Wat een klier! Hormonen en klieren
|
|
- Camiel van de Veen
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Wat een klier! Je hebt vast wel eens over klieren gehoord. Niet het klieren zelf natuurlijk, dus het vervelend doen, maar die andere klieren: namelijk hormoonklieren. Hormonen en klieren Hormonen zijn de stofjes een je lichaam die maken dat jij bent wie je bent en doet wat jij doet. Deze stofjes worden gemaakt door klieren. De belangrijkste klieren in je lichaam zijn: 1. De. De schildklier zit in je hals en maakt het schildklierhormoon. Het schildklierhormoon is de motor van je lichaam. Als benzine wordt het eten dat je eet gebruikt. Het hormoon zorgt ervoor dat je je fit voelt en dat je het niet koud krijgt. Ook zorgt het schildklierhormoon ervoor dat je hersenen goed werken. 2. De bijnieren. Deze zitten bovenop je nieren in je buikholte en maken het hormoon cortisol. Cortisol is een heel belangrijk hormoon, ze noemen het ook wel het stresshormoon. Cortisol zorgt ervoor dat je helder en oplettend bent in gevaarlijke situaties; het zet je hersenen en je spieren op scherp. Als je angstig bent of iets belangrijks moet doen waar je zenuwachtig voor bent kun je het stresshormoon zelfs voelen!
2 3. De eierstokken bij meisjes, de zaadballen bij jongens. Deze klieren worden de geslachtsorganen genoemd. Je weet vast wel waar deze klieren zitten! Eierstokken maken het vrouwelijke hormoon oestrogeen (spreek het uit als eustrogeen) en zorgen ervoor dat een meisje een meisje is, dat het meisje als ze groot is ongesteld en zwanger kan worden. Een heel belangrijk hormoon om kinderen te krijgen! Bij jongens maken de zaadballen het mannelijke hormoon testosteron. Testosteron zorgt ervoor dat een jongen een jongen is en ook dat hij later kinderen kan krijgen. De superklier De schildklier, bijnieren en de geslachtsorganen maken dus hormonen. Maar dat doen ze niet vanzelf. Ze hebben een baas nodig, een soort superklier die hen vertelt wanneer en hoeveel hormonen ze moeten maken. Deze superklier heet de hypofyse. Om voor jou de nodige hormonen te maken, werkt de hypofyse samen met een vlakbij gelegen ander orgaan, de hypothalamus. Eigenlijk zijn de schildklier, bijnieren, eierstokken en zaadballen dus de eindklieren die het eindhormooon De hypofyse De hypofyse is, anders dan je zou denken bij het woord superklier, een heel klein kliertje. De hypofyse hangt onderaan je hersenen aan een steeltje en is niet groter dan een boon. Buurman hypothalamus is ook niet veel groter en woont boven de hypofyse. Op het bovenstaande plaatje kun het goed zien. (Illustratie:
3 Napoleon Wat nou superklier!! Napoleon was ook een klein mannetje, maar heerste over een groot deel van Europa! Deze heerschappij zou niet tot stand zijn gekomen als Napoleon in zijn eentje aan het vechten was. Hij had een heel leger soldaten en verkenners die hem vertelden wat er gebeurde in het oorlogsgebied waar de soldaten vochten. Nu kun je de hypofyse zien als Napoleon. Het leger zijn de schildklier, bijnieren en geslachtsorganen. De verkenner is de hypothalamus. De hypofyse stuurt dus de eindklieren van je lichaam aan. Hoe doet hij dat? Door je lichaam stroomt er bloed in je aderen, de bloedvaten. Het hart pompt het bloed rond. In het bloed zitten allemaal stoffen opgelost: zuurstof uit je ademhaling, voedingsstoffen uit je eten, afvalstoffen van je lichaam enzovoorts. Hormonen zitten ook in je bloed, want klieren maken de hormonen niet voor zichzelf, maar om rond te sturen naar het hele lichaam! Het bloed dat door je lichaam stroomt, komt ook in je hoofd. Dat is het gebied waar de hypothalamus en de hypofyse zitten. De hypothalamus ruikt als het ware hoeveel van welk eindhormoon er in het bloed zit. Dan gaat de hypothalamus nadenken. Er zijn drie mogelijkheden: 1. Is er genoeg eindhormoon? 2. Is er te weinig eindhormoon? 3. Is er teveel eindhormoon? Als er genoeg van een eindhormoon in het bloed zit, vertelt de hypothalamus aan de hypofyse dat het goed is en de eindklier niet aangestuurd hoeft te worden. Beginhormoon, tussenhormoon, eindhormoon Is er te weinig van het eindhormoon in het bloed, dan vertelt de hypothalamus aan de hypofyse dat hij de eindklier moet aansturen om meer van het betreffende hormoon aan te maken. Dit doet de hypothalamus door het beginhormoon te maken en dat af te geven aan de hypofyse. De hypofyse weet dat zodra hij een beginhormoon van de hypothalamus krijgt, het bijbehorende tussenhormoon moet maken dat de eindklier aanstuurt om meer van het eindhormoon te maken.
