Notitie Aan Commissie Sierteelt en Groen Van Rob Ramakers Kenmerk Behoort bij Agendapunt 6, vergadering 25 oktober 2012 Totaal aantal pagina s 6 4 oktober 2012 Betreft: Sectorstatistiek Nederlandse Tuinbouw Belang van sectorstatistieken De Nederlandse tuinbouw is een speler van wereldformaat. Voor beleidsvorming en om het belang van de sector aan te kunnen geven richting politiek, overheid en maatschappij (imago) moeten de prestaties van de sector structureel kunnen worden onderbouwd. De sectorstatistiek Nederlandse Tuinbouw geeft de tuinbouwsector een profiel. Cijfermatig inzicht in ontwikkelingen en trends in de tuinbouw en de maatschappij op gebied van productie, arbeidsmarkt, export, import, consumptie en imago is essentieel voor de verdere ontwikkeling van de sector. Het belang van sectorstatistieken is de afgelopen maanden door onderstaande organisaties en initiatieven nadrukkelijk onderstreept. - In overleg met diverse sectororganisaties in voedingstuinbouw en sierteelt heeft het LEI, onder de titel Market Intelligence Tuinbouw (MIT), een programmavoorstel ingediend bij de Topsector Tuinbouw & Uitgangsmaterialen (T&U). Het project is omvangrijk en ambitieus en moet via het signaleren van trends in productie, afzet en consumptie leiden tot het benutten van business opportunities door bedrijven in de sector. De scope is daarmee aanzienlijk breder dan beoogd wordt met sectorstatistiek Nederlandse Tuinbouw. Na overleg met het LEI is besloten om PT als consortiumpartner in het programma MIT op te nemen waarbij het PT in kind een bijdrage levert in uren (ca. 3000 uur) en informatie uit projecten die het PT uitvoert (o.a. groenten en fruit monitor, arbeidsmarktmonitor en Holland Imago Monitor). Als voorbehoud hierbij is gemaakt dat het PT-bestuur instemt met het voorstel Sectorstatistiek Nederlandse Tuinbouw en het PT in het kader van het programma MIT uitsluitend verantwoordelijk is voor het onderdeel Sectorstatistiek Nederlandse Tuinbouw. - Greenport Holland heeft de Greenport Atlas gepubliceerd. In 2012 worden de PT tuinbouwcijfers gebruikt in de Greenport Atlas. Greenport Holland heeft aangegeven ook na 2012 de Greenport Atlas te willen publiceren en de tuinbouwcijfers te willen opnemen. - De bloemisterijsector (VGB, HBAG bloemen en planten) heeft aangegeven dat de huidige exportinformatie bloemisterij moet blijven bestaan en wil dit eventueel met een PT verordening borgen. - Frugi Venta en DPA hebben aangegeven dat de exportinformatie van het KCB behouden moet blijven. - De ondernemingenplatforms en de programmamanagers van het PT hebben kwantitatieve en kwalitatieve informatie nodig om hun programma te onderbouwen en te evalueren. Twee concrete voorbeelden, de arbeidsmarktmonitor en de groenten en fruit monitor, zijn in de programma s van het PT voor 2013 opgenomen.
