BIJLAGE BIJ HET NIEUWSBLAD 30 oktober 2014 Afscheid nemen LIEVEN GOUWY De rol van een begrafenisondernemer p. 3 Kerkelijke versus burgerlijke uitvaart p. 5 Hoe een overlijdensverzekering kiezen? p. 7 Tips om erfenisruzies te voorkomen p. 10 COMMERCIËLE BIJLAGE, VALT NIET ONDER DE VERANTWOORDELIJKHEID VAN DE REDACTIE - EDITIE WEST-VLAANDEREN
2 Allerheiligenbijlage Donderdag 30 oktober 2014 Afscheid nemen Timmerman bvba uitvaartcentrum ceremoniebedrijf RoUWcentRUm - funerarium DepooRteR 9 Izegem 9 BURg. VanDenBogaeRDelaan 27 8870 Izegem tel. 051 31 56 67 051 30 31 33 fax 051 30 87 67 AULA VOOR ALLE AFSCHEIDSPLECHTIGHEDEN Loppem I Sint-Michiels I Oostkamp www.timmermanbvba.be steeds bereikbaar 050/ 82 40 48 Rouwcentrum Depoorter heeft meer dan 50 jaar ervaring. We zijn gekend voor onze correcte afspraken en scherpe prijzen. In het rouwcentrum met aula heerst een rustige sfeer waar U persoonlijk ontvangen wordt, dit zowel tijdens de openingsuren of na afspraak. We begeleiden mensen naar een waardig afscheid... www.begrafenissendepoorter.be Rouwcentrum Jim RAES Uitvaartzorg voor mensen... door mensen... Slachtersstraat 23 - Oostende tel: 059 / 330 007 gsm: 0474 / 205 600 Vanaf 1 december beschikken wij ook over een aula en een polyvalente zaal met naam Hoeve Wielewaal. Begrafenissen Geers Kortrijk & Kuurne Tel. 056 22 08 83 Wellingstraat113,8730Beernem Beernemstraat59, 8750 Wingene T050 78 86 33 paul.deruddere@telenet.be www.uitvaartderuddere.be
Allerheiligenbijlage Donderdag 30 oktober 2014 3 De vakmannen van de dood Een goede begrafenisondernemer is een stille kracht die de familie bijstaat en helpt, ruimte laat voor eigen initiatief en duidelijk communiceert over afspraken, keuzes en kosten. Nadat de dood door een arts is vastgesteld, is het zaak snel een begrafenisondernemer te contacteren. Vooruitziende mensen nemen lang voor hun dood hun voorzorgen en duiden in hun wilsbeschikking een begrafenisaannemer of toch minstens een vertrouwenspersoon aan. Meestal is die laatste een familielid dat dicht bij de overledene stond en goed op de hoogte is van diens laatste wensen in verband met de uitvaart. Maar vaak moet de familie zelf nog een begrafenisondernemer kiezen. Gewoonlijk gebeurt dat op basis van goede eerdere ervaringen van vrienden of familieleden. Kies bij voorkeur voor een begrafenisondernemer die lid is van de beroepsvereniging NFBBB (Nationale Federatie van Beroepsverenigingen & Syndicale Kamers van Aannemers van Begrafenissen van België). Die is verplicht zich aan de deontologische code van de vereniging te houden Vakman Een goede begrafenisondernemer is een ervaren vakman die zich ten dienste stelt van de familie. De begrafenisondernemer kan u dankzij zijn ervaring heel veel werk uit de handen nemen, maar volg daarbij altijd uw eigen gevoel. Het maakt deel uit van het rouwproces dat u zelf actief meewerkt aan de voorbereidingen van de uitvaart. Al zullen weinigen er bezwaar tegen hebben dat de begrafenisondernemer zorgt voor de administratieve verplichtingen, zoals het aangeven van het overlijden. Een van de eerste beslissingen die de familie moet nemen gesteld dat de overledene die keuze niet zelf heeft vastgelegd is bepalen wat er met het lichaam zal gebeuren: cremeren of begraven? En kiezen we voor een dienst binnen of buiten de kerk? De begrafenisondernemer zal u ook laten bepalen hoe de overledene moet worden opgebaard. Terwijl dat vroeger heel gewoon was en vervolgens een paar decennia not done, doen mensen het tegenwoordig opnieuw: een dierbare thuis laten opbaren. Vindt u dat macaber of onpraktisch, dan kan u het lichaam ook in een mortuarium of rouwcentrum laten opbaren. Vrienden en familie kunnen daar dan een laatste groet brengen. Thuis kunt u er zelfs voor kiezen om eigenhandig de overledene af te leggen en op te baren, of dat door het personeel van de begrafenisondernemer te laten doen. Afspraken Niet onbelangrijk: tijdens de eerste ontmoeting met de begrafenisondernemer zal hij een kostenraming maken. Door punt per punt de opties te doorlopen maak je de uitvaart zo duur als u zelf wilt. Reken daarbij op een bedrag tussen de 3.000 en 5.000 euro, dat in principe uit de nalatenschap komt, of via een uitvaartverzekering wordt betaald. Een goede begrafenisondernemer zorgt voor duidelijkheid: u weet exact wat u betaalt en welke diensten daar precies voor worden geboden. De offerte staat op papier en bij het betalen van een voorschot krijgt u daar een bewijs van. Voor het drukwerk kan worden gestart, dient u met de hulp van een begrafenisondernemer een locatie en een tijdstip voor de uitvaart te kiezen. Wordt het de parochiekerk, het lokale crematorium of een aula bij de begrafenisondernemer zelf? Wanneer die knoop is doorgehakt, kan de begrafenisondernemer u helpen met standaardbrieven en -formuleringen bij het opstellen van het rouwbericht en het doodsprentje. Maar niets belet u om daar een persoonlijke touch aan te geven. De begrafenisondernemer moet tenslotte al vrij snel in grote De voorbereidingen van de uitvaart maken deel uit van het rouwproces lijnen weten hoe de uitvaart zal verlopen. Moeten er bloemen zijn in de kerk of de aula? Hoeveel