08/04/2011 De rol van hernieuwbare brandstoffen en afval in de Vlaamse energiemix Luc Pelkmans, VITO 4 de Vlaamse afval- en materialencongres Brugge, 6 april 2011
Inhoud» Vlaamse onderbouwing van de Belgische doelstellingen» Opties voor hernieuwbare elektriciteit» Opties voor hernieuwbare warmte» Initiatieven op basis van lokale biomassa reststromen: opzet van het project Energie Conversie Parken 08/04/2011 2
Belgische doelstellingen hernieuwbare energie» Richtlijn Hernieuwbare Energie (2009/28/EG) :» Doelstelling van 13% hernieuwbare energie in België tegen 2020» Nationaal actieplan ingediend bij EU eind november 2010» Aparte doelstellingen» 10,1 % HE in transport» 11,9 % HE in warmte- en koudeproductie» 20,9 % HE in elektriciteit 08/04/2011 3
Vlaamse onderbouwing» Studie Prognoses voor hernieuwbare energie en warmtekrachtkoppeling tot 2020» oktober 2009, update van studie uit 2005» uitgevoerd door VITO» in opdracht van VEA (Vlaams Energie Agentschap)» doorrekeningen via Markal (technisch-economisch evenwichtsmodel - op basis van investeringsbeslissing) http://www2.vlaanderen.be/economie/energiesparen/milieuvriendelijke/cijfers&statistieken/ Prognosestudie_HEB_WKK_tot_2020.pdf 08/04/2011 4
GWh Evolutie van de bruto vraag in Vlaanderen: warmte, elektriciteit & transport 180000 160000 140000 120000 Bruto finale warmte Bruto finale warmte variant 100000 Bruto finale elektriciteit variant Bruto finale elektriciteit 80000 Bruto finale transport 60000 40000 20000 0 1990 1995 2000 2005 2010 2015 2020 08/04/2011 5
Opties voor hernieuwbare elektriciteit» Waterkracht» Geothermisch» Wind» Aan land» Op zee» Zonne-energie» Fotovoltaïsch» Geconcentreerde zonne-energie» Getij, golven, oceaan» Biomassa» Afvalverbranding (organische fractie)» Biogas (RWZI, stortgas, vergisters op basis van OBA, mest, landbouwteelten, )» Biomassa (bijstook of andere biomassa-installaties)» Bio-olie in motoren 08/04/2011 6
Historisch verloop van hernieuwbare elektriciteit in Vlaanderen Bron: Inventaris duurzame energie in Vlaanderen 2009 08/04/2011 7
GWh Pro-actief scenario elektriciteitsproductie in Vlaanderen (PRO-bis) 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 14000 12000 10000 wind Windenergie offshore Windenergie onshore Biomassacentrales Coverbranding biomassa Afvalverbranding (organische fractie) 8000 Groene Wkk ORC Groene Wkk stoomturbines 6000 4000 2000 0 biomassa zon Groene Wkk motoren Zon Waterkracht Doelstelling (Vlaamse certificaten) 6% van bruto finaal elektr verbruik 13% van bruto finaal elektr verbruik 20% van bruto finaal elektr verbruik Doelstelling (EU en regeerakkoord) 08/04/2011 8
Opties voor hernieuwbare warmte» Groene warmte door WKK installaties (afval, biogas, hout, bio-olie, slib)» Biomassa enkel voor warmte» Houtverbranding in kachels / openhaarden» Biomassa-installaties» Biogas voor warmte» Zonneboilers» Warmtepompen / geothermie 08/04/2011 9
Historisch verloop van hernieuwbare warmte in Vlaanderen 08/04/2011 10
Prognose hernieuwbare warmte tegen 2020 Totale warmtevraag in 2020: 560.000.000 GJ Groene warmte:» BAU scenario: ~ 35.000.000 GJ (6%) => x 3 (ten opzichte van 2009)» PRO scenario: ~ 73.000.000 GJ (13%) => x 7 Invulling:» 73% biomassa => x 5» 20% geothermie => x 50» 6% zonneboilers => x 20 08/04/2011 11
Belgische doelstellingen (actieplan) 70% van de doelstelling via biomassa!! (~80% in warmte en koude; 50% in elektriciteit; 90% in transport) Tegen 2020 heeft België biomassa nodig» voor biobrandstoffen in transport» 710 kton (634 ktoe) biodiesel (komt overeen met ~ 600.000 ha koolzaad)» 140 kton (91 ktoe) bio-ethanol (komt overeen met ~ 50.000 ha tarwe en suikerbiet) Belgische akkerland ~ 830.000 ha» Voor stationaire bio-energie (warmte, elektriciteit & WKK)» 4500-5000 ktoe biomassa (primaire energie-inhoud) > 10 Mton biomassa (droge massa) voor energie Hoge importnood aan biomassa voor energie Op dit moment reeds substantiële importvolumes van oliezaden en plantaardige olie voor biodiesel, en houtpellets voor bio-elektriciteit. MAAR lokaal potentieel efficiënt te benutten!! 08/04/2011 12