2 / 6 4 oktober 2012 - Het PT vervult op verzoek van de sectororganisaties een coördinerende rol in het kader van crisismanagement in de voedingstuinbouw. In deze rol is kennis van statistische bronnen en de sector noodzakelijk ter ondersteuning hiervan, zoals tijdens de EHEC crisis is gebleken. - Het imago van de tuinbouwsector speelt op diverse fronten een belangrijke rol, ook in diverse projecten die in het kader van T&U zijn ingediend. Centrale monitoring van het imago betekent eenduidigheid en efficiency. Het belang van sectorstatistieken is evident. Een centrale aanpak voor het verzamelen, bewerken, analyseren en ontsluiten van sectorstatistieken heeft de voorkeur uit oogpunt van eenduidigheid en efficiency. Doelstelling De doelstelling van het project sectorstatistiek Nederlandse Tuinbouw is het verzamelen, bewerken, analyseren en ontsluiten van kwantitatieve informatie op gebied van productie, arbeidsmarkt, export, import, consumptie en imago ter ondersteuning van beleidsmatige vraagstukken in de tuinbouwsector. De nadruk ligt op macro-economische informatie die strategisch wordt gebruikt. Uitwerking Onderwerpen die in de sectorstatistiek Nederlandse Tuinbouw aan bod komen zijn: productie, import, export, consumptie, arbeidsmarkt en imago. In principe wordt gebruikt gemaakt van bestaande nationale en internationale bronnen. Incidenteel kan, op verzoek van sectoren, specifieke informatie worden aangekocht. Informatie wordt verzameld op niveau van totaal tuinbouwsector, voedingstuinbouw, sierteelt en de onderliggende sectoren bloemisterij, boomkwekerij, bloembollen, hoveniers, (glas) groenten, fruit en champignons. Informatie over Nederland en de belangrijkste afzetlanden staat centraal in het project, maar ook informatie over de belangrijkste concurrenten kan, op verzoek, worden toegevoegd aan het project. Hierna worden de bronnen beschreven die in het project betrokken worden, Productie - Arealen en productiehoeveelheden zijn beschikbaar via het CBS, Eurostat, de nationale statistiekbureaus van een aantal landen en de FAO. Deze gegevensbronnen zijn doorgaans gratis maar niet altijd eenduidig en toegesneden op de Nederlandse productdefinities. Selectie en bewerking van deze informatie is daarom absoluut noodzakelijk. - Voor de fruitteelt wordt op verzoek van de sector informatie verzameld voor de oogstraming appelen en peren. Deze informatie is nodig in het kader van het Europese Prognosfruit waar alle Europese landen inzicht geven in oogstverwachtingen. In het
3 / 6 4 oktober 2012 verlengde hiervan wordt gedurende het seizoen, op basis van informatie die telers en handelaren verstrekken, een maandelijkse voorraadraming opgesteld. - Voor de sierteelt zijn Nederlandse areaalgegevens beschikbaar via het CBS en voor de bloembollen via de BKD. Andere landen dan Nederland publiceren nauwelijks areaalgegevens. AIPH publiceert in het jaarboek de areaal- en productiegegevens van een groot aantal landen. Deze informatie is niet volledig en up-to-date. - Op verzoek van en voor rekening van organisaties in de sector kan informatie over de tuinbouw in belangrijke concurrerende productielanden worden aangekocht. Afgelopen jaren is regelmatig informatie gekocht over de concurrentiepositie van de Spaanse glastuinbouw. Kosten ca. 10.000 per jaar. Import en export - Exportgegevens (alleen volume, geen waarde) voor verse groente en fruit van Nederlandse oorsprong zijn beschikbaar via het KCB. Tot 2012 werd deze informatie door het PT aangekocht voor 110.000 per jaar. De gegevens zijn snel beschikbaar, gedetailleerd (paprika naar kleur, tomaat naar segment, appels & peren naar ras) en zowel per week, per maand als per jaar. Frugi Venta en DPA hebben aangegeven deze informatie beschikbaar te willen houden voor de sector. Omdat het KCB voor de aanlevering van de exportinformatie door de bedrijven steeds meer gebruikt maakt van digitale aanlevering kunnen de kosten worden beperkt tot ca. 75.0000 per jaar. - Export- en importgegevens van groente en fruit (zowel vers als verwerkt, zowel volume als waarde) zijn via Eurostat leverbaar voor alle EU-landen. Deze gegevens zijn er per maand en per jaar. Ze komen later beschikbaar dan de KCB cijfers en zijn minder gedetailleerd. Eurostat heeft ook voor sierteeltproducten een handelsstatistiek met (beperkte) detaillering. Een abonnement kost 250 per jaar. - UNComtrade biedt import en exportcijfers voor alle landen. Deze gegevens, zowel voor voedingstuinbouw als sierteelt, zijn alleen per jaar beschikbaar en minder volledig dan Eurostat. - De exportcijfers boomkwekerij en bloembollen werden tot 2012 verzameld door het PT. In de toekomst zal gebruik moeten worden gemaakt van de CBS cijfers die minder gedetailleerd en later beschikbaar zijn. IBulb overweegt om zelf exportinformatie te verzamelen over de export en binnenlandse markt voor bloembollen. - Het HBAG bloemen en planten heeft een eigen statistiek over de export van sierteeltproducten. Deze is niet gedetailleerd (slechts 2 producten: bloemen en potplanten). In het verlengde van de statistiek wordt ook zogenaamde debiteuren informatie gegenereerd. De bloemisterijsector wil deze informatie absoluut behouden, eventueel op basis van een verordening van het PT. Kosten zijn niet inzichtelijk! Consumptie - Informatie over consumptie en verbruik is, wat betreft publieke bronnen, uitsluitend beschikbaar op hoofdlijnen. Daar waar grijze vlekken ontstaan of beperkte verdieping noodzakelijk is kan, op verzoek van de sector, informatie worden aangekocht. (bijvoorbeeld GFK jaarcijfers, kosten voor Nederland en Duitsland ca. 12.000).