mensen worden er uitgenodigd voor de koffietafel? Gebeurt de asverstrooiing in intieme kring of net niet? Schrijden Voor, tijdens en na de afscheidsplechtigheid speelt de begrafenisondernemer zijn meest zichtbare rol. In een plechtig kostuum dirigeert hij de rouwenden naar de familie, waar ze een laatste groet kunnen brengen en kunnen condoleren. Hij zorgt ervoor dat er plaatsen voor de familie zijn voorbehouden en als het om een kerkelijke begrafenis gaat geeft hij het goede voorbeeld wanneer er moet worden rechtgestaan of gezeten. Ook bij de koffietafel blijft de uitvaartondernemer dikwijls aanwezig om alles in goede banen te blijven leiden. Bij de meest klassieke begrafenisvorm vergezelt hij de rouwstoet naar het graf, waar een allerlaatste groet kan worden gebracht. Maar hij zal met een even uitgestreken gezicht en met plechtige tred een urne met asse uitstrooien op de strooiweide. Dag in dag uit met de dood geconfronteerd worden, het is geen evident beroep. Maar de dankbaarheid van de families over een perfect verlopen afscheid maakt veel goed. Alle diensten mogelijk in onze eigentijdse aula Wij zijn 7/7 dagen bereikbaar Bruggestraat 112, 8480 Eernegem 059 29 95 30 Steenstraat 1, 8211 Aartrijke 050 20 10 26 www.allemeerschuitvaartcentrum.be
4 Allerheiligenbijlage Donderdag 30 oktober 2014 Afscheid nemen Begrafenissen - crematies - uitvaartverzekeringen persoonlijke dienstverlening bijstand voor, tijdens en na het overlijden 050 27 74 31 adres Kortrijksestraat 488 8020 Ruddervoorde 050 27 74 31 050 27 54 61 couffez@dela.be www.uitvaartcentrum-couffez.be BER EIKBA AR 7/7 24/24 Dirk Van Nieuwkerke RUIME AULA 24 U.- BEGROETINGSKAMERS SALON KOFFIETAFELS ROUWMAALTIJDEN Aardenburgkalseide 296 9990 Maldegem Tel. +32 50 71 40 50 Fax +32 50 50 09 47 www.denachtzon.be UITVAARTCENTRUM DEMUYS Funerarium, Aula, Winkel 057338125 (steeds bereikbaar ) Duinkerkestraat 143-8970 Poperinge www.demuys.be AFLWB00A
Allerheiligenbijlage Donderdag 30 oktober 2014 5 Het afscheid fotostudiodegrove Vroeger was de keuze gemakkelijk: de hoogmis of de vroegmis? Vandaag is het gamma aan afscheidsplechtigheden heel wat breder. De tijd dat iedereen zijn afscheidsplechtigheid in de kerk hield, is voorbij. Maar toch wordt nog altijd driekwart van de Belgen met een kerkelijke uitvaartdienst ten grave gedragen. Volgens het laatst beschikbare Rapport Kerkpraktijk kiezen 63,4 procent van de Belgen voor een kerkelijke uitvaart. In Vlaanderen is het overwicht groter, met 70,9 procent kerkelijke uitvaartdiensten. In het Brussels gewest is een kerkelijke (dat wil zeggen: rooms-katholieke) begrafenis met 30,8 procent de uitzondering geworden. Absolute koplopers van de kerkelijke uitvaart zijn de Limburgers, met 84 procent, gevolgd door West- en Oost-Vlaanderen. Achter die cijfers gaat heel wat diversiteit schuil. Naargelang de inschikkelijkheid van de priester en de creativiteit van de familie kunnen plechtigheden in de kerk een heel persoonlijk karakter krijgen, met getuigenissen van familie en vrienden, muziek (al dan niet live) en aangepaste rituelen. Maar ook een klassieke mis waarin de familie geen woord spreekt, net als allerlei tussenvormen, zijn mogelijk, weliswaar afhankelijk van de flexibiliteit of behoudsgezindheid van de lokale priester. Ondanks haar aanvankelijk verzet, is de kerk sinds 1963 niet meer gekant tegen crematie, en dat laat zich ook merken in de cijfers. De cijfers voor cremeren gaan in Vlaanderen en Wallonië voortdurend in stijgende lijn. Waar in 2000 40 procent van de overleden Vlamingen werd gecremeerd en 19 procent van de overleden inwoners van het Waalse gewest, waren dat er in 2013 al respectievelijk 63 procent en 38 procent. Driekwart van de Vlamingen kiest dus voor crematie. Burgerlijke uitvaart Bij een burgerlijke uitvaart, die de voorkeur wegdraagt van Driekwart van de Vlamingen kiest voor crematie niet-gelovige mensen, zijn de mogelijkheden voor een eigen ritueel in principe groter dan in de kerk, maar dat wil daarom nog niet zeggen dat het per definitie een heel persoonlijk gebeuren wordt. Net als priesters beschikken medewerkers van crematoria en vrijzinnige voorgangers over een standaardrepertorium. Als de familie niet voor voldoende input zorgt met informatie over de overledene, of eigen teksten en muziek, kan elke uitvaart kil en onpersoonlijk overkomen. Carla Rosseels, de schrijfster van boeken als Rituelen vandaag en Afscheid. Gids bij overlijden pleit in dat laatste boek nadrukkelijk voor eigen inbreng in het uitvaartritueel, als wezenlijk deel van het rouwproces. Sommige families slagen erin om op minder dan een week tijd een pakkende en zelfs memorabele plechtigheid in mekaar te boksen, met ontroerende getuigenissen van kinderen en kleinkinderen, en live lievelingsmuziek van de overledene, maar niet iedereen heeft daarvoor de tijd of het talent. In zo n situatie kan een priester, een pastoraal medewerker, een vrijzinnig voorganger of een creamatoriummedewerker een mooie rol spelen om toch in overleg met de familie op zoek te gaan naar een persoonlijke touch. Islamitische begrafenis Veel moslims kiezen vandaag nog voor repatriëring van de overledene