4 ls er teveel is van het eindhormoon, vertelt de hypothalamus aan de hypofyse dat hij het eindorgaan moet afremmen. Dit doet de hypothalamus door geen beginhormoon aan te maken. De hypofyse krijgt dan geen signaal om het tussenhormoon te maken en stuurt dus ook niks naar de eindklier. Die kan het dan even rustig aan doen. Beginhormoon, tussenhormoon, eindhormoon via hypothalamus, hypofyse en bijnier. Zo werken hypothalamus, hypofyse en eindklieren samen om jouw hormonen op peil te houden! Naast het aansturen van de eindklieren, doet de hypofyse ook twee andere belangrijke dingen. Dit gebeurt weer door het samenwerken met de hypothalamus. 1. De hypofyse maakt het groeihormoon, het stofje waardoor jij van klein naar groot groeit. 2. De hypofyse is ook een soort magazijn van weer andere hormonen die de hypothalamus maakt. Heeeeel erg lang De hypofyse maakt zowel bij kinderen als bij volwassenen groeihormoon. Als je kind bent, groeien je botten, spieren en vet door dit hormoon. Als er door een probleem in de hypofyse te weinig groeihormoon wordt gemaakt, blijf je klein. Gelukkig kunnen kinderen met te weinig groeihormoon behandeld worden: het groeihormoon dat zij missen, nemen ze als medicijn. Wel vervelend is het dat het groeihormoonmedicijn niet als pilletje genomen kan worden. Kinderen moeten het groeihormoonmedicijn spuiten. Elke dag een prik. Soms maakt de hypofyse zomaar teveel groeihormoon: dan word je heel erg groot. Dat heet acromegalie. Maar daar is gelukkig wat aan te doen met medicijnen. De mensen in het Guinness Book of Records die heel erg lang zijn, zijn heel vaak acromegaliepatiënten. Meer hierover vind je op
5 Bij volwassen mensen zorgt het groeihormoon niet meer dat ze langer worden. Het groeihormoon is dan belangrijk om de botten, spieren en vet sterk en gezond te houden. Ook bij grote mensen kan er te weinig of te veel groeihormoon zijn. Is er te weinig groeihormoon, worden de volwassenen, net als kinderen, ook met het groeihormoonmedicijn behandeld. De hypofyse als magazijn Als laatste is de hypofyse een soort magazijn voor twee belangrijke hormonen die de hypothalamus maakt: 1. Het anti-diuretisch hormoon, ADH genoemd. ADH is het plashormoon dat ervoor zorgt dat je niet teveel en niet te weinig plast. 2. Oxytocine, een hormoon waarvan de werking nog niet heel goed bekend is. Wat doet ADH? ADH is zoals gezegd het plashormoon. De hypothalamus maakt het, de hypofyse slaat het op en geeft het af als het nodig is. ADH wordt met het bloed uit de hypofyse naar de nieren gevoerd en daar afgegeven. De nieren weten dan dat ze minder plas moeten maken. Anti-diuretisch: anti betekent niet, diuretisch betekent plassen. Dus het niet-plassen hormoon! Hoe weet de hypofyse nou wanneer hij ADH naar de nieren moet sturen? Je kent het gevoel vast wel: dorst! Als jij dorst voelt, is dat een teken voor je hypofyse om ADH af te geven. Dorst betekent te weinig water in je lichaam. Er moet zuinig worden omgegaan met het water dat nog in je lichaam zit. Dan is het belangrijk om minder te plassen: er blijft dan zoveel mogelijk water gespaard. De nieren maken minder plas als je dorst hebt om uitdroging te voorkomen. Altijd handig! Soms wordt er door een probleem in de hypothalamus geen ADH gemaakt. Er valt dus ook niets op te slaan in de hypofyse en er wordt niks afgegeven door de hypofyse aan de nieren wanneer er water gespaard moet worden. Deze ziekte heet met twee moeilijke woorden diabetes insipidus. Mensen met diabetes insipidus moeten veel plassen en hebben altijd dorst. Gelukkig is er hier ook een
6 behandeling voor, namelijk het ADH in medicijnvorm. Gelukkig is het ADH-medicijn wel als een pilletje of als neusspray te krijgen. Het hoeft dus niet gespoten te worden, zoals het groeihormoon. Wat doet oxytocine? Het is niet helemaal bekend wat het hormoon oxytocine nou precies doet. Ook oxytocine wordt door de hypothalamus gemaakt, opgeslagen in de hypofyse en door de hypofyse afgegeven wanneer het nodig is. Als een kindje geboren wordt, geeft de hypofyse van de moeder tijdens de bevalling oxytocine af. Oxytocine zorgt ervoor dat de bevalling goed verloopt. Het knuffelhormoon! Daarnaast wordt oxytocine ook wel het knuffelhormoon genoemd, omdat het ook wordt afgegeven als jij je verliefd voelt. Het zorgt ervoor dat je je lekker voelt. Je kent het vast wel! De volgende keer dat je een knuffel van iemand krijgt, mag je je hypothalamus en je hypofyse bedanken voor dat lekkere gevoel! Deze spreekbeurt is gemaakt door Petra Kele. Petra is arts en heeft zelf ook een hypofyseaandoening.
KIJK IN JE BREIN LESMODULE BASISSCHOOL LEERLING
LESMODULE BASISSCHOOL LEERLING 1. DE HERSENEN 1.1 HOE ZIEN HERSENEN ERUIT? VRAAG WIE KAN VERTELLEN WAT HERSENEN ZIJN? VRAAG HEBBEN KINDEREN KLEINERE HERSENEN DAN GROTE MENSEN? 1.2 WANNEER GEBRUIK JE ZE?
