Communicatie toolkits Infectieziekten

RIVM/LCI-COMMUNICATIE Communicatie toolkits Infectieziekten De zorg voor morgen begint vandaag Lotus van den Hoogen 2/1/2013 Evaluatie van het gebruik en de inhoud van de toolkits Infectieziekten van het RIVM onder communicatieadviseurs en gezondheidsprofessionals infectieziektebestrijding bij de GGD 1

Voorwoord Gedurende drie maanden heb ik stage gelopen bij de afdeling Communicatie van het RIVM voor het Communicatieprofiel binnen mijn Master Biomedische Wetenschappen (Radboud Universiteit, Nijmegen). Ik heb tijdens deze stage een evaluatie uitgevoerd van het gebruik en de inhoud van de toolkits Infectieziekten onder communicatieadviseurs en gezondheidsprofessionals infectieziektebestrijding voor de LCI. Voor u ligt het rapport van dit onderzoek. Ik wil graag Monique Persoon, Hella Smit en Ton Oomen bedanken voor de begeleiding. Daarnaast wil ik graag alle collega s bij Communicatie en de LCI bedanken voor de hartelijke ontvangst en alle hulp. Ook wil ik graag Margit Govers, Marcel Scholten, Gerda Doornbos en Roderick Gielis bedanken voor het meedenken. Mochten er in de toekomst vragen zijn naar aanleiding van dit verslag, dan kunt u mij bereiken via: lotusvdhoogen@hotmail.com 2

Samenvatting Het RIVM heeft in samenwerking met haar partners communicatie toolkits ontwikkeld voor publiekscommunicatie. Aan de hand van materialen in deze toolkits kunnen (communicatie) professionals verbonden aan gezondheidszorginstellingen zoals de GGD voorlichtingsmateriaal maken. Het doel van het huidige onderzoek is: Evaluatie van het gebruik en de inhoud van toolkits Infectieziekten van het RIVM onder communicatieadviseurs en gezondheidsprofessionals infectieziektebestrijding bij de GGD. Door middel van vragenlijstonderzoek werd nagegaan wie gebruik maakt van de toolkits Infectieziekten, hoe vaak ze worden gebruikt, of ze de wensen/behoeften van de gebruikers vervullen en op welke manier ze verbeterd kunnen worden. Tot slot werd nagegaan of het spel Teek Control en de film Een teek? Pak m beet! in de vernieuwde toolkit Teken & Lyme bekend zijn onder de gebruikers en of ze worden ingezet als middel voor publiekscommunicatie. De uitnodiging voor de online vragenlijst werd per mail verstuurd aan communicatieadviseurs, verpleegkundigen- en artsen infectieziektebestrijding bij alle GGD en in Nederland. Er werd uitgegaan van drie groepen respondenten: respondenten die de toolkits Infectieziekten kennen, niet kennen of niet gebruiken. Zij liepen op een verschillende manier door de vragenlijst. De bekendheid van de toolkits Infectieziekten onder responderende artsen- en verpleegkundigen infectieziektebestrijding is zeer goed (respectievelijk 97% en 99%). De bekendheid onder communicatieadviseurs is naar verhouding minder (73%). 3 op de 4 respondenten die bekend zijn met de toolkits Infectieziekten, maakt er ook gebruik van. Verpleegkundigen infectieziektebestrijding maken het meest gebruik van de toolkits Infectieziekten. Folders/brochures zijn veruit de meeste gebruikte materialen in de toolkits (89%). Van nieuwsberichten, grafieken/tabellen, banners en advertenties wordt het minst gebruik gemaakt (<5%). Thema s die ontbreken volgens respondenten zijn Hygiëne, NORO/Rota, Vlekjesziekten (op kinderdagverblijven) en Zoönosen (MRSA). Het persoonlijke account Mijn Toolkits op de website waar de toolkits op zijn weergegeven wordt door niemand gebruikt. Hoewel de website door de meerderheid van de gebruikers als prettig wordt ervaren, vindt echter ook een groot gedeelte van de gebruikers deze niet prettig in het gebruik (40%). Suggesties voor verbetering waren onder andere: vereenvoudig het taalgebruik van materialen (verder), maak kortere films en neem een beeldenbank op. Slechts een klein gedeelte van de respondenten zet het spel Teek Control en de film Een teek? Pak m beet! in als middel voor publiekscommunicatie. Toch zijn deze vaak bekeken/gespeeld. Deze middelen vinden blijkbaar zelf een weg naar de uiteindelijke doelgroep: het publiek. 3

Inhoud Voorwoord... 2 Samenvatting... 3 Hoofdstuk 1: Achtergrond... 6 1.1 Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM)... 6 Centrum Infectieziektenbestrijding (CIb)... 6 Stafeenheid Communicatie... 6 1.2 Toolkits... 7 1.3 De Gemeentelijke Gezondheidsdienst (GGD)... 7 Hoofdstuk 2: Introductie... 8 2.1 Toolkits Infectieziekten... 8 2.2 Evaluatieonderzoek 2011... 8 2.3 Doel van het onderzoek... 8 Hoofdstuk 3: Theoretische onderbouwing... 10 3.1 Communicatie... 10 3.2 GGD-professionals als intermediair in publiekscommunicatie... 10 3.3 Communicatiestrategie RIVM... 11 Hoofdstuk 4: Methode... 12 4.1 Onderzoekspopulatie... 12 4.2 De vragenlijst... 12 Vormgeving vragenlijst... 12 Instellingen vragenlijst... 13 Testpanel... 13 Hoofdstuk 5: Resultaten & Discussie... 14 5.1.1 Algemene gegevens... 14 Testpanel... 14 Respons... 14 Persoonsgegevens... 15 5.1.2 Discussie... 16 Testpanel... 16 Respons... 16 Instellingen vragenlijst... 17 Persoonsgegevens... 17 5.2.1 Deelvraag 1: Wie maakt gebruik van de toolkits Infectieziekten en hoe vaak worden ze gebruikt?... 18 Bekendheid van de toolkits Infectieziekten... 18 Gebruik van de toolkits infectieziekten... 18 Rolverdeling publiekscommunicatie... 22 4

5.2.2 Discussie... 23 Bekendheid & gebruik van de toolkits Infectieziekten... 23 Frequentie van het gebruik van de toolkits infectieziekten... 23 5.3.1 Deelvraag 2: Vervullen de toolkits Infectieziekten de wensen/behoeften van de gebruikers?... 24 Ervaringen toolkits Infectieziekten... 24 Het ontbreken van thema s... 25 Gebruik van materialen in de toolkits Infectieziekten... 27 Gebruik materialen van andere organisaties/instellingen... 28 Gebruik in de toekomst... 29 Overige vragen toolkits Infectieziekten... 30 5.3.2 Discussie... 31 Ervaringentoolkits Infectieziekten... 31 Het ontbreken van thema s... 31 Gebruik van materialen in de toolkits Infectieziekten... 31 Gebruik materialen van andere organisaties/instellingen... 32 Gebruik in de toekomst... 32 Overige vragen toolkits Infectieziekten... 32 5.4.1 Deelvraag 3: Op welke manier kunnen de toolkits Infectieziekten verbeterd worden?... 33 Verbeteren van de toolkits Infectieziekten... 33 5.4.2 Discussie... 33 5.5.1 Vernieuwde toolkit Teken & Lyme... 34 5.5.2 Discussie... 34 Hoofdstuk 6: Conclusies & Aanbevelingen... 35 Geraadpleegde literatuur... 37 Bijlagen... 39 Bijlage A... 39 Bijlage B... 41 Bijlage C... 42 Bijlage D... 52 5