voor een begrafenis in het land van herkomst. Meer en meer gemeenten doen kleine aanpassingen op hun begraafplaats en in hun reglementen om ook bij ons begrafenissen volgens islamitisch ritueel mogelijk te maken. Een van de belangrijke wettelijke stappen daartoe werd tien jaar geleden gezet: vanaf 2004 is begraven in een lijkwade of kaftan toegestaan. Moslims geven immers de voorkeur aan een eenvoudige katoenen lijkwade en wensen niet in een kist begraven te worden. Andere verschillen zijn dat moslims op een begraafplaats op een apart perk wensen te rusten en dat het hoofd van de overledene in de richting van Mekka moet begraven worden, wat een specifieke oriëntatie van de graven vereist. Moslims worden liggend op hun rechterzij begraven, met hun aangezicht in de richting van het zuidoosten. Vanuit het geloof dat een overledene lijdt zo lang hij niet begraven is, wensen moslims hun doden zo snel mogelijk te begraven. In België kan dat ten vroegste 24 uur na de aangifte van het overlijden. Een laatste belangrijk verschil is dat volgens de islam mensen bij voorkeur met onbeperkte grafrechten worden begraven, te vergelijken met de vroegere zogenaamd eeuwigdurende concessies. Nu die niet meer bestaan, nemen moslims met hernieuwbare dertig- of vijftigjarige concessies. Het stoffelijk overschot mag alleen herbegraven worden in geval van plaatsgebrek en op voorwaarde dat het helemaal ontbonden is. De resten worden dan overgebracht naar een gemeenschappelijke grafkuil, bij voorkeur op hetzelfde perk.
6 Allerheiligenbijlage Donderdag 30 oktober 2014 Afscheid nemen Georges MOUCHAER Een overlijdensbericht in de krant: een laatste eerbetoon ECHTGENOOT VA N MEVROUW Pierrette NIJS Lid van Ziekenzorg en van het Heilig Paterke van Hasselt Geboren te Hoeselt op 16 augustus 1935 en overleden in het Jessa zie 051 25 16 35 adres Begrafenissen - crematies - uitvaartverzekeringen persoonlijke dienstverlening bijstand voor, tijdens en na een overlijden Reeds generaties lang staan we families voor, tijdens en na een uitvaart met raad en daad bij. We vinden het belangrijk om rekening te houden met de persoonlijke wensen van de overledene en de nabestaanden. Wij regelen de uitvaart samen met u. Helemaal zoals u dat wenst. Ook na de uitvaart staan we voor u klaar. Onze consulenten helpen u met de afwikkeling van alle financiële en administratieve taken. Bruanestraat 27 8800 Roeselare 051 25 16 35 051 25 16 65 werbrouck@dela.be www.uitvaartcentrum-werbrouck.be huis te Hasselt op 4 augustus 2011. Dit melden u met droefheid: Pierrette MOUCHAERS - NIJS zijn echtge Danny en Elly SCHOENMAEKERS - MOUCHAERS Rudi en Karen MOUCHAERS - SIMOENS zijn kind Robin DANIELS Bram en Stijn MOUCHAERS zijn kleinkindnd De families MOUCHAERS - THIJSEN en NIJS - JEHAES De uitvaartliturgie, gevolgd door de crematie in het crematorium 'De Te Prins Bisschopssingel 67 te Hasselt, zal doorgaan in intieme familiekrin woensdag 10 augustus 2011, waarna de urne wordt geplaatst in het u eld oph het kerkh khof van Hoesel selt. ij nodigen u uit om samen met ons Jean te gedenken tijdens de geb ke in de parochiekerk Sint-Stef tefanus te Hoeseltelt op dinsdag 9a augu 1o om 18.30 uur. groeting in het funerarium Hayen, Bilzersteenweg 31 te 3730 Hoe dag gna de gebedsw swake in het bijzijnjn van de familie wadressen: de Bormanla Vraag raad aan uw begrafenisondernemer, hij kent de verschillende mogelijkheden en helpt u graag verder. 050 60 56 05 050 35 18 46 Begrafenissen - crematies - uitvaartverzekeringen Natiënlaan 85 8300 Knokke-Heist tel. 050 60 56 05 bleyaert@dela.be www.uitvaartcentrum-bleyaert-knokke.be Moerkerksesteenweg 77 8310 Sint-Kruis (Brugge) K. Cardijnstraat 8 8200 Sint-Andries (Brugge) Generaal Lemanlaan 156 8310 Assebroek tel. 050 35 18 46 fax 050 37 07 75 bleyaert@dela.be www.uitvaartcentrum-bleyaert.be adres Begrafenissen - crematies - uitvaartverzekeringen persoonlijke dienstverlening bijstand voor, tijdens en na het overlijden 050 31 09 19 Karel de Stoutelaan 51 8000 Brugge 050 31 09 19 050 31 07 19 ackaert-vandewoestijne@dela.be www.uitvaartcentrum-ackaert-vandewoestijne.be
Allerheiligenbijlage Donderdag 30 oktober 2014 7 Geven na de dood Een overlijden zorgt niet alleen voor een emotionele schok bij de nabestaanden. Er komen ook heel wat praktische en financiële aspecten bij kijken. Kan een overlijdensverzekering helpen? Een overlijdensverzekering is een polis waarbij de verzekeraar een kapitaal uitbetaalt aan de door de overledene gekozen begunstigden. De zuivere overlijdensverzekering is in ons land nog niet zo bekend. Meestal vormt een overlijdensverzekering een onderdeel van een ander verzekeringsproduct. Zo voorzien heel wat groepsverzekeringen, pensioenspaarplannen en levensverzekeringen een dekking bij overlijden. Een overlijdensverzekering kan ook deel uitmaken van een verzekering gewaarborgd inkomen, of horen bij een rekeningverzekering. Er is één soort overlijdensverzekering die we allemaal kennen: de schuldsaldoverzekering. Dat is de verzekering die meestal samen met het ontlenen van grote bedragen wordt afgesloten. Een schuldsaldoverzekering zorgt ervoor dat de lening wordt afbetaald