10-punten plan VNG - Gastvrij Nederland: basis voor nieuw toeristisch-recreatief beleid Gastvrij Nederland 1, Nationale Raad voor toerisme, recreatie, horeca en vrije tijd en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) spannen zich in om samen de volgende onderwerpen verder uit te werken en te communiceren via gezamenlijke bijeenkomsten en publicaties. Beiden beogen via deze samenwerking tot zowel betere afstemming van elkaars agenda s te komen als tot betere zo mogelijk gezamenlijke (investerings)plannen, waardoor vaker win-win situaties zullen ontstaan. Oproep aan leden VNG en leden Gastvrij Nederland: Zoek elkaar op! I Wonen, werken en recreëren van belang voor Nederlandse samenleving Wonen, werken en recreatie. De inwoners van Nederland stellen hoge eisen aan de kwaliteit van wonen en werken. Een goede balans tussen werken en vrije tijd wordt daarbij ook belangrijk gevonden. De maatschappelijke betekenis van de vrijetijdssector gaat natuurlijk verder dan de belangen van ondernemers alleen. In een individualiserende samenleving biedt vrije tijd mogelijkheden voor socialisatie en integratie, voor welzijn en ontspanning. a. Vrijetijdseconomie als nieuwe economische motor Een onderneming in de vrijetijdssector is nauw verweven met de gemeente en kan bijdragen aan de kwaliteit van de omgeving. Betrek de sector daarom vroegtijdig in de planvormingfase. Beschouw ondernemers in de vrijetijdssector als producent van ruimtelijke kwaliteit en niet louter als consument. De sector vraagt om een passend ruimtelijk ontwikkelingskader, omdat innovatie en snel inspelen op marktontwikkelingen nu eenmaal in de toeristisch-(water)recreatieve sector al snel een ruimtelijke component heeft. 1 Gastvrij Nederland - Nationale Raad voor toerisme, recreatie, horeca en vrije tijd - is een volle dochter van VNO-NCW èn MKB Nederland. Aan Gastvrij Nederland zijn de volgende organisaties verbonden: ANVR, ANWB, CLC VECTA Centrum voor Live Communication, Club van Elf, HISWA-Vereniging, Koninklijke Horeca Nederland, Koninklijk Nederlands Vervoer, NBTC, Nederlandse Museumvereniging, Nederlandse Vereniging van Luchthavens/Schiphol, Nederlandse Vereniging van Dierentuinen, RECRON, Federatie van Podiumverenigingen, Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties en VVV Nederland. 1
Het proces van planvorming naar projectontwikkeling en vastgoed behoeft verbetering. Het verdient aanbeveling de branches die zich nationaal via Gastvrij Nederland verbonden weten, actief te betrekken bij het verder vormgeven van nieuwe initiatieven in het ruimtelijke domein van het stedelijk en landelijk gebied. b. Benut gebiedsidentiteit en kernwaarden Natuur, water en omgeving zijn van grote maatschappelijke en economische betekenis. De identiteit of gewenste identiteit van de gemeente en het gebied en de kernwaarden van de bewoners in de regio spelen een rol in het creëren van authentieke belevingen. Het ligt op de weg van de gemeente om de gebiedsidentiteit en kernwaarden te benutten voor marketingdoeleinden. Dit DNA van de regio wijst de weg voor het creëren van een sterk en onderscheidend imago. Door samenwerking tussen gemeente en de vrijetijdssector te faciliteren en te stimuleren kan een kwalitatief goede leefomgeving worden gerealiseerd. De toerist kiest voor een toeristische regio; samenwerking tussen gemeenten en vrijetijdssector is dus noodzakelijk. De identiteit van het gebied waarbinnen de gemeente ligt, kan worden benut voor het - in samenwerking met de vrijetijdssector - creëren van authentieke belevingen en een sterk imago. c. Ruimtelijke samenhang tussen stad en landelijk gebied Het beleid wordt gekenmerkt door enerzijds de ambitie om meer samenhang te brengen tussen de natuurgebieden en anderzijds het compacter maken van steden. Voorkom dat het woonklimaat van steden (nog meer) onder druk komt te staan en dat het draagvlak voor de instandhouding en verbetering van de kwaliteit van het landelijk gebied wordt aangetast. Op dit moment werken gemeenten aan de koppeling van vaarroutes, meren en waterplassen. Dat geeft de gemeenten letterlijk de ruimte om tegemoet te komen aan de moderne wensen van burgers en bovendien schept het ruimte om op slimme locaties natuur en stad met elkaar te verweven. Gezamenlijk kan gewerkt worden aan meer ruimtelijke samenhang tussen stad en landelijk gebied. 2