Nadere informatieeen puberteitsonderzoek De LHRH-test
een puberteitsonderzoek De LHRH-test Wilhelmina Kinderziekenhuis Wat staat er in deze folder Inleiding voor ouders 2 Informatie voor jongeren vanaf 12 jaar 4 Een puberteitsonderzoek de LHRH-test 6 Tips
Nadere informatieEen puberteitsonderzoek: de LHRH-test
Een puberteitsonderzoek: de LHRH-test 2 Inhoudsopgave Wat doen hormonen?...6 Vóór de LHRH-test...9 Hoe doen we een LHRH-test?... 10 Na de LHRH-test... 11 De uitslag... 11 Tips... 11 Wil je meer weten?...
Nadere informatieEen onderzoek van je bijnieren De ACTH-test
Een onderzoek van je bijnieren De ACTH-test Wilhelmina Kinderziekenhuis Wat staat er in deze folder Inleiding voor ouders 2 Informatie voor jongeren vanaf 12 jaar 4 Een onderzoek van je bijnieren: ACTH-test
Nadere informatieDorstproef. Afdeling Interne geneeskunde
Dorstproef Afdeling Interne geneeskunde In deze patiënteninformatie wordt uitgelegd wat de dorstproef inhoudt en hoe deze verloopt. Er is een woordenlijst als bijlage bijgevoegd om sommige woorden te verduidelijken.
Nadere informatieEen onderzoek van je bijnieren: ACTH-test
Een onderzoek van je bijnieren: ACTH-test 2 Inhoudsopgave Wat doen hormonen?...6 Vóór de ACTH-test...8 Hoe doen we een ACTH-test?...9 Na de ACTH-test... 10 De uitslag... 10 Tips... 11 Wil je meer weten?...
Nadere informatieRöntgenonderzoek van je blaas en urinewegen (mictiecystogram)
Röntgenonderzoek van je blaas en urinewegen (mictiecystogram) De afspraak voor de mictiecystogram Het onderzoek van je blaas en urinewegen vindt plaats op: Datum:.. Dag/tijdstip: dag. uur Je wordt verwacht
Nadere informatiePATIËNTENINFORMATIE. ADRENOGENITAAL SYNDROOM Informatie voor ouders/verzorgers
PATIËNTENINFORMATIE ADRENOGENITAAL SYNDROOM Informatie voor ouders/verzorgers 2 ADRENOGENITAAL SYNDROOM Informatie voor ouders/verzorgers Met deze informatiefolder wil het Maasstad Ziekenhuis u informeren
Nadere informatieTheorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,
3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol
Nadere informatieonderzoek van je schildklier De TRH-test
onderzoek van je schildklier De TRH-test Wat staat er in deze folder TRH-test Inleiding voor ouders 2 Informatie voor jongeren vanaf 12 jaar 4 TRH-test: onderzoek van je schildklier 6 Tips 16 Wil je meer
Nadere informatieTips voor een goede spreekbeurt
Diabetes?! Een spreekbeurt die je alles vertelt over diabetes: Wat is het? Hoe ontstaat het? En vooral ook: Wat betekent het voor jou, je broer, zus, vader of moeder. Tips voor een goede spreekbeurt Vertel
Nadere informatieKIJK IN JE BREIN LESMODULE VMBO LEERLING
LESMODULE VMBO LEERLING 1. DE HERSENEN 1.1 WAT ZIJN HERSENEN? VRAAG WAT ZIJN HERSENEN PRECIES? 1.2 WANNEER GEBRUIK JE ZE? DENKOEFENING WAAR- VOOR GEBRUIK JE OP DÍT MOMENT JE HERSENEN? DENKOEFENING KUN
Nadere informatieonderzoek van je schildklier De TRH-test
onderzoek van je schildklier De TRH-test Onder ouders verstaan wij ook verzorger(s), pleeg- of adoptieouder(s) U kunt wijzigingen of aanvullingen op deze informatie door geven per e-mail: patienteninformatiewkz@umcutrecht.nl
Nadere informatiede productieplaats van groeihormoon 8 2. oorzaken van een groeihormoontekort 18 gemeten 24 symptomen van een tekort 30
Inhoud Inleiding 6 1. De hypofyse: de productieplaats van groeihormoon 8 2. oorzaken van een groeihormoontekort 18 3. Zo wordt een tekort aan groeihormoon gemeten 24 4. De functie van groeihormoon en de
Nadere informatieonderzoek van je schildklier De TRH-test
onderzoek van je schildklier De TRH-test Onder ouders verstaan wij ook verzorger(s), pleeg- of adoptieouder(s) U kunt wijzigingen of aanvullingen op deze informatie door geven per e-mail: patienteninformatiewkz@umcutrecht.nl
Nadere informatieGroeihormonen test. De Argininetest
Groeihormonen test De Argininetest 2 Inhoudsopgave Wat doen hormonen?...6 Vóór de Argininetest...7 Hoe doen we een Argininetest?...8 Na de Argininetest...9 De uitslag...9 Tips... 10 Complicaties... 11
Nadere informatieEen onderzoek van je bijnieren De ACTH-test
Een onderzoek van je bijnieren De ACTH-test Onder ouders verstaan wij ook verzorger(s), pleeg- of adoptieouder(s) U kunt wijzigingen of aanvullingen op deze informatie door geven per e-mail: patienteninformatiewkz@umcutrecht.nl
Nadere informatieExtra paragraaf. Hormonen
Extra paragraaf Hormonen In deze extra paragraaf leer je meer over hormonen. Het gaat over de structuur van hormonen en de manier waarop ze werken. Daarnaast leer je een aantal hormoonklieren en het samenspel
Nadere informatieTest om de aanmaak van groeihormoon door het lichaam te onderzoeken Inspanningstest
Test om de aanmaak van groeihormoon door het lichaam te onderzoeken Inspanningstest Onder ouders verstaan wij ook verzorger(s), pleeg- of adoptieouder(s) U kunt wijzigingen of aanvullingen op deze informatie
Nadere informatieTest om de aanmaak van groeihormoon door het lichaam te onderzoeken De Argininetest
Test om de aanmaak van groeihormoon door het lichaam te onderzoeken De Argininetest Wilhelmina Kinderziekenhuis Wat staat er in deze folder Inleiding voor ouders 2 Informatie voor jongeren vanaf 12 jaar