4 / 6 4 oktober 2012 - Voor bloemen en planten wordt consumentenonderzoek vanaf 2013 uitgevoerd door BBH/Flora Holland. Top-line informatie over consumptie bloemen en planten zou door BBH/FloraHolland beschikbaar kunnen worden gesteld voor de sectorstatistiek Nederlandse Tuinbouw. Overleg hierover moet nog plaatsvinden. - Informatie over de consumptie van groenten en fruit is afkomstig uit de g+f monitor die in Nederland en Duitsland wordt uitgevoerd. Deze monitor is, met een positief advies van het ondernemingenplatform, opgenomen in het programma voeding en gezondheid 2013 van het PT. Arbeidsmarktmonitor - De tuinbouwsector wil continu beschikken over kwalitatieve en kwantitatieve informatie over vraag en aanbod op de arbeidsmarkt. Dit levert inzicht in trends, waaronder inzicht in de aansluiting tussen beroepsonderwijs en het bedrijfsleven en met deze informatie in de hand kan de sector komen tot visie en scenario-ontwikkeling opdat uiteindelijk voldoende mensen kiezen voor een gerichte opleiding en werken in de tuinbouw. In 2013 is de monitor opgenomen in het programma arbeid van het PT. De intentie is om de arbeidsmarktmonitor in samenwerking met de andere productschappen te verbreden naar de totale land- en tuinbouw. Imago - Het imago van Nederland en producten uit Nederland speelt een rol bij het creëren van een voorkeurspositie bij de consument. Inzicht in de imagobepalende factoren en de invloed daarvan geeft de mogelijkheid om gericht instrumenten in te zetten en activiteiten te ontplooien. In diverse afzetbevorderende projecten die in het kader van T&U zijn ingediend is beïnvloeding van het imago (bv. Holland Branding) als doelstelling opgenomen. Voor sectoren en productgroepen die hier belangstelling voor hebben kan de Holland Imago Monitor (HIM) door het PT worden uitgevoerd. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de technische infrastructuur die ook voor de g+f monitor wordt gebruikt. In eerste instantie wordt gedacht aan Nederland en Duitsland waarbij het ene jaar in Nederland wordt gemeten en het andere jaar in Duitsland. In samenwerking met de Productschappen en andere relevante partijen kan deze monitor worden verbreed naar andere sectoren. Kosten De werkzaamheden voor het project sectorstatistiek Nederlandse tuinbouw bestaan uit: - het verzamelen en verwerken van gegevens die van belang zijn voor een goed begrip van de markt voor tuinbouwproducten in Nederland en het buitenland. - Voor het verzamelen, verwerken en beheren van statistische informatie is een efficiënt geautomatiseerd systeem nodig. - het maken van analyses, standaardoverzichten en rapporten op basis van deze informatie. - het beantwoorden van vragen over marktgerelateerde onderwerpen.