Hoofdstuk 1: Achtergrond 1.1 Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) Het RIVM beschermt en bevordert de gezondheid van de bevolking en de kwaliteit van het leefmilieu. Dat doet zij door middel van onderzoek, het uitbrengen van adviezen en het ondersteunen van de overheid. De belangrijkste opdrachtgevers zijn dan ook de ministeries van Volksgezondheid, Welzijn & Sport (VWS) en Infrastructuur & Milieu (I&M). Desondanks is het RIVM een onafhankelijke instelling. Dat is vastgelegd in de wet op het RIVM. [1] Het RIVM heeft drie portefeuilles: Centrum Infectieziektenbestrijding (ook wel: Infectieziekten & Vaccinologie), Volksgezondheid & Zorg en Milieu & Veiligheid. [2] Centrum Infectieziektenbestrijding (CIb) Het CIb heeft als missie de signalering, bestrijding en preventie van infectieziekten ten behoeve van de volksgezondheid in Nederland. [3] Onder deze portefeuille vallen 5 afdelingen: - Infectieziekten Epidemiologie & Surveillance (EPI) - Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding (LCI) - Infectieziekteonderzoek, Diagnostiek & Screening (IDS) - Zoönosen en Omgevingsmicrobiologie (Z&O) - Immunologie van Infectieziekten en Vaccins (IIV) De missie van het CIb wordt vertaald in het uitvoeren van diagnostiek, surveillance en wetenschappelijk onderzoek om inzicht te verkrijgen in infectieziekten in Nederland. Daarnaast zorgt het Cib voor het uniformeren van preventie, versterken van waakzaamheid en snelle reactie bij mogelijke uitbraken, mede door de uitvoering van het Rijksvaccinatieprogramma. Tot slot staat zij garant voor het bevorderen van effectieve infectieziektebestrijding en preventie door het adviseren van professionals en ministeries en het geven van voorlichting aan het publiek. Naast de taken gericht op de infectieziektebestrijding is het CIb verantwoordelijk voor de landelijke screeningsprogramma s voor zwangere vrouwen en pasgeborenen. [4] Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding (LCI) De LCI is een afdeling binnen het CIb die zich bezig houdt met de advisering van professionals in het veld, het verrichten van crisismanagement tijdens een (dreigende) epidemie en het maken van landelijke afspraken over de bestrijding van infectieziekten. De LCI fungeert tevens als kenniscentrum voor de GGD en. [5] Stafeenheid Communicatie Het is onmogelijk om niet te communiceren [6], dat geldt ook voor het RIVM. Zonder communicatie zou alle beschikbare (wetenschappelijke) kennis binnen het RIVM zinloos zijn. Eén van de taken van het RIVM is dan ook: informatie aan professionals en burgers. [7] Binnen deze kennisoverdracht zijn de professionals de belangrijkste doelgroep van het RIVM, zij zijn verantwoordelijk voor de verdere verspreiding van kennis op maat naar de burger toe. Professionals verbonden aan de Gemeentelijke Gezondheidsdienst (GGD) zijn een belangrijk voorbeeld hiervan. Het RIVM stelt in specifieke gevallen ook direct informatie beschikbaar aan burgers (zoals kiesbeter.nl). [7] 6

De Stafafdeling Communicatie is een onafhankelijke afdeling binnen het RIVM en heeft voornamelijk een ondersteunende en adviserende taak ten opzichte van de andere afdelingen. Zij is verantwoordelijk voor onder andere persvoorlichting, ondersteuning bij het uitvoeren van kerntaken en het op elkaar afstemmen van alle communicatieactiviteiten vanuit het RIVM, zowel intern als extern (geïntegreerde communicatie). [8] 1.2 Toolkits Het RIVM heeft in samenwerking met haar partners communicatie toolkits ontwikkeld voor publiekscommunicatie. [9] Deze toolkits bevatten informatie over allerlei gezondheidsthema s, zoals infectieziekten en een gezonde leefomgeving. De inhoud bestaat uit kant-en-klare producten en halffabricaten, zoals onder andere: informatieve teksten, folders, posters, figuren en afbeeldingen. Aan de hand van deze materialen kunnen (communicatie) professionals verbonden aan gezondheidszorginstellingen zoals de GGD voorlichtingsmateriaal maken. Daarmee zijn deze toolkits één van de informatiemiddelen aan professionals, zoals genoemd één van de taken van het RIVM. De primaire doelgroep van de toolkits bestaat uit intermediairs die werken op het snijvlak van publieksvoorlichting en collectieve gezondheid, zoals (communicatie)professionals bij de GGD, thuiszorg, thema-instituten etc. De secundaire doelgroep zijn andere intermediairs zoals patiëntenverenigingen, apotheken, natuureducatie etc. [10] De toolkits bieden dus eenvoudig te downloaden communicatiemateriaal, zodat iedereen gebruik kan maken van dezelfde, breed gedragen basisinformatie. Professionals kunnen met een kleine inspanning tal van communicatiemiddelen op maat samenstellen. Daarmee is dit product een goed voorbeeld van de taken van het CIb (uniformeren van preventie) en de LCI (kenniscentrum voor de GGD en). 1.3 De Gemeentelijke Gezondheidsdienst (GGD) De 26 GGD en in Nederland hebben de wettelijke taak om de gezondheid van burgers te bevorderen en beschermen tegen ziekten en calamiteiten in ruim 400 Nederlandse gemeenten. [11] Een van de belangrijkste taken van de GGD is dan ook het geven van voorlichting aan burgers. Het RIVM ondersteunt de GGD in deze taak onder andere door het produceren van toolkits voor publiekscommunicatie. Professionals aan de GGD is een van de belangrijkste doelgroepen van de toolkits. Door hen te betrekken bij het maken van de toolkits, in een multidisciplinaire werkgroep, blijft het RIVM in contact met de doelgroep. 7

