Klachten & informatie. over het milieu in 20011

Klachten & informatie over het milieu in 20011 Milieuklachten- en informatiecentrum Jaarverslag 2001 (026) 359 99 99 Augustus 2002 mw.mkic@prv.gelderland.nl

Colofon Uitgave: Tekst: Lay-out: Drukwerk: Provinciaal Bestuur van Gelderland dienst Milieu en Water afdeling Tekstverzorging provincie Gelderland Het Milieuklachten- en informatiecentrum (MKIC) maakt deel uit van de dienst Milieu en Water van de provincie Gelderland. Het MKIC: 1 neemt telefonische en schriftelijke milieumeldingen in ontvangst en draagt zorg voor een juiste afhandeling 2 is meld- en coördinatiepunt bij bedrijfsstoringen en calamiteiten, veroorzaakt door bedrijven waarvoor de provincie het bevoegde bestuursorgaan is 3 verstrekt informatie over (provinciale) milieuzaken 2

1 Inhoud Samenvatting 1 Inleiding 2 Het Milieuklachten- en informatiecentrum 2.1 Hoe behandelt het MKIC een klacht? 2.2 Wat doet het MKIC nog meer? 2.3 De communicatie met de klanten van het MKIC 2.4 Internet 3 Milieuklachten 3.1 a. het aantal klachten per categorie b. het aantal klachten per maand over 2001 c. het aantal klachten vanaf 1978 d. het aantal meldingen per type melder e. het aantal klachten per afhandelende instantie f. het aantal klachten per wijze van indienen 3.2 De top-10 milieuklachten 2001 3.3 De bedrijven die verdwenen zijn uit de top-10 3.4 Klachten over activiteiten onder provinciaal toezicht 4 De informatietaak van het MKIC 4.1 Algemene milieu-informatie 4.2 De Afvalinformatielijn 4.3 Zwemwater 4.4 Vliegverkeer 4.5 Milieukrediet 4.6 Adviesverlening 5 Storingen en calamiteiten Overzichten: A. Kaart van Gelderland met het aantal klachten per gemeente waar de bron van overlast is B. Kaart van Gelderland met het aantal klachten per gemeente waar melder de overlast ervaart C. Overzicht aantal klachten per vermoedelijke oorzaak van 1997-2001 3

4

1 Samenvatting In 2001 zijn er bij het MKIC 4641 klachten* ingediend, waarmee de dalende lijn die na 1999 zichtbaar was, zich voortzet. Luchtverontreiniging, met name stank, was zoals gewoonlijk de belangrijkste bron van overlast in Gelderland in 2001. Wat opvalt is dat het aantal klachten over luchtverontreiniging in 2001(2971) behoorlijk is gedaald ten opzichte van vorige jaren (1999: 3915; 2000: 3777), terwijl het aantal klachten over geluidhinder juist is toegenomen tot 1064 (1999: 930; 2000: 780 klachten). Er is niet alleen een toename te constateren in het aantal geluidsklachten als gevolg van bedrijfsactiviteiten, maar mensen meldden ook meer geluidsoverlast als gevolg van diverse activiteiten zoals lopende motoren, heimachines, scheepslawaai en werkzaamheden aan het spoor. Het MKIC registreerde verder klachten over bodemverontreiniging (316), waterverontreiniging (60) en klachten van overige aard (230). Koploper in de top-10 over 2001 is, evenals in 2000, Slibverwerking Midden-Betuwe te Zutphen. Over dat bedrijf zijn in 2001 weliswaar minder klachten ingediend dan in het jaar ervoor, toch is het aantal van 488 goed voor de eerste plaats. De Knorhof, varkensmesterij en -fokkerij te Erichem (gem. Buren), staat met 227 klachten op de tweede plaats van de top-10, gevolgd door Steenbergen, autodemontagebedrijf te Zevenaar met 221 klachten. Verdwenen uit de top 10 over 2001 zijn: - Hamstra, recyclingbedrijf (fouragehandel) te Putten - Givaudan, smaakstoffenproducent te Barneveld - Vierhouten (Presswood) te Ermelo - Militaire vliegtuigen Augustus was de drukste maand voor het MKIC; er werden toen 556 klachten ingediend. * Het MKIC maakt onderscheid tussen een melding en een klacht. Een melding staat gelijk aan een telefoontje, brief of e-mail waarin één of meerdere klachten kunnen worden geuit. 5

De meeste meldingen ontving het MKIC wederom van burgers (3544); bedrijven meldden 592-maal overlast, gevolgd door provincie (91), overige melders (74), gemeenten (70), anonieme klagers (49) en politie (31). Deze meldingen kwamen binnen via de telefoon (4138), per brief (47), via e-mail (431) en per fax (25). De provincie handelde zelf 2560 klachten af. De overige gingen naar gemeenten (1846), overige instanties (84), Ministerie van Defensie (62), water-/zuiveringschappen (33), Handhavingsdienst Luchtvaart (vh Rijksluchtvaartdienst) (25), Inspectie Milieuhygiëne (21), Rijkswaterstaat (6), Politie (3) en de Arbeidsinspectie (1). Naast het in behandeling nemen van milieuklachten, geeft het MKIC ook informatie over diverse milieu-onderwerpen. Er werden 902 vragen gesteld aan de medewerkers van het MKIC. Bij dit aantal zijn de vragen voor de Afvalinformatielijn niet inbegrepen. Voor de Afvalinformatielijn kwamen 390 vragen binnen. Bedrijven waarvoor de provincie het bevoegde bestuursorgaan is, hebben de plicht storingen en calamiteiten die plaatsvinden in hun bedrijf te melden bij het MKIC. In 2001 zijn er 581 bedrijfsmeldingen binnengekomen, een stijging vergeleken met de 530 bedrijfsmeldingen in 2000. Vanuit de gemeente Zutphen werden de meeste klachten ingediend (460), gevolgd door Buren (267) en Nijmegen (237). 6

1 Inleiding Voor u ligt het jaarverslag van het Milieuklachten- en informatiecentrum van de provincie Gelderland over 2001. Dit verslag geeft een beeld van de activiteiten die het MKIC het afgelopen jaar heeft verricht, en inzicht in de gemelde klachten en veroorzakers. Afgezien van dit gedrukte verslag maakt het MKIC sinds 2000 ook gebruik van internet en een aantal provinciale (milieu)periodieken voor het verspreiden van actuele gegevens. Zo is op de speciale site van het MKIC iedere maand de top-10 milieuklachten te vinden. Deze top-10 laat zien over welke bedrijven/activiteiten het meeste is geklaagd in de afgelopen maand. Op de site wordt eveneens actuele informatie gegeven bij een aantal provinciale bedrijven. Deze bedrijven kunnen aangeklikt worden in het elektronische klachtenformulier dat het MKIC aanbiedt op internet. In april 2001 is het MKIC van start gegaan met dit elektronische klachtenformulier. Inmiddels heeft al een groot aantal klanten van het MKIC gebruikgemaakt van deze service. U kunt hierover meer lezen in hoofdstuk 2.4. In een aantal (milieu)periodieken die de provincie uitgeeft, heeft het MKIC inmiddels een vaste rubriek gekregen, waarin actuele informatie wordt aangeboden. Leeswijzer: - Hoofdstuk 2 geeft algemene informatie over het MKIC: hoe behandelt het MKIC klachten, welke taken oefent het MKIC nog meer uit en hoe communiceert het MKIC. - Hoofdstuk 3 geeft cijfermatige informatie over de klachten die in 2001 zijn ingediend. - Hoofdstuk 4 handelt over de informatietaak van het MKIC. - Hoofdstuk 5 behandelt storingen/calamiteiten die door bedrijven die onder proviciaal toezicht vallen, zijn gemeld. - Bijlagen: * kaart van Gelderland met het aantal klachten per gemeente waar de bron van overlast is; * kaart van Gelderland met het aantal klachten per gemeente van waaruit geklaagd is; * lijst van vermoedelijke veroorzakers waarover in 2001 2 of meer klachten zijn ingediend (bij minder dan 2 klachten over een bepaald bedrijf/activiteit wordt deze ondergebracht in algemene categorie, zoals industrie of landbouw). 7

