ja 1
Marktvisie Nu Vorige week Verwachting komende week Hoogste 2014 Laagste 2014 Macroeconomisch Is de top bereikt? Of voorkomt het cijferseizoen een dip? AEX 413,50 414,30 419,7 380,6 USD per EUR 1,359 1,365 1,393 1,349 Olie Brent ($) Front month Elektra (EUR/MWh) Liggen de instappers al klaar? 109,80 112,30 115,5 103,4 Stijging van korte duur door kelderen gasprijs. Cal 15, base, NL 41,75 42,55 44,60 41,20 Cal 15, peak, NL 50,00 50,65 55,60 50,80 Gas (EUR/MWh) Laagste Day-Ahead prijs in vier jaar tijd. Cal 15 23,50 23,60 26,34 23,30 Day Ahead 15,30 16,50 27,20 18,20 2
Macro-economie Afgelopen week Na de winsten vorige week begonnen de Europese beurzen de nieuwe handelsweek maandag in mineur. Ook in de VS zakten de beurzen weg van de recordstanden. Handelaren wachten daar op de kwartaalcijferperiode die later deze week begint. Alcoa zal vandaag na de beurs zoals gebruikelijk het seizoen aftrappen. Volgende week volgt dan de grote stroom en komen ook de meeste resultaten uit Europa naar buiten. Draghi leverde vorige week zoals verwacht alleen maar woorden. Voor het goede nieuws moesten we naar de VS waar maar liefst 288.000 banen werden toegevoegd aan het totaal en het werkloosheidspercentage daalde tot 6,1%. Door Independence Day kon men daar helaas niet lang van profiteren. Toen maandag de beurzen weer open gingen, had het IMF de groei van de economie alweer naar beneden bijgesteld. Hierdoor en doordat de industriële productie in Duitsland flink tegenviel, openden de beurzen in het rood. Vooruitblik Beleggers maken zich klaar voor de opening van het kwartaalcijferseizoen. Dit moet gaan voorkomen dat we wegzakken van de recente toppen. Traditiegetrouw trapt Alcoa vanavond af. Op vrijdag komt Wells Fargo met zijn resultaten over de afgelopen periode naar buiten. Maar het cijferseizoen barst volgende week pas echt in volle hevigheid los, met resultaten van Amerikaanse bedrijven als Google, Intel, Goldman Sachs en JPMorgan Chase. Voor het zover is, kunnen de diverse graadmeters zich wellicht optrekken aan de FOMC meeting minutes, welke morgen uitkomen, gevolgd door de Chinese import- en export update. 3
Wisselkoers (dollar per euro) Het IMF, dat de wereldgroei afgelopen weekend weer iets naar beneden heeft bijgesteld, laat zich ook regelmatig uit over de kracht van de euro. Gisteren kregen ze steun van de grote industrie in Europa. Bij monde van Fabrice Brégier, de baas van Airbus. Hij liet in de Financial Times optekenen dat de ECB in moet grijpen om de waarde van de euro richting de 1,20-1,25 dollar te duwen. Europa zou anders de currency oorlog met Japan en de VS verliezen. De ECB wil eerst de maatregelen die zij de afgelopen maand hebben genomen, afwachten. Zo meldde ECB boardlid Benoît Coeré. De hoge euro heeft een slechtere concurrentiepositie en een lage inflatie als effect. Ten opzichte van de pond zijn we deze week weer wat waarde verloren. Dit geeft wat steun aan de gasprijzen die hierdoor hoger blijven in Europa door meer interesse van de Britten. USD per EUR 1,40 1,39 1,38 1,37 1,36 1,35 1,34 1,33 1,32 EURUSD 1,31 EURGBP 1,30 Wisselkoers GBP per EUR 0,85 0,84 0,83 0,82 0,81 0,80 0,79 0,78 0,77 0,76 0,75 6-Jun 16-Jun 23-Jun 30-Jun 7-Jul 4
