Inhoud: 1. Interview met Joep Hoedjes 2. Stand van zaken: Samenwerken in clusters 3. Uitgelicht: Routekaart Afvalwaterketen 4. Ontwikkelingen: Samenwerking Laboratoria 5. Colofon 1. Interview Joep Hoedjes - Rol management in waterketen De waterketen Groningen/Drenthe heeft een stuurgroep en een regiegroep. Daar is nu ook een strategiegroep aan toegevoegd. Joep Hoedjes is voorzitter van deze strategiegroep en gemeentesecretaris van Ten Boer. Een gesprek op zijn gemeentehuis. Wat is de rol van de strategiegroep? De strategiegroep bedenkt welke organisatievormen geschikt zijn als samenwerkingsverbanden voor de onderwerpen uit de waterketen. Hoedjes noemt als voorbeeld een organisatievorm voor databeheer. Alle deelnemende organisaties verwerken data binnen hun onderdeel van de waterketen. Dat kan gezamenlijk en bij één uitvoeringsorganisatie belegd worden. Je hebt dan bijvoorbeeld een gastheerorganisatie waarmee je prestatieafspraken maakt en de kosten vastlegt. De vorm volgt altijd de inhoud. Waarom managers in dit proces? De strategiegroep is bemenst door directeuren van gemeenten, waterbedrijven en waterschappen. Zij zijn in hun functie verantwoordelijk voor de bedrijfsvoering en zijn deskundig om geschikte samenwerkingsvormen te vinden voor de onderwerpen waarop we kunnen samenwerken. Het is dus logisch dat de strategiegroep zich hier mee bezig houdt. We lopen natuurlijk wel tegen belemmeringen aan. We moeten met elkaar een ander iets gunnen en ook zeggenschap en eigen schaalgrootte los kunnen laten. Het gaat niet om positie maar om een effectieve en efficiënte bedrijfsvoering. Uiteindelijk gaat het om de belastingbetaler: die krijgt waar voor zijn geld en daar doen we het voor, merkt Hoedjes op. Wat gaan jullie doen? De komende tijd wil de strategiegroep professionals en managers die annex zijn aan de waterketen bij
elkaar brengen. We willen in sessies met die mensen om tafel om te brainstormen over wat zij zien als beste samenwerkingsvorm, onderwerpen en schaalgrootte van de samenwerking. Deze mensen zijn dan ambassadeur binnen hun eigen organisatie. We gaan mini conferenties organiseren met stakeholders en geïnteresseerden. We willen ze meenemen in de mogelijkheden, best practices laten zien, uitkomsten van de quick wins bespreken en bouwen aan netwerken van potentiele samenwerkingspartners. Om dit te bereiken wil de strategiegroep verschillende clusters in het gebied benaderen. Dit zijn clusters van zuiveringskringen en gemeentelijke clusters waarin samenwerken voor de hand ligt. Die clusterindeling is niet hard en kan in de loop van het traject verschuiven of vergroten (regionale schaalgrootte). Vanuit deze clusters benadert de strategiegroep de stakeholders en gaat met ze in gesprek in die mini conferenties. Wellicht kunnen we een regionale kennispool opzetten en elkaar uitlenen. Een andere oplossing is om opleidingen te ontwikkelen. Zodat we de personele kwetsbaarheid oplossen. Belangrijk bij al deze ontwikkelingen is om te kijken wat het bijdraagt aan de drie K s: Kwaliteit verbeteren Kwetsbaarheid verminderen Kosten verlagen De ambassadeurs hebben we hard nodig omdat samenwerking met waterpartners vooral bij gemeenten geen bewust issue is. Dat begrijpen we heel goed, ze hebben de handen al vol. De managers in de gemeenten willen we meenemen en samen met enthousiaste directeuren dit thema op de kaart zetten. Dat doen we van binnenuit en van onderen af. Wanneer is de ondertekening van het eerste samenwerkingsverband? Ik verwacht dat we in het najaar 2013 één of meerdere samenwerkingsverbanden bezegelen. 