Nadere informatieDorstproef bij volwassenen
Dorstproef bij volwassenen Inleiding Uw behandelend specialist heeft met u afgesproken dat u een dorstproef zult ondergaan. In deze folder geven wij u meer informatie over dit onderwerp. Wat is een dorstproef
Nadere informatieTest om de aanmaak van groeihormoon door het lichaam te onderzoeken De Argininetest
Test om de aanmaak van groeihormoon door het lichaam te onderzoeken De Argininetest Onder ouders verstaan wij ook verzorger(s), pleeg- of adoptieouder(s) U kunt wijzigingen of aanvullingen op deze informatie
Nadere informatieeen puberteitsonderzoek De LHRH-test
Wilhelmina Kinderziekenhuis een puberteitsonderzoek De LHRH-test Wat staat er in deze folder Inleiding voor ouders 2 Informatie voor jongeren vanaf 12 jaar 4 Een puberteitsonderzoek de LHRH-test 6 Tips
Nadere informatieMedicatie voor bijnierpatiënten: een verhaal van substitutie
Medicatie voor bijnierpatiënten: een verhaal van substitutie 23/02/2019 Apr. Stéphanie Wuyts Ziekenhuisapotheek UZ Brussel Met dank aan: Bijniervereniging NVACP BijnierNET 2 14-12-18 Bijnierschorshormonen
Nadere informatieeen puberteitsonderzoek De LHRH-test
een puberteitsonderzoek De LHRH-test Onder ouders verstaan wij ook verzorger(s), pleeg- of adoptieouder(s) U kunt wijzigingen of aanvullingen op deze informatie doorgeven per E-mail: patienteninformatiewkz@umcutrecht.nl
Nadere informatieNIERTRANSPLANTATIE Patrick Boon Groep 6 13 mei 2009
NIERTRANSPLANTATIE Patrick Boon Groep 6 13 mei 2009 1 Voorwoord Ik heb het onderwerp niertransplantatie gekozen omdat me opa een transplantatie krijgt. Mijn opa is al heel lang ziek en doet nu buikdialyse.
Nadere informatieTest om de aanmaak van groeihormoon door het lichaam te onderzoeken De Argininetest
Test om de aanmaak van groeihormoon door het lichaam te onderzoeken De Argininetest Onder ouders verstaan wij ook verzorger(s), pleeg- of adoptieouder(s) U kunt wijzigingen of aanvullingen op deze informatie
Nadere informatieDoe de test: welke hormonen zijn uit balans?
Doe de test: welke hormonen zijn uit balans? Het moment van de waarheid is aangebroken. Gewichtsproblemen wijzen erop dat er iets niet in orde is met jouw hormonen, maar met welke hormonen gaat het precies
Nadere informatieDe veranderingen ontstaan door regelstoffen/hormonen. Die worden gemaakt in de hormoonklier bijvoorbeeld de hypofyse.
Samenvatting door Sam 990 woorden 27 juni 2018 0 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Een mensen leven kun je verdelen in levensfase: Baby Peuter Kleuter Schoolkind Puber Adolescent Volwassene Oudere
Nadere informatieTest om de aanmaak van groeihormoon door het lichaam te onderzoeken Clonidinetest
Test om de aanmaak van groeihormoon door het lichaam te onderzoeken Clonidinetest Wilhelmina Kinderziekenhuis Wat staat er in deze folder Inleiding voor ouders 2 Informatie voor jongeren vanaf 12 jaar
Nadere informatieSamenvattingen. Samenvatting Thema 6: Regeling. Basisstof 1. Zenuwstelsel regelt processen:
Samenvatting Thema 6: Regeling Basisstof 1 Zenuwstelsel regelt processen: - regelen werking spieren en klieren - verwerking van impulsen van zintuigen Zintuigcellen: - staan onder invloed van prikkels
Nadere informatieSamenvatting Biologie Regeling
Samenvatting Biologie Regeling Samenvatting door P. 1319 woorden 20 maart 2016 10 1 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Biologie samenvatting Regeling SE2 Het zenuwstelsel Het zenuwstelsel
Nadere informatieExamentrainer. Vragen vmbo-bk. Scan
THEMA 4 REGELING EXAMENTRAINER OEFENVRAGEN 3 VMBO-bk Examentrainer Vragen vmbo-bk Scan In een Engelse folder staat informatie over een bepaald apparaat. Hiermee kan het centrale zenuwstelsel onderzocht
Nadere informatieTips voor een goede spreekbeurt
Diabetes?! Een spreekbeurt die je alles vertelt over diabetes: Wat is het? Hoe ontstaat het? En vooral ook: Wat betekent het voor jou, je broer, zus, vader of moeder. Tips voor een goede spreekbeurt Vertel
Nadere informatieTest om de aanmaak van groeihormoon door het lichaam te onderzoeken Clonidinetest
Test om de aanmaak van groeihormoon door het lichaam te onderzoeken Clonidinetest Onder ouders verstaan wij ook verzorger(s), pleeg- of adoptieouder(s) U kunt wijzigingen of aanvullingen op deze informatie
Nadere informatieTest om de aanmaak van groeihormoon door het lichaam te onderzoeken De glucagontest
Test om de aanmaak van groeihormoon door het lichaam te onderzoeken De glucagontest Wilhelmina Kinderziekenhuis Wat staat er in deze folder Inleiding voor ouders 2 Informatie voor jongeren vanaf 12 jaar
Nadere informatieArgininetolerantietest bij kinderen
KINDERGENEESKUNDE Argininetolerantietest bij kinderen Dagopname KINDEREN Argininetolerantietest bij kinderen De kinderarts heeft na overleg met u besloten om bij uw kind een onderzoek te doen naar de aanmaak
Nadere informatieDit boekje is eigendom van de Isala klinieken. Heb je het uit? Breng het dan terug naar de kinderpoli.
