Kansen/knelpunten mestverwerking en -afzet Themadag mestverwerking en afzet Brugge, 29 november 2013 Bert Bohnen BB - Studiedienst
Inleiding Situatie mestgebruik Situatie mestverwerking Balans Vlaanderen Toekomstvisie 2
Evolutie van het mestaanbod in Vlaanderen sinds 2000 (in miljoen kg N) 3
Evolutie van de maximale afzetruimte, het gebruik en het gecorrigeerd gebruik (afgetopt op de bemestingsnormen) in Vlaanderen (in miljoen kg N), samen met de evolutie van de acceptatiegraad voor stikstof, gemiddeld voor Vlaanderen en voor de provincie West-Vlaanderen 4
Operationele mestverwerkingsinstallaties in Vlaanderen Bron: VCM-enquête 2012 5
Evolutie van de toegekende mestverwerkingscertificaten voor verwerking en export van pluimvee- en niet-pluimveemest in Vlaanderen (periode 2007 2012) 6
Hoeveelheden dierlijke en andere meststoffen getransporteerd per week in 2012, voor een aantal belangrijke transportstromen (in miljoen kg N) 7
Vlaamse mestbalans in 2012 (in miljoen kg N en miljoen kg P 2 O 5 ) 8
Toekomstvisie Gebruiksnormen Kaderrichtlijn water Kunstmestgebruik Nutriëntenrecuperatie 9
Vragen & antwoord 10
Transport van ruwe en verwerkte mest Themadag Van stal tot akker, Brugge 29/11/2013
Inhoud Vlaams Coördinatiecentrum Mestverwerking Productie, afzet en verwerking van mest in VL Export mest uit VL: bestemmingen Wetgevend kader export mest
Vlaams Coördinatiecentrum Mestverwerking Organisatie Onafhankelijk samenwerkingsverband en intermediair tussen overheid en mestverwerkingssector Doelstellingen VCM Overlegplatform tussen overheid en sector Beleidsondersteunend werk Kenniscentrum en aanspreekpunt met betrekking tot mestverwerking en nutriëntenvalorisatie Onafhankelijk eerstelijnsadvies
Vlaams Coördinatiecentrum Mestverwerking Brede platformwerking met 28 leden A-leden B-leden
Productie, afzet en verwerking van mest in Vlaanderen N (miljoen kg) P 2 O 5 (miljoen kg) Netto-productie a 158,9 60,7 Mestverwerking b 26,3 13,6 Bronnen: a Voortgangsrapport Mestbank 2012 (cijfers 2011), b VCM enquête 2011 Mestdecreet: mestverwerkingsplicht Mestverwerking: nutriënten (N en P) komen niet op Vlaamse landbouwgrond Export van ruwe mest Behandeling tot exportwaardig eindproduct en afzet buiten VL Behandeling voor afzet in tuinen, parken plantsoenen Omzetting van N tot N 2 -gas Omzetting naar kunstmeststof
Export mest uit Vlaanderen: bestemmingen Totale hoeveelheid geëxporteerde mest uit Vlaanderen in 2012: 1.603.033 ton (= 25.779.933 kg N) (bron: VLM Mestbank 2013) Bestemmingen geëxporteerde mest: 5% 2% FRANKRIJK 43% 50% NEDERLAND DUITSLAND ANDERE
Export mest uit Vlaanderen: aandeel ruwe mest en verwerkte mest Relatief aandeel van de export van ruwe of verwerkte mest per bestemming in 2012 (bron: VLM Mestbank 2013) 100% 90% 80% 70% 60% 72% 63% 78% 54% 66% 50% 40% VERWERKING RUW 30% 20% 10% 28% 37% 22% 46% 34% 0%
Wetgevend kader export mest Export Frankrijk Export Duitsland Export Nederland
Export naar Frankrijk Belangrijkste exportbestemming voor Vlaanderen Ruwe pluimvee- of paardenmest Naar landbouwgrond of 1069/2009 erkende installaties Invoertoestemming Fr nodig Voldoen aan NFU normering: Mestafzetdocument (MAD) van Mestbank + goedgekeurd formulier Aanvraag om dierlijke mest uit te voeren Aanmelding in Traces Indien pluimveemest: gezondheidsverklaring FAVV Indien paardenmest: handelsdocument Eindproducten mestverwerking mits hygiënisatie (min 1 u aan 70 C) Afkomstig van 1069/2009 erkende installaties Geen invoertoestemming Fr nodig (verordening 749/2011) Andere landen: wel toestemming nodig van land van bestemming Voldoen aan NFU normering: Mestafzetdocument Mestbank + aanmelding transport in MTIL Aanmelding in Traces Handelsdocument
