaar, maar de technische uitwerking overtuigt nog niet. Een dergelijk bouwdeel vereist een zeer zorgvuldige uitwerking, ook ten aanzien van het beheer, en de commissie adviseert duurzaamheid en gebruik (zoals het schoonhouden en antislipmaatregelen) mee te nemen in het ontwerp. Voorkomen moet worden dat in eerste instantie esthetische redenen prevaleren die op termijn aangepast moeten worden om functionele redenen. De aanvraag wordt vooralsnog aangehouden op basis van de details. Deze zullen nader bestudeerd worden door een delegatie van de commissie en het Bureau; opmerkingen worden ter nadere verwerking doorgegeven aan het architecten- en technisch adviesbureau. Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 8 april 2014 3
D1.III Nicolaasdwarsstraat 20 (Gemeentelijk monument) 14-04832 (B) Aanvraag omgevingsvergunning voor het verbouwen van het dak van het stallengebouw van het Centraal Museum Aanvraag : Gemeente Utrecht UVO Ontwerp : n.v.t. Om voldoende daglichttoetreding tot de tentoonstellingsruimte in de stallen mogelijk te maken zijn in het verleden in het onderste steile deel van het dakvlak lange, aaneengesloten glasstroken aangebracht. De huidige verlichtingsinzichten zijn, naast technische overwegingen, reden de oorspronkelijk dakopbouw en -afwerking terug te brengen. De commissie heeft geen bezwaar tegen deze aanvraag vanwege zowel de technische staat als de door de jaren heen doorgevoerde aanpassingen van het ontwerp van Van Schijndel uit 1987. Aanvraag wordt voorzien van een positief advies. D2 Ovidiuslaan 15 13-21964 (R) Aanvraag omgevingsvergunning voor het bouwen van een woning na (gedeeltelijke) sloop van de bestaande woning Revisie Aanvraag : A.T. Lamers Ontwerp : Bakers Architecten (notulen 08/10 2013 en 28/01 2014) Twijfel aan de in de aanvraag gekozen insteek de composietgevels volledig met houten delen te bekleden en financiële overwegingen zijn voor architect Bakers aanleiding nu voor te stellen de composietelementen van 1.00m breed, voorzien van een genuanceerde 'hamerslag'-coating, in het zicht te laten. De verticale naden tussen de elementen zullen vrijwel onzichtbaar zijn, horizontale gevelnaden ontbreken. De terugliggende kozijnvlakken zijn wel van een verticale, donkere houten bekleding voorzien. De commissieleden zijn relatief onbekend met de betreffende gevelbekleding, maar geven de architect het voordeel van de twijfel. Het betreft een wijk met veel variatie en het ruimtelijk beeld wordt voornamelijk bepaald door kubistische volumes in het groen. Aandacht wordt gevraagd voor het behoud van het monolietkarakter: door de jaren heen moet het materiaal gegarandeerd naadloos blijven. E Nagekomen plannen E1 Prof. Jordanlaan 4 14-04622 (R) Aanvraag omgevingsvergunning voor het bouwen van een uitbouw, deels over twee bouwlagen en deels voorzien van een dakterras Aanvraag : n.v.t. Ontwerp : FOAM architecten (notulen 25/03 2014) De gevelafwerking van de uitbouw bestaat nu zowel op de begane als op de verdieping uit kunststeenleien. Het gemetselde gevelvlak met de schoorsteen wordt hierbij gerespecteerd. De borstwering van het dakterrasje op de eerste verdieping is voorgesteld in glas. De commissie is van mening dat door de rustigere vormgeving de moderne uitbouw zich beter voegt naar de omgeving. Aanvraag wordt voorzien van een positief advies. E2 Burgemeester Reigerstraat 10 (R) Definitief ontwerp voor nieuwbouw appartementen en bedrijfsruimte Aanvraag : Maliespoor Ontwerp : Miene Boonzaaijer Architecten (notulen 04/06, 10/09 en 24/09 2013) In het voorliggend ontwerp vormen begane grondlaag en bovenbouw een eenheid die aan het maaiveld is verankerd. Smalle winkelpuien zijn de hoek om doorgezet. In de puien zijn voorzieningen voor reclamevoering en zonwering opgenomen. De metselwerkkolommen tussen de balkons in de voorgevel zijn vervallen. De balustrade van het balkon aan de achtergevel wordt nu in glas voorgesteld. Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 8 april 2014 4