Doelgroepen: Dit jaarverslag is met name bedoeld voor: - diverse overheden, zoals Gelderse gemeenten, ministeries, Inspectie VROM, politie en klachtencentra van overige provincies; - bedrijven die in het verslag genoemd worden als vermoedelijke veroorzaker of die geïnteresseerd zijn in het klachtenpatroon; - inwoners van Gelderland die meer willen weten over de context van de door hen zelf ingediende klachten of geïnteresseerd zijn in het klachtenbeeld in hun woonomgeving; - collega s van de provincie, met name van de dienst Milieu en Water, die zo een completer beeld krijgen van de ingediende klachten en de vermoedelijke veroorzakers. De medewerkers van het MKIC 8

2 Het Milieuklachten- en informatiecentrumesttest Het Milieuklachten- en informatiecentrum (MKIC) heeft zich in de loop van de jaren ontwikkeld tot een centrum met een breed aanbod van diensten op milieugebied voor de Gelderse burger. Een van de belangrijkste taken is nog steeds het in behandeling nemen van milieuklachten. Maar ook is het centrum bereikbaar voor allerlei vragen op (Gelders) milieugebied. Zo kunnen inwoners van Gelderland er terecht voor bijvoorbeeld vragen over het Gelderse milieubeleid of informatie over de kwaliteit van het open zwemwater (in de zomer). Bedrijven kunnen via de Afvalinformatielijn te weten komen hoe zij om moeten gaan met het afvoeren van afval volgens de gestelde regels in de Provinciale milieuverordening Gelderland. Het MKIC neemt zowel telefonische als schriftelijke klachten/vragen in ontvangst, evenals via e-mail. Wanneer een klacht betrekking heeft op een bedrijf/activiteit waarvoor de provincie niet het bevoegde bestuursorgaan is, geeft het MKIC de klacht door aan de juiste instantie. Alle binnenkomende klachten worden geregistreerd in een geautomatiseerd systeem. 2.1 Hoe behandelt het MKIC een klacht? klachten die bij de provincie thuishoren Verreweg de meeste klachten worden telefonisch ingediend. Medewerkers van het MKIC proberen aan de hand van het stellen van gerichte vragen een zo goed mogelijk beeld van het probleem te krijgen. Zo wordt gekeken naar de soort overlast, locatie, windrichting en het tijdstip van overlast. Wanneer er een vermoeden is dat de overlast veroorzaakt zou kunnen worden door een inrichting/activiteit waarvoor de provincie het bevoegde bestuursorgaan is, dan neemt het MKIC contact op met de provinciale toezichthouder voor dat bedrijf/die activiteit. In de meeste gevallen neemt het MKIC zelf ook direct contact op met het bedrijf, tenzij hierover andere afspraken zijn gemaakt met de toezichthouder. Met de leiding/milieucoördinator van het bedrijf wordt de klacht besproken en gekeken of de overlast inderdaad toegeschreven zou kunnen worden aan de betreffende inrichting of dat gezocht moet worden naar een andere mogelijke bron. Soms is er aanleiding voor de toezichthouder om direct zelf ter plaatse te gaan om de klacht te onderzoeken. Uiteindelijk bepaalt de toezichthouder of de vermoedelijke veroorzaker inderdaad de betreffende provinciale inrichting is. In geval van twijfel 9

wordt gezocht naar een andere bron (bijvoorbeeld een bedrijf onder gemeentelijk toezicht). Wanneer twijfel blijft bestaan over de vermoedelijke oorzaak, dan registreert het MKIC de klacht als onbekend. klachten waarvoor de provincie niet het bevoegde bestuursorgaan is Klachten die binnenkomen en waarschijnlijk betrekking hebben op een inrichting/activiteit waarvoor de provincie niet het bevoegde bestuursorgaan is, worden direct telefonisch doorgegeven aan de juiste instantie. In de meeste gevallen is dat de gemeente, maar het kan ook zijn dat de klacht thuishoort bij de politie (bijvoorbeeld mestuitrijden), het water-/zuiveringschap (waterverontreiniging) of Ministerie van Defensie (klachten over militiare vliegtuigen). Vervolgens krijgen deze instanties een brief met het opgemaakte klachtenformulier, met het verzoek tot afhandeling van de klacht en het informeren van de klager. klachten in relatie tot gezondheid Wanneer iemand een relatie aangeeft tussen de ervaren overlast en gezondheidsklachten, adviseert het MKIC om tevens de huisarts dan wel de GGD en de Stichting Gezondheid en Milieu in te schakelen. In sommige gevallen bellen medewerkers van het MKIC zelf met deze instanties. Een aantal keren per jaar vindt er overleg plaats tussen de hierboven genoemde instanties en het MKIC. 2.2 Wat doet het MKIC nog meer? Het MKIC behandelt naast klachten ook velerlei vragen op milieugebied. Deze vragen zijn zeer uiteenlopend van karakter. Inwoners van Gelderland kunnen er onder andere terecht voor vragen (in de zomer) over de kwaliteit van het open zwemwater, het Gelderse milieubeleid en informatie over vliegverkeer. Bedrijven kunnen bij het MKIC (Afvalinformatielijn) vragen stellen op het gebied van regelgeving voor de afvoer van afvalstoffen op grond van de Provinciale milieuverordening Gelderland (PmG) of regeling Milieukrediet. Ook kunnen medewerkers van het MKIC burgers adviseren die stappen willen ondernemen omdat ze overlast ondervinden van een bedrijf in de woonomgeving. Overzichten van klachten stuurt het MKIC op verzoek aan de diverse klanten. Deze taken van het MKIC worden nader toegelicht in hoofdstuk 4 van dit jaarverslag. 10

2.3 De communicatie met de klanten van het MKIC Voor het MKIC is de communicatie met de diverse klanten een belangrijk onderdeel van de taakuitvoering. Het MKIC streeft ernaar de klanten zo veel mogelijk informatie te geven over de klacht, zowel inhoudelijk als procedureel. Dit gebeurt meestal telefonisch, maar soms vindt de communicatie schriftelijk plaats. Over klachten waarvoor de provincie niet het bevoegde bestuurorgaan is, wordt in principe rechtstreeks gecommuniceerd door de bevoegde instantie. In sommige gevallen fungeert het MKIC als intermediair. 2.4 Internet In overeenstemming met de maatschappelijke ontwikkeling is ook het MKIC de afgelopen tijd bezig geweest met ontwikkelingen op het gebied van nieuwe (elektronische) media. Zo heeft het centrum vanaf 2000 een eigen internetsite, met vanaf 1 april 2001 de mogelijkheid tot het indienen van klachten via een elektronisch klachtenformulier. Op de site is algemene informatie te vinden over het MKIC en bij een aantal bedrijven is de actuele stand van zaken vermeld. Deze service wordt de komende tijd nog verder uitgebreid. Tevens is op de site het laatstverschenen jaarverslag te downloaden alsook de maandelijkse en jaarlijkse top-10. Ook zijn er links naar diverse andere sites, waaronder de provinciale zwemwatersite en de sites van de Gelderse Milieufederatie en Milieucentraal. Recent is de gehele provinciale site vernieuwd, waarbij er gekozen is voor een doelgroepen -benadering. De site is te vinden op: www. gelderland.nl (doelgroep kiezen). 11