Hoofdstuk 2: Introductie 2.1 Toolkits Infectieziekten De LCI is de houder van de toolkits Infectieziekten, op het moment zijn er 10 toolkits Infectieziekten: Antibioticagebruik Q-koorts De Griep & Verkoudheid Scabiës Hepatitis B risicogroepen Teken & Lyme Hoofdluis Voedselinfecties HPV-vaccinatie Zwangerschap & Infecties Bij de LCI rees de vraag of de toolkits Infectieziekten nog wel voldoen aan de behoeften van de gebruikers. Zij wilden graag antwoord op deze vraag alvorens verder te gaan investeren in de toolkits Infectieziekten. Momenteel kan alleen aan de hand van de downloadcijfers een indruk worden verkregen over de frequentie van het gebruik van de toolkits Infectieziekten. Deze worden echter als onbetrouwbaar geacht omdat het downloaden van materialen niet per definitie betekent dat ze ook daadwerkelijk gebruikt worden. Bovendien was men benieuwd naar de mening van de gebruiker over de (materialen in) de toolkits en niet alleen naar de frequentie van het gebruik. 2.2 Evaluatieonderzoek 2011 In 2011 is een evaluatieonderzoek uitgevoerd door Amber Meijer, student Biomedische Wetenschappen aan de Universiteit Utrecht: Evaluatie van de Toolkits voor publiekscommunicatie van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) (afstudeerscriptie Bachelor). [12] Gedurende dit evaluatieonderzoek werden 8 gezondheidsprofessionals geïnterviewd. Zowel communicatie-medewerkers en een sociaal verpleegkundige van de GGD, als artsen verbonden aan ziekenhuizen en andere gezondheidszorg professionals deden mee. Alle toolkits werden besproken, dus ook toolkits over een gezonde leefomgeving en leefstijl. De belangrijkste conclusies waren: - De toolkits zijn bekend en vindbaar - Vooral kant-en-klare producten worden gebruikt - Er zitten geen interactieve elementen in de toolkits, zoals spelletjes, filmpjes of quizzen - Er zijn geen actuele onderwerpen - Gebruikers van de toolkits kunnen leunen op de kwaliteitswaarborg van het RIVM - The rol van de GGD en het RIVM in publiekscommunicatie is onduidelijk - Er zijn weinig tot geen mogelijkheden voor gezondheidsprofessionals om hun mening te geven/achter te laten 2.3 Doel van het onderzoek Het huidige onderzoek sluit aan op dit evaluatieonderzoek, maar richt zich alleen op de toolkits Infectieziekten en de mening van communicatieadviseurs en gezondheidsprofessionals in infectieziektebestrijding bij de GGD. Daarom zal vragenlijstonderzoek plaatsvinden onder communicatieadviseurs, verpleegkundigen- en artsen infectieziektebestrijding bij alle 26 GGD en in Nederland. 8

Het doel van het onderzoek is: Evaluatie van het gebruik en de inhoud van toolkits Infectieziekten van het RIVM onder communicatieadviseurs en gezondheidsprofessionals infectieziektebestrijding bij de GGD. Deelvragen zijn: - Wie maakt gebruik van de toolkits Infectieziekten en hoe vaak worden ze gebruikt? - Vervullen de toolkits Infectieziekten de wensen/behoeften van de gebruikers? - Op welke manier kunnen de toolkits Infectieziekten verbeterd worden? Daarnaast is onlangs de toolkit Teken & Lyme vernieuwd. Daarin is het spelletje ( serious game ) Teek Control opgenomen en de voorlichtingsfilm Een teek? Pak m beet!. De vraag rees of deze bekend zijn onder de gebruikers en of ze worden ingezet als middel voor publiekscommunicatie. 9

Hoofdstuk 3: Theoretische onderbouwing 3.1 Communicatie Een sterke definitie van communicatie is die van Gisela Redeker, hoogleraar Communicatie, Groningen [13]: Communicatie is het scheppen van gemeenschappelijke betekenis. Gedurende het begin van de massacommunicatie in 1920 1930 door de komst van de radio en de krant werd gesproken over het zogenaamde magic bullet effect of hypodermic needle effect. Dit betekende dat de media de mening van burgers op grote schaal konden beïnvloeden en vervormen zodat het gewenste gedrag werd verkregen. The media werden gezien als hypodermic needle die boodschappen direct in willoze burgers injecteerden. [14] Inmiddels heeft deze theorie plaatsgemaakt voor meer actuele theorieën, waarin communicatie niet op een lineaire, eenzijdige manier verloopt maar interactief. [14] Deze interactie met het publiek is in de laatste jaren alleen maar verder toegenomen door de komst van social media en het gebruik van internet altijd en overal via smartphones. Doordat talloze aanbieders voor een grote diversiteit in het aanbod van informatie zorgen, is eenduidige communicatie over gezondheidsthema s van groot belang. Boodschappen die met elkaar in strijd zijn, zijn obstakels voor effectieve communicatie. Daarom bieden de toolkits consistente en correcte informatie voor de professional zodat krachtige en eenduidige publieksinformatie ontstaat. [10] 3.2 GGD-professionals als intermediair in publiekscommunicatie Het gebruik van toolkits voor publiekscommunicatie op zich is niet uniek, zo maakt het CDC (USA) al langer gebruik van dergelijke toolkits. [15] Echter, het gebruik van toolkits voor de professional, waarbij de professional optreedt als intermediair, is een minder bekend verschijnsel. De professional is daarbij verantwoordelijk voor informatie op maat voor een specifieke doelgroep, bijvoorbeeld meisjes van 12 14 jaar in verband met HPV-vaccinatie of moeders van kinderen op de basisschool in verband met hoofdluis. Hoewel er weinig literatuur beschikbaar is over het gebruik van een intermediair in publiekscommunicatie, werpt het boek van Klaassen zicht hierop [16]. Klaassen gaat in op het gebruik van intermediairs in overheidsvoorlichting, in het bijzonder postbus 51-campagnes. Hij beargumenteert dat het belangrijkste doel van intermediairs het toespitsen van de boodschap voor een specifieke doelgroep is. Alleen het gebruik van massacampagnes is niet effectief gebleken voor gedragsverandering binnen specifieke doelgroepen. [8], [17] Intermediairs betrekken in het ontwerp van campagnes en hen de vrijheid te geven er een eigen invulling aan te geven, kan tot een grotere bereidheid leiden om actief deel te nemen aan een campagne. De toolkits van het RIVM zijn hier een goed voorbeeld van: de intermediair, de GGDprofessional, kan materialen uit de toolkits zelf aanpassen en zo actief deelnemen in publiekscommunicatie. Gedurende dit proces is het van belang dat de taken van de intermediairs en de zender van de campagne duidelijk zijn evenals de manier van samenwerking tussen beide. [18] Aangezien het gebruik van de toolkits Infectieziekten en daarmee de verspreiding van informatie onder het publiek volledig afhankelijk is van (communicatie) professionals bij de GGD, is het van 10

groot belang om hun mening over het ontwerp van de toolkits in kaart te brengen. Daarnaast is het van belang dat de taken van (communicatie) professionals bij de GGD en van het RIVM duidelijk zijn. Knowledge utilization Het gebruik van de toolkits door professionals kan worden uitgedrukt als: knowledge utilization (kennisbenutting). Chagnon et al. [19] hebben aangetoond dat het relationele vermogen tussen professionals en onderzoekers het sterkst geassocieerd is met knowledge utilization binnen maatschappelijk werk. Dit geeft aan dat het van belang is dat er een goede relatie bestaat tussen het RIVM en (communicatie) professionals bij de GGD. Dit benadrukt tevens het belang van het waargenomen nut van de toolkits onder professionals. Samen met de huidige inzichten op het gebied van laaggeletterdheid en beperkte gezondheidsvaardigheden is het van groot belang om publieksinformatie op maat te produceren en in samenwerking met de professional. [20], [21] 3.3 Communicatiestrategie RIVM In november 2010 is de communicatiestrategie ontwikkeld voor het RIVM voor de periode 2011-2014 [8]. Enkele van de adviezen uit dit rapport zijn: Meer kennis over en contact met de doelgroepen. Het is belangrijk dat het RIVM meer inzicht krijgt in de kenmerken en beweegredenen van de doelgroepen. Eenzijdige communicatie maakt plaats voor dialoog We adviseren het RIVM om de dialoog met de doelgroepen aan te gaan. In alle communicatiemiddelen, die in de komende jaren gebruikt worden, worden de doelgroepen uitgenodigd om te reageren. Zoals genoemd is de theorie van de hypodermic needle verouderd, en moet deze plaatsmaken voor een nieuwe tijd waarin interactie met het publiek centraal staat. [8] De toolkits lenen zich prima voor interactie: ze zijn gemaakt voor en door de gebruiker. Al met al sluiten de adviezen uit deze communicatiestrategie aan bij het huidige onderzoek, het in kaart brengen van de mening van GGD-professionals over de toolkits Infectieziekten. 11