2. Stand van zaken Samenwerken clusters van start Een belangrijke reden om samenwerking in de waterketen in clusters op te pakken, is dat het eigenlijk al gebeurd. Zo werken de DAL gemeenten samen met de waterschappen en het waterbedrijf aan een afvalwaterplan. Ook de afvalwaterteams van Garmerwolde en de BMW gemeenten zijn concreet samen aan het werk. Voor het afstemmen van investeringen is de zuiveringskring de ideale schaal. Tijd dus om mee aan de slag te gaan. Indeling clusters Er spelen veel discussies over samenwerken, herindelen en schaal vergroten. De samenwerking in de waterketen is hier vaak onderdeel van. Dit is dus de kans om die trajecten goed aan elkaar te verbinden, zodat er effectieve en efficiënte oplossingen worden gekozen. De komende periode gaan we via gesprekken met medewerkers, leidinggevenden en directies een opzet van clusters samenstellen. Hoe die indeling er precies uitziet, kunnen we nog niet zeggen, dat hij er komt wel. Naast het vinden van vertrouwen willen we ook concrete zaken benoemen. En die zijn er genoeg, zo bewijst het afvalwaterplan bij de DAL gemeenten. Schaalniveaus Bij de samenwerking in de waterketen volgt de vorm op de inhoud. Er zal op termijn waarschijnlijk sprake zijn van meerdere organisatie
vormen. Het samenwerkingsproces laat nu al zien dat taken verschillende optimale schaalniveaus van samenwerking kennen. Voor meten en monitoren en gegevensbeheer is het regionale schaalniveau passend, terwijl regievoering heel goed binnen de individuele organisatie kan blijven. Samenwerken binnen een cluster dient zich vooral te richten op de optimalisatiemogelijkheden die dit schaalniveau biedt, en goed te schakelen met de mogelijkheden op andere schaalniveaus. Doen! Dat samenwerking vooral heel praktisch is, bewijzen genoemde voorbeelden. Om het te doen, is tijd, geld en rugdekking nodig. Joep Hoedjes geeft in bovenstaand interview aan dat de strategiegroep zich gaat inzetten om tot de voorwaarden voor goede clustersamenwerking te komen. Daarbij is het vooral van belang voortgang en continuïteit te borgen. Dan leidt wederzijds vertrouwen ook daadwerkelijk tot mooie oplossingen: Doen! 3. Uitgelicht Routekaart Afvalwaterketen Hoe komen we tot een duurzame afvalwaterketen in 2030? Die vraag is beantwoord in de Routekaart Afvalwaterketen. Deze Routekaart is op 24 september door de Unie van Waterschappen (UvW) en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) aangeboden aan Staatsecretaris Joop Atsma van Infrastructuur & Milieu. In de Routekaart geven de waterschappen en de gemeenten hun visie op de ontwikkelingen in de afvalwaterketen van 2012 tot 2030. Waterschappen en gemeenten richten zich de komende jaren op het omzetten van afvalwater in energie, grondstoffen en schoon water. Om dit te realiseren moeten zij strategisch gaan samenwerken met andere partijen, zoals (drinkwater)bedrijven, onderzoeksinstellingen en andere overheden. De Routekaart is tot stand gekomen in het kader van de Meerjarenafspraken Energie-efficiency (MJA-3). Dit zijn door waterschappen en gemeenten met het rijk gesloten overeenkomsten over het effectiever en efficiënter inzetten van energie. Afvalwater als bron Afvalwater wordt steeds meer gezien als een bron van duurzame energie, water en schaarse grondstoffen. De grondstoffen die we uit afvalwater terugwinnen zoals fosfaat, gebruikt men bij het produceren van bioplastic, waterstof, ethanol en kunstmest. Drie thema s komen in de Routekaart aan bod: Energie,