wanneer de kredietnemer onverhoopt zou komen te overlijden. De schuldsaldoverzekering is dus een soort tijdelijke overlijdensverzekering die afloopt wanneer de lening is afbetaald. Een zuivere overlijdensverzekering kan een levenslange verzekering voor uw nabestaanden zijn. U kiest de begunstigden en het kapitaal dat bij uw overlijden wordt uitgekeerd, en u betaalt in functie daarvan de premies. Die zijn ook afhankelijk van uw leeftijd, de looptijd van het contract en uw levensstijl: zo betalen rokers bijvoorbeeld meer dan niet-rokers. De begunstigden liggen overigens niet voor altijd vast: die kunt u later nog wijzigen. Verzekeringen op maat Ook een uitvaartverzekering is een soort van overlijdensverzekering: die polis dekt de kosten verbonden aan het overlijden: de kist, de begrafenis, de koffietafel,... Het is een hele geruststelling te weten dat de factuur van de begrafenisondernemer rechtstreeks door de verzekeraar wordt betaald: uw nabestaanden zullen alvast op dat vlak geen zorgen hebben. Bovendien beloven heel wat verzekeraars ook de administratieve rompslomp op zich te nemen. De meeste verzekeraars bieden verschillende tijdelijke overlijdensverzekeringen die in welbepaalde situaties goed van pas kunnen komen. Mensen die de successierechten bij overlijden willen vermijden, kiezen vaak voor een handgift of een schenking bij leven. Wanneer de schenker echter binnen de drie jaar na de schenking overlijdt, zijn er alsnog successierechten verschuldigd. Met een schenkingsverzekering zorgt u ervoor dat de verzekering voor de successierechten opdraait bij een onverwacht overlijden. Levensverzekeringen De meeste levensverzekeringen zorgen ook voor dekking in geval van overlijden. Alleen een zogenaamde levensverzekering met uitgesteld kapitaal zonder tegenverzekering vereist dat de verzekeringsnemer in leven is op de eindvervaldag. Tegenover deze eerder ongebruikelijke vorm van levensverzekeringen, staan andere producten waarbij de begunstigden van de overledene naargelang de gekozen formule alle premies krijgen terugbetaald, of ook de interesten en winstdeelnames. Kapitaal of rente? De overgrote meerderheid van de mensen die kiezen voor een overlijdensverzekering in een of andere vorm, laten de dekking uitbetalen in kapitaal. Dat betekent dat de begunstigden bij overlijden van de verzekeringnemer een welbepaalde som in een klap uitgekeerd krijgen. Maar je kunt ook kiezen om een rente te laten uitkeren. De begunstigden krijgen dan op geregelde tijdstippen een vast bedrag op hun rekening gestort. Misschien is dat wel een verstandiger manier om je nabestaanden hun hele verdere leven lang van een extra inkomen te laten genieten, maar het blijft in ons land voorlopig een onbekende en onbeminde techniek. Van de circa 2 miljard euro overlijdensdekkingen die de Belgische verzekeraars per jaar uitkeren, wordt amper 4 miljoen in de vorm van rente uitbetaald. Hoe kiezen? Het is een aanlokkelijke gedachte dat je nabestaanden na je overlijden een som geld ontvangen. De overlijdensverzekering in de ware zin van het woord is nog niet heel populair in ons land, toch zeker niet in vergelijking Het is een hele geruststelling te weten dat de factuur van de begrafenisondernemer rechtstreeks door de verzekeraar wordt betaald met de VS. Maar daar zijn de sociale voorzieningen dan ook een pak minder goed geregeld en dreigen nabestaanden soms volledig zonder inkomen te vallen. De kans is groot dat u al via een of andere levensverzekering of schuldsaldoverzekering een vorm van overlijdensverzekering hebt. Toch kan het de moeite lonen om u, rekening houdend met uw persoonlijke financiële situatie en die van uw erfgenamen, te verdiepen in de verschillende vormen van overlijdensdekkingen. Onder bepaalde omstandigheden kunt u bij het betalen van de premies trouwens genieten van de belastingvermindering in het kader van langetermijnsparen. SHUTTERSTOCK C O L O F O N Verantwoordelijk uitgever: Hans De Loore Account Manager: Christel Raps Product & Sales Management: Evy Nulens Redactie: Jan Bosteels Productie: Content Connections
8 Allerheiligenbijlage Donderdag 30 oktober 2014 Wij staan u met raad en daad bij, voor, tijdens en na een overlijden uitvaartverzekeringen 059 70 63 63 adres Stuiverstraat 470 8400 Oostende 059 70 63 63 059 25 16 17 marote@dela.be www.uitvaartcentrum-marote.be Wij staan u met raad en daad bij, voor, tijdens en na een overlijden uitvaartverzekeringen 059 70 16 78 adressen A. Pieterslaan 8 8400 Oostende Stuiverstraat 470 8400 Oostende 059 70 16 78 059 25 16 17 lucas@dela.be www.uitvaartcentrum-lucas.be H ud de herinnering levend Vind troost in de reacties van andere nabestaanden. Om het levensverhaal van de dierbare compleet te maken kan je online foto s en video s plaatsen bij het overlijdensbericht. Voor eeuwig en altijd... Wanneer je een overlijdensbericht online plaatst op inmemoriam.be wordt er automatisch een rouwregister aangemaakt. Hier kunnen nabestaanden steeds terecht voor een woordje van steun. Wie sterft verdient een plekje op inmemoriam.be, voor altijd Indien u een overlijdensbericht plaatst in een van onze krantentitels, dan is deze service inbegrepen.
