Van cel tot organisme vmbo-b12. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Transcriptie

1 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 09 juni 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet. Wikiwijs Maken is een onderdeel van Wikiwijsleermiddelenplein, hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, vergelijkt, maakt en deelt.

2 Inhoudsopgave Van cel tot organisme Intro Vooraf Stap1 Stap2 Stap3 Stap4 Stap5 Begrippenlijst Van cel tot organisme Over dit lesmateriaal Pagina 1

3 Van cel tot organisme Intro We zoomen even in op planeet Aarde. Bekijk het volgende filmpje. In Google maps zie je soms ook een mens. Stel dat we nog verder kunnen inzoomen, het menselijk lichaam in. Wat zien we dan? In deze opdracht zoomen we in op de mens (een organisme); we kijken naar organenstelsels, organen, weefsels en cellen. Vooraf Leerdoelen Na deze opdracht: ken je de indeling van cel-weefsel-orgaan-organenstelsel. ken je enkele orgaanstelsels. ken je enkele belangrijke organen van deze orgaanstelsels. Eindproduct Pagina 2

4 Je rondt deze opdracht af met de toets 'Van cel tot organisme'. Groepsgrootte Je werkt meestal alleen. Het bestuderen van de (mini)torso's gaat in groepjes. Tijd Je hebt ongeveer 2 lesuren nodig. Stap1 Van cel naar organisme Bestudeer uit de kennisbank biologie het onderdeel: KB: Van cel naar orgaanstelsel Per orgaanstelsel enkele belangrijke organenaangegeven. Je hoeft van de verschillende orgaanstelsels niet alle organen kennen. Maak de sleepoefeningen hieronder. Van cel naar organisme kn.nu/c3izj 1 Van groot naar klein Sleep de woorden naar de juiste plaats. Bouwsteen van een organisme: Groep cellen met dezelfde vorm en functie: Samenwerkende weefsels: Verschillende organen die met elkaar samenwerken: Samenwerkende orgaanstelsels: Pagina 3

5 Beschikbare keuzes: organenstelsel, organisme, cel, weefsel, orgaan 2 Benoem de vijf orgaanstelsels. Pagina 4

6 Pagina 5

7 Pagina 6

8 Pagina 7

9 Pagina 8

10 Pagina 9

11 Pagina 10

12 Pagina 11

13 Pagina 12

14 Pagina 13

15 a. b. c. d. e. zenuwstelsel ademhalingsstelsel beenderenstelsel spierstelsel bloedvatenstelsel Stap2 Organen In de kennisbank heb je van de verschillende orgaanstelsels enkele belangrijke organen gezien. Weet je welk orgaan tot welk orgaanstelsel behoort? Probeer alle acht vragen goed te beantwoorden. 1. Welk orgaan behoort tot het bloedvatenstelsel? A. long B. luchtpijp C. aorta D. hersenen 2. Welk orgaan behoort tot het ademhalingsstelsel? A. luchtpijp B. maag C. urineblaas D. biceps 3. Welk orgaan behoort tot het verteringsstelsel? A. hart B. darmen C. urineblaas D. vagina 4. Welk orgaan behoort tot het voortplantingsstelsel van de man? A. dunne darm B. ruggenmerg C. wervelkolom D. eikel 5. Welk orgaan behoort tot het spierstelsel? Pagina 14

16 A. wervelkolom B. baarmoeder C. buikspier D. ruggenmerg 6. Welk orgaan behoort tot het botstelsel? A. hart B. maag C. eierstok D. rib 7. Welk orgaan behoort tot het voortplantingsstelsel van de vrouw? A. eierstok B. balzak C. hersenen D. biceps 8. Welk orgaan behoort tot het zenuwstelsel? A. maag B. longen C. hersenen D. aorta Stap3 Het grootste orgaan Weet je wat het grootste orgaan is van je lichaam? Kijk maar eens naar dit filmpje: Iedereen is anders, toch zijn we allemaal opgebouwd uit dezelfde onderdelen. De mens is opgebouwd uit miljarden cellen. Cellen vormen weefsel. Organen zijn opgebouwd uit verschillende weefsels. En in orgaanstelsels werken organen samen. Al die dingen samen vormen een organisme. Beantwoord nu de volgende vragen. Uit welke onderdelen bestaat een menselijke cel? Zijn alle cellen in je lichaam hetzelfde? Leg je antwoord uit. Geef twee voorbeelden van weefsels die in je huid voorkomen. Wat kun je zeggen van cellen die tot hetzelfde weefsel behoren? Tot welk orgaanstelsel behoren de pijnzintuigen die in je huid liggen? Bespreek de antwoorden op de vragen met een klasgenoot. Pagina 15