Grondstoffen en Nuttig Water. De visie sluit aan bij de afspraken uit het Bestuursakkoord Water over samenwerking tussen gemeenten en waterschappen, onder andere op het gebied van innovatie. Succesvolle samenwerking De aanbieding van de Routekaart aan Staatssecretaris Atsma, door Peter Glas, voorzitter van de UvW en Kees Jan de Vet, directeur bij de VNG, vond plaats tijdens het jaarlijkse Waterdiner. De Routekaart is een goed voorbeeld van samenwerking. De drinkwatersector was betrokken bij de uitwerking, maar de gepresenteerde visie is voornamelijk gericht op de afvalwaterketen. Het ligt in de lijn der verwachting dat de drinkwatersector bij uitwerking voor waterschappen en gemeenten een belangrijke strategische partner is. Waterketen Groningen en Noord- Drenthe had daarom graag gezien dat de titel van de routekaart zou zijn geweest: Routekaart (Afval)waterketen. De routekaart downloaden kan, klik hiervoor op de link: Routekaart Afvalwaterketen. 4. Ontwikkelingen Samenwerken laboratoria meerwaarde voor waterketen Het laboratorium van waterschap Hunze en Aa s en WLN onderzoeken mogelijkheden tot samenwerken. Door de bundeling van capaciteit, kennis en kwaliteit kunnen ze samen de ontwikkelingen in de waterketen veel beter ondersteunen. Het laboratorium van het waterschap is meer productiegericht en WLN is meer kennis gericht. Ze vullen elkaar dus prima aan. WLN Bij WLN in Glimmen draait alles om water. Het gaat daarbij om water in vele verschijningsvormen, kwaliteiten en toepassingen: van drink- tot afvalwater. WLN is huisadviseur voor de waterbedrijven WMD en Waterbedrijf Groningen en hun industriële dochters, industrieën (food, chemie, energie), zorginstellingen en ziekenhuizen, recreatiebedrijven, zwembaden en overheden. Zij reiken innovatieve oplossingen aan voor effectief en verantwoord watermanagement. Roelof Dilling, Laboratorium Hunze en Aa's Hunze en Aa's Bij het laboratorium van Hunze en Aa's in Assen richt het onderzoek zich ook vooral op water Hilde Prummel, WLN (van oppervlaktewater tot afvalwater) en daarnaast op slibstromen en waterbodems. Het onderzoek en advies is vooral gericht op interne klanten van de waterschappen Hunze en Aa s en Noorderzijlvest. Het gaat om de controle van de werking van rioolwaterzuiveringsinstallaties, het meten, bemonsteren en analyseren van afvalwater van bedrijven en monitoren van alle oppervlaktewater en zwemwater (zomermaanden) in Groningen en noord en oost Drenthe. Verder worden baggerwerkzaamheden en allerlei projecten met onderzoek en advies ondersteund. In beperkte mate wordt onderzoek voor derden uitgevoerd. Meerwaarde voor waterketen Aangezien beide laboratoria alle waterpartners in het gebied bedienen is er veel voordeel te behalen voor
de waterketen. Door de bundeling van kennis en kwaliteit kunnen ze snel inspelen op ontwikkelingen. Het gaat daarbij om zaken als: Geneesmiddelen en gewasbeschermingsmiddelen in (afval)water; Ontwikkeling sensormetingen; Integraal gegevensbeheer voor de regio; Van afvalwaterzuivering naar grondstoffen-, energie- en waterfabriek. Bij samenwerking is er zowel financieel voordeel als kwalitatief voordeel gericht op kennis en innovatie te behalen. Dat versterkt de doelen van de waterketen! 5. Colofon Redactieadres: Secretariaat VGG secretariaat@groningergemeenten.nl 050-303 97 97 Postbus 9 9790 AA TEN BOER Vragen en reacties kunnen worden gemaild naar: Jeroen Niezen - Waterambassadeur j.niezen@groningergemeenten.nl