12

3 Milieuklachten 3.1 a. het aantal klachten per categorie 3000 De categorieën waarin het MKIC klachten indeelt, zijn: a luchtverontreiniging b geluidhinder c bodemverontreiniging d waterverontreiniging e klachten van overige aard (o.a. meldingen van illegaliteit) 2500 2000 1500 1000 1064 500 0 lucht geluid 316 bodem 60 water 230 overig luchtverontreiniging (2971 klachten) De meeste klachten die het MKIC binnenkrijgt, gaan over stank. In 2001 is er 2848 keer stank gemeld, voornamelijk als gevolg van bedrijfsmatige activiteiten. Ook kwamen klachten binnen over stof (67), asbest (7), rook (33) en roet (16). 13

geluidhinder (1064 klachten) In de categorie geluidhinder is industrielawaai de meest voorkomende klacht (515). Verder werd er over trillingshinder (93), verkeerslawaai (65) en vliegtuiglawaai (132) geklaagd. bodemverontreiniging (316 klachten) Deze klachten worden voornamelijk veroorzaakt door het op of in de bodem brengen van diverse afvalstoffen (147). De rest van de klachten in deze categorie is als volgt verdeeld: asbest (15), olie/benzine (29), gier/mest (17), groenafval (23), autowrakken (14), puin/bsa (16) en verontreinigde grond (17) en overige bodemverontreiniging, zoals zwerfvuil, kadavers en bestrijdingsmiddelen (38). waterverontreiniging (60 klachten) In 28 gevallen werd verontreiniging van het water door dumpen van afvalstoffen genoemd. Het signaleren van kadavers kwam 11 keer voor. De overige meldingen gingen over het aantreffen van algen/blauwwieren, botulisme en zuurstoftekort. klachten van overige aard (230) In deze categorie worden klachten van overige aard ondergebracht, onder andere meldingen van illegaliteit (103), ongedierte (63) en visuele hinder (23). b. het aantal klachten per maand over 2001 800 700 totaal: 4641 600 500 400 300 200 100 jan. febr. mrt. apr. mei jun. jul. aug. sept. okt. nov. dec. 14

c. het aantal klachten vanaf 1978 5500 Het aantal klachten vanaf 1978 tot en met 2001 4641 4000 3000 2000 1000 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 15

d. het aantal meldingen per type melder In onderstaand taartmodel is te lezen hoe de ingediende klachten over 2001 verdeeld zijn naar type melder. Behalve burgers - weliswaar de grootste categorie - melden ook bedrijven en andere instanties milieu-overlast aan het MKIC. Bijvoorbeeld ambtenaren van gemeenten die overlast melden die veroorzaakt wordt door een bedrijf waarvoor de provincie het bevoegde bestuursorgaan is. Ook kan het zijn dat de politie een milieu-incident ontdekt en daarbij het MKIC inschakelt. 74 70 49 91 31 Burgers (3544) Bedrijven (592) 592 Gemeenten (70) 3544 Provincie (91) Politie (31) Anoniem (49) Overig (74) 16

e. het aantal klachten per afhandelende instantie De verdeling van het aantal klachten per afhandelende instantie is als volgt: 84 33 25 62 21 6 1 3 Arbeidsinspectie (1) Politie (3) Rijkswaterstaat (6) 1846 2560 Inspectie Milieuhygiëne (21) Handhavingsdienst Luchtvaart (vh. Rijksluchtvaartdienst) (25) Water-/zuiveringsschappen (33) Ministerie van Defensie (62) Overige instanties (84) Gemeenten (1846) Provincie (2560) f. het aantal klachten per wijze van indienen Verreweg de meeste klachten worden telefonisch bij het MKIC gemeld.vanaf 1 april 2001 hebben klanten ook de mogelijkheid om via internet een elektronisch klachtenformulier in te vullen of het MKIC te benaderen per e-mail. In onderstaand taartmodel is te zien hoe de verdeling is tussen diverse wijzen van klachten indienen. 47 25 Klachten per fax (25) 431 Schriftelijke klachten (47) Klachten via elektronisch formulier en e-mail (431) Telefonische klachten (4138) 4138 17

Hieronder volgt de top-10 van bedrijven/activiteiten waarover in 2001 de meeste klachten zijn ingediend. Tussen haakjes staat de positie in de top-10 van 2000 vermeld. 3.2 De top-10 milieuklachten 2001 ➊ (1) ❷ (3) ➌ (10) ❹ (8) ➎ (4 ) ➏ (-) ➐ (-) ➑ (-) ➒ (6) ➓ (-) Slibcompostering Midden-Betuwe te Zutphen 488 klachten De Knorhof, varkensfokkerij te Buren 227 klachten Steenbergen, autodemontagebedrijf te Zevenaar 221 klachten Van Voorden, ijzergieterij te Zaltbommel 190 klachten Nijmeegsche IJzergieterij te Nijmegen 182 klachten Profish, visverwerkend bedrijf te Twello (gem. Voorst) 178 klachten Buurtactiviteiten 129 klachten Hulshof, leerlooierij te Lichtenvoorde 79 klachten Bruil, asfaltcentrale te Wageningen 78 klachten Landbouw 77 klachten 18

1 Slibcompostering Midden-Betuwe te Zutphen 488 klachten (2000: 774) 487 stank 1 geluid Evenals vorig jaar heeft het slibverwerkingsbedrijf Midden-Betuwe het grootste aantal klachten veroorzaakt. De klachten gaan vrijwel allemaal over stank. Ongeveer de helft van de klachten (244) is niet meer afkomstig van de woonwijken in Zutphen en Eefde maar van een zeer beperkt aantal locaties op het industrieterrein waar de slibverwerking zelf ook zit. Deze klachten worden voornamelijk veroorzaakt door de diffuse bronnen, waaronder openstaande deuren van de hallen waar de compostering plaatsvindt. Deze buurbedrijven gaven in 2001 vaak meerdere klachten op één dag en op eenzelfde tijdstip door aan het MKIC. Voor het jaar 2002 heeft de slibcompostering afspraken met deze buurbedrijven gemaakt over de wijze van indienen van de klachten: klachten die vanaf een bepaalde locatie op één dag en op eenzelfde tijdstip worden ingediend, zullen als één klacht geregistreerd worden. In 2001 zijn door de provincie diverse metingen uitgevoerd en heeft het bedrijf getracht de geuremissies te verkleinen. Dit is slechts gedeeltelijk gelukt. De geuremissie ligt echter nu wel binnen de normen van de vergunning. Voor het jaar 2002 krijgt het bedrijf toestemming om een proef uit te voeren met een zogenaamd Aerox-systeem. Doel is om de geurbeleving positief te beïnvloeden - de geur wordt geneutraliseerd - waardoor er minder klachten zouden moeten komen. 2002 zal ook in het teken staan van een nieuw te verlenen vergunning en het verhogen van de schoorsteen. toezicht: provincie 19