17 Stap4 Orgaandonatie Je longen zijn van levensbelang voor het opnemen van zuurstof. Maar stel nu dat één of beide longen het niet meer goed doen. Kijk naar het verhaal van Eline en Laura, Kijk ook naar de orgaandonatie van Lisa. Dokters kunnen tegenwoordig ontzettend veel. Ze kunnen zieke mensen zelfs een nieuw hart of nieuwe longen geven! Het nieuwe orgaan wordt dan uit het lichaam gehaald van iemand die overleden is. Die persoon moet daar natuurlijk tijdens zijn leven wel toestemming voor geven. Dat kan door het donorcodicil. Wat vind jij? Ga naar de website en klik op leerling. Kijk een tijdje rond op de website. Speel in ieder geval de quiz over organen, weefsels en donatie. Ga ook naar de stellingen. Wat is jouw mening over orgaandonatie? Bespreek je mening met één of enkele klasgenoten. Stap5 Eindtoets Pagina 16

18 Je sluit deze opdracht af met het maken van een toets. De toets bestaat uit negen vragen. Aan het eind van de toets zie je welke vragen je goed hebt gedaan. Klik op de volgende link om te beginnen: Van cel tot organisme kn.nu/6x5qe 1 van 9 Bekijk de afbeelding. Wat zie je? a. cel b. weefsel c. orgaan d. orgaanstelsel e. organisme 2 van 9 Bekijk de afbeelding. Wat zie je? Pagina 17

19 a. cel b. weefsel c. orgaan d. orgaanstelsel e. organisme 3 van 9 Bekijk de afbeelding. Wat zie je? a. cel b. weefsel c. orgaan d. orgaanstelsel e. organisme 4 van 9 Bekijk de afbeelding. Wat zie je? a. cel b. weefsel c. orgaan d. orgaanstelsel e. organisme 5 van 9 Bij welk orgaanstelsel hoort de wervelkolom? Pagina 18

20 a. ademhalingsstelsel b. verteringsstelsel c. beenderenstelsel d. bloedvatenstelsel e. zenuwstelsel 6 van 9 Bij welk orgaanstelsel horen de hersenen? a. ademhalingsstelsel b. verteringsstelsel c. beenderenstelsel d. bloedvatenstelsel e. zenuwstelsel 7 van 9 Bij welk orgaanstelsel hoort het hart? Pagina 19

21 a. ademhalingsstelsel b. verteringsstelsel c. beenderenstelsel d. bloedvatenstelsel e. zenuwstelsel 8 van 9 Bij welk orgaanstelsel horen de longen? a. ademhalingsstelsel b. verteringsstelsel c. beenderenstelsel d. bloedvatenstelsel e. zenuwstelsel 9 van 9 Bij welk orgaanstelsel hoort de dunne darm? a. ademhalingsstelsel b. verteringsstelsel c. beenderenstelsel d. bloedvatenstelsel e. zenuwstelsel Pagina 20

22 Begrippenlijst Van cel tot organisme Ademhalingsstelsel Orgaanstelsel bestaande uit organen die samen zorgen voor het opnemen van zuurstof en het uitscheiden van koolstofdioxide. Ademhalingsorganen zijn o.a. luchtpijp en longen (met longblaasjes). Voortplantingsstelsel Orgaanstelsel bestaande uit organen die betrokken zijn bij de voortplanting van dieren, mensen en planten. Botstelsel Orgaanstelsel dat zorgt voor stevigheid en bescherming van een organisme en ook beweging mogelijk maakt door spieraanhechting. Bijvoorbeeld: het geraamte bij gewervelde dieren (inwendig skelet) en het pantser (uitwendig skelet) bij geleedpotige dieren (bijvoorbeeld insecten) Zintuigstelsel Orgaanstelsel dat een verandering in de omgeving kan waarnemen en signalen doorgeeft aan delen van het zenuwstelsel (zenuwcellen). Hormoonstelsel Orgaanstelsel bestaande uit organen en klieren die hormonen maken en afgeven. Hormonen worden vervoerd via het bloed en regelen allerlei lichaamsprocessen, zoals ademhaling, bloeddruk, hartslag, spijsvertering, slapen en voortplanting. Betrokken organen zijn o.a. de hypofyse en schildklier. Verteringsstelsel Orgaanstelsel bestaande uit organen die samen spijsvertering. Spijsverteringsorganen zijn o.a. d alvleesklier, dunne darm en dikke darm. Spierstelsel Orgaanstelsel bestaande uit spieren, die in same zenuwstelsel en het skelet ervoor zorgen dat je k Zenuwstelsel Orgaanstelsel bestaande uit organen die betrokk waarnemen van en reageren op prikkels uit de o lichaam zelf. Organen van het zenuwstelsel zijn hersenen en ruggenmerg. Uitscheidingsstelsel Orgaanstelsel bestaande uit organen die samen verwijderen van schadelijke en overbodige stoffe Uitscheidingsorganen zijn o.a. nieren, lever en d Bloedvatenstelsel Orgaanstelsel bestaande uit alle aders, slagader Nieren Organen die betrokken zijn bij de uitscheiding (urine). Pagina 21

23 Over dit lesmateriaal Colofon Auteur VO-content Laatst gewijzigd 09 juni 2016 om 11:56 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 1; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 2; Leerinhoud en Biologische eenheid; Biologie; Opbouw van leven; doelen Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Studiebelasting 2 uur en 0 minuten Trefwoorden leerlijn, rearrangeerbare Pagina 22