5 / 6 4 oktober 2012 Veel informatie is beschikbaar via bestaande bronnen. Een centrale aanpak biedt zonder meer voordelen wat betreft eenduidigheid en efficiency. De kosten die gepaard gaan met de centrale aanpak bestaan uit organisatiekosten en de kosten voor de aankoop van data. Organisatiekosten De organisatiekosten bestaan uit de onderdelen arbeid en ICT. Om sectorstatistieken centraal uit te kunnen voeren zijn de volgende functies nodig: databasebeheerder/ontwikkelaar, marktanalist en onderzoeker. De taak van de databasebeheerder/ontwikkelaar is, naast het beantwoorden van vragen en het maken van standaardoverzichten, het beheer van de automatiseringsomgeving die nodig is om de gegevens uit de verschillende bronnen te verwerken en te analyseren. De taak van de marktanalist is het zicht te houden op de markt van tuinbouwproducten, het maken van analyses, rapporten en overzichten en het beantwoorden van ad-hoc vragen. De onderzoeker is verantwoordelijk voor de g+f monitor,de arbeidsmarktmonitor en de HIM. In totaal gaat het hierbij om ca 3 fte. De ICT component bevat met name de software om data te bewerken, op te slaan en te ontsluiten. Het ligt voor de hand dat voor het project sectorstatistiek Nederlandse Tuinbouw de software en systemen gebruikt worden die nu bij het PT voor handen zijn o.a. Micro Strategy en Marketing Tracker. Op de korte termijn zijn beide systemen noodzakelijk; Micro Strategy voor de toekomst en Marketing Tracker om historische data te kunnen ontsluiten. Als alle noodzakelijke data in Micro Strategy beschikbaar is, kan Marketing Tracker worden uitgefaseerd. Micro Strategy heeft als voordeel dat PT het gebruik door bedrijven in de tuinbouwsector heeft afgekocht met een algemene gebruikerslicentie. Daarnaast wordt ook het bloemen- en plantenpanel en het bloemistenpanel die door BBH/FloraHolland zijn overgenomen van het PT, verwerkt en ontsloten via Micro Strategy. BBH/FloraHolland kunnen meeliften op de software en infrastructuur die het PT eventueel gaat voortzetten zonder hiervoor veel extra kosten te hoeven maken. De hardware die nu gebruikt wordt voor Micro Strategy is nog niet afgeschreven en kan nog een aantal jaar worden ingezet voor de sectorstatistiek Nederlandse Tuinbouw. Kosten voor aankoop data De kosten voor de aankoop van data zijn afhankelijk van de bronnen die worden ingezet en de extra wensen die bepaalde sectoren hebben. Hierna wordt een indicatie gegeven voor de jaarlijkse organisatiekosten en de kosten voor aankoop van data. De organisatiekosten zijn onderdeel van de PT uitvoeringskosten en komen ten laste van de algemene heffing. De kosten voor aankoop van data komen ten laste van de betreffende sectoren (en bestemmingsfondsen) en zijn deels (g+f monitor en arbeidsmarktmonitor) opgenomen in de PT programma s Voeding & Gezondheid en Arbeid.
6 / 6 4 oktober 2012 Onderdeel Specificatie Kosten/ jaar Organisatiekosten Arbeid Ca. 3 fte 1 240.000 ICT Micro Strategy - onderhoud 10.000 Marketing Tracker - onderhoud 2.400 Overige software 3.500 Hardware 2 - Kosten aankoop data Productie Oogst-/voorraadraming appel/peer 3 20.000 Concurrentie productielanden 4 pm Arbeidsmarktmonitor (tuinbouw) 5 92.200 Import/export KCB (g+f vers NL) 6 75.000 Eurostat 250 HBAG (bloemen en planten) 7 pm Consumptie G+F monitor (NL/D) 8 116.200 GFK jaarcijfers (NL/D) 18.000 Bloemen en planten panel 9 pm Imago Imago 10 15.000 1 De intentie is dat 3 fte wordt ingevuld door de huidige medewerkers van SMT/PT. 2 Bestaande hardware kan nog 1-2 jaar worden gebruikt 3 Op verzoek van NFO en DPA opgenomen,kosten ten laste van de fruitteelt/handel 4 Op verzoek van sectoren of productgroepen, wordt doorbelast naar aanvrager 5 Out of pocket kosten van de Arbeidsmarktmonitor zijn opgenomen in programma Arbeid 2013 van het PT. 6 Offerte KCB voor de exportinformatie Nederlandse verse groenten en fruit 7 Wordt uitgevoerd door en voor rekening van HBAG bloemen en planten 8 Out of pocket kosten van de Groenten en Fruit Monitor NL en D zijn opgenomen in programma V&G 2013 van het PT 9 Meting in kernlanden, beschikbaarheid is afhankelijk van beleid FH/BBH in deze 10 1000 respondenten per land. Meting in NL en D, eventueel jaar op jaar af.. Toekomstige samenwerking Het belang van sectorstatistieken wordt door diverse organisaties nadrukkelijk onderstreept. Dit geldt niet alleen voor de tuinbouwsector maar ook voor andere sectoren die via de betreffende productschappen marktinformatie verzamelen, bewerken en ontsluiten. Wanneer de productschappen in de toekomst zijn samengevoegd in een centrale organisatie zou een geïntegreerd cluster sectorstatistiek deze functie op een efficiënte en effectieve manier kunnen uitvoeren. De Sectorcommissies wordt gevraagd positief te adviseren aan het bestuur over het door PT uitvoeren van sectorstatistiek Nederlandse tuinbouw.