Export naar Duitsland Ruwe pluimvee- of paardenmest Invoertoestemming 'Tierseuchenrechtliche Genehmigung' van Ministerium für Umwelt und Verbraucherschutz adhv het formulier Aanvraag om toestemming voor de verzending van dierlijke bijproducten naar een andere lidstaat Mestafzetdocument van VLM-Mestbank Goedgekeurd formulier Aanvraag om dierlijke mest uit te voeren Aanmelding in Traces Indien pluimveemest: gezondheidsverklaring FAVV Indien paardenmest: handelsdocument Eindproducten mestverwerking mits hygiënisatie (min 1u aan 70 C) Van 1069/2009 erkende installaties Mestafzetdocument VLM-Mestbank Handelsdocument
Export naar Nederland Ruwe pluimvee- of paardenmest Invoertoestemming van Voedsel en Waren Autoriteit (VWA) aan de hand van het formulier Aanvraag om toestemming voor de verzending van dierlijke bijproducten naar een andere lidstaat Mestafzetdocument van VLM-Mestbank Goedgekeurd formulier Aanvraag om dierlijke mest uit te voeren Aanmelding in Traces en Gezondheidscertificaat (FAVV) Eindproducten mestverwerking mits hygiënisatie (min 1u aan 70 C) Procedure idem Duitsland
Export ruwe varkensmest Ook export van ruwe varkensmest Vlaanderen naar Zeeland voor uitrijden op land van derden mogelijk Bovenop de mogelijkheid voor Vlaams-Nederlandse grensoverschrijdende veeteeltbedrijven (uitrijden ruwe varkensmest op eigen landbouwgronden) Zeeland als akkerbouwregio is vragende partij voor ruwe varkensmest Sanitaire toestemming van zowel het land van bestemming (Nederland) als het land van verzending (België)
Export ruwe varkensmest 13 9/12/2013
Export ruwe varkensmest PROCEDURE Invoertoestemming van Voedsel en Waren Autoriteit (VWA) aan de hand van het formulier Aanvraag om toestemming voor de verzending van dierlijke bijproducten naar een andere lidstaat, (EG 1069/2009) Toelating van het FAVV (jaarlijkse toestemming) Goedgekeurd formulier Aanvraag om dierlijke mest uit te voeren van VLM-Mestbank Mestafzetdocument van VLM-Mestbank Aanmelding in Traces en Gezondheidscertificaat (afgeleverd door het FAVV)
Export VlZeeland: ruwe varkensmest voor uitrijden op land van derden Export NlVl: ruwe mest voor verwerking 15 9/12/2013
Bedankt voor uw aandacht! Emilie Snauwaert Adviseur VCM Tel.: 050/ 407 204 Emilie.snauwaert@vcm-mestverwerking.be www.vcm-mestverwerking.be
Van stal tot akker Workshop Mestverwerking & -afzet 29-11-2013 Prof. E. Meers Toegepaste Milieutechnologie & -chemie in Agro-industrie
Onderzoeksdomein: Milieuchemie & -technologie voor de agro-industrie Mest- & digestaatverwerking Behandeling van afvalwater tot herbruikbaar Milieu Effect Rapportage Afvalwaterzuivering Waterhergebruik Van onderzoek tot toepassing
Onderzoeksdomein: Milieuchemie & -technologie voor de agro-industrie Nutriënt recuperatie uit nevenstromen van landbouw & voedingsindustrie Teelt van biomassa op verontreinigde & marginale gronden Biogas als sleuteltechnologie voor optimalisatie van nutriënt en energiecycli Nutrient recuperatie Energieteelt op verontreinigde grond
Uit projectaanvraag EU-FP7-INEMAD (Eng.)