2 De Knorhof, varkensfokkerij-/mesterij te Erichem (gem. Buren) 227 klachten (2000: 284) 172 stank 55 geluid Het aantal klachten in 2001 is enigszins gedaald. Het betreft in de meeste gevallen stankoverlast en in mindere mate geluidsoverlast. Als gevolg van bestuursdwang zijn in de zomer ca. 3000 varkens verwijderd. In september is de nieuwe vergunning vernietigd door de Raad van State. Sindsdien is het bedrijf zonder vergunning in werking. De gemeente zal een geuronderzoek instellen en op basis hiervan wordt een nieuw besluit genomen op de vergunningaanvraag. In 2002 zal de nieuwe vergunning worden verleend. toezicht: gemeente 3 Steenbergen, autodemontagebedrijf te Zevenaar 221 klachten (2000: 131) 176 geluid 45 stank De klachten over Steenbergen betreffen voornamelijk geluid dat veroorzaakt wordt door het verwerken van autowrakken met de kraan en het af- en aanrijdende vrachtverkeer. De klachten die in 2001 zijn binnengekomen bij het MKIC zijn afkomstig uit dezelfde straat in Zevenaar. Steenbergen mag in 2002 vooralsnog op basis van zijn vigerende vergunning 1000 wrakken verwerken. Het bedrijf heeft een aanvraag ingediend bij Gedeputeerde Staten voor een nieuwe vergunning. toezicht: provincie 20

4 Van Voorden, ijzergieterij te Zaltbommel 190 klachten (2000: 138) 177 stank 13 geluid Dit bedrijf is in 2001 regelmatig in de top-10 te vinden geweest. Het aantal klachten per maand ligt gemiddeld rond de 20, met uitzondering van de maanden september en oktober van 2001, toen het bedrijf heeft stilgelegen. De klachten hebben betrekking op stank en geluidsoverlast. De klachten zijn alle afkomstig uit dezelfde buurt in Zaltbommel. De gemeente voert een tweesporenbeleid om de problemen met Van Voorden op te lossen. Enerzijds worden er onderhandelingen gevoerd over een bedrijfsverplaatsing. Naar verwachting zal hierover in 2002 een beslissing vallen. Anderzijds is er het spoor van de revisievergunning waarin vergaande maatregelen worden opgelegd om de overlast te beperken. toezicht: gemeente 5 Nijmeegsche IJzergieterij te Nijmegen 182 klachten (2000: 211) 182 stank Bijna alle klachten handelen over stank. Op dit punt is geen voorschrift in de vergunning opgenomen, waardoor directe handhaving onmogelijk is. De vergunning wordt wel geactualiseerd. De maatregelen die het bedrijf zal moeten nemen om de overlast te doen verminderen, zullen naar verwachting bestaan uit een hogere schoorsteen, extra afzuiging op de hal en continue meting op de koolwaterstoffen. toezicht: provincie 21

6 Profish, visverwerkend bedrijf te Twello (gemeente Voorst) 178 klachten (2000: 90) 172 stank 6 geluid Het aantal klachten is in 2001 behoorlijk gestegen. Hoewel metingen uitwezen dat het bedrijf onder de betreffende bedrijfsomstandigheden voldeed aan de geurconcentratienorm van de vergunning, bleef de omgeving geurhinder ervaren. De hinder wordt waarschijnlijk veroorzaakt door het regelmatig kortstondig waarnemen van de geur bij hoge concentraties. De (uur)gemiddelde concentraties zijn echter lager. Daarom heeft de gemeente in de zomer op bedrijfsniveau een uitgebreid onderzoek naar mogelijke oorzaken van de geuroverlast laten uitvoeren. In het rapport is een aantal aanbevelingen gedaan om de geuremissie naar beneden te krijgen. In september 2001 heeft de Raad van State de vergunning vernietigd. Deze beslissing is gebaseerd op tekortkomingen in de vergunning ten aanzien van geur en geluid. Sindsdien is Profish zonder vergunning in werking. Op 7 december 2001 is door het college van B&W van de gemeente Voorst een gedoogbeschikking afgegeven. Deze is geldig tot uiterlijk 1 juli 2002, of zoveel eerder als Profish beschikt over een nieuwe oprichtingsvergunning. Het bedrijf werkt nu aan de aanvraag voor de vergunning. Bij de overwegingen voor de nieuwe vergunning zullen de uitkomsten van het geuronderzoek betrokken worden. toezicht: gemeente 7 Buurtactiviteiten 129 klachten (2000: 51) Er is in 2001 een toename te constateren van het aantal klachten dat veroorzaakt wordt door buurtactiviteiten. Het beeld is zeer divers. Geklaagd werd onder andere over overlast door afval op straat, sleutelen aan auto s, overlast door allesbranders en houtkachels, bodemverontreiniging door olie en overlast van (huis)dieren. Opvallend is dat een relatief groot aandeel (20%) van de klachten uit Arnhem 22

afkomstig is. In voorgaande jaren was dat niet het geval. Een verklaring hiervoor is wellicht de plaatsing van het MKIC-nummer onder het kopje gemeente in de gemeentegids van Arnhem. toezicht: diverse instanties 8 Hulshof, leerlooierij te Lichtenvoorde 79 klachten(2000: 48) 75 stank 4 geluid Bijna alle klachten betreffen stank die veroorzaakt wordt door de waterzuivering van het bedrijf. De klachten zijn alle afkomstig uit dezelfde straat in Lichtenvoorde. Op 20 maart 2001 heeft de gemeente een revisievergunning aan het bedrijf verleend. Deze vergunning is in augustus 2001 door de Raad van State geschorst, naar aanleiding van een verzoek om voorlopige voorziening van de VROM-Inspectie Regio Oost (vh. Inspectie Milieuhygiëne Oost). Nadat bewoners hun ingestelde beroep hadden ingetrokken, is de vergunning door de gemeente verleend. In die vergunning is onder andere geregeld dat de waterzuivering zal worden verplaatst. toezicht: gemeente 9 Bruil, asfaltcentrale te Wageningen 78 klachten (2000: 182) 73 stank 5 geluid De klachten over de asfaltcentrale Bruil te Wageningen hebben met name betrekking op stank en in veel mindere mate op geluidsoverlast, afkomstig van de installatie. Het aantal klachten is ten opzichte van 2000 sterk verminderd. 23

In december 2000 zijn twee vergunningbesluiten vastgesteld. Door omwonenden is hiertegen beroep aangetekend en verzocht om een voorlopige voorziening. Het laatste is afgewezen en beide beroepszaken zijn nog in behandeling. Uit metingen van juni 2001 met betrekking tot stof, geur en koolwaterstof is gebleken dat het bedrijf de normen niet overtreedt. Geluidmetingen moeten nog uitgevoerd worden. Over de mogelijke verplaatsing van het bedrijf naar elders bestaat nog geen duidelijkheid. toezicht: provincie 10 Landbouw 77 klachten In deze categorie registreert het MKIC onder andere klachten over mest uitrijden (21). In de loop der jaren is het aantal stankklachten over mest behoorlijk afgenomen. De maatregelen die genomen zijn om het mestoverschot terug te dringen, hebben een positief effect gehad. Er kwamen 10 klachten binnen over het niet juist opslaan van mest. In de maand augustus zijn er, evenals in voorgaande jaren, weer klachten vanuit de Betuwe ingediend over het uitrijden van champost (= compost die verkregen wordt door de champignonteelt). Ook vallen binnen deze categorie klachten over het gebruik van bestrijdingsmiddelen in de land- en tuinbouw en het storten van afval in landbouwgebieden. toezicht: diverse instanties 3.3 De bedrijven die in 2001 verdwenen zijn uit de top-10 Een aantal bedrijven zijn uit de top-10 verdwenen in 2001: 24 - Hamstra, recyclingbedrijf (fouragehandel) te Putten Dit bedrijf is inmiddels gestopt met het verwerken van swill (= restaurantafval). De Europese Unie heeft in verband met de BSE-problematiek deze activiteit verboden. Het verwerken van swill zorgde voor veel stankoverlast in de omgeving van het bedrijf. De daling van het aantal klachten is ingezet in 2000 en heeft zich in 2001 voortgezet. Eind 2001 is een revisievergunning verleend op grond waarvan het koken van swill niet langer is toegestaan.