Olie, kolen Afgelopen week Extreem positieve banencijfers konden niet op tegen mogelijke olie-exporten uit Libië en de relatieve rust in Irak. De prijzen daalden met name door de verwachting dat olie-exporten vanuit de Libische havens Ras Lanuf en Es Sidr weer mogelijk worden. Omdat deze kwaliteit gelijk is aan Brent olie uit de Noordzee heeft dit veel invloed op de prijs. De lagere prijs is het gevolg van het inprijzen van ongeveer 500.000 extra vaten per dag uit Libië. Dat is wel erg optimistisch aangezien de havens wel open zullen gaan maar de aanvoer naar deze havens al 11 maanden stil ligt en ook zal moeten worden hersteld. De daling wordt ook ondersteund doordat ISIS nog niet in de buurt van de olieproductie in het zuiden is gekomen. Saudische troepen bewegingen om ISIS eventueel te kunnen stoppen, hadden geen impact. En Arthur, de 1 e orkaan in golf van Mexico dit seizoen, was meer een futiliteit dan een bedreiging van de productie. Kolen voor levering Cal-15 daalden heel even onder de 78 euro geholpen door het winterse overschot aan kolen en gas en gebrek aan discipline bij de aanbieders. Intussen handelen we weer boven deze grens. Een bullish reden op een toch wel bearish markt zijn de extra importen die India zal moeten doen om in hun vraag te kunnen voorzien. De helft van de Indiase elektriciteitscentrales heeft nog maar een voorraad van 1 week of minder. Dat is heel wat anders dan de overschotten die wij hier in Europa kennen als gevolg van de warme winter. 5
USD/BBL 120 118 116 114 112 110 108 106 Brent oil, front month EUR/BBL 90 88 86 84 82 80 78 76 104 Brent Crude USD/BBL 74 102 Brent Crude EUR/BBL 72 100 70 6-Jun 16-Jun 23-Jun 30-Jun 7-Jul Vooruitblik Handelaren voelen zich hierdoor blijkbaar meer op hun gemak met prijzen tussen de 108 en 111. Want de prijzen zijn snel weer teruggezakt tussen deze bandbreedte. We zijn wel heel snel hard gezakt dus mogelijk dat instappers klaar staan. Zo kan de opening van de Seaway pipeline resulteren in meer vraag en transporten naar de golf. Daarnaast gaan olie en kolen in de VS de strijd aan om railvervoer. Zowel olie als kolen zijn namelijk erg in trek. Niet op z n minst door de koude winter die men daar achter de rug heeft. Dit kan leiden tot congestie en het oplopen van de prijs deze zomer. ISIS dreigt nu ook Saoedi-Arabië binnen te vallen. Dat zou natuurlijk kunnen zorgen voor een stijging. Net als het grondoffensief van het Israëlische leger. 6
Gas Korte termijn Day-Ahead prijzen blijven maar dalen. De vraag is natuurlijk heel laag maar dat past bij deze periode. De prijs daalt met name door het overvloedige aanbod. O.a. door LNG aankomsten in de UK. Maar ook door gas wat uit Rusland wordt gehaald. Nu onderhoud aan de Nordstream pijpleiding klaar is, komt er weer als vanouds gas Duitsland binnen via NEL en OPAL. De Day- Ahead prijs is hierdoor teruggevallen tot niveaus die we voor het laatst zagen in april van 2010. En zo laag dat je meer interesse zou verwachten uit de powersector, maar centrales die in de mottenballen zijn gezet, haal je daar zomaar niet uit. In de UK draaien er overigens wel meer want daar kennen ze dubbele CO 2 -prijzen door een carbon tax. Lange termijn De prijzen op de lange termijn dalen mee met de korte termijn (-/- 2,1% afgelopen week) en worden niet gehinderd door veranderingen op de oliemarkt. De olieprijs daalt immers ook mee. De winterprijzen dalen ook maar niet zo hard als de spotprijzen waardoor deze spread steeds groter wordt en injectie in de voorraden steeds meer oplevert. Helaas voor velen is de ruimte in de voorraden door de warme winter beperkt. Vrijdag werd bekend gemaakt dat we voorlopig geen schaliegas winning in Duitsland hoeven te verwachten. De bondsraad daar heeft winning voor economische doeleinden tot 2021 verboden. Dat is opvallend aangezien er onlangs nog werd voorgesteld om een strategische gasreserve aan te gaan houden. 7