Hoofdstuk 4: Methode 4.1 Onderzoekspopulatie De onderzoekspopulatie is tevens een van de belangrijkste doelgroepen van de toolkits Infectieziekten: communicatieadviseurs en (gezondheids-) professionals bij de GGD, werkzaam in infectieziekte-bestrijding. Een link naar de vragenlijst werd per e-mail verstuurd aan de onderzoekspopulatie (zie bijlage B). E- mailadressen van artsen en verpleegkundigen infectieziektebestrijding bij de GGD werden verkregen via het digitale adressenbestand van de LCI. De communicatieadviseurs bij de GGD werden bereikt via Miranda van Zoest (Senior communicatieadviseur/persvoorlichter, GGD-Nederland), zij stuurde de uitnodiging voor de vragenlijst door in verband met privacy van de gegevens. In totaal werden 353 personen geïncludeerd bij alle GGD en: - 168 (sociaal) verpleegkundigen infectieziektebestrijding - 107 artsen infectieziektebestrijding - 78 communicatieadviseurs 4.2 De vragenlijst Aan de hand van het eerdere evaluatieonderzoek van Amber Meijer en gesprekken met betrokkenen verbonden aan het RIVM is de vragenlijst opgesteld. Overleg heeft plaatsgevonden met: - Monique Persoon, Communicatie: verantwoordelijk voor de ontwikkeling, de procesbewaking en het actueel houden van de toolkits infectieziekten - Ton Oomen, LCI: betrokken bij de ontwikkeling van richtlijnen, publieksfolders en lid van verschillende werkgroepen voor toolkits Infectieziekten - Marcel Scholten, CGL: strategisch adviseur bij het CGL en verantwoordelijk voor de marketing van de toolkits De vragenlijst is vervolgens samengesteld in Formdesk [22], een online programma wat doorgaans door de LCI/Communicatie wordt gebruikt voor het uitzetten van vragenlijsten. Aspecten die aan bod komen in de vragenlijst zijn: persoonlijke gegevens, bekendheid -, gebruik -, inhoud -, en meerwaarde van de toolkits Infectieziekten, de opzet van de toolkits Infectieziekten op de website en tot slot suggesties voor verbeteringen. De gehele vragenlijst is opgenomen als bijlage (zie bijlage C). Er werd uitgegaan van drie groepen respondenten die de vragenlijst verschillend doorlopen: - Respondenten die de toolkits Infectieziekten kennen en gebruiken - Respondenten die de toolkits Infectieziekten kennen, maar niet gebruiken - Respondenten die de toolkits Infectieziekten niet kennen (en dus ook niet gebruiken) Vormgeving vragenlijst De kleuren van de vragenlijst komen overeen met de kleuren van de website waar de toolkits op zijn weergegeven voor de herkenbaarheid. Er is een tijdsbalk weergegeven bovenaan de pagina zodat respondenten konden zien waar zij zich in de vragenlijst bevonden, over het algemeen wordt het als prettig ervaren om dit te kunnen zien. 12

Instellingen vragenlijst Het was mogelijk voor de respondent om tussentijds zijn/haar invoer bewaren, door middel van een code kon de vragenlijst later afgemaakt worden. Invoer die tussentijds werd afgebroken, werd altijd bewaard ook al was de vragenlijst maar gedeeltelijk ingevuld. Door middel van cookies was het voor respondenten niet mogelijk om meer dan één keer de vragenlijst in te vullen. Daarnaast voerde Formdesk aan het einde van elke pagina controles uit om te zorgen dat alle vragen goed ingevuld waren. Ter beveiliging was het voor zoekrobots onmogelijk om de vragenlijst te vinden. Hoewel alle e-mailadressen bekend zijn, is het invullen van de vragenlijst zelf anoniem: het is niet terug te leiden welke set antwoorden bij welk e-mailadres hoort. Testpanel 10 verpleegkundigen verbonden aan het Landelijk Overleg Verpleegkundigen Infectieziektebestrijding (LOVI) dienden als testpanel voor de vragenlijst. Alvorens de vragenlijst te versturen aan het testpanel is deze door verschillende medewerkers van de LCI en Communicatie gecontroleerd. 13

Hoofdstuk 5: Resultaten & Discussie 5.1.1 Algemene gegevens Testpanel In totaal hebben 4 van de LOVI-verpleegkundigen de vragenlijst voor de deadline ingevuld (40%). Geen van hen had op- of aanmerkingen op de vragenlijst. Respons In Tabel 1 is de respons na de uitnodiging en elke herinnering weergegeven. Tabel 1: Respons Datum Respons, in % (n) Compleet Gedeeltelijk Uitnodiging 11-12-2012 25% (85) 31% (103) 1 e herinnering 19-12-2012 33% (113) 40% (134) 2 e herinnering 07-01-2013 40% (134) 47% (157) Na sluiting van de online vragenlijst op 23 januari 2013 hadden 157 personen de vragenlijst ingevuld (47%), waarvan 134 compleet (40%). Het actieve responspercentage is daarmee 47%. Figuur 1 laat zien hoe het aantal respondenten 1 verloopt door de vragenlijst. Figuur 1: Het verloop van het aantal respondenten door de vragenlijst 1 Respondenten: personen die de vragenlijst hebben ingevuld. 14

Persoonsgegevens In totaal deden 108 vrouwen mee (81%) en 26 mannen (19%). In Figuur 2 is de verdeling per beroepsgroep weergegeven. Onder de categorie anders werden de volgende functies genoemd (n 2 =7): beleidsmedewerker, inspecteur Ship Sanitation en Kinderdagverblijven, functionaris Gezondheidsbevordering, medewerker Preventie en Preparatie Infectieziekten, teammanager Infectieziekten, Reizigers en TBC, hoofd AGZ en coördinator preventie. Deze verhoudingen in het aantal verpleegkundigen en communicatiemedewerkers onder de respondenten is vergelijkbaar met die in de aangeschreven groep, namelijk: 168 verpleegkundigen infectieziektebestrijding (48%) en 78 communicatieadviseurs (22%). Het aantal artsen onder de respondenten is ondervertegenwoordigd in vergelijking met de aangeschreven groep: respectievelijk 27% en 70%. Communicatieadviseur 11% Wat is uw functie? Anders 5% Arts infectieziektebestrijding 27% Verpleegkundige infectieziektebestrijding 57% N=134 Figuur 2: Verdeling respondenten per beroepsgroep Alle 26 GGD en werden vertegenwoordigd onder de respondenten (minimaal 1 persoon maximaal 11 personen per GGD). 2 Bij alle genoemde percentages in dit hoofdstuk is ook het aantal vermeld (n), gezien het feit dat het totaal aantal respondenten bij niet alle vragen hetzelfde is. 15