1999: 886 klachten 2000: 372 klachten 2001: 71 klachten - Givaudan, smaakstoffenproducent te Barneveld Ook dit bedrijf komt in 2001 niet meer voor in de top-10. In 2000 stond Givaudan nog op de 5e plaats met 186 klachten. Het bedrijf heeft diverse maatregelen moeten nemen om de geuroverlast terug te dringen. Dit heeft onder andere geresulteerd in de bouw van een nieuwe schoorsteen (2001) en het aanleggen van een nieuw biofilter. Toch zijn, onder andere als gevolg van het niet optimaal werken van het biofilter, in 2001 nog de nodige klachten (75) gemeld bij het MKIC. - Vierhouten (Presswood) te Ermelo Het aantal klachten over Vierhouten(Presswood) is gedaald van 152 in 2000 (7e plaats in de top-10) naar 70 in 2001. In 2001 heeft het bedrijf, onder druk van de provincie, een naverbrander geplaatst op de belangrijkste geurbron, namelijk de houtdrogers. Daardoor is de geur aanzienlijk afgenomen en zijn er minder klachten over Vierhouten (Presswood) ingediend. Pas op langere termijn zal blijken of deze klachtenafname ook structureel is. - Militaire vliegtuigen Er is geen directe oorzaak aan te wijzen voor de afname van het aantal klachten over militaire vliegtuigen. Het aantal is gedaald van 139 (9e plaats) in 2000 naar 64 in 2001. Overigens is het niet zo dat het aantal klachten over de luchtvaart in zijn algemeenheid afneemt. 3.4 Klachten over activiteiten onder provinciaal toezicht Behalve voor bepaalde bedrijven is de provincie ook het bevoegde bestuursorgaan voor een aantal activiteiten op milieugebied, zoals handelingen met afvalstoffen, groenafval en verontreinigde grond. Over deze activiteiten zijn in 2001 122 klachten binnengekomen. 25

Het MKIC hanteert bij het registreren van deze meldingen de volgende indeling: (diverse) afvalstoffen (34) groenafval (11) 34 47 puin/bouw- en sloopafval (bsa) (9) verontreinigde grond (11) 11 9 11 10 olie/benzine (10) overig (47) Ook vindt registratie plaats naar de aard van de handeling: op/in de bodem brengen (77) 9 4 2 2 uitvoering bodemsanering (28) in water storten/lozen (2) 77 28 calamiteit vaste land (2) (mobiel) puinbreken (4) overige (9) Op grond van de provinciale Handreiking groenafval mocht bermmaaisel worden ondergewerkt in de landbouw mits het schoon was en werd ondergewerkt op het perceel waar het in opslag lag. 2001 is het laatste jaar waarin bermmaaisel op deze wijze mocht worden verwerkt. Vanaf 2002 moet het - in verband met gewijzigde regelgeving en jurisprudentie - worden afgevoerd naar een verwerkingsinrichting. 26

4 De informatietaak van het MKIC Het MKIC behandelt niet alleen milieuklachten, maar heeft ook een belangrijke taak op het gebied van informatieverstrekking over het (provinciale) milieu aan de inwoners van Gelderland. Naast het behandelen van algemene vragen, geeft het MKIC gerichte informatie over een aantal specifieke onderwerpen, zoals (bedrijfs)afval, zwemwater, vliegverkeer en het aanvragen van milieukrediet (voor bedrijven). Ook geven medewerkers van het MKIC desgevraagd advies over welke stappen u kunt doen bij overlast van een bepaald bedrijf of activiteit. Hierna volgt een toelichting bij de diverse onderwerpen. 4.1 Algemene milieu-informatie Het MKIC heeft in 2001 902 vragen te beantwoorden gekregen over diverse milieuonderwerpen. Dat is een stijging ten opzichte van 2000 toen er 811 vragen binnenkwamen. Een greep uit het aantal vragen dat bij het MKIC binnenkwam: - hoeveel grondwater mag een particulier onttrekken? - zijn er methoden om magnetische velden in de woning te meten? - er ligt een dode koe aan de weg; wie is verantwoordelijk voor het ophalen daarvan? - zijn er inderdaad vangklemmen geplaatst voor muskusratten en loopt mijn hond daardoor gevaar? Het MKIC streeft ernaar om zo veel mogelijk zelf antwoorden te geven op de gestelde vragen.wanneer dat niet mogelijk is, wordt de klant zo goed mogelijk doorverwezen naar de juiste persoon/instantie. Informatiemateriaal over diverse (milieu)onderwerpen sturen medewerkers van het MKIC toe aan belangstellenden. Er zijn onder andere folders te verkrijgen over asbest, klein chemisch afval, muskusratten, legionella en grondwateronttrekkingen. 27

Vraag: Een medewerker van een zorginstelling: mogen wij een auto op ons terrein zetten met het doel bewoners daar in te laten zitten? Antwoord: In principe mag dat, als het tenminste geen autowrak is. Het lekken van olie/benzine is wel een overtreding. Advies: vloeistoffen uit de wagen verwijderen en voor de gemeentelijke regelgeving contact opnemen met de desbetreffende gemeente. 28

4.2 De Afvalinformatielijn Met 390 vragen aan de Afvalinformatielijn in 2001 is een (lichte) stijging merkbaar ten opzichte van het jaar ervoor toen er 339 keer naar de Afvalinformatielijn werd gebeld. 1996 2134 1997 1998 1999 2000 2001 1008 800 548 339 390 0 500 1000 1500 2000 2500 3000 De diverse doelgroepen hebben vragen gesteld in het kader van de Provinciale milieuverordening Gelderland (PmG) en daaraan gerelateerde uitvoeringsbesluiten en regelingen zoals Besluit gevaarlijke afvalstoffen (Baga), Besluit stortverbod afvalstoffen (Bsa), Bouwstoffenbesluit (Bsb) en de Handreiking groenafval. 29

De meeste vragen komen van bedrijven, gevolgd door gemeenten. Hieronder volgt een specificatie per doelgroep: 164 bedrijven 94 gemeenten 33 (milieu)adviesbureuas 18 andere overheden (Inspectie Milieuhygiëne, andere provincies, Rijk) 17 burgers 36 overigen 11 politie (douane, Korps landelijke politiediensten (KLPD), waterpolitie) 8 Grondbank 0 80 160 240 5 intern 4 studenten/docenten Welke vragen stellen de diverse doelgroepen zoal aan de Afvalinformatielijn? (Milieu)adviesbureaus De vragen die door adviesbureaus worden gesteld, hebben hoofdzakelijk te maken met de PmG-regelgeving en de interpretatie hiervan, met name handelingen met verontreinigde grond en overige afvalstoffen (transport, opslag, bewerken en verwerken, ook in relatie met het Bouwstoffenbesluit). De vragen die zij stellen zijn meestal in opdracht van gemeenten en bedrijfsleven. 30

Gemeenten Gemeenten hebben vaak vragen over de invulling van de PmG door bedrijven (die afvalstoffen be-/verwerken, opslaan/overslaan enz.) waarvoor zij het bevoegde bestuursorgaan zijn. Tevens worden er vragen gesteld over regelgeving gevaarlijk afval in het kader van de Baga en over ontwikkelingen op het gebied van zowel bedrijfs- als gevaarlijk afval. Regelmatig komen vragen terug over activiteiten met (verontreinigde) grond zoals afvoeren, toepassen in werken, transport en dergelijke, en vragen over de uitwerking van de PmG-afvalstoffen voor hun Algemene plaatselijke verordening (APV) en Afvalstoffenverordening. Bedrijven Zij stellen veel vragen die te maken hebben met PmG-regelgeving en de interpretatie ervan, bijvoorbeeld over handelingen met schone of verontreinigde grond, be-/verwerkersnummers en het exportbeleid. Korps Landelijke Politiediensten/Douane De politie stelt veelal vragen over PmG-verplichtingen naar aanleiding van aanhouding afvaltransporten (documenten en dergelijke), onder andere of de lading in overeenstemming is met de begeleidende verplichte (PmG-)documentatie. Studenten/docenten Studenten hebben weleens vragen over afvalregelgeving in verband met studieopdrachten en docenten over het samenstellen van geschikt lesmateriaal. Burgers Ook is een aantal vragen binnengekomen van burgers over het zich ontdoen van huishoudelijke afvalstoffen, klein chemisch afval en vragen over asbest(afval). 31