Reactie van de commissie De commissie kan zich vinden in de aanpassingen aan de voorgevel. Ten aanzien van het balkon aan de achterzijde wordt opgemerkt deze uit te voeren in metselwerk (zoals de voorzijde en in eerdere tekeningen). Daarnaast wordt aandacht gevraagd voor de uitwerking van de onderzijde van de balkons aan de voorzijde. Ook wordt geadviseerd het reclamevoorstel aan te passen: de voorgestelde subtiele reclamevoering wordt mogelijk door een toekomstige gebruiker te ondergeschikt bevonden en onder de zonwering te beperkt zichtbaar. in dit stadium is het wenselijk een houdbaarder reclamevoorstel mee te ontwerpen met de architectuur. Aanvraag omgevingsvergunning wordt afgewacht. E3 Jacob Simonsz. de Rijkstraat 60 (O) Schetsontwerp voor het verbouwen van een winkel tot twee woningen Aanvraag : n.v.t. Ontwerp : Urbanizer Aannemers & Architecten (notulen 14/01 2014) Het bestaande, terugliggende, eenlaagse volume met winkelpui en schildkap in de straatwand van tweelaagse woningen met lessenaarsdak, wordt in het ontwerp vervangen door nieuwbouw. Op de terugliggende, gesloten overkomende begane grond ligt een verdieping met zadeldak, de nok haaks op de straat. Het verdiepingsvolume is vrijgehouden van de aansluitende bebouwing en overkraagt de begane grond tot in de rooilijn van de straatwand. Reactie van de commissie In de huidige situatie vormt het kleine tussenvolume een schakel tussen de blokken aan weerszijden en heeft een duidelijke meerwaarde in de opbouw van de straatwand. In het voorgestelde ontwerp is er sprake van een los element, dat de stedenbouwkundige karakteristieke situatie niet onderkent. Een afwijkend volume tussen de blokken is denkbaar, maar wel ter verrijking van de situatie en niet als zelfstandige eenheid die zich geheel losmaakt van de context. E4 Vondellaan 27 14-02457 (O) Aanvraag omgevingsvergunning voor het vergroten van de dakkapel aan de voorkant van de woning Aanvraag : Sabino Bouw Ontwerp : idem In de aanvraag wordt een (reeds gerealiseerde) vergrote dakkapel aan de voorzijde voorgesteld die breder is dan de in de welstandsnota aangehouden helft van de breedte van het dakvlak. Voor het betreffende bouwblok de woningen van dezelfde architectuur met doorgetrokken gootlijn is het steile dakschild beeldbepalend. Door dit dakvlak grotendeels te verwijderen en te vervangen door een brede dakkapel, wordt de architectonische opzet van de woning en het bouwblok aangetast. In het betreffende bouwblok is het doorgetrokken dakschild nog relatief gaaf (bij de meeste woningen slechts onderbroken door een smalle dakkapel) en is er geen reden om af te wijken van de criteria voor dakkapellen aan de voorzijde. Deze zijn immers geformuleerd om de dakvlak te respecteren als zijnde een essentieel onderdeel van de architectuur. Aanvraag wordt voorzien van een negatief advies. Een dakkapel die voldoet aan de Utrechtse 50%-norm is toegestaan. F Overige plannen De plannen, genoemd in de lijst d.d. 3 april 2014, zijn met een preadvies van de secretaris aan de commissie voorgelegd. De leden van de commissie hebben besloten de advisering over te nemen. De preadvisering is verricht op basis van de aan de verschillende beleidsniveaus verbonden criteria, zoals vastgelegd in de welstandsnota. Samenvattend: Open : Verandering en handhaving zijn beide mogelijk, zowel naar structuur als naar architectuur. Respect : Essentiële eigenschappen van de aanwezige bebouwings- en omgevingskarakteristiek worden gerespecteerd. Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 8 april 2014 5
Behoud : Stimulans: Behoud en herstel van het aanwezige bebouwingsbeeld en versterken van de bestaande of historisch bepaalde karakteristiek van stedenbouwkundige, architectonische, landschappelijke of cultuurhistorische aard. Het gebied vraagt vanwege zijn bijzondere of markante karakter extra aandacht voor versterking en stimulering van het beeld. Indien van toepassing, zijn de aanvragen getoetst aan de (welstands)criteria, zoals geformuleerd in de welstandsnota. De lijst is ter inzage op het secretariaat en in te zien via de website http\\www.welstandutrecht.nl. G H Reclames Geen onderwerpen. Rondvraag en sluiting De volgende commissievergadering vindt plaats op 22 april 2014. De voorzitter, De secretaris, T. Frantzen M. van der Wiel Per 1 juli 2004 wordt de welstandsadvisering verricht op basis van de aan de verschillende beleidsniveaus verbonden criteria zoals geformuleerd in de welstandsnota 'De schoonheid van Utrecht' (vastgesteld door de raad van de gemeente Utrecht d.d. 24 juni 2004). (O) = open (R) = respect (B) = behoud (St) = stimulans (Ont) = ontwikkelingsgebied Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 8 april 2014 6