Marktontwikkeling bio-energie» Lokale spelers & initiatieven (kleine tot middelgrote schaal)» Lokale biomassa (focus op reststromen)» Vooral WKK (afgestemd op warmtevraag)» Grote schaal elektriciteitsproductie Electrabel» Bijstook & enkele omgebouwde steenkoolcentrales (Les Awirs, Rodenhuize)» Internationale import van houtpellets» Lange termijn contracten (VS, Canada) 08/04/2011 13
Voorbeeld van efficiënte benutting lokale biomassa reststromen: Energie Conversie Parken 08/04/2011 14
Concept Synergetisch, multi-dimensionaal model combinatie van verschillende conversietechnieken onderlinge uitwisseling van warmte en reststromen flexibiliteit naar meerdere biomassa inputstromen, met nadruk op reststromen diverse toepassingen van output elektriciteit, warmte, biobrandstof, grondstof/chemicaliën koppeling aan naburige bedrijven (cluster) => maximale benutting van intrinsieke waarde van de biomassa naar energie en grondstoffen regionale aanpak lokale stromen, optimale inplanting, bereikbaarheid 08/04/2011 15
Energie Conversie Park Warmte-uitwisseling met omliggende bedrijven / warmtegrids Biomassa 1 Conversietechn 1 Elektriciteitsnet Biomassa 2 Conversietechn 2 Conversietechn.. Biobrandstoffen Biomassa.. Producten, voedingselementen, veevoeding 08/04/2011 16
Biomassastromen Conversietechnieken Producten Berm- en waterkantmaaisel Aeroob / anaeroob vergisten Elektriciteit Maaisel uit natuurgebieden Verbranden Warmte, op lage temperatuur Afval uit gemeentelijk groen Pyrolyse Warmte, op hoge temperatuur Tuinbouw- en landbouwafval Torrefactie Biogas / methaan GFT / horeca afval Vergassen CO 2 Dierlijk afval / mest Transesterificatie (van oliën, vetten) Synthesegas / waterstof Plant- en dierlijke vetten & oliën HTU Vergistingsproducten / ethanol Reststromen uit de foodsector FT synthese Biodiesel Restproducten compostering H 2 afscheiding Korrelmest, fosfaat, SRF/RDF (deels niet bio) snoeiafval, afvalhout algenkweek Brandstofkorrels voor bijstook Synthetische diesel Diervoeding supplementen Chemicaliën 08/04/2011 17
Interreg IVa project EnergieConversieParken Duur van het project: April 2010 Maart 2013 Partners: Subcontractors: 08/04/2011 18
Financiering vanuit Interreg Vlaanderen-Nederland (EFRO) NL Ministerie van Economische Zaken (EZ) Vlaamse Overheid Agentschap Ondernemen Provincie Noord-Brabant (NL) Provincie Zeeland (NL) Provincie Limburg (BE) Partners zelf (VITO, Avans, WUR, UH, HZ) 08/04/2011 19
Doelstellingen» aantonen van de economische voordelen (haalbaarheid) van de efficiënte benutting van lokaal beschikbare biomassa reststromen» uitwerken van een EnergieConversiePark (ECP) concept voor 5 pilots in Zuid- Nederland en Vlaanderen technische haalbaarheid, voorontwerp & business case» ontwikkeling van een kennisplatform» dient als basis om initiatieven op weg te helpen» belangrijkste achtergrondgegevens,» optimale aanpak, rekening houdend met lokale situatie» leerprocessen van de eerste 5 pilots => verdere verspreiding van het concept in de toekomst op andere lokaties. 08/04/2011 20
Locaties van de 5 pilots binnen de Grensregio 08/04/2011 21
Biomassa stromen (inventarisatie) Maatsch. haalbaarheid (business case) ECP Technische concepten (scenario s) Economische en technische haalbaarheid (sensitviteiten) 08/04/2011 22
Dank voor uw aandacht Contact: Luc Pelkmans (VITO) luc.pelkmans@vito.be, tel. 014 33.58.30 www.vito.be www.ecp-biomassa.eu 08/04/2011 23