Vraag: Een medewerker van een gemeente wil weten aan welke regels of voorwaarden voldaan moet worden wanneer iemand of een bedrijf autobanden wil gaan inzamelen. Is dit vrij, moet worden voldaan aan het gestelde in de Provinciale milieuverordening Gelderland (PmG) of anderszins. Zijn er wettelijke bepalingen ten aanzien van het opslaan van de ingezamelde autobanden op eigen terrein? Zo ja, aan wie moet dit voorgelegd worden? Antwoord: Op dit moment is het nog zo dat iedereen bedrijfsafvalstoffen kan/mag gaan inzamelen mits men zich heeft laten plaatsen op de provinciale lijst van inzamelaars bedrijfsafval. Inzamelaars moeten dan wel voldoen aan de uit de PmG voortvloeiende verplichtingen. Er moeten onder andere diverse in de PmG genoemde formulieren worden ingevuld. Tevens moet melding van de ingezamelde of ontvangen afvalstoffen aan het Landelijk Meldpunt Afvalstoffen gedaan worden. Ook moet voldaan worden aan de eisen op basis van de Wet beroepsgoederenvervoer. Omdat voor plaatsing op de provinciale lijst van inzamelaars bedrijfsafval (nog) geen criteria gesteld worden, kan het voorkomen dat er inzamelaars zijn die wel het geld opstrijken voor het ophalen van de banden bij bijvoorbeeld garagebedrijven maar niet zorg dragen voor een milieuhygiënisch verantwoorde verwijdering van de banden. Daarom wil de provincie door middel van campagnes bewerkstelligen dat alleen gebruikgemaakt mag worden van landelijk erkende (gecertificeerde) inzamelaars. Met betrekking tot de opslag, indien meer dan 50 kuub, is de provincie het bevoegde bestuursorgaan. Ook wanneer sprake is van het be-/verwerken van banden. In dat geval is een provinciale milieuvergunning nodig. 32

1 Test test 4.3 Zwemwater De provincie heeft op grond van de Wet hygiëne en veiligheid badinrichtingen en zwemgelegenheden een toezichthoudende taak met betrekking tot de waterkwaliteit, hygiëne en veiligheid bij zwemplaatsen in oppervlaktewater en badinrichtingen. (Gezondheids)klachten die te maken hebben met zwemmen kunnen gemeld worden bij het MKIC. In de zomer geeft het MKIC informatie via een telefoonband, die te beluisteren is door in het keuzemenu van het MKIC te kiezen voor de optie zwemwater. Op deze band staat de meest actuele informatie over het zwemwater. Wanneer mensen gezondheidsklachten willen melden of na het beluisteren van de band nog vragen hebben, kunnen zij kiezen voor de optie klacht indienen. Het MKIC heeft in 2001 13 klachten binnengekregen met betrekking tot het zwemmen in een van de Gelderse recreatieplassen. Een aantal waterrecreanten (8) meldde huiduitslag na het zwemmen, sommigen (2) kregen maag-/darmstoornissen. Er kwamen ook enkele klachten binnen over vervuilde stranden. Naast klachten over het open zwemwater zijn bij het MKIC in 2001 ook nog 7 klachten binnengekomen over (overdekte) zwembaden. Alle binnengekomen klachten zijn afgehandeld door de afdeling Water en zo mogelijk zijn de waterrecreanten daarover telefonisch geïnformeerd. Voor de volledigheid vermelden wij hier nog dat bij de afdeling Water rechtstreeks ook nog 15 klachten over zwemgelegenheden zijn binnengekomen in 2001. Vraag: Kun je zwemmen in de rivier de Waal, gelet op de waterkwaliteit? Antwoord: Een rivier wordt niet als zwemwater bestempeld. Het water in de rivier wordt dan ook niet gecontroleerd om te kijken of het geschikt is om in te zwemmen. Het rivierwater kan vervuild zijn door lozingen van bedrijven. Om die reden - en in verband met stromingsgevaar - raden wij zwemmen in een rivier af. 33

4.4 Vliegverkeer Inwoners van Gelderland klagen bij het MKIC regelmatig over vliegverkeer boven de provincie. De klachten kunnen gaan over de kleine luchtvaart, de grote burgerluchtvaart of militaire toestellen. Ook worden er steeds meer vragen gesteld aan medewerkers van het MKIC op het gebied van de regelgeving ten aanzien van de luchtvaart in Nederland. Om de service naar de klant over dit onderwerp te verbeteren, hebben medewerkers van het MKIC in 2001 diverse bijscholingsbijeenkomsten bijgewoond op het gebied van de luchtvaart(wetgeving). Dit heeft onder andere geresulteerd in het samenstellen van de foldertekst: Informatie over vliegverkeer boven Gelderland. Deze tekst stuurt het MKIC naar klanten die wat meer willen weten over dit onderwerp. Luchthaven Teuge In het noorden van Gelderland ligt vliegveld Teuge. Dit is een luchthaven voor de kleine luchtvaart, dat wil zeggen voor vliegtuigen lichter dan 6.000 kg, waaronder ook helikopters. Deze vliegtuigen worden onder andere gebruikt voor lesverkeer, brandweer en overige inspectievluchten, reclamesleep en recreatief verkeer. Klachten over vliegverkeer van en naar Teuge werden veelal rechtstreeks gemeld aan de directie van de luchthaven zelf. In sommige gevallen werd de klacht bij het MKIC gemeld. Deze situatie werd door de diverse betrokken partijen, zoals de klagers, de provincie en de directie van luchthaven Teuge, niet als ideaal beschouwd. Vandaar dat in 2001 het besluit is genomen om het MKIC in te stellen als enige loket voor het indienen van klachten over vliegverkeer van en naar Teuge. Inwoners van Gelderland kunnen hier vanaf 1 januari 2002 ook terecht voor het stellen van vragen over vliegverkeer in het algemeen en specifiek over Teuge. Het MKIC heeft de omgeving van de luchthaven hiervan op de hoogte gesteld middels een brief en een advertentie in diverse plaatselijke kranten. De provincie heeft een speciale rol met betrekking tot luchthaventeuge: op grond van de Luchtvaartwetgeving is de Commissie Milieuhygiëne Luchthaven Teuge ingesteld, waarvan de gedeputeerde voor milieu voorzitter is en een ambtenaar van de dienst Milieu en Water secretaris. Deze commissie houdt zich onder andere bezig met de geluids- en milieuaspecten rond de luchthaven en heeft een adviserende rol richting de Minister van Verkeer en Waterstaat. Over deze commissie is de folder Starten en landen te verkrijgen bij het MKIC. 34

4.5 Milieukrediet Vanaf 2001 kunnen bedrijven bij het MKIC informatie verkrijgen over de provinciale subsidieregeling Milieukrediet. Deze subsidieregeling is in het leven geroepen om milieuvriendelijke initiatieven van bedrijven te stimuleren. Het kan dan gaan om bijvoorbeeld initiatieven op het gebied van duurzame energie, afvalpreventie, waterbesparing of natuurbehoud. In 2001 zijn er bij het MKIC 15 verzoeken om informatie binnengekomen. Over dit onderwerp is een folder beschikbaar die eveneens bij het MKIC te verkrijgen is. 4.6 Adviesverlening Het MKIC geeft advies over welke (juridische) stappen iemand kan ondernemen wanneer hij/zij last heeft van een bepaald bedrijf of activiteit. Over deze problematiek is een foldertekst beschikbaar. 35

