MJA-Sectorrapport 2011 Hoger beroepsonderwijs. Datum: 12 juli 2012 Status: eindversie Kenmerk: 1235678/BHW/SR/202



Vergelijkbare documenten
MJA-Sectorrapport 2013 Hoger beroepsonderwijs

MJA-Sectorrapport 2012 Hoger beroepsonderwijs

MJA-Sectorrapport 2012 Wetenschappelijk onderwijs

MJA-Sectorrapport 2015 Hoger beroepsonderwijs

MJA-Sectorrapport 2014 Hoger beroepsonderwijs

MJA-Sectorrapport 2013 Wetenschappelijk onderwijs

MJA-Sectorrapport 2014 Universitair Medische Centra

MJA-Sectorrapport 2012 Universitair Medische Centra

MJA-Sectorrapport 2014 Cacao-industrie

MJA-Sectorrapport 2013 Cacao-industrie

MJA-Sectorrapport 2015 Cacao-industrie

MJA-Sectorrapport 2012 Kalkzandsteen- en cellenbetonindustrie

e Sectorrapport 2015 Universitair Medische Centra

MJA-Sectorrapport 2012 Textielservicebedrijven

MJA-Sectorrapport 2014 Tapijtindustrie

MJA-Sectorrapport 2014 Kalkzandsteen- en cellenbetonindustrie

MEE-Sectorrapport 2013 Metallurgische industrie

MEE-Sectorrapport 2013 Bierbrouwerijen

MEE-Sectorrapport 2011 Bierbrouwerijen

MJA-Sectorrapport 2015 Wetenschappelijk onderwijs. Beste energiebesparingsproject 2015 Gebouw Helix, TU Eindhoven

MEE-Sectorrapport Overige industrie

MJA-Sectorrapport 2012 ICT

MEE-Sectorrapport 2011 METALLURGISCHE INDUSTRIE. Datum: 24 augustus 2012

MJA-Sectorrapport Afvalwaterzuiveringsbeheer

MJA-Sectorrapport 2012 Meelfabrikanten

MJA- Sectorrapport 2013 ICT

MJA-Sectorrapport 2014 Wetenschappelijk onderwijs. Wageningenur was in 2014 de beste binnen de universiteiten op het gebied van proces efficiency

MJA-Sectorrapport 2012 Metallurgische industrie

MJA3-Bedrijfsrapport 2012 Railsector

MJA-Sectorrapport 2014 ICT

MJA3-Bedrijfsrapport 2013 Wetenschappelijk onderwijs

Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. MEE-Sectorrapport 2014 Nederlandse Glasindustrie

MEE-Sectorrapport 2012 Metallurgische industrie

MJA-Sectorrapport 2014 Financiële dienstverleners

MJA-Sectorrapport 2012 Nederlandse olie- en gasproducerende industrie

MJA-Sectorrapport 2015 Nederlandse olie- en gasproducerende industrie

MJA-Sectorrapport 2014 Koffiebranderijen

MJA3-Sectorrapport 2014 Nederlandse olie- en gasproducerende industrie

MJA3-Bedrijfsrapport 2013 Railsector

MJA-Sectorrapport 2015 Frisdranken, Waters en Sappen

MEE-Sectorrapport Papier- en kartonindustrie

MJA-Sectorrapport 2015 ICT

MEE-Sectorrapport 2015 Raffinaderijen

MJA-Sectorrapport Afvalwaterzuiveringsbeheer

MJA-Sectorrapport 2011 Kalkzandsteen- en cellenbetonindustrie

MJA-Sectorrapport 2011 Koffiebranderijen

MJA-Sectorrapport 2011 Fijnkeramische industrie

MJA-Sectorrapport 2012 Tankopslag en -overslagbedrijven

MJA-Sectorrapport 2013 Koffiebranderijen

MJA-Sectorrapport 2014 Textielindustrie

MJA3-Bedrijfsrapport 2014 Railsector

MEE-Sectorrapport 2014 Metallurgische industrie

MEE-Sectorrapport 2014 Raffinaderijen

MEE-Sectorrapport 2013 Raffinaderijen

MJA-Sectorrapport 2013 Frisdranken, Waters en Sappen

MJA-Sectorrapport 2011 Railsector

MJA-Sectorrapport 2015 ICT

MJA-Sectorrapport 2014 Tankopslag en -overslagbedrijven

MJA Sectorrapport 2011 Aardappelverwerkende industrie

MJA-Sectorrapport 2011 Universitair Medische Centra. Datum: 2 juli 2012 Status: eindversie Kenmerk: /BHW/SR/304

MEE-Sectorrapport 2015 Metallurgische industrie

MJA-Sectorrapport 2012 Frisdranken, Waters en Sappen

MJA-Sectorrapport 2013 Gieterijen

MJA-Sectorrapport 2013 Railsector

MJA-Sectorrapport 2015 Financiële dienstverleners

MJA-Sectorrapport 2016 ICT

MJA-Sectorrapport 2014 Frisdranken, Waters en Sappen

MJA-Sectorrapport 2015 Meelfabrikanten

MEE-Sectorrapport Papier- en kartonindustrie

MJA-Sectorrapport 2013 Textielindustrie

MJA-Sectorrapport 2013 Meelfabrikanten

MJA-Sectorrapport 2013 Aardappelverwerkende industrie

MJA-Sectorrapport 2013 Financiële dienstverleners

MJA-Sectorrapport 2015 Koffiebranderijen

MEE-Sectorrapport Papier- en kartonindustrie

MJA-Sectorrapport 2014 Meelfabrikanten

MJA-Sectorrapport 2014 Textielservicebedrijven

MJA Sectorrapport 2011 Frisdranken, Waters en Sappen

1,4% ten opzichte van studiejaar

MJA-Sectorrapport 2014 Asfaltindustrie

MJA-Sectorrapport 2015 Tankopslag en -overslagbedrijven

Aantal ingeschreven studenten per universiteit naar onderwijstaal, studiejaar

Factsheet. Totale hbo-instroom, inschrijvingen en diploma s

MJA-Sectorrapport Afvalwaterzuiveringsbeheer

Feiten en cijfers. Studentenaantallen in het hoger beroepsonderwijs. februari 2009