EUR per MWh 26,0 TTF en Zeebrugge gas 24,0 22,0 20,0 18,0 16,0 14,0 12,0 Zeebrugge Cal15 Cal-15 TTF 10,0 TTF day-ahead 6-Jun 16-Jun 23-Jun 30-Jun 7-Jul Vooruitblik Het ligt niet in de lijn der verwachting dat de spotgasprijzen nog snel veel meer inleveren. Aangezien de prijs in de powersector steeds interessanter wordt. Er is overigens nog wel wat ruimte want Noors onderhoud komt pas in augustus op stoom. De lange termijn kan door een daling van olie nog wel wat verder onderuit. Maar door de situatie in Oekraïne die nog wel tot november/december zal voortduren blijft de Day-Ahead winterspread groot. 8
Elektriciteit Korte termijn (elektra voor morgen en volgende maand) De spotprijzen blijven laag. Vakanties beginnen en de vraag neemt af. Bovendien is het weer mild. Warm, maar niet tropisch. We hebben iets minder weer aan het begin van de week, maar het wordt weer zomers richting het weekend. De spotgasprijzen zijn laag dus er is heel weinig kans op hogere prijzen op de korte termijn. Lange termijn De markt gaat hard omlaag. De oorzaak zijn ook de scherp dalende kolen-, maar vooral gasprijzen. CO 2 daalde vrijdag ook nog waardoor alle seinen op "omlaag" staan. Aan de voorkant lijkt elke vorm van geopolitieke spanning weg. Dit heeft ook haar weerslag verder op de curve. Gezien de stijging van vanmorgen lijkt het erop dat we de bodem naderen en dat de dalingen verder op de curve beginnen af te zwakken. Aan de voorkant lijkt het ook te gaan stoppen, maar daar is het minder duidelijk. Hier speelt het weer (weinig wind en zon) ook een rol. 9
EUR/MWh 56 54 52 50 48 46 44 42 40 38 36 34 32 30 Elektriciteit Cal15 DE Base Cal15 BE Base Cal15 NL Peak Cal15 NL Base 6-Jun 16-Jun 23-Jun 30-Jun 7-Jul Vooruitblik De verwachting is dat de prijzen voorlopig laag zullen blijven. Zo is bijvoorbeeld de peakprijs voor de Nederlandse markt onder de 37,00 EUR/MWh gezakt. Er is geen reden om aan te nemen dat de markten plots hard omhoog zullen gaan. Op de korte termijn is er minder productie beschikbaar maar we gaan de vakantieperiode in. Alleen incidenten kunnen de markt omkeren. Dan zal het ook hard omhoog gaan o.a om de dark- en sparkspreads te herstellen. Dat de lange termijn bearisch is, blijkt ook uit technische analyse. TA wordt gedaan op de meer liquide Duitse markt. Waar dan vooral gekeken wordt naar Cal-15. Ter herinnering de low van de Nederlandse Cal-15 prijs in april van dit jaar was rond de 40,40 EUR/MWh. Gezien de beweging van vanmorgen is het niet gezegd dat we daar in een keer naartoe gaan. Maar als het economisch minder gaat dan kunnen we zeker die kant op. Droogte in de 10
Scandinavische landen zorgt daar voor een mogelijke stijging van de prijzen in het volgende kwartaal. 11
Darkspread en sparkspread De spark- en darkspreads staan sterk onder druk en dalen. Dat wordt veroorzaakt doordat de stroomprijzen harder dalen dan de brandstoffen. Dit zorgt met name voor een verslechtering van de darkspreads. De niveaus zijn echter zo laag dat er vroeg of laat wel een correctie moet komen. Een incident zal de prijzen sterk opjagen. Niet dat een correctie persé deze week zal komen. Dat kan nog wel veel langer op zich laten wachten. EUR/MWh Dark spread, Spark spread 20 15 10 Darkspread Base Cal15 Sparkspread Peak Cal15 5 0 6-Jun 16-Jun 23-Jun 30-Jun 7-Jul -5 12
Emissies Langzaam maar zeker liep de prijs op, maar vrijdag werden er winsten genomen. De winst die de afgelopen tijd was gemaakt, is weer helemaal verdampt. Dit gebeurde op de dag dat de EU bekend maakte dat er minder certificaten zijn gegeven aan instellingen die daarvoor in aanmerking hadden kunnen komen. Deze instellingen hebben ze niet nodig. 56 miljoen certificaten zijn wel vrijgegeven, 424 miljoen blijven er achter. Dit wordt toch als bearish nieuws gezien op een markt die tot nu toe euforisch was. Bij het doorbreken van de 5,92 begonnen computers automatisch te verkopen tot 5,60. Het Market Stability Reserve staat pas weer 22 juli op de kalender. Het vooruitzicht is gelijk of bullish. EUR per ton CO 2 7,0 Emissierechten 6,5 6,0 5,5 5,0 4,5 4,0 CO2 Cal14 3,5 3,0 6-Jun 16-Jun 23-Jun 30-Jun 7-Jul 13