36

5 Storingen en calamiteiten Het MKIC is tevens meld- en coördinatiepunt bij storingen en calamiteiten bij bedrijven die onder toezicht van de provincie vallen. Deze bedrijven zijn verplicht storingen in het productieproces of calamiteiten direct telefonisch bij het MKIC te melden. Deze bedrijfsmeldingen zijn in 2001 toegenomen tot 581, waarmee er weer een stijgende lijn in het aantal bedrijfsmeldingen zit. 700 600 500 400 300 200 100 0 92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 37

Melding: Een papierfabriek in Gelderland meldt aan het MKIC dat een stoomketel gekeurd moet worden. Als gevolg daarvan zal een hulpketel worden geplaatst. Dit kan tot gevolg hebben dat er de komende twee weken geluidsoverlast ontstaat. Het bedrijf heeft de bewoners hierover ingelicht. Actie MKIC: Het MKIC houdt in de gaten of binnen de genoemde periode als gevolg van deze keuring geluidsklachten binnenkomen. Er zijn geen geluidsklachten gemeld en de keuring is binnen de genoemde periode afgerond. 38

25 Haarlem klachten over aanvliegroute Schiphol 63 Den Haag standplaats min. v. def. (mil. vliegtuigen) 10 Utrecht standplaats Ned. Spoorwegen Aantal klachten 0-25 25-50 50-100 100-200 > 200 2 CULEMBORG 52 GELDERMALSEN 47 LINGEWAAL NEERIJNEN 16 BRAKEL 0 KERKWIJK 168 ZALTBOMMEL 1 3 AMMER_ ZODEN HEDEL A Kaart van Gelderland met het aantal klachten per gemeente waar de bron van overlast is 4 34 3 ELBURG OLDEBROEK HATTEM 2 1 HEERDE Zwolle 12 22 23 HARDERWIJK NUNSPEET EPE 132 102 ERMELO PUTTEN 6 65 ROSSUM 108 269 BUREN MAASDRIEL MAURIK TIEL 5 0 122 HEEREWAARDEN 0 1 Zeist 5 NIJKERK 2 HOEVE- LAKEN SCHERPEN- ZEEL 84 55 LIENDEN ECHTELD 7 WEST MAAS EN WAAL 0 Rhenen KESTEREN 23 109 BARNEVELD 10 DRUTEN 87 WAGENINGEN 2 DODEWAARD HETEREN 12 69 EDE 92 VALBURG BEUNINGEN WIJCHEN 3 87 RENKUM 2 6 ELST 299 NIJMEGEN ELST 73 APELDOORN 129 ARNHEM HUISSEN 8 6 HEUMEN 45 10 ROZEN- DAAL BEMMEL 26 1 WESTER- VOORT 3 GENDT UBBERGEN GROESBEEK 21 23 DUIVEN RHEDEN 1 42 MILLINGEN 5 ZEVENAAR BRUMMEN ANGERLO 244 12 217 VOORST 82 RIJNWAARDEN DOESBURG 44 9 DIDAM 521 ZUTPHEN STEENDEREN HUMMELO EN KEPPEL 1 WEHL 21 1 91 GORSSEL 25 WARNSVELD. 5 BERGH Kleef Ölwerken 1 4 VORDEN - HENGELO 43 DOETINCHEM 8 ZELHEM GENDRINGEN 2 33 LOCHEM 57 WISCH 3 RUURLO DINX- PERLO - 28 BORCULO 95 LICHTENVOORDE 3 AALTEN 15 NEEDE 5 EIBERGEN 2 GROENLO 7 WINTERSWIJK

40

Aantal klachten 0-25 25-50 50-100 100-200 > 200 2 CULEMBORG 55 GELDERMALSEN 43 LINGEWAAL NEERIJNEN 40 BRAKEL 0 KERKWIJK 211 ZALTBOMMEL 18 8 AMMER_ ZODEN HEDEL B Kaart van Gelderland met het aantal klachten per gemeente waar melder de overlast ervaart 9 32 HATTEM ELBURG OLDEBROEK 8 6 HEERDE 3 20 27 HARDERWIJK NUNSPEET EPE 132 101 ERMELO PUTTEN 6 66 ROSSUM 110 267 BUREN MAASDRIEL MAURIK TIEL 5 0 123 HEEREWAARDEN 0 8 NIJKERK 2 HOEVE- LAKEN SCHERPEN- ZEEL 94 55 LIENDEN ECHTELD 12 WEST MAAS EN WAAL 33 Rhenen KESTEREN 25 105 BARNEVELD 8 DRUTEN 107 WAGENINGEN 1 DODEWAARD HETEREN 32 74 EDE 175 VALBURG BEUNINGEN WIJCHEN 18 91 RENKUM 34 24 ELST 237 NIJMEGEN ELST 86 APELDOORN 149 ARNHEM HUISSEN 12 6 HEUMEN 36 BEMMEL 12 20 2 ROZEN- DAAL 14 GENDT UBBERGEN GROESBEEK 34 31 WESTER- VOORT DUIVEN RHEDEN 4 54 MILLINGEN 5 ZEVENAAR BRUMMEN ANGERLO 253 19 207 VOORST 88 RIJNWAARDEN DOESBURG 44 18 DIDAM 460 ZUTPHEN STEENDEREN HUMMELO EN KEPPEL 1 WEHL 18 3 141 GORSSEL WARNSVELD. 7 BERGH 9 6 VORDEN 0 HENGELO 49 DOETINCHEM 6 ZELHEM GENDRINGEN 23 35 LOCHEM 55 WISCH 4 RUURLO DINX- PERLO 0 27 BORCULO 95 LICHTENVOORDE 3 AALTEN 16 NEEDE 34 EIBERGEN 2 GROENLO 7 WINTERSWIJK

42

C. OVERZICHT 1997-2001 In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van het aantal klachten per vermoedelijke oorzaak over de jaren 1997 tot en met 2001.Wanneer over een bedrijf/activiteit in 2001 slechts eenmaal een klacht is ingediend, dan staat deze vermeld onder een algemene noemer, bijv. : industrie, diverse. Verklaring van tekens: nb: aantal niet bekend bij MKIC P : provinciale bevoegdheid G : gemeentelijke bevoegdheid O : overige instantie bevoegd NAAM/OMSCHRIJVING OORZAAK 1997 1998 1999 2000 2001 Aannemers-/bouwbedrijven, diverse n.b. n.b. n.b. 65 47 ABC, Lochem G> - - - - 3 Agruniek, Didam G> - - - 3 4 APN (vh.vermeer), Arnhem P> - - - - 14 ARA, Arnhem G> - - - 2 2 ARN, Weurt P> 22 29 75 36 51 Arns, Milieutechniek, Rheden G> - - - - 4 Asef, Didam G> - - - - 2 Asfaltcentrale Doetinchem P> - - - - 3 Asfaltcentrale, Nijkerk P> - - - 8 20 ASK schietterrein, Oldebroek O> 45 9 8 24 11 Autoreparatiebedrijven,benzinestations, garagebedrijven, diverse G> 50 13 14 8 47 Autoslopers, diverse P> 16 17 1 6 Aviko, Steenderen G> 5 5 1 2 8 AVR AVIRA, Duiven P> 15 5 13 7 5 AVIRA-Zweekhorst stortplaats, Zevenaar P> - 16 3 10 14 Betuweroute, P/O> - - - - 10 Beuth Beheer (vh De Vries) P> 32 12 8 n.b. 12 Bruil Ede te Wageningen P> 110 376 187 183 78 Bruning coatingbedr, Heteren G> 14 17 13 13 - Burenoverlast/omwonenden G/O> 72 99 100 51 131 Burgers expeditie, Brummen G> - - - 19 4 Buyl Motor Reparatie, Doetinchem G> - - - - 2 Coberco, Nijkerk P> - - - - 2 43