5.1.2 Discussie Testpanel Slechts 40% van het testpanel heeft de vragenlijst ingevuld na de uitnodiging en een herinnering. Dit kan komen doordat de tijd voor reageren kort was (4 werkdagen). Er waren echter geen enkele opof aanmerkingen over de vragenlijst dus kan worden geconcludeerd dat deze zeer waarschijnlijk begrijpelijk en compleet is volgens het testpanel. Respons Er zijn verschillende redenen voor non-respons in dit specifieke geval. Allereerst is de periode waarin de vragenlijst is uitgezet een drukke periode met kerst en de jaarwisseling. Er was dus een vakantieperiode tijdens de dataverzameling, welke ervoor kan zorgen dat een uitnodiging voor een vragenlijstonderzoek over het hoofd wordt gezien. Aan het einde van het jaar hebben mensen het druk met het afmaken van allerlei zaken, de kans dat zij tijd over hebben voor een vragenlijstonderzoek is dan minimaal. Daarom is in de eerste week van januari nog een herinnering gestuurd, deze leverde echter maar 18 nieuwe respondenten op. De vragenlijst is vervolgens na 2 weken op 23 januari gesloten. Ten tweede liepen er gedurende dit vragenlijstonderzoek nog 2 vragenlijstonderzoeken onder dezelfde doelgroep. Daarom is bij één van de andere onderzoeken aangegeven dat respondenten die beide vragenlijsten zouden invullen in aanmerking kwamen voor een DVD over uitbraken van infectieziekten. Hiermee hoopten we de respons voor beide vragenlijsten te verhogen. Tot slot is het adressenbestand met de e-mailadressen van verpleegkundigen en artsen infectieziektebestrijding van de LCI zeer waarschijnlijk vervuild. In het bestand van de verpleegkundigen infectieziektebestrijding waren ook e-mailadressen van SOA, TBC en reizigers verpleegkundigen opgenomen. Zeer waarschijnlijk zijn er in plaats van 168 verpleegkundigen infectieziektebestrijding daadwerkelijk 140 werkzaam bij de GGD en. Daarnaast zijn er in plaats van 107 artsen infectieziektebestrijding daadwerkelijk 70 werkzaam bij de GGD en. [Deze informatie is via Ton Oomen, LCI, verkregen]. Met in achtneming van deze mogelijke vervuiling is de respons uit de doelgroep van het onderzoek dus waarschijnlijk hoger dan 47%. Al met al betekent een actief responspercentage van 47% in dit geval 157 respondenten wat een ruim aantal is. Zeker gezien het feit dat de gehele onderzoekspopulatie ook doelgroep was binnen dit onderzoek: er is geen sprake van een steekproef uit de onderzoekspopulatie. Daarnaast geldt voor klanttevredenheidsonderzoeken dat zich richt op verbetermogelijkheden dat er geen minimum is voor de respons, maar hoe meer respondenten, hoe beter het beeld. [23] Drie groepen respondenten De vragenlijst werd verschillend doorlopen door respondenten die de toolkits Infectieziekten kennen, gebruiken en niet kennen. Het kan echter zo zijn dat respondenten die aangeven de toolkits Infectieziekten niet kennen, deze eventueel toch gebruiken maar dit niet weten. Bijvoorbeeld doordat zij via zoekmachines (Google) terecht komen bij een folder uit de toolkits, deze inzetten als communicatiemiddel maar niet weten dat deze folder onderdeel is van een toolkit Infectieziekten. Ik heb zoveel mogelijk geprobeerd om dit te voorkomen door aan het begin van de vragenlijst een korte uitleg te geven over de toolkits Infectieziekten (inclusief een link naar de website waar zij op 16

staan). Daarnaast kwam eenzelfde uitleg tevoorschijn wanneer een respondent aangaf de toolkits Infectieziekten niet te kennen. Ondervertegenwoordiging Het is mogelijk dat personen die de toolkits Infectieziekten niet kennen, niet gebruiken of niet tevreden zijn met het product ondervertegenwoordigd zijn. Ik heb dit proberen te voorkomen door in de uitnodigingsmail voor de vragenlijst de volgende zin op te nemen: Let op: Vul de vragenlijst ook in als u de toolkits Infectieziekten niet kent of niet gebruikt! (zie bijlage B). Het kan echter nog steeds zo zijn dat deze groep is ondervertegenwoordigd omdat zij minder snel geneigd zijn de vragenlijst in te vullen. Instellingen vragenlijst Om zo min mogelijk informatie verloren te laten gaan is gekozen om invoer die tussentijds werd afgebroken ook te bewaren. Respondenten die de vragenlijst later af wilden maken konden dit doen door middel van een code. Het kan toch zo zijn dat er op deze manier dubbele invoeren zijn ontstaan. Dit aantal zal tot een minimum beperkt zijn gezien het feit dat er slechts 23 gedeeltelijk ingevulde formulieren zijn. Persoonsgegevens Meer vrouwen hebben de vragenlijst ingevuld dan mannen (respectievelijk 81% en 19%). De verhoudingen per beroepsgroep onder de respondenten komen wat betreft de verpleegkundigen infectieziektebestrijding en communicatiemedewerkers overeen met de aangeschreven groep, maar voor de artsen infectieziektebestrijding niet. Al met al ging het in dit onderzoek vanuit de LCI om de gebruiker van de toolkits Infectieziekten, waarin het niet uitmaakt wie deze gebruiker is. De ondervertegenwoordiging van mannen en van artsen infectieziektebestrijding maakt dus niet uit: zij behoren blijkbaar in mindere mate tot de gebruiker. 17