Allerheiligenbijlage Donderdag 30 oktober 2014 9 De eenzame uitvaart Dankzij enkele geëngageerde dichters vertrekt zelfs de eenzaamste Antwerpenaar niet zonder persoonlijk ritueel op zijn laatste reis. Jaarlijks worden circa vijftien mensen in Antwerpen begraven of gecremeerd zonder dat er familieleden of vrienden aanwezig zijn bij de afscheidsplechtigheid. Omdat de overledene niemand achterlaat, of omdat hij of zij het contact is verloren. Sinds vijf jaar zorgen enkele dichters ervoor dat geen enkele Antwerpenaar nog in totale eenzaamheid ten grave wordt gedragen. De begrafenisondernemer die de door het OCMW betaalde uitvaarten regelt, verwittigt het dichterscollectief een paar dagen voor de teraardebestelling dat er geen familie of vrienden zullen zijn. Een van de dichters maakt zich dan vrij om iets over het leven van de overledene te weten te komen, een passend gedicht te schrijven en dat tijdens een korte ceremonie voor te lezen. De eenzame uitvaart is een initiatief dat oorspronkelijk uit Nederland stamt. Toen auteur Maarten Inghels erover hoorde, besloot hij er samen met enkele collega s ook in eigen stad werk van te maken. Onder hen bekende namen als Bernard Dewulf, Hilde Keteleer, Joke van Leeuwen, Max Temmerman, Peter Theunynck en Stijn Vranken. Als coördinator van het Antwerpse initiatief maakte Inghels op vijf jaar tijd al meer dan zeventig uitvaarten mee. Wat trok hem over de streep? Ik vind de eenzame uitvaart een mooi gebaar van medemenselijkheid. Een begrafenis is een belangrijk ritueel waar iedereen recht op heeft. Een paar verhalen uit de krant over een babylijkje dat in een park werd gevonden en een overleden dakloze inspireerden me om zelf iets te schrijven. De eenzame uitvaart naar Antwerpen brengen was een logische volgende stap. Over het algemeen lijkt poëzie niet alleen onverkoopbaar maar ook nutteloos, en toch gaat iedereen bij een overlijden op zoek naar een gedicht voor op het doodsprentje of om voor te lezen. Het project zet poëzie met beide voeten in de werkelijkheid. Altijd te laat Wie zijn die eenzame overledenen? Vaak gaat het om vrouwen in de tachtig, negentig of zelfs over de honderd die hun man overleefd hebben, kinderloos zijn gebleven of geen contact meer met hun kinderen of familie hebben. Andere mensen zijn totaal vereenzaamd, leven achter een anonieme gevel of in een sociaal woningblok en sterven zonder een spoor achter te laten. Circa 70 procent van onze uitvaarten komt uit het bejaardentehuis kennelijk maak je daar geen echte vrienden. De uitvaart die Maarten Inghels ZOVEEL AANDACHT WAS U VAST NIET GEWEND Voor Nguyen Van Kham (1954 2010) De rivier Mekong was een naad tussen uw oude stad en een ander niemandsland, toch viel u een bestemming te beurt door meer onbekendheden begrensd. Met de bankafschriften in de hand vermoeden we dat u hier heeft geleefd onder ons, vier hoog, in een verlopen kalenderjaar als een kraaknette vent. Waar generaties Egyptenaren jaren tobden over het procedé, werd u een mummie op zichzelf, onwel geworden en liggend naast uw bed, van het leven afgewend. Zeven minuten zendtijd op de televisie, uw vertrek werd geduid in het journaal, een column op pagina twee in de krant, zoveel aandacht was u vast niet gewend. Ongemakkelijk zijn we van uw verdwijning, uit verontwaardiging worden we plots betere buren, uw buurvrouw Jenny had koffie gewild als ze uw taal had gekend. Wij hebben gefaald, geef ik grif toe, pas bij het ontbreken van uw geld u opgemerkt. Zelfs met uw jarenlange zwijgen over de dood heen, hadden we moeten weten wie u bent. het meest raakte is die van Jason N., een amper 44 dagen oud baby tje van onduidelijke herkomst. Alleen al het formaat van het kistje bezorgt je een schok. Het is gemakkelijk om de ouders met de vinger te wijzen, maar hun verhaal is wellicht even tragisch en eenzaam als dat van hun baby. Ik hoop dat ik nooit meer zo n uitvaart moet meemaken. Een zeventigtal eenzame uitvaarten bijwonen op vijf jaar, wat doet dat met een mens? Als ik door Antwerpen loop, denk ik soms dat ik al toekomstige eenzame uitvaarders kan spotten. De sociale woontorens ben ik als opeengestapelde dozen gaan zien waarin mensen eenzaam wegkwijnen. Toch doe ik geen poging om de mensen daar uit te trekken: de dichters van dit project komen per definitie altijd te laat. We praten wel eens over een mogelijk voortraject, maar we zijn nu eenmaal geen sociaal werkers. Schommelende boot Het ritueel van begraven of verstrooien is door de jaren heen belangrijker geworden voor Inghels. Ik betrap mezelf erop dat ik het erg korte ritueel van de eenzame uitvaart tracht te verlengen. Door naar het Schoonselhof (de Antwerpse begraafplaats, red.) te fietsen, door een bloemetje te kopen vooraf, een babbeltje te slaan met de dragers. We moeten ervoor waken dat we eenzame mensen niet onachtzaam begraven of