d. Krimp als uitdaging Een aanzienlijk aantal gemeenten heeft of krijgt te maken met krimp. Vooral in delen van het noorden, oosten en zuiden kunnen toeristische en recreatieve voorzieningen wellicht mede een economische drager vormen voor de woonen verblijfskwaliteit. De vrijetijdssector heeft belang bij (investerings)ruimte die ze samen met gemeenten wil inzetten voor de kwaliteit van stad en landelijk gebied. Het ligt voor de hand dat gemeenten met een aansprekend aanbod van vrijetijdsvoorzieningen het daarbij zullen 'winnen' van gemeenten die deze kwaliteit niet kunnen bieden. Gemeenten kunnen met een intelligent toeristisch recreatief vrijetijdsbeleid beter (randvoorwaardelijk) inspelen op de behoeften van bewoners èn bedrijven, met name waar zich krimp voordoet en/of het vestigingsklimaat in het geding is. e. Medevormgever en beheerder ruimtelijke omgeving De vrijetijdssector heeft veel belang bij de instandhouding en verbetering van natuur en landschappelijke waarden. Gemeenten hebben op basis van de nieuwe Wet ruimtelijke ordening een directe verantwoordelijkheid voor een aantrekkelijke openbare ruimte. Deze verantwoordelijkheid is van groot belang nu toerisme en recreatie een steeds belangrijkere plaats in het buitengebied van de diverse gemeenten innemen. Daarnaast kan de afschaffing van de Wet Openluchtrecreatie per 1 januari 2008 een belangrijke reden zijn om te komen tot een herformulering van het toeristisch-recreatieve beleid in de gemeente. Gegeven het belang van het buitengebied, kan de gemeente met het oog op haar verantwoordelijkheid voor een aantrekkelijke openbare ruimte haar toeristisch-recreatief vrijetijdsbeleid in een structuurvisie opnemen. 3
II De vrijetijdssector is met 400.000 banen en 37 miljard euro omzet van significant belang voor nationale en lokale economie De vrijetijdssector speelt een stevige rol in de aantrekkingskracht van de gemeente, maar ook in de vitaliteit van het landelijk gebied (platteland en wateromgeving). Zij staat borg voor vele vormen van uiteenlopende bedrijvigheid en vrijetijdsbesteding. Hierbij gaat het om horeca, attractieparken, (verblijfs)recreatie, musea, theaters, poppodia, festivals etc. Ook de markt voor congressen en events worden tot de vrije tijdssector gerekend. Kenmerkend voor de vrijetijdssector is haar nauwe verwevenheid met tal van gemeentelijke beleidsterreinen, zoals ruimtelijke ontwikkeling, mobiliteit, economie, sociale zaken, waterbeleid, natuur en cultuur. Gemeenten kunnen investeringen in de vrijetijdssector deels terugverdienen, omdat de baten (hogere bestedingen) direct ten goede kunnen komen aan de vitaliteit van de openbare ruimte. a. Samenwerking bij promotie Door promotiebudgetten te bundelen, ontstaat marketingslagkracht wat tot effectievere promotie leidt. Het is van belang dat de gemeente haar promotiebudget effectief en efficiënt inzet. Op (inter)nationale schaal biedt gebiedsgerichte promotie op basis van herkenbare bestemmingen de sleutel tot succes. De vrijetijdssector vraagt om diversificatie en flexibiliteit. Positionering en heldere keuzes zijn te verkiezen boven alles te willen. b. Betekenis citymarketing Citymarketing is meer dan het bedenken van slogans. Een strategische oriëntatie met medewerking van smaakmakers binnen doelgroepen van het bedrijfsleven, is het startpunt van hetgeen uiteindelijk zijn promotionele vertaling krijgt. Het is van belang vast te stellen wat de unique selling points van de eigen gemeente zijn. Deze usp s geven samen met een uitgebreide omgevingsanalyse aan op welke punten de gemeente zich daadwerkelijk onderscheidt van andere steden. Een gemeente die strategisch marketingbeleid serieus neemt, zal tijdig kunnen reageren op trends, ontwikkelingen en anticiperen op de sterke punten van morgen. De gemeente kan met de vrijetijdssector en andere maatschappelijke organisaties en bedrijven een promotiebeleid ontwikkelen, gebaseerd op de (gewenste) identiteit van de gemeente en haar omgeving als ook op de kernwaarden van de bewoners. Dit DNA wijst de weg voor het creëren van authentieke belevingen met een sterk en onderscheidend imago. 4