Bioraffinage met vergisting : mineraal extractie uit mest & afval
Test plant: sla Zoutgevoelige teelt Teeltbehoefte (N-P2O5-K20) : 210-125-240 kg/ha Labo & volle veldbeoordeling Geteste producten : - Struviet (P-bemester) - Dunne fractie digestaat (NK) - Spuiwater luchtwasser (N) - Effluent van rietvelden (K)
(1) Minerale startmest (2) Dierlijke mest (3) Kunstmest (4) Spuiwater luchtwassing (5) Mengsel dunne fractie mest & digestaat (6) Digestaat (7) Dunne fractie digestaat (1) Minerale startmest (2) Dierlijke mest (3) Kunstmest (4) Spuiwater luchtwassing (5) Mengsel dunne fractie mest & digestaat (6) Digestaat (7) Dunne fractie digestaat (8) Dunne fractie varkensmest (9) Varkensurine (stal met gescheiden inzameling) NutriCycle pag. 8
NutriCycle
Jan Wijnen, ZLTO Dit project wordt medegefinancierd door Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland Brugge, 29 november 2013
Mineralen op Maat Indeling presentatie: Het project Mineralen op Maat Filmpje Situatie in Nederland In welke gewassen en stadia? Kansen en knelpunten kunstmestvervangers
Mineralen op Maat Doelstelling project: Het stimuleren van het gebruik en de emissiearme toepassing van nieuwe kunstmestvervangers uit dierlijke mest in de plantaardige sectoren en rundveehouderij
Mineralen op Maat Onderdelen project 2012-2014: 90 Velddemonstraties 32 Excursies bij mestverwerkingsinstallaties 90 Winterbijeenkomsten voor studiegroepen Projectleiding: ZLTO
Situatie in Nederland Mineralenconcentraat Pilot Regelgeving Spuiwater Regelgeving
Producenten in de pilot 9 1 7 10 1. Poels VOF Meerlo 2. Van Heugten Nederweert 3. Kumac Deurne 4. Reniers Wintelre 5. Kempfarm Leunen 6. Mts. Vermue Winsum 7. t Haantje Enschede 8. Houbraken Bergeijk 9. Verkooyen Langeweg 10. Dankers Borgercomp.
Samenstelling MC Producent N P 2 O 5 K 2 O Kumac 8,0 < 0,1 10,0 Houbraken 8,5 0,6 9,0 Reniers 8,5 0,5 9,0 Van Heugten 5,8 0,2 5,5 Verkooijen 7,5 0,1 9,0
Samenstelling dikke fractie Stikstof 12 kg N Fosfaat 18-20 kg P 2 O 5 Kali 5 kg K D.s. 33-34 % Gehaltes producent Houbraken
Regelgeving Mineralenconcentraat Als kunstmestvervanger mestcode 120 wc 100% Als dunne fractie mestcode 41 wc 80% Mineralenconcentraat Apart uitrijden met geschikte apparatuur Mengen met drijfmest in silo Elke vracht wegen en bemonsteren
Regelgeving Mineralenconcentraat Uitrijdperioden voor dierlijke meststoffen in acht nemen Emissiearm aanwenden Gebruik MC binnen de pilot (10 producenten, 10.000 ha) Schriftelijke overeenkomst met erkende producent
Regelgeving Spuiwater Meststof met lage tot neutrale ph Bevat ammonium stikstof (NH 4+ ) Bevat gemiddeld 30-40 kg stikstof/ton Bevat gemiddeld 70-90 kg zwavel/ton
Opslag en mengen spuiwater Spuiwater uit een chemische en een biologische luchtwasser mag u niet mengen Het mag dan ook niet in de mestkelder worden geloosd Bij het mengen van spuiwater uit een chemische luchtwasser met dierlijke mest komt het giftige gas di-waterstofsulfide vrij Bron: DR-Loket
De plaats van MC en Spuiwater
Welke gewassen en stadia?
Toepassing in aardappelen Bouwlandbemester: MC 12-15 m 3 /ha Spuiwater: met frezen direct inwerken (1 m 3 /ha) Na opkomst MC 5-8 m 3 /ha
Toepassing in maïs Bouwlandbemester MC 10-20 m 3 /ha Na opkomst MC 5-8 m 3 /ha
Toepassing in maïs
Toepassing in granen Tweede gift MC 12 m 3 /ha
Toepassing groenbemesters Bladrammenas en gele mosterd 7 m 3 mineralenconcentraat/ha
Toepassing op grasland Zodenbemester Grasland MC gemengd uitgereden met drijfmest
Toepassing op grasland Duport Liquiliser spaakwielbemester (12 meter) Spuiwater 800-2000 liter/ha Op grasland en (tuin)bouwland
Toepassing op grasland Zodenbemester-PPL Combinatie drijfmest / spuiwater
Kansen KMV s Bij minder kunstmest minder CO2-gebruik Met MC minder water, dus minder transportbewegingen Met MC meer mogelijkheden voor vaste mest/compost in najaar, o.s. voorziening Opwaarderen MC en spuiwater; nog geconcentreerder, dus minder m3/ha Lagere kosten kunstmest akkerbouwer Lagere afzetkosten mest veehouders
Knelpunten KMV s Kosten bemesting akkerbouwer zijn hoger dan onbewerkte dierlijke mest Te weinig P in MC voor basisbemesting aardappelen Aangepaste machines voor kleine hoeveelheden (< 12 m3/ha) Prijs kunstmest - prijs KMV s Gehaltes nog relatief breed Spuiwater verzurend en agressief voor apparatuur Werking: gelijk aan KAS??
Zijn er nog inhoudelijke vragen?