uitstrooien. Het zijn mensen die maanden of misschien wel jaren over het hoofd zijn gezien: dat mag in die laatste minuten niet gebeuren. Heeft Maarten Inghels ondertussen al zijn eigen ideale uitvaart gepland? Wellicht eentje met heel veel volk? Nee, het klinkt misschien contradictorisch, maar laat het maar heel kleinschalig zijn. Ik heb liever een klein aantal mensen die er heel aandachtig staan dan een grote massa die maar half luistert. Ik ben ook niet van plan om mijn begrafenis te regisseren. Het is iets dat ik niet goed begrijp, dat dicteren over de dood heen. Het is aan mijn nabestaanden om te beslissen wat er gebeurt, al ga ik ervan uit dat ze wel weten dat het geen afscheid in een kerk moet zijn en dat ze mij in de grond moeten stoppen. Begraven vind ik nog altijd een veel mooiere gedachte dan cremeren. Enerzijds heb je het ritueel van die schommelende boot op de schouders van de dragers. Anderzijds betekent het ook dat er een concrete plaats is waar je naartoe kunt gaan, een stuk grond waarin je kunt woelen en contact maken met de overledene. www.eenzameuitvaart.be Maarten Inghels, De eenzame uitvaart, De Bezige Bij Antwerpen, 2013.
10 Allerheiligenbijlage Donderdag 30 oktober 2014 Anders omgaan met overledenen Vroeger stierven we thuis en werden we thuis opgebaard. Ziekenhuizen namen het sterven in handen en mortuaria de zorg voor de aflijvige. Maar tegen elke trend is er een tegentrend. Leven en dood zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden, maar de tijd dat mensen zelf hun overleden dierbaren wasten, verzorgden en opbaarden lijkt heel ver achter ons te liggen. Tegenwoordig laten de meeste mensen dat liever aan professionals over. We groeten onze overledenen in de rouwkamer van het ziekenhuis of bij de begrafenisondernemer. Voor sommige nabestaanden voelt dat te afstandelijk. Ze willen hun dierbare overledene tot de dag van de begrafenis dicht bij zich houden en vrienden en familie de gelegenheid bieden om thuis te komen groeten. Uw begrafenisondernemer kan ervoor zorgen dat dit op een correcte en hygiënische manier gebeurt. De overledene wordt gewassen, verzorgd en eventueel gebalsemd en van make-up voorzien. Het stoffelijk overschot rust op een speciale koeling die in een bed kan worden gelegd, of in een kist met koeling. Voor wie een overledene in huis te confronterend vindt en een mortuarium te onpersoonlijk, bestaan er ook tussenoplossingen. Begrafenisondernemer Wase Begrafenissen in Sint-Niklaas biedt bijvoorbeeld zogenaamde 24-uurkamers aan. Dat zijn huiselijke rouwkamers waarin nabestaanden op elk uur van de dag of de nacht binnen kunnen en zo op hun eigen tempo afscheid kunnen nemen van hun dierbare. Op 1 november 2014 staan de deuren van crematorium UITZICHT en ontmoetingsruimte horizon open van 10u00 tot 17u00 voor ieder die even de stilte en de rust wil opzoeken. OPEN HUIS 01/11/2014 crematorium UITZICHT - Amb. Baertlaan 5 - Kortrijk - www.crematoriumuitzicht.be opendeur_[schets_2].indd 2 30/09/14 13:57 Is er leven na de dood? Geen idee, maar er zijn wel facturen. Wist u dat een gewone uitvaart vandaag al vlug zo n 5.000 euro kost? En zoals met bijna alles in het leven, zal het niet goedkoper worden in de toekomst. Wij staan u met raad en daad bij, voor, tijdens en na een overlijden uitvaartverzekeringen 059 70 23 88 We hopen dat u nog lang leeft. Maar we hopen ook dat u nu al even stilstaat bij uw afscheid later. Niet alleen bij de kosten, trouwens. Ook bij de praktische zorgen. Denk maar aan alle paperassen bij bank, notaris, overheid,... En dat in een emotioneel zware periode voor uw familie. Kies vandaag nog voor een Uitvaartzorgplan van DELA. En bespaar uw nabestaanden de kosten en praktische zorgen van uw uitvaart. Ze zullen u daar later zeer dankbaar voor zijn. U kunt al instappen vanaf 10 euro per maand. Doe de berekening op dela.be of bel 0800 200 11. adres Stuiverstraat 470 8400 Oostende 059 70 23 88 059 25 16 17 raes@dela.be www.uitvaartcentrum-raes.be voor elkaar
Allerheiligenbijlage Donderdag 30 oktober 2014 11 Rouwmaaltijden: eten om niet te vergeten Het blijft een mooie gewoonte: na de afscheidsplechtigheid met familie en vrienden van de overledene aan tafel zitten, een hapje eten en herinneringen ophalen. Al organiseren we dat niet allemaal op dezelfde manier. Vroeger was het simpel: in Limburg kwam pruimentaart alleen op tafel na een begrafenis. In sommige delen van West-Vlaanderen was rundstong in madeirasaus synoniem voor een rouwmaaltijd. In het verstedelijkte, mobielere en multiculturele Vlaanderen van vandaag is er tegelijk meer eenvormigheid én meer keuzevrijheid in het eten na de dood. Het boek Gelieve de familie te volgen. Koffietafels in Vlaanderen schetst een fascinerend beeld van de evolutie van de rouwmaaltijd vanaf het begin van de twintigste eeuw tot nu. Net als veel andere