Dit boekje is eigendom van de Isala klinieken. Heb je het uit? Breng het dan terug naar de kinderpoli. Inleiding Kinderen die in hun broek plassen, hebben vaak problemen met hun toiletgewoontes. Ze verdringen
Nadere informatieRegeling. Regeling is het regelen van allerlei processen in het lichaam. Regeling vindt plaats via twee orgaanstelsels: Zenuwstelsel.
Regeling Regeling is het regelen van allerlei processen in het lichaam. Regeling vindt plaats via twee orgaanstelsels: (1) Zenuwstelsel (2) Hormoonstelsel Verschillen in bouw en functie: bestaat uit functie
Nadere informatieHormoon onderzoek Voorbeeld verslag hormoonanalyse
Hormoon onderzoek Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1. Welke hormonen zijn getest?...3 2. Cortisol...4 2.1. Wat is cortisol?...4 2.2. Oorzaken...4 2.3 Symptomen...4 2.4 Uitslag Cortisol...5 3. Testosteron...6
Nadere informatieH.6 regeling. Samenvatting
H.6 regeling Samenvatting Zenuwstelsel Het zenuwstelsel bestaat uit: Centrale zenuwstelsel ( bestaat uit: grote hersenen, kleine hersenen, hersenstam en ruggenmerg Zenuwen Functies van zenuwstelsel: Verwerken
Nadere informatieTest om de aanmaak van groeihormoon door het lichaam te onderzoeken Clonidinetest
UMC Utrecht Locatie WKZ Lundlaan 6 3584 EA Utrecht Tel 088 75 555 55 www.umcutrecht.nl www.hetwkz.nl Test om de aanmaak van groeihormoon door het lichaam te onderzoeken Clonidinetest Wilhelmina Kinderziekenhuis
Nadere informatieKIJK IN JE BREIN LESMODULE BOVENBOUW HAVO/VWO LEERLING
LESMODULE BOVENBOUW HAVO/VWO LEERLING 1. DE HERSENEN 1.1 DE HERSENEN EN DE ZINTUIGEN DENKOEFENING WAARVOOR GEBRUIK JE OP DÍT MOMENT JE HERSENEN? UITLEG Je hersenen werken samen met je zintuigen. Steeds
Nadere informatieKIJK IN JE BREIN LESMODULE ONDERBOUW HAVO/VWO LEERLING
LESMODULE ONDERBOUW HAVO/VWO LEERLING 1. DE HERSENEN 1.1 WANNEER GEBRUIK JE JE HERSENEN? DENKOEFENING WAAR- VOOR GEBRUIK JE OP DÍT MOMENT JE HERSENEN? 1.2 HOE WERKEN JE HERSENEN EN JE ZINTUIGEN SAMEN?
Nadere informatieInhoud. De puberteit: nu gaat het beginnen 4. Iets heel bijzonders: het vrouwelijk lichaam 14. Elke maand weer: ongesteld 24
Inhoud 4 Lichamelijke veranderingen en uiterlijk 6 Dagboek, vriendinnen en stemmingen 10 Zelfvertrouwen, geheimen en pesten 12 Iets heel bijzonders: het vrouwelijk lichaam 14 De vrouwelijke geslachtsorganen
Nadere informatieDiabetes: zo zit dat. Iedere dag krijgen 200 Nederlanders diabetes. Wat is het? Hoe herkent u het? Is het te genezen?
Diabetes: zo zit dat Veelgestelde vragen en antwoorden Iedere dag krijgen 200 Nederlanders diabetes Wat is het? Hoe herkent u het? Is het te genezen? Wat is diabetes? Diabetes type 1, diabetes type 2 de
Nadere informatieGalerij van de Mens - Ons lichaam
. Vul onderstaande tabel aan. Galerij van de Mens - Ons lichaam Werkblad - Niveau Welkom in het gedeelte Ons Lichaam van de Galerij van de Mens. Stap na stap zal je veranderingen ontdekken die je lichaam
Nadere informatie(Seksuele) voorlichting aan meisjes met het Syndroom van Turner
Uw dochter heeft het Syndroom van Turner. Hoe licht u uw dochter voor? In deze folder leest u meer over hoe en wanneer u uw dochter kunt voorlichten over haar aandoening. (Seksuele) voorlichting aan meisjes
Nadere informatieInfoblad KANKER ALGEMEEN. Hormonale therapie
Infoblad KANKER ALGEMEEN Hormonale therapie HORMONALE THERAPIE Hormonale therapie is de behandeling van kanker met hormonen. Artsen noemen het ook: hormoontherapie, hormonale behandeling of hormoonbehandeling.