NAAM/OMSCHRIJVING OORZAAK 1997 1998 1999 2000 2001 v Dalen (veilingweg), Huissen P> 9-5 5 Derks, Ron, Ubbergen P> - - - - 9 Detailhandel, diverse G> 24 8 10 7 12 Dienstverlening, diverse n.b. 5 n.b. 5 6 Domo (vh Whey products) Borculo P> 39 14 4 24 20 Duits gebr., Ede P> - - - - 3 Dusseldorp, Ermelo P> - - - - 5 Electrabel (vh EPON) P> - - 29-3 Enka (AKZO Nobel), Ede P> 131 121 23 20 4 Esbro, Doetinchem G> - - - 3 3 Excluton (vh v.d. Mispel), Druten P> 6 11 11 25 19 Fleuren, stierenmesterij, Beuningen G> - - - - 2 Flevopack, Putten G> - - - 5 17 Flexible Packaging, Vaassen G> 17 18 15 10 5 Frederiks, Nijmegen P> - - - - 5 Garagebedrijf Flessestr., Heteren G> 19 Gelden AJ, Appeltern P> 72 47 41 57 67 Gelden beton, West Maas en Waal P> - - - - 3 Gelredome, Arnhem - 19 - - 7 Gemeentelijke besturen Gelderland O> 53 35 30 87 64 General Electric, Rheden P> - - - - 17 Gieterij Doesburg P> 6-3 49 35 Givaudan, Barneveld P> 20 94 166 186 75 GPS, pluimveeslachterij, Nunspeet G> 156 6-5 11 Hamstra fourage, Putten (t/m 98 te Ermelo) P> 67 75 886 372 71 Hendrix, veevoeders, Lochem G> - - - 16 3 Hermsen gebr, Westervoort P> 9 5 8 34 14 Honig fabriek, Nijmegen G> 4-2 2 8 de Hoop, papierfabriek, Brummen P> 10-2 5 17 Horeca, diverse G> 14 21 19 21 26 Horst, ter, exploitatiemij, Wisch P> - - - - 50 Howa scheepswerf, Zuilichem P> - 10 3-12 Hulshof, leerlooierij, Lichtenvoorde G> 46 74 80 48 79 Industrie, diverse G/O> 41 ca. 100 80 109 44

NAAM/OMSCHRIJVING OORZAAK 1997 1998 1999 2000 2001 Industriewater Eerbeek, Brummen G> n.b. n.b. n.b. 5 9 Jansen recycling, Renkum P> - - - - 2 Kaandorp, interieurbouw, Bemmel G> - - - - 2 Kalkzandsteenfabriek, Harderwijk P> - - - - 2 Kartingbaan, Eefde P> - - - 21 71 Kegelaars transportbedrijf, Kesteren G> - - - - 2 Kessel, van of Vedemij, Maasdriel G> - - - - 4 Kinkelder, Duiven G> - - - - 2 de Knorhof varkensfokkerij, Buren G> - 87 186 284 227 Kringloopcentrum Apeldoorn G> - - - - 6 KUN/AZN, Nijmegen (traumahelikopter) P> - - - - 16 Land- en tuinbouw/veeteelt diverse G/O> n.b. 118 73 113 196 Landmacht, Ministerie van Defensie O> (vanaf 97 ASK-terrein apart vermeld) 5 5 3-2 Laporte(vh CFZ), chemicals, Zaltbommel - - - 15 5 Martens metaalrecycling, Nijmegen P> - - - - 3 Mayr-Melnhof, papierfabriek, Brummen P> 28 8 10 6 9 Mervo products, Doetinchem G> 9 - - - 3 Mestwerk Achterhoek bv, Eibergen P> - 4 9 10 34 de Meteoor, Rheden P> 3-5 21 2 Mheen, gebr. v.d., Putten P> - - - - 7 Militaire straaljagers en helikopters, Ministerie van Defensie O> 117 101 102 138 64 Minkcon, Putten G> - - - 5 11 Miltenburg, advies G> - - - - 21 vd Mispel beheer (Excluton), Druten P> 6 11 11 25 19 Morsink, puinbreker, Neede P> 17 3-2 5 Natuurverschijnselen, diverse G/O> 28 15 26 10 28 Navobi, Ermelo G> - - - - 2 Nederlandse Spoorwegen 3 10 22 15 Nerts- en pelsdierfokkerijen, Beuningen G> 41 18 12 28 19 Nuon Water, Arnhem O> - - - - 6 Nijmeegsche IJzergieterij, Nijmegen P> 135 88 94 211 182 Oceano shipyards, West Maas en Waal P> - - - - 2 Ölwerken, Spijk, Duitsland O> 1 4 5 25 24 Onbekende oorzaken G/P/O> 374 313 420 323 259 45

NAAM/OMSCHRIJVING OORZAAK 1997 1998 1999 2000 2001 Overige oorzaken, diverse G/P/O> 218 77 ca. 100 323 48 Papierfabriek Doetinchem P> - - - - 2 Parenco, papierfabriek, Renkum P> 41 27 14 18 14 Particulieren, diverse G/O> 96 66 6 52 46 Peffer en Hooijmans, mestverwerkers, Kerkdriel G> 9 35 32 76 46 Post en Haverman, Harderwijk P> - - - - 2 PPG coatings, Tiel P> - - - - 14 Presswood-Vierhouten, Ermelo P> 74 48 89 152 70 Profish, Twello - - 95 90 179 Provinciaal Bestuur Gelderland O> 7 16 4 20 24 Recreatie/sport (incl. recreatieplassen) 62 22 n.b. 17 37 Remeha, Apeldoorn P> - - - - 3 Retourvloer bv, Arnhem P> - 8 43 29 - Rhenoy, autowrakken, Geldermalsen 36 Rijnvallei, veevoederfabriek, Wageningen P> 26 36 28 38 18 Rioolwaterzuiveringen, diverse P> 3 n.b. 6 17 Rioolwaterzuivering Apeldoorn P> 7 2 12 16 Rouwmaat, Groenlo P> - - - - 2 RRT, (vh MKL), Neerijnen P> - - - 43 62 de Ruiter, puinbreker, Boven-Leeuwen P> 18 2-7 3 Sappi papierfabriek (vh KNP), Nijmegen P> 10 3 10 2 Saturn Petfood, Hattem G> - - - 6 2 Scheepvaart 45 4 49 6 5 Slibverwerking Midden Betuwe, Tiel P> 75 19 38 40 87 Slibverwerking Midden Betuwe, Zutphen P> 99 72 415 774 488 Spitman, Wijchen P> - - - - 11 Smits Vuren P> 119 143 56 64 40 Steenbergen, autowrakkeninrichting, Zevenaar P> 41 48 95 131 223 Steengroeve, Winterswijk P> 15 19 19 5 4 Steenfabriek Spijk, Rijnwaarden G> - - - - 3 Stortplaats Armhoede P> - - - 13 18 Stort Doonweg, Brummen P> n.b. n.b. n.b. 8 18 Stortplaatsen, diverse P> n.b. n.b. n.b. n.b. 5 Straalgrit de Klijn, Maasdriel P> - - - - 4 46