Onderwijsmagazijn Anatomie, fysiologie en pathologie Opleiding Verzorgende IG BBL ~ Generieke fase Opleiding Verzorgende niveau 3 BBL Generieke opleidingsfase, vanaf groep januari 2013 MBO Utrecht, Utrechtse Zorgacademie en Gooise Zorgacademie
Activiteiten Anatomie, fysiologie & pathologie Inhoudsopgave afp-g.01: Inleiding...5 afp-g.02: De plaats van de organen... 5 afp-g.03: Orgaanstelsels op een rij...5 afp-g.04: Bloedsomloop en bloed...6 afp-g.05: Huid en slijmvliezen: bouw, functie en enkele observaties...6 afp-g.06: Micro-organismen en de verdediging ertegen... 6 afp-g.07: Veel voorkomende beperkingen bij ouderen...7 afp-g.10: Ademhaling: bouw en functie...7 afp-g.11: Hart: bouw en functie...7 afp-g.12: Nieren: bouw en invloed op de bloeddruk... 7 afp-g.13: De regeling van de bloeddruk...8 afp-g.14: Stoornissen in de ademhaling... 8 afp-g.15: Stoornissen in de polsslag...8 afp-g.16: Stoornissen in de bloeddruk... 9 afp-g.25: Dementie: symptomen en een aantal oorzaken... 9 afp-g.44: De regeling van het glucosegehalte... 9 afp-g.45: Diabetes mellitus...9 afp-g.46: Kennis van medicijnen... 10 Activiteiten AFP UZa GZA Opleiding Verzorgende IG BBL ~ Generieke fase 3
Kenmerken van de activiteiten Voor alle activiteiten AFP gelden de volgende kenmerken. Waar dat anders is, staat het apart vermeld bij de activiteit. Competentie(s) Component(en) Resultaat Werkvorm Geïntegreerde taalopdracht Onderzoeken - Openstaan voor nieuwe informatie - Informatie achterhalen Analyseren - Informatie uiteenrafelen - Informatie genereren uit gegevens Formuleren en rapporteren - Correct formuleren Je beschikt over aantekeningen van de onderdelen die lastig zijn; je beschikt over een eigen uitwerking van de opgaven eerst: : individueel lezen (de reader) daarna: Uitleg in de les en opgaven maken: groep daarna: Opgaven uitwerken: individueel / groep tenslotte: nog eens doornemen voor de toets Nee Geïntegreerde rekenopdracht Nee voorafgaand aan de les a. Bij elke activiteit staat wat je gelezen moet hebben, voorafgaande aan de les. Als er een extra opdracht staat als voorbereiding, moet je de uitwerking daarvan mee naar de les nemen. b. Neem de toetsstof AFP erbij, dan kun je altijd al zien, welke toetsstof je in het boek hebt gelezen. c. werk de doelstellingen in Word of op papier uit, voor zover als je met de reader kunt komen. Je weet dan ook precies wat er in de les nog bij moet komen. Zorg dat je die vragen bij je hebt en stel die vragen Les in de groep: De docent zal het onderwerp doornemen en de nodige uitleg geven, hij geeft antwoord op de vragen die je hebt. Je gebruikt de laptop alleen voor de activiteiten die voor de les nodig zijn en niet voor andere dingen op internet. Aan het eind van de les moet ook duidelijk zijn wat je in het zelfwerkuur gaat doen en wat er de volgende week op het programma staat. Opgaven uitwerken: Op de site is een opgavenboek om te downloaden. Je oefent daarmee met de leerstof. In de zelfwerk-uren AFP op school kun je een docent raadplegen. Vergelijk met elkaar of je tot dezelfde uitkomsten kwam. Schrijf bij de verschillende opgaven op waar je in de reader je antwoorden hebt gevonden. Dat scheelt bij het leren voor de toets. Van de opgaven uit het boek zijn er voorbeelduitwerkingen op de site. Van de toetsdoelstellingen zijn die er niet: dat is je eigen verwerking van de leerstof. Belangrijke internetadressen bij deze lessen zijn: http://www.paulbocken.nl Activiteiten AFP UZa GZA Opleiding Verzorgende IG BBL ~ Generieke fase 4