aspecten in het leven en de dood is ook dit om te beginnen een verhaal van steeds verder gaande professionalisering. Waar vroeger de buren zorgden voor het eten na de begrafenis, werd dat later parochiaal en nog later door cateraars en restaurants geregeld. In tijden van ontkerkelijking en met de steeds schaarsere en drukker bezette pastoors is het ook niet langer vanzelfsprekend om meneer pastoor en de misdienaars aan de koffietafel uit te nodigen. De regionale verschillen in wat er wordt geserveerd, waren tot voor een paar decennia veel groter dan nu. Een aantal evoluties gelden voor het hele land. Een subtiel verschil met vroeger is dat tegenwoordig mensen liever zelf hun broodje beleggen de tijd van voorbesmeerde en belegde broodjes lijkt op de meeste plaatsen voorbij. Net als de papieren tafellakens: als we vandaag iets eten na een begrafenis, doen we dat over het algemeen op tafellinnen. Er worden ook overal minder mensen uitgenodigd dan vroeger: het honderdtal dat vroeger mocht aanschuiven, is gereduceerd tot een vijftig à zeventig mensen. Nog een trend: de koffietafels duren minder lang en er wordt minder vlot alcohol geschonken dan vroeger al is dat vaak een kwestie van inschatten of de emoties na het serveren van alcohol al te hevig dreigen op te laaien. Niemand wil een begrafenismaaltijd meemaken die eindigt in ruzie of misschien nog pijnlijker al te grote uitgelatenheid en vrolijkheid. Pruimentaart De grote verschillen in rouwmaaltijdcultuur tussen de provincies zijn er nog wel, al zijn ze ietwat uitgevlakt. In de provincies Antwerpen en Vlaams-Brabant zijn koffietafels met broodjes en koffiekoeken sinds jaar en dag de gewoonte. Een warme maaltijd na een begrafenis blijft in deze provincies eerder uitzonderlijk. Wanneer er toch warm wordt gegeten, heeft dat vaak te maken met het feit dat de overledene zelf vooraf die wens heeft geuit, bijvoorbeeld omdat hij of zij uit een regio komt waar dat wel gebruikelijk is. Wie Limburg zegt, zegt vlaai. En niet onterecht. In deze provincie mag je er redelijk gerust van zijn dat er na de koffietafel met broodjes en koeken ook nog een stuk taart op tafel komt. Waar dat vroeger uitsluitend zwarte pruimentaart was de kleur van de rouw? zijn inmiddels ook andere taartsoorten toegelaten. Laat u gerust gaan: er wordt standaard Er zijn nog altijd grote regionale verschillen in rouwmaaltijden op twee stukken taart per persoon gerekend. De meeste begrafenissen in Oost- Vlaanderen worden gevolgd door een koffietafel met broodjes en koeken voor de genodigden, maar onder welgestelde families in de streek van Ninove was (en is) het gebruikelijk om een warme maaltijd aan te bieden aan de familie. Aan het begin van de twintigste eeuw stond zelfs min of meer vast hoe die maaltijd eruit zag: soep met balletjes, gevolgd door aardappelen met rosbief en groenten. Tegenwoordig is de variatie een stuk groter. In West-Vlaanderen zijn twee formules in zwang: de klassieke koffietafel en de warme maaltijd. Tot een halve eeuw geleden waren broodmaaltijden de regel, nu is het ongeveer 50/50 verdeeld. De obligate rundstong in madeirasaus werd in de loop der jaren door een keuzemenu vervangen. In Anzegem is dat tegenwoordig over het algemeen een menu met eerst het aperitief, gevolgd door tomatensoep, gebraad met groenten en kroketten en gebak als dessert. Diversiteit We vierden dit jaar vijftig jaar migratie in Vlaanderen. Alhoewel veel mensen voornamelijk in hun eigen gemeenschap rouwen, wordt de kans steeds groter dat je vroeg of laat met een begrafenismaaltijd uit een andere cultuur wordt geconfronteerd. In de moslimgemeenschap wordt over het algemeen niet aan rouwbrieven gedaan. Het bericht van een overlijden wordt mondeling doorgegeven en iedereen die de familie kent, komt persoonlijk condoleren. De condolerende gasten brengen hun zelfbereid eten mee, de buren helpen met koken en iedereen kan overvloedig delen in de islamitische gastvrijheid. Mannen en vrouwen eten meestal in aparte ruimtes. Hier dus geen eten in onpersoonlijke parochieof feestzalen, maar gewoon bij de mensen thuis. Het lijkt wel het Vlaanderen van voor WOII, een hechte gemeenschap met betrokken en solidaire buren. adres Wij staan u met raad en daad bij, voor, tijdens en na een overlijden uitvaartverzekeringen Stuiverstraat 470 8400 Oostende 059 80 15 53 059 80 92 39 nuytten@dela.be www.uitvaartcentrum-nuytten.be 059 80 15 53 adressen Wij staan u met raad en daad bij, voor, tijdens en na een overlijden uitvaartverzekeringen 8400 Oostende: Torhoutsesteenweg 375 Stuiverstraat 470 059 70 22 66 059 25 16 17 rommelaere@dela.be www.uitvaartcentrum-rommelaere.be 059 70 22 66 Neem vandaag een m ment voor wie je hebt gekend. vergeet me nooit PLAATS EEN BLOEMETJE VOOR ALLERHEILIGEN. Een klein moment voor wie je hebt gekend. Een groot gebaar voor alle nabestaanden.
