Psychiatrie rond zwangerschap Corné van Lieshout, psychiater
Casus 1 Mw. Pietersen 32 jaar Na 1 e partus (25 e ) depressief, na 2 mnd spontaan over Na 2 e partus (28 e ) weer depressief. HA gaf 50mg sertraline waarna goed herstel Door drukte en ziekte moeder opnieuw depressief dosis sertraline naar 150mg gaf verbetering, maar ze hield depressieve klachten plots opnieuw zwanger
Vervolg Advies POP-poli: geen teratogeen effect van SSRI, wel gering risico op septumdefecten bij gebruik paroxetine (1:9000). Echter groot risico op depressie na stop SSRI (50%)! Echtpaar besloot zwangerschap niet af te breken Begeleid vanuit POP-poli door SPV en psychiater. Doel: terugval voorkomen en zonodig depressiebehandeling optimaliseren
Casus 2 Mv. Jansen 28 jaar Depressie na 1 e partus (26e), gesprekken met huisarts, ging na 2 maanden over. Na 2 e bevalling (28 jr) een paar weken heel monter en actief, praatte honderd uit en kon de hele wereld aan. Kwam tot rust nadat zij enkele nachten lang en diep geslapen had. Geleidelijk depressief geworden.
Vervolg Bij uitvragen ook enkele dagen hyper geweest toen zij terugkeerde van een vakantie uit Amerika. In datzelfde jaar een paar weken overspannen thuis gezeten nadat er op haar werk problemen waren geweest. Moeder terugkerende depressies. Haar broer is opgenomen geweest. Een nichtje zou een zelfmoordpoging hebben gedaan.
Na bevalling grote kans op psychose Arch Gen Psychiatry 2009; 66(2)
Postpartumziekten 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% Voorbijgaand, niet pathologisch postpartum bluess 65% Langdurig, behandeling nodig postpartum depressie 10% Medisch noodgeval angststoornis postpartum psychose 5 % 0,2% Cohen L.S. Depress Anxiety. 19998;1:18-26
Invloed maternale stress op foetus Dierexperimenten: verandering HHB-as (concentratie <, motorische ontwikkeling <) later HHB-as heel gevoelig waardoor eerder angst en depressie ontstaan Oorlogskinderen: ontwikkeling vertraagd, regressief nietsociaal gedrag Verhoogd cortisol geeft lager gewicht en meer vroeggeboorte, en later bij jongens een slechtere seksuele oriëntatie En natuurlijk verslechterde moeder-kind-hechting
Effecten van SSRI Bij paroxetine > 20mg/dag (OR 1,8), iets meer miskramen, neuralebuisdefecten en hartseptumdefecten (1%, normaal 0,3%); Neonatale onttrekkingsverschijnselen in eerste 48 uur; Slechte neonatale adaptatie (onrust, slecht slapen, hypotonie, tremoren, ademhalingsproblemen, slecht drinken, tachycardie, hypo- of hyperthermie, zelden convulsies): eerste 2 dagen, maar spontaan herstel; Persisterende pulmonale hypertensie (PPHN): - zeer zeldzaam (0,4%, normaal 0,2%) - verschijnselen < 24 uur - acuut ingrijpen (beademen, medicatie) - hoge mortaliteit: 10-20% - vooral bij SSRI in 2 e en 3 e trimester; Ook TCA zijn veilig (voorkeur voor nortriptyline en liever geen clomipramine).
SSRI en borstvoeding Geen effecten bekend van SSRI/SNRI en TCA Van sertraline en paroxetine komt < 3% in moedermelk Wisselen naar ander SSRI geeft kans op terugval, vermijden! Wel zo laag mogelijk doseren. Flesvoeding kan wel meer nachtrust geven!
Antipsychotica Beperkte risico s (afwijkingen aan ledematen) Veiligst: haloperidol >> zuclopentixol, olanzapine Onttrekkingsverschijnselen: klinische observatie Borstvoeding: - haldol kan tremor veroorzaken borstvoeding vermijden, maar het kan wel; - geen atypische AP gebruiken (sufheid en metabole reacties bij kind). Lactatie conservatief afremmen (geen bromocriptine)
Stemmingsstabilisatoren Lithium: Ebstein-anomalie 1:1000 ipv 1:20.000 --> risico is laag! Lithium stoppen geeft 5x toename op terugval Valproaat: 1-2% neuralebuisdefecten (10-20 x verhoogd risico) en lager IQ Lamotrigine relatief veilig 5 mg foliumzuur per dag al vooraf aan conceptie en gedurende zwangerschap Borstvoeding: lithium afgeraden, valproaat en carbamazepine zijn waarschijnlijk wel veilig.
Rustgevende medicatie Benzo s: risico op gespleten verhemelte, niet geven in 1 e trimester en tegen tijd bevalling Veilig: promethazine 2 e keus: zolpidem (BV afraden)
Boek voor kraamvrouw en POH Leuk en herkenbaar Praktische, toepasbare oefeningen en adviezen Auteur: vrouwencoach en verloskundige Diana Koster