Nadere informatieHoe vaak komt een craniofaryngeoom voor? Een craniofaryngeoom komt bij een op de 300.000 kinderen voor.
Craniofaryngeoom Wat is een craniofaryngeoom? Een craniofaryngeoom is een relatief goedaardige hersentumor die ontstaat op een bepaald gebied in de hersenen uit speciaal weefsel wat het zakje van Ratke
Nadere informatieSpelregels voor de plas training thuis
00 Spelregels voor de plas training thuis Ploeppoli poli Kindergeneeskunde route 49 1 De plasfabriek Je blaas zit onder in de buik. In je blaas word je plas bewaard. Je nieren maken plas. Als je je handen
Nadere informatieWilhelmina Kinderziekenhuis. Test om de aanmaak van groeihormoon door het lichaam te onderzoeken Inspanningstest
Wilhelmina Kinderziekenhuis Test om de aanmaak van groeihormoon door het lichaam te onderzoeken Inspanningstest Wat staat er in deze folder Inleiding voor ouders 2 Informatie voor jongeren vanaf 12 jaar
Nadere informatieTest om de aanmaak van groeihormoon door het lichaam te onderzoeken De glucagontest
Test om de aanmaak van groeihormoon door het lichaam te onderzoeken De glucagontest Onder ouders verstaan wij ook verzorger(s), pleeg- of adoptieouder(s) U kunt wijzigingen of aanvullingen op deze informatie
Nadere informatieWat is hypofysitis? Hypofysitis is een aandoening waarbij een belangrijke hormoonklier in de hersenen, de hypofyse genoemd, ontstoken is.
Hypofysitis Wat is hypofysitis? Hypofysitis is een aandoening waarbij een belangrijke hormoonklier in de hersenen, de hypofyse genoemd, ontstoken is. Hoe wordt een hypofysitis ook wel genoemd? Hypofysitis
Nadere informatieDorstproef Kindergeneeskunde
Dorstproef Kindergeneeskunde Beter voor elkaar 2 Inleiding Er zal binnenkort bij uw kind een dorstproef worden uitgevoerd. Een onderzoek in een ziekenhuis kan een ingrijpende gebeurtenis zijn. In deze
Nadere informatieTest om de aanmaak van groeihormoon door het lichaam te onderzoeken Inspanningstest
Test om de aanmaak van groeihormoon door het lichaam te onderzoeken Inspanningstest Onder ouders verstaan wij ook verzorger(s), pleeg- of adoptieouder(s) U kunt wijzigingen of aanvullingen op deze informatie
Nadere informatieGroeihormoontesten bij kinderen De Clonidine en Argininetest
Groeihormoontesten bij kinderen De Clonidine en Argininetest Ziekenhuis Gelderse Vallei Om er achter te komen of je genoeg groeihormoon aanmaakt, wil de dokter graag dat je een onderzoek krijgt. In deze
Nadere informatieHartfalen. Wat is het en hoe herken je het
Hartfalen Wat is het en hoe herken je het Hartfalen, onbekend en onderschat Hartfalen is de grote onbekende onder de hartziekten. Hartfalen klinkt misschien bekend in de oren. Het woord doet denken aan
Nadere informatiede nieren Tessa van de Weijer April 2015
de nieren Tessa van de Weijer April 2015 0 Inhoudsopgave hoofdstuk: bladzijde: Inleiding 2 1. Wat zijn je nieren en hoe werken ze? 3 2. Nierziekte of nierfalen 5 3. Niertransplantatie 7 4. Nierdialyse
Nadere informatieOnderzoek van de blaas en urinewegen bij kinderen. (mictiecystogram)
Onderzoek van de blaas en urinewegen bij kinderen (mictiecystogram) De afspraak voor het mictiecystogram Het onderzoek vindt plaats op de afdeling radiologie: Datum:.. Dag/tijdstip: dag. uur Je wordt van
Nadere informatieSamenvatting Biologie Thema 6
Samenvatting Biologie Thema 6 Samenvatting door Saar 879 woorden 10 april 2018 0 keer beoordeeld Vak Biologie Aantekeningen Biologie P3: Homeostase en regelkringen: Bij meercellige organismen: de cellen
Nadere informatieOp bezoek. bij Sam op de Intensive Care
Op bezoek S bij Sam op de Intensive Care Hoi, ik ben Sam en ik lig op de Intensive Care S Ik heb een fotoboekje gemaakt. Zo kun je alvast zien waar ik ben en wat iedereen op de afdeling doet. Natuurlijk
Nadere informatie5,9. Samenvatting door een scholier 1581 woorden 10 april keer beoordeeld. Hypofyse. Tekening van de hypofyse:
Samenvatting door een scholier 1581 woorden 10 april 2002 5,9 186 keer beoordeeld Vak Biologie Hypofyse Tekening van de hypofyse: Bouw van de hypofyse: De hypofyse bestaat uit een voorkwab en een achterkwab.