Weer Bron: Meteo Consult Klik hier voor de link of ga naar www.weer.nl/nederland/nederland.html als de link niet werkt. 30 Celsius Temperatuurvoorspelling - De Bilt 25 20 15 10 5 Temperatuurvoorspelling Normaal gemiddelde 0 14
Legal Disclaimer De informatie in de Essent Marktinformatie is bedoeld als informatie in algemene zin ten behoeve van professionele partijen en is niet toegespitst op uw persoonlijke situatie. De Essent Marktinformatie geeft een verwachting van de marktontwikkelingen en dient niet beschouwd of gebruikt te worden als een (beleggings)advies of een voorstel of aanbod tot het kopen en/of verhandelen van financiële instrumenten in de zin van de Wet op het financieel toezicht (Wft).. Beslissingen op basis van informatie uit de Essent Marktinformatie zijn uw eigen verantwoordelijkheid en komen voor uw rekening en risico. Essent heeft de grootst mogelijke zorgvuldigheid betracht bij het samenstellen van de Essent Marktinformatie en de daarin vermelde informatie. Niettemin kan Essent niet garanderen dat alle informatie in de Essent Marktinformatie altijd actueel, juist en/of volledig is. Aan de informatie in de Essent Marktinformatie kunnen geen rechten worden ontleend. De informatie in de Essent Marktinformatie kan onderhevig zijn aan wijzigingen. Essent is niet verplicht om u hierover te informeren. Essent is niet verplicht om de hierin opgenomen informatie te actualiseren of te wijzigen. Essent sluit iedere aansprakelijkheid uit voor eventuele schade (direct danwel indirect) die op enigerlei wijze voortvloeit uit de informatie in de Essent Marktinformatie of het gebruik daarvan. Verwijzingen De Essent Marktinformatie kan verwijzen naar door derden verstrekte informatie, al dan niet door middel van hyperlinks. Essent heeft dergelijke informatie niet beoordeeld en geverifieerd op redelijkheid, juistheid, volledigheid of actualiteit. Essent staat niet in voor de inhoud en het functioneren van websites van derden. Essent sluit iedere aansprakelijkheid voor schade ten gevolge van deze verwijzing (-en) uit. Intellectuele eigendomsrechten Essent is exclusief rechthebbende op alle intellectuele eigendomsrechten met betrekking tot de in de Essent Marktinformatie gepresenteerde inhoud, inclusief maar niet beperkt tot alle auteursrechten en merkrechten op alle teksten, logo's, illustraties en foto's, of is gerechtigd tot gebruik door derde rechthebbenden. Niets van de Essent Marktinformatie mag zonder schriftelijke en voorafgaande toestemming van Essent worden gereproduceerd of gebruikt, anders dan het downloaden en het bekijken daarvan op een enkele computer en/of het printen van de benodigde hardcopies ten behoeve van bedrijfsmatig gebruik binnen uw eigen onderneming. Online communicatie Essent garandeert niet dat naar haar gestuurde e-mails of andere elektronische berichten tijdig worden ontvangen en verwerkt. Essent sluit iedere aansprakelijkheid uit voor eventuele schade ten gevolge van het niet of te laat ontvangen ervan. Toepasselijk recht Op deze disclaimer is Nederlands recht van toepassing. De rechtbank te s-hertogenbosch is bij uitsluiting bevoegd te oordelen over eventuele geschillen die in verband met deze disclaimer kunnen ontstaan. 15