c. Bedrijvenloket Het is voor ondernemers die actief zijn in de vrijetijdseconomie raadzaam gebruik te maken van het bij veel gemeenten al ingerichte bedrijvenloket. Eén loket, dus een aanspreekpunt, voor alle bedrijven komt de kwaliteit en uitvoering van het beleid ten goede. Het verdient aanbeveling bij de uitvoering van het beleid heldere afspraken te maken over verantwoordelijkheden en tempo. Het in de meeste gemeenten operationele bedrijvenloket kan hierin een centrale rol spelen. De vrijetijdssector maakt gebruik van het reeds bestaande (bedrijven)loket binnen de gemeente. 5
III Gemeenten zijn de eerste overheid en hebben een regisserende rol in het bepalen en uitvoeren van beleid binnen de gemeente. a. Visie op de meerwaarde van gemeentelijk vrijetijdsbeleid Een gemeente is voor inwoners aantrekkelijk door wat er te beleven is. Elke gemeente kan een gevarieerd, levendig en boeiend palet van al dan niet gesubsidieerde vrijetijdsmogelijkheden stimuleren om ook op termijn aantrekkelijk te zijn voor zowel bewoners als bezoekers. Dit veronderstelt een goede bereikbaarheid via verschillende modaliteiten, een gevarieerd en betaalbaar aanbod van bedrijvigheid afgestemd op de behoeften van de consument van binnen en buiten de gemeente en een aansprekende promotie van het toeristisch-recreatief product in de volle breedte. Duurzaam succes veronderstelt een goede publiek-private samenwerking. Het impactmodel van de vrijetijdssector kan hiervoor een cijfermatige onderbouwing bieden. Dit model is een breed toepasbaar rekenmodel waarmee de economische effecten van de toeristisch-recreatieve sector voor gemeenten kunnen worden berekend. De gemeente en de vrijetijdssector zetten zich binnen hun mogelijkheden in, voor een gevarieerd, levendig en boeiend palet van vrijetijdsactiviteiten. b. Gemeente als eerste overheid aanspreekbaar Gemeenten zijn de overheid die het dichtst bij bewoners en ondernemers staat. Echter veel partijen, zoals waterschappen, provincies, Rijkswaterstaat, Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten hebben ook invloed op de ontwikkeling van natuur, water en ruimte in binnen- en buitengebied. Gemeenten èn bedrijfsleven zijn gebaat bij een richting, waarbij men zelf invloed heeft op toekomstige ontwikkelingen. Aan gemeenten wordt gevraagd om samen met genoemde stakeholders een heldere visie op de omgeving en de vrijetijdseconomie te formuleren, die ondernemers en andere partners verleidt hun bijdrage te leveren. De gemeente kan in samenspraak met andere overheden en ondernemers in de vrijetijdssector een visie ontwikkelen als zij daarvoor de ruimte krijgt in bestaande en nieuwe regelgeving. 6
c. Ondernemen en besturen vragen handelingsruimte Het behoeftepatroon van de inwoners van Nederland is grillig en verandert in een hoog tempo. Om het voor ondernemers mogelijk te maken hier snel op in te spelen is het nodig dat ruimtelijke kaders vastgelegd in structuurvisies, provinciale verordeningen en bestemmingsplannen - met behoud van het DNA van het gebied - voldoende flexibel zijn. Decentraal wat kan, centraal wat moet wordt door de vrijetijdssector onderschreven. Samen met de gemeenten zal de vrijetijdssector bevorderen dat er niet meer regels komen dan noodzakelijk. Roelof Bleker voorzitter bestuurlijke commissie ruimte en wonen VNG Theo Ruijs voorzitter Gastvrij Nederland Nationale Raad toerisme, recreatie, horeca en vrije tijd Den Haag 18 maart 2010 7
en contactgegevens leden Gastvrij Nederland Gastvrij Nederland Werken aan een aantrekkelijk, duurzaam (internationaal) ondernemersklimaat dat meer bezoekers en hogere bestedingen genereert. Gastvrij Nederland VNO-NCW - MKB-Nederland Postbus 93002, 2509 AA Den Haag Bezuidenhoutseweg 12 2594 AV Den Haag Telefoon: 070-3490469 Fax: 070-3490349 ANVR De ANVR bundelt de krachten van de aangesloten leden (luchtvaart)reisagenten en touroperators ten einde de gemeenschappelijke sociaal-economische belangen te behartigen, zodat de ANVR als organisatie nationaal en internationaal een toonaangevende plaats inneemt als vertegenwoordiger van de reisbranche. ANVR Postbus 543 3740 AM Baarn 8