12 Allerheiligenbijlage Donderdag 30 oktober 2014 Win-win met het duolegaat De successierechten in ons land kunnen fiks oplopen voor wie geen erfgenamen in rechte lijn heeft. Wie zijn erfenis wil doen toekomen aan broers, zussen, neven of nichten, wordt geconfronteerd met hoge tarieven. Maar er is een oplossing waar iedereen beter bij vaart: het duolegaat. Op een erfenis moeten in België successierechten worden betaald, die verschillen naargelang de plaats waar de overledene tijdens de laatste jaren van zijn leven woonde. De tarieven zijn bovendien afhankelijk van de graad van verwantschap en de omvang van de erfenis. Eenvoudig uitgedrukt: op een kleine erfenis (tot 50.000 euro) betaalt een erfgenaam in rechte lijn (echtgenoten, kinderen) een klein percentage (3% in Vlaanderen en Brussel, 5% in Wallonië). Op een grote erfenis betalen erfgenamen met minder of geen bloedverwantschap veel meer. In Vlaanderen betalen ooms, tantes, neven en nichten 65 procent successierechten op de schijf boven 125.000 euro. In Brussel en Wallonië loopt dit op tot 70 procent successierechten voor de schijf boven de 175.000 euro. Vreemden (lees: vrienden en andere niet-bloedverwanten) betalen in Vlaanderen evenveel als ooms, tantes, neven en nichten, maar zijn slechter af in het Brussels en Waals gewest, waar zij 80 procent betalen op de schijf van de erfenis boven de 175.000 euro. Het enthousiasme om 65 tot 80 procent van de hoogste schijf van een erfenis naar de staat te laten gaan en slechts 35 tot 20 procent naar de erfgenaam is bij de meeste mensen eerder beperkt, om het voorzichtig uit te drukken. Vandaar wellicht het succes van het duolegaat. Dat is een ingenieuze en 100 procent legale constructie waarbij de erflater een deel van zijn erfenis toewijst aan een goed doel. Dat goed doel wordt bij testament verplicht om de successierechten van de andere erfgenaam voor zijn rekening te nemen. Deze constructie is mogelijk omdat goede doelen zelf van een verminderd tarief genieten bij erfenissen. De praktijk Een voorbeeld kan dit verduidelijken. Stel dat een overledene die de laatste jaren van zijn leven in Vlaanderen heeft gesleten een bedrag van 500.000 euro wil nalaten aan een dierbare neef. Die erfenis wordt progressief belast volgens de volgende tarieven: 45 procent successierechten op de eerste schijf tot 75.000 euro (33.750 euro), 55 procent op de schijf tussen 75.000 en 125.000 euro (27.500 euro) en 65 procent op het bedrag daarboven (243.750 euro). Bij een gewone erfenis gaat van de 500.000 euro maar liefst 305.000 euro naar de staat. De erfgenaam ontvangt 195.000 euro. Stel dat de overledene voor een duolegaat had gekozen, waarbij hij 250.000 euro schonk aan zijn neef en 250.000 euro aan het goed doel, met de verplichting om de successierechten van de neef te betalen. In dat geval krijgt de neef netto 250.000 euro (dus 55.000 euro meer dan gebruikelijk). Het goede doel is verplicht om de successierechten te betalen van de neef volgens de gangbare tarieven (142.500 euro in dit geval, want het bedrag wordt betaald op 250.000 euro en niet op de volle 500.000). De organisatie moet ook nog successierechten betalen op de zelf ontvangen 250.000 euro, maar aan het verlaagde tarief voor vzw s (8,5%). Het goede doel houdt na aftrek van alle verschuldigde successierechten nog 87.100 euro over voor de eigen werking. In totaal is er dus 142.100 euro die anders naar successierechten zou vloeien, terecht gekomen bij een goed doel naar keuze en bij de begunstigde neef. Van een win-win-situatie gesproken. Uw notaris kan voor u uitrekenen in welk geval en in welke precieze verdeling een duolegaat optimaal de door u gewenste erfgenamen kan begunstigen. VOOR HET GOEDE DOEL Dit jaar te gast bij TOEGANG Maak gebruik van deze persoonlijke uitnodiging om Het Salon van het Testament voor het goede doel op Zenith te bezoeken. Waarde 8 Geldig iedere beursdag van 10 tot 17 uur. Surf naar www.zenith.be voor een EXTRA kortingkaart en andere voordelen VOOR HET GOEDE DOEL INFORMATIE - ANIMATIE - WORKSHOPS GRATIS EERSTELIJNSADVIES VAN NOTARISSEN EN JURIDISCHE EXPERTS (voor een afspraak kunt u nu al reserveren op www.salontestament.be) KENNISMAKING MET HONDERD GOEDE DOELEN LEZINGEN OVER TESTAMENT EN FISCALE VOORDELEN GRATIS GIDS GOED GEREGELD GOED GEGEVEN "