Nadere informatieOver het MEISJESLICHAAM op www.sense.info
Over het MEISJESLICHAAM op www.sense.info Op Sense.info vind je allemaal informatie over seks, relaties en hulp bij problemen. Ga naar www.sense.info. In het menu zie je alle onderwerpen. -Klik op MEISJESLICHAAM
Nadere informatieLaura heeft een blaasontsteking
Laura heeft een blaasontsteking PIPO-poli voor kinderen met plas- en poepproblemen Dit is Laura. Laura moet heel vaak plassen en dan komt er maar een klein beetje. Laura wil niet zo vaak plassen. Eigenlijk
Nadere informatieZwangerschapskalender
Zwangerschapskalender Week Wat gebeurt er? Datum huisbezoek Week 1 t/m 5 Je bent in verwachting! Je kan je moe gaan voelen. En misselijk. Het vruchtje in je buik begint vorm te krijgen. Er ontstaan kiembladen,
Nadere informatieWie zijn jouw vrienden? Opdracht:
Wie zijn jouw vrienden? Opdracht: 1. Maak een spinnenweb van jouw belangrijkste vrienden. 2. Schrijf er telkens bij waar je die vriend hebt leren kennen. 3. Schrijf de meest positieve eigenschap als vriend
Nadere informatieKijk, zo klopt het! EEN KIJKJE IN JE HART INHOUD. Je hart? Hard nodig!
N KIJKJ IN J HART Kijk, zo klopt het! Het hart van een volwassene pompt zó hard dat het in één dag een tankwagen van wel 7.000 liter kan vullen. n het hart van een kind? Dat krijgt in één dag een tankwagen
Nadere informatieHelp, ik heb Type 1 Diabetes!
Help, ik heb Type 1 Diabetes! Handige weetjes en feitjes voor je spreekbeurt over Type 1 Diabetes Een uitgave van: Wat is diabetes? Diabetes is een ziekte. Er is dan een probleem met de insuline in je
Nadere informatiePIJN BIJ KINDEREN AU AU PIJN IS NIET FIJN!
PIJN BIJ KINDEREN AU AU PIJN IS NIET FIJN! 978 Welkom op de Kinderafdeling Au Au Pijn is niet fijn!, deze folder gaat over pijn. Pijn is heel vervelend en soms ook moeilijk te begrijpen. We proberen je
Nadere informatieHANDIG ALS EEN HOND DREIGT
l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n HANDIG ALS EEN HOND DREIGT OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER HONDEN DIE DREIGEN. JE KUNT
Nadere informatieNiet veel mensen krijgen deze ziekte en sommige volwassenen hebben er vaak nog nooit van gehoord of weten er weinig vanaf.
Je leest waarschijnlijk dit boekje omdat je mama of papa of iemand anders speciaal in je familie Amyotrofische Lateraal Sclerose heeft. Het is een lang woord en het wordt vaak afgekort tot ALS. Niet veel
Nadere informatieHoe gaat jouw lichaam om met suiker Glucose-tolerantie-test
Wilhelmina Kinderziekenhuis Hoe gaat jouw lichaam om met suiker Glucose-tolerantie-test Wat staat er in deze folder Inleiding voor ouders 2 Informatie voor jongeren vanaf 12 jaar 4 Hoe gaat jouw lichaam
Nadere informatieREGELING. 1 G o e d g e r e g e l d. 2 Z e n u w s t e l s e l
REGELING 1 G o e d g e r e g e l d In je lichaam gebeuren veel dingen te gelijk: je haalt adem, je beweegt je spieren, je hart klopt, reservevoedsel wordt opgeslagen, enzovoort. Het zenuwstelsel en het
Nadere informatieSamenvatting Mensen ABC
Samenvatting Mensen ABC Week 1ABC: Wie zijn wij? Info: Wie zijn wij mensen Mensen zijn verschillend. Iedereen is anders, niemand is hetzelfde. Dat noem je uniek. Een mens heeft een skelet van botten. Daarom
Nadere informatieBiologie SE4. Hoofdstuk 13 Paragraaf 1 Begrippenlijst:
Hoofdstuk 13 Paragraaf 1 Begrippenlijst: Hormoonklieren: Exocriene klieren: Endocriene klieren: Hypothalamus: Biologie SE4 organen die elders in het lichaam organen en weefsels activeren. zweet- en verteringsklieren
Nadere informatieAls papa of mama een bolletje in het hoofd heeft Informatie voor kinderen van 8 tot 12 jaar over brughoektumor bij hun papa of mama
Als papa of mama een bolletje in het hoofd heeft Informatie voor kinderen van 8 tot 12 jaar over brughoektumor bij hun papa of mama Deze folder legt uit wat er gebeurt als je papa of mama een bolletje
Nadere informatieINTERNE GENEESKUNDE. Dorstproef ONDERZOEK
INTERNE GENEESKUNDE Dorstproef ONDERZOEK Dorstproef U wordt binnenkort opgenomen voor een dorstproef. U krijgt dit onderzoek om erachter te komen waarom u elke dag zoveel plast. In deze folder vertellen
Nadere informatieSpreekbeurt menselijk lichaam. Door Lara Sieperda.
Spreekbeurt menselijk lichaam. Door Lara Sieperda. Inleiding. Ik hou mijn spreekbeurt over het menselijk lichaam. Omdat ik later kinderarts wil worden en ik het heel interessant vind. Ons lichaam. Het
Nadere informatieWat gebeurt er als iemand zich in de mindere positie voelt? Meer over het instinct voor zelfbehoud
Bijlage 3.1. Wat gebeurt er als iemand zich in de mindere positie voelt? Meer over het instinct voor zelfbehoud Het instinct voor zelfbehoud is heel gezond. Als we dat niet hadden, zou niemand van ons
Nadere informatieOnderzoek naar de nierfunctie bij volwassenen. Renografie bij volwassenen
Onderzoek naar de nierfunctie bij volwassenen Renografie bij volwassenen 2 Wanneer moet u komen voor het onderzoek? U krijgt het onderzoek op... dag om uur. Wilt u alstublieft deze afspraak bevestigen
Nadere informatieMIND BODY M A S S A G E P R A K T I J K. Zwangerschapsmassage
BODY & MIND M A S S A G E P R A K T I J K Zwangerschapsmassage Zwangerschapsmassage Als je zwanger bent verandert er veel in je lichaam. Deze veranderingen zijn een bijzondere ervaring, tijd voor jezelf
Nadere informatieAlgemeen Bloedtransfusie voor kinderen
Algemeen Bloedtransfusie voor kinderen In deze folder vertellen we je wat een bloedtransfusie is en waarom het gegeven wordt. Wat is bloedtransfusie? Bloedtransfusie betekent dat je bloed krijgt toegediend.