5.2.1 Wie maakt gebruik van de toolkits Infectieziekten en hoe vaak worden ze gebruikt? Bekendheid van de toolkits Infectieziekten 94% van de respondenten geeft aan de toolkits Infectieziekten te kennen (n=147). De meeste respondenten zijn bekend geworden met de toolkits Infectieziekten via informatie/communicatie vanuit het RIVM (37%, n=54), zie Figuur 3. Daarvan geeft twee derde aan dat dit informatie/communicatie vanuit de LCI was (67%, n=36). Geen van hen gaf aan dat dit via het CGL was. Tevens gaf geen van de respondenten aan bekend te zijn geworden met de toolkits Infectieziekten via een zoekmachine op het internet. Via de website van het RIVM 25% Hoe bent u bekend geworden met de toolkits Infectieziekten? Anders 5% Via een bestaande folder/brochure 1% Via informatie/ communicatie vanuit het RIVM 36% LCI 67% CIb 29% Via collega's 32% Anders 4% N=146 Figuur 3: Bekend geworden met de toolkits Infectieziekten Respondenten die de toolkits Infectieziekten niet kennen 10 respondenten geven aan de toolkits Infectieziekten niet te kennen (6%): 40% communicatiemedewerkers (n=4), 10% arts infectieziektebestrijding (n=1), 10% verpleegkundige infectieziektebestrijding (n=1), 20% respondenten in de categorie anders (n=2) en van 20% is onbekend welke functie zij hebben (n=2). Een van de communicatiemedewerkers die heeft ingevuld de toolkits Infectieziekten niet te kennen, geeft aan het einde van de vragenlijst wel een inhoudelijke opmerking over de toolkits. Gebruik van de toolkits infectieziekten 75% van de respondenten die de toolkits Infectieziekten kennen, geeft aan er ook gebruik van te maken (n=109). 85% van hen zou het gebruik van de toolkits Infectieziekten aan een collega bij de GGD aanraden (n=86), de andere 15% geeft weet ik niet aan. Daarnaast verwijst 55% van hen andere (medische) professionals, bijvoorbeeld een huisarts of een docent in het basisonderwijs, wel eens door naar de toolkits Infectieziekten (n=56). Zie voor een overzicht van deze gegevens Figuur 4. 18

100% 80% 60% 40% 20% 0% 94% Bekendheid & gebruik van de toolkits Infectieziekten Bekend (n=147) 75% 71% van bekend Gebruik (n=109) 85% 60% van gebruik Verwijst collega bij de GGD (n=86) 55% 39% van gebruik Verwijst andere professionals (n=56) Figuur 4: Bekendheid & gebruik van de toolkits Infectieziekten Bekend: Kent de toolkits Infectieziekten Gebruik: Maakt gebruik van de toolkits Infectieziekten Verwijst collega bij de GGD: Raadt collega s bij de GGD het gebruik van de toolkits Infectieziekten aan Verwijst andere professionals: Verwijst andere professionals, zoals bijvoorbeeld een huisarts of een docent in het basisonderwijs, wel eens naar de toolkits Infectieziekten 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 19% Gebruik bij voorlichtingsactviteiten & binnen GGD 7% 36% 29% 40% 56% (Bijna) altijd Vaak Soms (Bijna) nooit 5% 4% Voorlichtingsactiviteiten (n=106) Binnen GGD (n=141) Figuur 5: Gebruik bij voorlichtingsactiviteiten & binnen GGD Voorlichtingsactiviteiten: Denkt u aan de toolkits Infectieziekten wanneer u voorlichtingsactiviteiten heeft? Gebruik binnen GGD: Wordt er binnen de GGD waar u werkzaam bent, gebruik gemaakt van de toolkits Infectieziekten? (Groepen: gebruikers en niet-gebruikers) 19

Tot slot geeft de meerderheid van de gebruikers aan dat zij vaak tot (bijna) altijd aan de toolkits Infectieziekten denken bij voorlichtingsactiviteiten (39%, n=58). 56% van de gebruikers en nietgebruikers geeft aan dat de toolkits Infectieziekten soms gebruikt worden binnen de GGD waar zij werkzaam zijn (n=64), zie Figuur 5. Frequentie van het gebruik Figuur 6 geeft weer een overzicht weer van de toolkits die gebruikt worden door de respondenten en van de downloadcijfers van de toolkits Infectieziekten in de periode december 2011 december 2012. Dit is het aantal keer dat er een materiaal uit de toolkit gedownload is. De toolkit Hoofdluis is het meest gedownload: 20,811 keer. Gebruik van de toolkits Infectieziekten Teken & Lyme Griep & Verkoudheid Scabiës Hoofdluis Zwangerschap & Infecties Voedselinfecties Q-koorts Hepatitis B Antibioticagebruik HPV 0% 20% 40% 60% 80% 100% Gebruik respondenten (n=105) Downloadcijfers* *100% = 20.811 keer gedownload Figuur 6: Gebruik van de toolkits Infectieziekten Gebruik respondenten: Welke toolkits Infectieziekten heeft u wel eens gebruikt? Downloadcijfers: Downloadcijfers december 2011 december 2012: genormaliseerd naar de meest gedownloade toolkit Hoofdluis zodat de trend duidelijk zichtbaar wordt Bekendheid & gebruik per beroepsgroep In Figuur 7 is het gebruik van de toolkits Infectieziekten per beroepsgroep weergegeven. Verpleegkundigen infectieziektebestrijding maken het meest gebruik van de toolkits Infectieziekten (78%, n=59). 20

100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 99% 97% 78% Verpleegkundige infectieziektebestrijding (n=76) Bekendheid & gebruik van de toolkits Infectieziekten per beroepsgroep 58% Arts infectieziektebestrijding (n=36) 73% 71% 53% Communicatieadviseur (n=15) 43% Anders (n=7) Bekend Gebruik Figuur 7: Bekendheid & gebruik van de toolkits Infectieziekten per beroepsgroep Respondenten die de toolkits Infectieziekten niet gebruiken 25% geeft aan geen gebruik te maken van de toolkits Infectieziekten (n=36). De redenen hiervoor zijn weergegeven in Figuur 8 en Tabel 2. Redenen voor het niet gebruiken van de toolkits Infectieziekten Anders* 32% Ik vind dat het te veel werk kost om materialen om te bouwen 14% Ik ben niet betrokken bij publieksvoorlichting 54% N=35 Figuur 8: Redenen voor het niet gebruiken van de toolkits Infectieziekten *Voor een toelichting voor redenen onder anders zie Tabel 2. 21

Tabel 2: Redenen voor het niet gebruiken van de toolkits Infectieziekten Reden: anders Aantal Ik denk er niet aan/ben er niet vertrouwd mee 6 Over het onderwerp waar ik naar op zoek was, bestaat geen toolkit Infectieziekten 1 Ik vind de toolkits Infectieziekten niet actueel 1 De toolkit Infectieziekten bevat niet de materialen die nodig heb/is niet compleet 1 De materialen die ik zelf maak, zijn beter dan die in de toolkits Infectieziekten 1 Lastig te vinden als je even snel wilt kijken, meer bekend in richtlijnen 1 Informatie wordt aangeleverd door betreffende team binnen de GGD 1 Rolverdeling publiekscommunicatie 86% van de respondenten vindt dat publiekscommunicatie bij zowel de GGD als het RIVM thuishoort (n=115), zie Figuur 9. Hoort publiekscommunicatie thuis bij de GGD of het bij het RIVM? GGD 10% RIVM 3% Geen mening 1% Beide 86% N=134 Figuur 9: Rolverdeling publiekscommunicatie 22