ANWB De ANWB helpt haar leden door hen te informeren, te adviseren in hun keuzes, te waarschuwen en door hen weer op weg te helpen wanneer er onderweg problemen optreden. De ANWB wil mensen helpen hun eigen weg te gaan. ANWB Postbus 93200 2509 BA Den Haag Wassenaarseweg 220 2596 EC Telefoon: 088-2692999 CLC VECTA Centrum voor Live Communication CLC-VECTA is dé brancheorganisatie voor iedereen die professioneel betrokken is bij het organiseren, accommoderen en faciliteren van beurzen, congressen & vergaderen, evenementen, entertainment en incentives. Het CLC-VECTA Centrum voor Live Communication wil de stimulerende kracht zijn in de positionering en professionalisering van beurzen, congressen en evenementen als strategische component voor marketingcommunicatie en kennisuitwisseling. Adres CLC-VECTA Centrum voor Live Communication De Corridor 10F 3621 ZB Breukelen Telefoon: 0346-352444 Fax: 0346-266599 E-mail: info@clcvecta.nl Internet: www.clcvecta.nl 9
De Club van Elf Club van Elf Dutch Association of Leading Visitor De vereniging heeft ten doel de bevordering van de cultuursector dagtoerisme en dagrecreatie in Nederland, alsmede de behartiging van de belangen van de bedrijven van de leden die in deze recreatieve cultuursector werkzaam zijn, zulks in de meest ruime zin. Adres Club van Elf Dutch Association of Leading Visitor Attractions Floralaan West 143 5644 BH Eindhoven Telefoon: 040-2113230 Fax: 040-2114050 Internet: www.clubvanelf.nl HISWA Vereniging HISWA Vereniging is de brancheorganisatie van de watersportindustrie. Bij HISWA Vereniging zijn circa 1.200 bedrijven aangesloten. Deze vertegenwoordigen tweederde van de omzet en werkgelegenheid in de sector. De activiteiten van HISWA Vereniging hebben grofweg een tweeledig doel: ondersteuning van onze leden bij hun bedrijfsvoering en collectieve belangenbehartiging met het oog op een gezond werkklimaat voor de watersportsector. HISWA, vertrouwd zakendoen. Hiswa Vereniging Hoofdstraat 82 3972 LB Driebergen Postbus 102 3970 AC Driebergen 10
Koninklijke Horeca Nederland KHN werkt in verenigingsverband samen aan de ontwikkeling van een optimaal ondernemingsklimaat om zo het rendement en de toekomstbestendigheid van de bedrijfstak te vergroten. Koninklijke Horeca Nederland Postbus 566 3440 AN Woerden Pelmolenlaan 10 3447 GW Woerden Telefoon: 0348-489489 E-mail: info@horeca.org Internet: www.horeca.org Koninklijk Nederlands Vervoer De kwaliteit en efficiëntie van het beroepsvervoer van personen en goederen is van groot belang voor de economie en werkgelegenheid. Nederland is gebaat bij veilig, snel en professioneel vervoer. Om blijvend aandacht te vestigen op het nationale en internationale belang van het beroepsvervoer, voert KNV een actieve lobby in de richting van overheden en volksvertegenwoordigers. Koninklijk Nederlands Vervoer Postbus 19365 2500 CJ Den Haag Spui 188 2511 BW Den Haag Telefoon: 070-3751752 E-mail: postbus@knv.nl Internet: www.knv.nl 11
Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen (NBTC) Het NBTC is dé organisatie die verantwoordelijk is voor de marketing van Nederland in binnen- en buitenland, als bestemming voor vakanties, zakelijke bijeenkomsten en congressen. Met haar activiteiten zorgt het NBTC voor meer bezoekers en bestedingen in Nederland. Postbus 458 2260 MG LEIDSCHENDAM Telefoon: 070-3705705 Fax: 070-3201654 E-mail: nbtc@holland.com Internet: www.holland.com, www.nbtc.nl De Nederlandse Museumvereniging De Nederlandse Museumvereniging is de landelijke vereniging voor de gehele museumbranche. De vereniging behartigt de collectieve belangen van de Nederlandse musea en verleent diensten die bijdragen aan de ontwikkeling van de branche op weg naar meer professionaliteit en kwaliteit. Daarnaast biedt de vereniging een forum door te zorgen voor een sterk netwerk tussen museumprofessionals zodat kennis zich snel verspreidt en nieuwe inzichten ontstaan. Tenslotte werkt de vereniging aan het versterken van het museumimago en aan grotere, meer gevarieerde publieke belangstelling voor musea. Postbus 2975 1000 CZ Amsterdam Rapenburgerstraat 123 1011 VL Amsterdam Telefoon: 020-5512900 Fax: 020-5512901 Internet: www.museumvereniging.nl 12