Nadere informatie7,3. Het zenuwstelsel. Zenuwcellen en zenuwen. Samenvatting door een scholier 1716 woorden 24 februari keer beoordeeld
Samenvatting door een scholier 1716 woorden 24 februari 2008 7,3 67 keer beoordeeld Vak Biologie Biologie Samenvatting Thema 7: Regeling en gedrag Het zenuwstelsel Bij het waarnemen speelt het zenuwstelsel
Nadere informatieTRH-test bij kinderen
KINDERGENEESKUNDE TRH-test bij kinderen Dagopname KINDEREN TRH-test bij kinderen De kinderarts heeft na overleg met u besloten om bij uw kind een onderzoek te doen naar de werking van zijn/haar schildklier.
Nadere informatieLumbaalpunctie (ruggenprik)
Sophia Kinderziekenhuis Uw kind moet een lumbaalpunctie (ruggenprik) ondergaan. In deze folder geven wij u graag antwoord op de 10 meest gestelde vragen over de puntie. Achter in de folder vindt u ook
Nadere informatieMijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd
Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen
Nadere informatieP Doe de risicotest P Laat uw bloedsuikerwaarde meten P Lees wat u zelf kunt doen
Diabetes en uw apotheek Als bij u diabetes is vastgesteld, dan kunt u natuurlijk terecht bij uw apotheek. Het apotheekteam zorgt ervoor dat u: Op tijd het juiste medicijn krijgt. Medicijnen krijgt die
Nadere informatieDit boekje is van... Mijn naam is: Mijn gezinsvoogd heet: Het telefoonnummer van de gezinsvoogd is:
Dit boekje is van... Mijn naam is: Mijn gezinsvoogd heet: Het telefoonnummer van de gezinsvoogd is: Mijn gezinsvoogd werkt bij de William Schrikker Jeugdbescherming. Wat een toestand, zeg! Wat gebeurt
Nadere informatieSamenvatting Biologie Thema 4:
Samenvatting door L. 717 woorden 19 juni 2013 4,8 5 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Samenvatting Biologie Thema 4: Zintuig Ligging Prikkel Waarneming Gezichts~ In de ogen Licht Zien
Nadere informatiekeer beoordeeld 4 maart 2018
0 Samenvatting door Syb 870 woorden keer beoordeeld 4 maart 2018 Vak Biologie Biologie H8 Samenvatting PARAGRAAF 8.1 Een jongen maakt zaadcellen door hormonen uit de hypofyse. Via het bloed komen die hormonn
Nadere informatieBeertje Bruin zegt dan: Ik heb van moeder Beer gehoord dat je erg verdrietig
Beertje Anders zit stil in een hoekje als Beertje Bruin langskomt. Beertje Bruin zegt dan: Ik heb van moeder Beer gehoord dat je erg verdrietig bent. Kan ik je helpen, want ik ben je vriend en vrienden
Nadere informatieRöntgenonderzoek van je blaas en urinewegen Mictiecystogram
Röntgenonderzoek van je blaas en urinewegen Mictiecystogram Onder ouders verstaan wij ook verzorger(s), pleeg- of adoptieouder(s) U kunt wijzigingen of aanvullingen op deze informatie door geven per e-mail:
Nadere informatieDiabetes Insipidus ANTWOORDKAART
Diabetes Insipidus Deze uitgave is mogelijk gemaakt door: Novartis Pharma B.V., producent van Sandostatine (octreotide) Postbus 241, 6800 LZ Arnhem, tel. (026) 37 82 100 Illustraties: Jack Prince DE NEDERLANDSE
Nadere informatieUreumcyclusdefecten en organische zuur syndromen Voor kinderen en jongeren
Ureumcyclusdefecten en organische zuur syndromen Voor kinderen en jongeren www.e-imd.org Wat is een ureumcyclusdefect of een organische zuren syndroom? Het voedsel dat we eten wordt door ons lichaam afgebroken
Nadere informatieAnders plassen: zelf katheteriseren
Anders plassen: zelf katheteriseren Wat staat er in deze folder Inleiding voor ouders 2 Informatie voor jongeren vanaf 12 jaar 4 Anders plassen: zelf katheteriseren 6 Tips 16 Wil je meer weten? 18 Voor
Nadere informatieKIJK! SEKSUALITEIT. mijn leven. Leerjaar 2. Leskatern 3. Ont wikkeld voor. praktijkonderwijs Basis - Kader
em ex jk ki In KIJK! mijn leven Leerjaar 2 aa pl SEKSUALITEIT Leskatern 3 r Ont wikkeld voor praktijkonderwijs Basis - Kader INLEIDING Seksualiteit Jongeren zijn veel bezig met relaties en seksualiteit.
Nadere informatieHANDIG HONDEN ONTMOETEN
l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n HANDIG HONDEN ONTMOETEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER HONDEN ONTMOETEN. JE KUNT ER
Nadere informatie