5.2.2 Discussie Bekendheid & gebruik van de toolkits Infectieziekten De bekendheid onder verpleegkundigen en artsen infectieziektebestrijding is zeer goed (respectievelijk 99% en 97%). Echter, artsen maken minder gebruik van de toolkits Infectieziekten (58%) dan verpleegkundigen (78%). Een verklaring hiervoor is het feit dat verpleegkundigen over het algemeen meer betrokken zijn publieksinformatie dan artsen. Communicatiemedewerkers maken ook minder gebruik van de toolkits Infectieziekten (53%), terwijl dit een belangrijke doelgroep kan zijn. Zoals eerder genoemd zou het kunnen zo zijn dat (een gedeelte) van de 6% die de toolkit Infectieziekten niet kennen, wel (materialen uit) de toolkits Infectieziekten gebruikt, maar dit niet weet. Daarnaast gaf één van de respondenten die had ingevuld de toolkits Infectieziekten niet te kennen wel een inhoudelijke opmerking erover. Het is opvallend dat een groot deel van de respondenten die de toolkits Infectieziekten niet kennen communicatiemedewerkers zijn (40%). Frequentie van het gebruik van de toolkits infectieziekten Hoe vaak de toolkits Infectieziekten worden gebruikt is lastig te beantwoorden. Downloadcijfers werden door de LCI onbetrouwbaar gevonden voor de frequentie van het gebruik van de toolkits Infectieziekten: het zou zo kunnen zijn dat een persoon (een materiaal uit de) toolkits download en deze daarna helemaal niet of juist vaker gebruikt. Echter, dit is ook niet specifiek in de vragenlijst aan bod gekomen omdat het lastig uit te vragen is. De frequentie van het gebruik kan afhankelijk zijn van de periode in het jaar of het beroep van de gebruiker, maar is tevens lastig uit te vragen omdat gebruik een onduidelijk begrip is in deze context. Is gebruik het downloaden van materialen? Zo ja, van gehele folders of alleen een losse afbeelding? En wordt deze dan ook daadwerkelijk aan het publiek getoond? In een grote campagne of aan één enkel persoon tijdens een spreekuur? Of is alleen al een kijkje nemen in een toolkit gebruik? De frequentie van het gebruik is dus weergegeven in het antwoord de vraag Welke toolkits Infectieziekten heeft u wel eens gebruikt?. In Figuur 6 is weergegeven dat de toolkits Teken & Lyme, Griep & Verkoudheid en Scabiës het meest worden gebruikt (respectievelijk 84%, 64% en 55%). De toolkits Hepatitis B, Antibioticagebruik en HPV worden het minst gebruikt (respectievelijk 17%, 15% en 11%). De downloadcijfers komen goed overeen met het weergegeven gebruik door de respondenten. Alleen voor de toolkits Hoofdluis en Antibioticagebruik zijn de downloadcijfers veel hoger dan het weergegeven gebruik door de respondenten. Voor de toolkit Hoofdluis kan dit worden verklaard door het feit dat deze veel wordt gebruikt door scholen en luizenmoeders. Voor de toolkit Antibioticagebruik kan het ook zijn dat deze door een andere groep dan de doelgroep in dit onderzoek wordt gedownload. Bijvoorbeeld huisartsen die onder andere folders gebruiken voor hun wachtruimte. 23

5.3.1 Vervullen de toolkits Infectieziekten de wensen/behoeften van de gebruikers? Ervaringen toolkits Infectieziekten Het gebruik, het ervaren nut en welke toolkits volgens een gedeelte van de respondenten verbeterd moeten worden is weergegeven in Figuur 10. De toolkit Teken & Lyme werd door de meeste respondenten als nuttig ervaren (77%, n=79), de toolkit HPV door de minste respondenten (11%, n=11). Griep & Verkoudheid Zwangerschap & Infecties Gebruik toolkits Infectieziekten Teken & Lyme Scabiës Hoofdluis Voedselinfecties Q-koorts Hepatitis B Antibioticagebruik HPV 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% Gebruik (n=105) Nuttig (n=101) Verbeterd (n=14) Figuur 10: Gebruik toolkits Infectieziekten Gebruik: Welke toolkits Infectieziekten heeft u wel eens gebruikt? Nuttig: Welke toolkits Infectieziekten vond u nuttig? Verbeterd: Welke toolkit(s) Infectieziekten dient/dienen volgens u verbeterd te worden? Meerwaarde toolkits Infectieziekten Er werd 150 keer ingevuld dat de toolkits Infectieziekten een meerwaarde hebben binnen het werk van de respondenten (98%), zie Figuur 11 en Tabel 3. De overige 3 keer werd ingevuld dat de toolkits Infectieziekten geen meerwaarde hebben binnen het werk (2%), zie Tabel 3. 24

Redenen voor de toolkits Infectieziekten als meerwaarde binnen het werk* Informatie met de kwaliteitswaarborg van het RIVM en haar partners 40% Anders 5% Hoeft zelf geen materialen meer te ontwikkelen 28% Hoeft niet lang te zoeken naar informatie op het internet of elders 27% N=91 Figuur 11: Redenen voor de toolkits Infectieziekten als meerwaarde binnen het werk *Het percentage in dit figuur geeft het aantal keer weer dat de toolkits als meerwaarde werden genoemd, het is dus niet het percentage respondenten. Tabel 3: Overige redenen voor de toolkits Infectieziekten als wel/geen meerwaarde binnen het werk Overige redenen Aantal Ja, omdat de toolkits een intrinsieke voorbeeldfunctie hebben 1 de teksten in de toolkits een goede start zijn voor het schrijven van een eigen tekst 1 de toolkits eenduidige informatie geven 1 Nee, omdat ik het liefst zelf middelen maak voor publiekscommunicatie 1 de informatie in de toolkits Infectieziekten niet actueel is 2 Het ontbreken van thema s 50% van de respondenten vindt dat er bepaalde thema s ontbreken (n=55), het gaat daarbij om alle drie de groepen respondenten. In Tabel 4 is weergegeven welke thema s worden gemist. 29% heeft materialen ontwikkeld over een thema waar nog geen toolkit Infectieziekten voor bestaat (n=28). 20% heeft materialen ontwikkeld over een thema waar al wel een toolkit Infectieziekten voor bestaat (n=19). Voor de groep respondenten die gebruik maken van de toolkits Infectieziekten is in Figuur 12 weergegeven om welke thema s het ging (n=18). Ter vergelijking zijn in dit figuur tevens de toolkits Infectieziekten aangegeven die volgens de respondenten verbeterd konden worden. 25

Thema's waar gebruikers zelf wel eens materialen voor ontwikkelen Teken & Lyme 44% Scabiës 39% Griep & Verkoudheid 33% Voedselinfecties Hepatitis B 22% 22% Q-koorts 17% 0% 10% 20% 30% 40% 50% Zelf materialen ontwikkeld (n=18) Verbeterd (n=14) Tabel 4: Het ontbreken van thema's Figuur 12: Thema s waar gebruikers zelf wel eens materialen voor ontwikkelen Zelf materialen ontwikkeld: Gebruikers van de toolkits Infectieziekten: Heeft u zelf wel eens materialen ontwikkeld over een thema waar al een toolkit Infectieziekten voor bestaat? Verbeterd: Welke toolkit(s) Infectieziekten dient/dienen volgens u verbeterd te worden? Thema Aantal Hygiëne 13 NORO/Rota 13 Vlekjesziekten (op kinderdagverblijven) 9 Zoönosen 7 MRSA en andere multiresistente micro-organismen 7 Hepatitis 6 Kinderdagverblijven/scholen/verzorgingstehuizen en infectieziekten 6 Kinkhoest 5 SOA 5 Meningitis 4 Rabiës 3 Legionella in water 3 Anders 16 26