Nederlandse Vereniging van Luchthavens/Schiphol (NVL) Onze kernfunctie is het verbinden van Nederland met de rest van de wereld. Wij zorgen voor de infrastructuur die nodig is voor het netwerk van verbindingen met andere steden en economische centra in de wereld. Wij vervullen deze functie als een zelfstandige onderneming, marktgericht en financieel solide. Onze AirportCity, Amsterdam Airport Schiphol, is een dynamisch en efficiënt vervoersknooppunt van lucht-, rail- en wegverbindingen. 24 uur per dag, 7 dagen in de week bieden we alle reizigers, bezoekers, werknemers en werkgevers op Schiphol alle faciliteiten en diensten die zij nodig hebben. Wij doen dat op een veilige en verantwoorde manier, efficiënt, betrouwbaar, duurzaam, innovatief en gastvrij. Amsterdam Airport Schiphol wil de beste Europese hub zijn voor alle betrokkenen en belanghebbenden. Een prettige en inspirerende omgeving voor al onze gasten om te reizen, te verblijven en te werken. Amsterdam Airport Schiphol: Europe s preferred airport Nederlandse Vereniging van Luchthavens/Schiphol (NVL) Postbus 7501 1118 ZG Schiphol Evert van de Beekstraat 202 1118 CP Schiphol Telefoon: 020-6012947 Fax: 020-6013454 Nederlandse Vereniging van Dierentuinen De Nederlandse Vereniging van Dierentuinen (NVD) verenigt de 15 grootste dierentuinen, die verspreid door heel Nederland liggen. Jaarlijks bezoeken ongeveer 10,5 miljoen bezoekers deze dierentuinen om zich te verbazen, te verwonderen en ook te laten inspireren door bijzondere dieren. De NVD hecht het grootste belang aan en zet zich in voor educatie, het uitvoeren van internationale fokprogramma s voor bedreigde diersoorten en natuurbescherming van dieren in hun oorspronkelijke leefgebieden. Door de onderlinge intensieve samenwerking op het gebied van kwaliteitsverbetering en de nadruk op optimaal dierenwelzijn voor de meer dan 4000 verschillende diersoorten in de aangesloten dierentuinen, behoren de NVD dierentuinen tot de top van de wereld. 13
Nederlandse Vereniging van Dierentuinen Postbus 15458 1001 ML Amsterdam Telefoon: 020-5246080 RECRON RECRON, de vereniging van Recreatieondernemers Nederland streeft naar een optimaal ondernemersklimaat in de recreatiebranche en behartigt de collectieve en individuele belangen van haar leden. RECRON Postbus 102 3970 AC Driebergen Hoofdstraat 82 3972 LB Driebergen Telefoon: 0343-524700 Fax: 0343-524701 E-mail: info@recron.nl Internet: www.recron.nl Vereniging Nederlandse Poppodia en Festivals (VNPF) De Vereniging Nederlandse Poppodia en - Festivals behartigt de belangen van en verleent diensten aan poppodia en - festivals. Tevens promoot de vereniging popcultuur als (h)erkenbare podiumkunst en faciliteert zij een netwerk ten behoeve van haar achterban. 14
Adres VNPF (Vereniging Nederlandse Poppodia en - Festivals) Funenpark 1 1018 AK AMSTERDAM Telefoon: 06-16524278 Fax: 020-4215005 Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties (VSCD) Alles voor de podiumkunst. De VSCD helpt de theaters, concertgebouwen en festivals in Nederland bij het optimaal tot hun recht laten komen van alle vormen van podiumkunst en daar een zo groot mogelijk publiek voor te werven. Adres Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties (VSCD) Funenpark 1 1018 AK AMSTERDAM Telefoon: 020-6647211 Fax: 020-6752691 E-mail: info@vscd.nl VVV Nederland VVV Nederland zet zich in als koepelorganisatie van de (groot)stedelijke/regionale bureaus voor toerisme en de VVV organisaties in Nederland voor het belang en de ontwikkeling van de vrijetijdsindustrie in Nederland, met het accent op binnenlands toerisme, recreatie en vrijetijdsbesteding. VVV Nederland Postbus 70 3956 ZS Leersum Maarsbergseweg 20 3956 ZS Leersum Telefoon: 0343-439489 Fax: 0343-439470 Internet: www.vvv.nl 15