Kennistoetsen: In de loop van het jaar zijn er vier toetsen van AFP, verdeeld over het jaar. Wat je moet leren kun je lezen in de aparte documenten met leerstofomschrijvingen per toets. Je krijgt meerkeuzevragen. Zie de toetsregeling voor de eisen die gesteld worden. Als je een toets niet haalt, neem je contact op met je docent. Voordat je een herkansing kunt maken, bespreek je eerst met de docent hoe je hebt geleerd en laat je zien dat je uitwerkingen en aantekeningen in orde zijn. Je kunt een soort rapport aanvragen van welke onderwerpen goed en minder goed waren in de toets. Als er een herkansing nodig is, zul je je daarvoor minstens één week van tevoren moeten aanmelden. Aanmelden gaat via de mail. Als je een mondelinge afspraak maakt, bevestig je die per email. De herkansingen kun je op vaste tijdstippen maken, op vrijdagen om 8.15 uur. We houden rekening met dyslexie, maar dan moet er wel een document zijn waaruit blijkt dat daar sprake van is. Neem daarover heel snel met de vakdocent contact op. Communicatie per email De docent is bereikbaar via email: p.bocken@mboutrecht.nl Soms word je uitgenodigd om uitwerkingen op te sturen, om deze te laten controleren. Ook al moet je alleen een bijlage versturen, bij emailverkeer hanteren we dezelfde regels als bij een brief: aanhef, boodschap en ondertekening. Emails zonder inhoud en met alleen een bijlage worden ongelezen verwijderd. Uitwerkingen van toetsdoelstellingen Wat je voor vragen kunt krijgen bij de toets, dat kun je zien aan de toetsdoelstellingen. Alle vragen in de toets komen op een of andere manier uit die doelstellingen. Van deze uitwerkingen bestaan er geen voorbeelduitwerkingen. Die maak je zelf in orde en vergelijkt onderling. De uitwerkingen baseer je op - wat je gelezen hebt, - wat in de les besproken is en in aantekening gegeven (incl de presentaties) - de antwoorden die je kreeg op je vragen en de vragen van anderen Tip Oefen vooral door aan elkaar de dingen te vertellen in eigen woorden. Letterlijk 'knallen' van hele stukken van de reader gaat niet werken, want de vrag hoeft niet letterlijk uit de reader te komen. De activiteiten: afp-g.01: Inleiding wat er in de lessen AFP aan de orde komt; welke materialen er zijn en wat je daarmee kunt doen. De docent vertelt over de verschillende materialen die er zijn en over de manier van werken, in de lessen en zelfstandig. afp-g.02: De plaats van de organen - belangrijke organen in het lichaam: hun plaats en hun vorm; - borstholte, buikholte en bekkenholte onderscheiden en welke organen in deze holtes liggen. Je gaat aan de slag met waar in het lichaam de organen liggen. Blader door de reader AFP, kijk naar de afbeeldingen en zoek de afbeeldingen waar veel organen op te zien zijn. Schrijf het nummer van de afbeelding en de bladzijde op en neem dat (samen met het boek) mee naar de les. Lees ook hoofdstuk 1.4 en 1.5. Activiteiten AFP UZa GZA Opleiding Verzorgende IG BBL ~ Generieke fase 5
afp-g.03: Orgaanstelsels op een rij welke organen samenwerken om een taak te vervullen voor het lichaam Alle organen in het lichaam horen bij een orgaanstelsel, bijvoorbeeld de maag en de darmen horen samen bij een stelsel. Je maakt een overzicht van alle stelsels, hun voornaamste functies en (heel algemeen) wat de organen daaraan bijdragen. Lees uit de reader AFP hoofdstuk 1 (paragraaf 1.4 en 1.5 had je al een keer gelezen). Maak een lijstje van welke organen bij welk stelsel horen en lees goed wat er staat over de algemene functie van elk stelsel. Dit is een zelfstudie-opdracht afp-g.04: Bloedsomloop en bloed - in grote lijnen de werking van de slagaders, haarvaten en aders in het lichaam; - welke bloedcellen er zijn en een paar bijzondere stoffen in het plasma. Alles wat organen doen moet nuttig zijn voor het hele lichaam. Om te werken hebben ze allerlei stoffen nodig uit het bloed, en om hun nut te bewijzen voor de rest van het lichaam moeten ze daar ook stoffen aan meegeven. In deze opdracht leer je hoe belangrijk de bloedvaten daarin zijn. Later bestudeer je de werking van het hart apart. a. Lees uit de reader AFP hoofdstuk 5 en van hoofdstuk 6 paragraaf 6.1 afp-g.05: Huid en slijmvliezen: bouw, functie en enkele observaties - de bouw en de functies van de huid; - een aantal voorbeelden van huidafwijkingen die je op moeten vallen. De huid is een belangrijk