Gebruik van materialen in de toolkits Infectieziekten 90% van de respondenten vindt de materialen in de toolkits Infectieziekten makkelijk in het gebruik (n=92). Van de folder/brochure wordt veruit het meeste gebruik gemaakt: 89% gebruikt deze (n=90), zie Figuur 13. Slechts 1-4% zegt gebruik te maken van grafieken/tabellen, advertenties, spelletjes/quiz, banners en nieuwsberichten. Aantal materialen in de toolkits Infectieziekten 78% vindt het aantal materialen in de toolkits Infectieziekten goed (n=76), 16% vindt dat er te veel materialen in de toolkits Infectieziekten zitten (n=15) en 6% vindt dat er te weinig materialen in de toolkits Infectieziekten zitten (n=6). De respondenten die vinden dat er te veel materialen in de toolkits Infectieziekten zitten, hebben tevens aangegeven welke materialen volgens hen verwijderd kunnen worden. Voor een overzicht van deze gegevens zie Figuur 13. Gebruik materialen toolkits Infectieziekten Folder/brochure (Informatieve) teksten Foto's/afbeeldingen Voorbeeldbrieven Poster PowerPointPresentaties Kleurplaat Filmpjes/video Nieuwsbericht Grafieken/tabellen Banners Advertenties Spelletjes/quiz 0% 20% 40% 60% 80% 100% Gebruik (n=101) Nuttig (n=98)* Verwijderen (n=15) *n=99 voor folders/brochures en foto's/afbeeldingen Figuur 13: Gebruik materialen in de toolkits Infectieziekten Gebruik: Welke materialen in de toolkits Infectieziekten gebruikt u meestal? Verwijderen: Welke materialen zouden volgens u uit de toolkits Infectieziekten kunnen? Nuttig: Kunt u aangeven welke materialen in de toolkits Infectieziekten u wel of juist niet nuttig vindt? De gemiddelde score per materiaal is berekend en is als percentage van de totale score (4) weergegeven 27

Ervaren nut materialen uit de toolkits Infectieziekten De respondenten konden elk materiaal uit de toolkits Infectieziekten scoren van 1 4 op het ervaren nut (1=helemaal niet nuttig, 4=heel nuttig). De gemiddelde score per materiaal is berekend en is als percentage van de totale score (4) weergegeven in Figuur 13. Gebruik materialen van andere organisaties/instellingen 56% gebruikt wel eens materialen van andere organisaties/instellingen (n=65), het gaat hierbij om alle groepen respondenten. Zie Figuur 14 om te zien om welke materialen het gaat. Ter vergelijking is het gebruik van materialen uit de toolkits Infectieziekten toegevoegd. De meeste respondenten vinden materialen van andere organisaties/instellingen via websites (61%, n=39), zie Tabel 5. Daarnaast verkrijgen zij deze materialen via collega s bij de GGD (55%, n=35) en via handboeken/ wetenschappelijke artikelen (13%, n=8). Gebruik materialen van andere organisaties/instellingen Folder/brochure // (Informatieve) teksten Foto's/afbeeldingen Filmpjes/video PowerPointPresentaties Voorbeeldbrieven Nieuwsbericht Poster Grafieken/tabellen Kleurplaat Banners Spelletjes/quiz Advertenties // 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 90% Gebruik materialen van andere organisaties/instellingen (n=116) Gebruik materialen uit de toolkits Infectieziekten (n=101) Figuur 14: Wat voor materialen gebruikt u van andere organisaties/instellingen? 28

Tabel 5: Websites voor het gebruik van materialen van andere organisaties/instellingen Website Aantal Nationaal Hepatitis Centrum 18 Google (afbeeldingen) 6 (Andere) GGD-en 3 CDC 2 NHG (patiëntbrieven/standaarden) 2 Health Protection Agency (UK) 2 STIGAS 2 Anders (WIP, ECDC, LCR, KIZA, Voedingscentrum, soaaids.nl, rutgerswpf.nl etc) 17 Gebruik in de toekomst 75% van de respondenten die de toolkits Infectieziekten niet kennen, verwacht deze in de toekomst wel te gaan gebruiken (n=6). In Figuur 15 is weergegeven van welke materialen zij verwachten gebruik te gaan maken. Ter vergelijking is het gebruik van materialen uit de toolkits Infectieziekten toegevoegd. Beide respondenten die verwachten geen gebruik te gaan maken van de toolkits in de toekomst, zijn niet betrokken bij publieksvoorlichting. Verwacht gebruik & gebruik van materialen in de toolkits Infectieziekten Folder/brochure Foto's/afbeeldingen Nieuwsbericht Poster Filmpjes/video (Informatieve) teksten Spelletjes/quiz Kleurplaat Voorbeeldbrieven 0% 20% 40% 60% 80% 100% Verwacht gebruik (n=6) Gebruik (n=101) Figuur 15: Verwacht gebruik & gebruik van materialen in de toolkits Infectieziekten Verwacht gebruik: Hiernaast staan de verschillende materialen die in de toolkits Infectieziekten zitten, welke zou u met name gebruiken? (Groep respondenten die de toolkits niet kennen en ze denken te gaan gebruiken in de toekomst). Gebruik: Welke materialen in de toolkits Infectieziekten gebruikt u meestal? 29

Overige vragen toolkits Infectieziekten Persoonlijke account Mijn Toolkits Op de website waar de toolkits Infectieziekten op zijn weergegeven is het mogelijk voor gebruikers om een persoonlijke account aan te maken waarin materialen uit de toolkits opgeslagen kunnen worden ( Mijn Toolkits ). Hierdoor kunnen gebruikers sneller navigeren naar de materialen die zij het meest gebruiken. 40% van de respondenten zegt geen gebruik te maken van de tool Mijn Toolkits (n=40) en 60% geeft aan niet bekend te zijn met deze tool (n=61), zie Figuur 16. Nieuwsbrief Toolkits Publiekscommunicatie Het merendeel van de respondenten kent de Nieuwsbrief Toolkits Publiekscommunicatie niet (57%, n=52), zie Figuur 16. Weergave op de website 60% van de respondenten vindt dat de website waar de toolkits op zijn weergegeven prettig in gebruik (n=55), zie Figuur 16. Gebruik persoonlijke account, nieuwsbrief & website 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 0% 40% 60% Persoonlijke account "Mijn Toolkits" (n=101) 18% 25% 57% Nieuwsbrief Toolkits Publiekscommunicatie (n=91) 60% 40% Website prettig in gebruik (n=91) Ja Nee Niet bekend Figuur 16: Gebruik persoonlijke account "Mijn Toolkits", "Nieuwsbrief Toolkits Publiekscommunicatie" & website Loket Gezond Leven - toolkits Actueel 91% van de respondenten vindt de thema s van de toolkits Infectieziekten actueel (n=82) en 88% vindt de inhoud actueel (n=79). Eigen logo/adresgegevens Tot slot vindt 98% van de respondenten het nuttig dat het mogelijk is om een eigen logo/adresgegevens te vermelden op materialen uit de toolkits Infectieziekten (n=98). 30