orgaan met veel functies. De huid staat bloot aan allerlei invloeden, jarenlang. In de dagelijkse zorg ontwikkel je een manier om mogelijk afwijkingen aan de huid te zien en erover te rapporteren. a. Lees uit de reader AFP hoofdstuk 4 b. Neem de toetsdoelstellingen AFP erbij en ga na wat je daarvan tegengekomen bent in deze paragrafen; zet daar eventueel een teken bij zodat je later sneller kunt terugvinden waar wat staat van de leerstof voor de toets. afp-g.06: Micro-organismen en de verdediging ertegen van verschillende soorten micro-organismen - wat hun belangrijkste eigenschappen zijn; - wat kenmerkend is voor hoe ze leven en hoe ze zich Activiteiten AFP UZa GZA Opleiding Verzorgende IG BBL ~ Generieke fase 6
verspreiden; - hoe ze iemand ziek kunnen maken. Sommige micro-organismen zijn voor het lichaam onmisbaar; andere zijn niet goed en niet kwaad. Ze zijn er gewoon. Weer andere proberen zo snel als ze kunnen, zoveel mogelijk schade aan te richten. Vooral voor mensen met een slechte afweer is dat erg te gevaarlijker. In deze activiteit verdiep je je in de verschillende soorten micro-organismen; ook ga je na hoe de afweer in principe werkt: de verschillende manieren waarop het lichaam er onder normale omstandigheden voor zorgt, dat micro-organismen niet in de diepte kunnen doordringen en schade kunnen aanrichten. a. Lees uit de reader AFP hoofdstuk 12 afp-g.07: Veel voorkomende beperkingen bij ouderen Beroepsprestatie 1: Verzamelen en rapporteren van gegevens - de ziekteverschijnselen die horen bij een aantal aandoeningen die je van begin af aan in stages tegen zult kunnen komen. Tijdens de stage zul je een aantal beperkingen vaak tegenkomen. Deze beperkingen zorgen voor zoveel behoefte aan zorg dat ze een aparte naam hebben: geriatrische reuzen. Je leert hoe men deze beperkingen noemt, waar ze vandaan komen. a. Lees uit de reader AFP hoofdstuk 11.2 en 11.3. afp-g.10: Ademhaling: bouw en functie - het ademhalingsproces en hoe het zenuwstelsel dit regelt - de onderdelen van de luchtwegen en de longen en hun functie - wat de gaswisseling in de longen betekent - het vervoer van zuurstof en koolstofdioxide in het bloed Als je inademt, komt er lucht met zuurstof in je longen. Als je uitademt, gaat lucht met zuurstof (maar dan minder) je lichaam weer uit. Waar gaat de rest van de zuurstof naar toe? Tijdens het maken van de opdrachten kom je er achter wat er in het lichaam met de zuurstof gebeurt. Wat verdwijnt er nog meer met het ademen? a. Lees uit de reader AFP: hoofdstuk 25. afp-g.11: Hart: bouw en functie - de bouw van het hart - de onderdelen van het hart die zorgen voor de regelmaat van de werking - de hartactie, diastole en systole, Activiteiten AFP UZa GZA Opleiding Verzorgende IG BBL ~ Generieke fase 7
- de normale kenmerken van de polsslag Eerder heb je al kennis gemaakt met bloedsomloop. Nu ga je je verdiepen in de werking van het hart: de pomp die een leven lang zijn werk doet. a. Herhaal hoofdstuk 5; lees uit de reader AFP hoofdstuk 27, over de bouw en de werking van het hart; lees ook 29.1 afp-g.12: Nieren: bouw en invloed op de bloeddruk - hoe belangrijk de bloeddruk voor de nieren is en hoe belangrijk de nieren voor de bloeddruk zijn; - de verschillende hormonen die de nieren hierbij nodig hebben. Alle lichaamscellen maken continue afval. Dat dreigt het bloed te vervuilen. Lever en nieren verwijderen dat. Nu is het de beurt aan de nieren. De nieren hebben daar een goede bloeddruk bij nodig. Omgekeerd is de bloeddruk afhankelijk van de werking van de nieren. a. Lees uit de reader AFP: hoofdstuk 21 en 29 (dat heb je ook nodig voor de volgende activiteit) afp-g.13: De regeling van de bloeddruk het onderlinge verband tussen alle factoren die de bloeddruk handhaven. Deze les gaat verder waar de vorige ophield: de verschillende functies die allemaal bijdragen aan een goede bloeddruk worden met elkaar in verband gebracht. zie vorige. afp-g.14: Stoornissen in de ademhaling - de omschrijving van verschillende stoornissen in ademhaling en gaswisseling, en daarbij verschillende soorten oorzaken; - uiterlijke kenmerken van verschillende stoornissen in de ademhaling Bij het observeren van de ademhaling kun je verschillende soorten verstoringen op het spoor komen. Hier ga je je verdiepen in welke dat zijn, wat de typische kenmerken ervan zijn en een aantal mogelijke oorzaken. a. Lees uit de reader AFP: hoofdstuk 26; Activiteiten AFP UZa GZA Opleiding Verzorgende IG BBL ~ Generieke fase 8
afp-g.15: Stoornissen in de polsslag een aantal stoornissen in de snelheid, de kracht en de regelmaat van het hart, zoals die aan de pols te voelen zijn. Waarom voel je de pols bij iemand? Waarom ben je zo precies in je verslag? Wat voel je eigenlijk? En als iets afwijkt, wat kan dat dan zijn? a. Lees uit 'de reader AFP hoofdstuk 28. afp-g.16: Stoornissen in de bloeddruk - de maatregelen die het lichaam neemt bij bloeddrukdaling - het begrip shock en verschillende soorten oorzaken in algemene termen - waarom hypertensie niet geaccepteerd mag worden Wat meet je eigenlijk bij het tensie meten? Waarom is de bloeddruk belangrijk? Kan de bloeddruk ooit wegvallen? Wat is er zo gevaarlijk aan langdurig te hoge bloeddruk? a. Lees uit de reader AFP: hoofdstuk 29.3 en 29.4; ook 30.3 afp-g.25: Dementie: symptomen en een aantal oorzaken Beroepsprestatie 3: Begeleiden bij zelfzorg en mantelzorg een aantal ziektekundige achtergronden van dementie: symptomen en een aantal belangrijke oorzaken met hun eigen verloop. Intussen is de kans groot dat je tijdens stage kennis hebt gemaakt met de gevolgen van verschillende soorten dementie. De belevingswereld, het gedrag en de beperkingen van mensen die door deze aandoeningen getroffen worden, roepen veel vraagtekens op. In deze activiteit is er gelegenheid om alvast meer te gaan begrijpen van de achtergronden daarvan. Lees uit de reader AFP: hoofdstuk 38.1 tot en met 38.3; ook 38.6. Lees daarbij ook hoofdstuk 7.9 en lees ook de rol van de grote hersenen bij bewegen in hoofdstuk 15.3 afp-g.44: De regeling van het glucosegehalte - de rol van glucose in het lichaam - de opslag en het vrijkomen van glucose in het lichaam - de rol van de verschillende hormonen in deze processen Activiteiten AFP UZa GZA Opleiding Verzorgende IG BBL ~ Generieke fase 9
Diabetes mellitus komt heel veel voor en het aantal mensen met deze aandoening neemt toe. Deze ziekte draait om de manier waarop het lichaam omgaat met glucose, of liever gezegd: niet handig omgaat met glucose. Deze brandstof leer je van alle kanten kennen. a. Lees uit de reader AFP hoofdstuk 36 afp-g.45: Diabetes mellitus - diabetes type 1 en 2 van elkaar onderscheiden - wat hypo- en hyperglycemie zijn - de symptomen van hypo- en hyperglycemie Insuline is een hormoon om zuinig op te zijn. Alleen de gezonde alvleesklier kan de insuline perfect regelen. Elke injectie van buitenaf is een aardige poging om wat te doen, maar komt niet in de buurt van het geniale van de eilandjes van Langerhans. Grondige kennis van de hormonen uit alvleesklier en bijnier is een voorwaarde om op tijd de juiste interventies te kiezen en uit te voeren bij zorgvragers met diabetes. a. Lees uit de reader AFP hoofdstuk 37 afp-g.46: Kennis van medicijnen Beroepsprestatie waarheen een Uitvoeren van verpleegtechnische handelingen relatie gelegd kan worden de algemene termen en begrippen die in bijsluiterteksten gebruikt worden de verschillende aanwijzingen m.b.t. de juiste inname en toediening van medicijnen uitleggen hoe het lichaam met medicijnen omspringt de toepassing van medicijnen bij problemen van ademhaling en bloedsomloop van de meest gebruikte soorten medicijnen de werking, de bijwerking, de mogelijke gevaren en verklaarbare wisselwerkingen noemen a. Lees uit de reader hoofdstuk 40 Activiteiten AFP UZa GZA Opleiding Verzorgende IG BBL ~ Generieke fase 10