MJA-Sectorrapport 2012 Grofkeramische industrie

MEE-Sectorrapport 2015 Bierbrouwerijen

MJA-Sectorrapport 2012 Railsector

Feiten en cijfers. Studentenaantallen in het hoger beroepsonderwijs

Factsheet. Instroom hbo toegenomen, lichte groei aantal inschrijvingen en aantal gediplomeerden neemt gestaag toe.

MEE-Sectorrapport 2014 Bierbrouwerijen

MJA-Sectorrapport 2015 Asfaltindustrie

Feiten en cijfers. Studentenaantallen in het hoger beroepsonderwijs. februari 2010

MJA-Sectorrapport 2014 Grofkeramische industrie

Meerjarenplan Energie-efficiency Nederlandse Universiteiten Samenvatting van de universitaire Energie Efficiency Planne n

MEE-Sectorrapport 2011 Papier- en Kartonindustrie

MJA-Sectorrapport 2012 Koel- en vrieshuizen

MJA-Sectorrapport 2014 Gieterijen

MJA-Sectorrapport 2017 ICT

MJA-Sectorrapport 2014 Railsector

Transcriptie:

MJA-Sectorrapport 2011 Hoger beroepsonderwijs Datum: 12 juli 2012 Status: eindversie Kenmerk: 1235678/BHW/SR/202

Colofon Projectnaam: MJA-monitoring Hoger beroepsonderwijs Locatie: Utrecht Contactpersoon: Ir. B.P.F. Huenges Wajer Ondersteunend Adviesbureau: Arcadis Nederland BV

Inhoud Hoofdstuk 1. Inleiding... 1 Hoofdstuk 2. Overzicht ontwikkeling energieverbruik... 1 Hoofdstuk 3. Verklaring verandering energieverbruik... 2 Hoofdstuk 4. Spiegeling aan het MJP... 3 Hoofdstuk 5. Resultaten per pijler... 4 Hoofdstuk 6. Tabellen... 6 Hoofdstuk 7. Benchmark grafieken... 11

Samenvatting Kerngegevens Sectorgegevens Hoger beroepsonderwijs Aantal MJA-deelnemers in 2011 36 Aantal beschouwde instelling voor 2011 in dit rapport 31 Aantal toetreders in 2011 2 Aantal uittreders in 2011 0 Werkelijk energieverbruik 2011 (TJ) 1.720 Effecten van maatregelen 2011 t.o.v. 2005 2011 t.o.v. 2010 Procesefficiencyverbetering 20,5% 2,2% Besparing in de keten [TJ] 4,8 1,5 Duurzame energie [TJ] 719,9 130,0 Resultaten Energieverbruik Het totale werkelijke energieverbruik van de sector bedroeg 1720 TJ in 2011. Dit is ongeveer 23% hoger dan in 2010. De stijging in het werkelijke energieverbruik in 2011 ten opzichte van 2010 is te verklaren door een toename in het aantal instellingen waarvan de gegevens zijn meegenomen in deze brancherapportage. In 2011 zijn de gegevens van negen extra instellingen meegenomen in de monitoring (extra vestigingen zijn hierin niet meegeteld), gezamenlijk met een primair energieverbruik van 576 TJ in 2011. Daar tegenover staat dat twee instellingen geen gegevens hebben ingevuld waarvan de gegevens in 2010 wel waren meegenomen, gezamenlijk een primair energieverbruik van 233 TJ in 2010. Uitvoering van het meerjarenplan van de sector De inhoud van de EEP s vormt normaal gesproken de basis voor het meerjarenplan (MJP) van een sector. Het MJP van het hoger beroepsonderwijs voor de periode 2009-2012 zal niet meer worden opgesteld om redenen van niet tijdige beschikbaarheid van een voldoende aantal EEP s als gevolg van late toetreding van een deel van de deelnemers. Dit heeft ook tot gevolg dat er inmiddels sprake is van een te beperkte resterende looptijd in de huidige EEP- en MJP-periode. In de goedgekeurde EEPs heeft de sector toegezegd maatregelen te treffen die in 2012 tot een jaarlijkse besparing van 393 TJ leiden. Na drie jaar bedraagt het jaarlijkse effect van maatregelen 518 TJ. De realisatie van de doelstelling wordt echter voor het overgrote deel veroorzaakt door de veel hogere inzet van duurzame energie binnen de sector ten opzichte van de ambitie. De gerealiseerde jaarlijkse besparing van proces efficiency maatregelen 69 TJ blijft echter duidelijk achter bij de ambitie 236,5 TJ. Het eindresultaat hangt af van de continuïteit van het inkoopbeleid van duurzame energie binnen de hogescholen. De verwachte besparing van nog uit te voeren PE-maatregelen in 2012 is 117 TJ. Energiebesparing in het proces Procesmaatregelen in 2011 hebben een besparing van 38,1 TJ opgeleverd. De belangrijkste procesmaatregelen zijn: Activeer standbystand pc's Implementatie energiezorg (incl. optimaliseren van installatie-instellingen) Implementeren gebouw beheerssysteem

Energiebesparing in de keten Ketenmaatregelen hebben in 2011 een totale besparing van 4,8 TJ opgeleverd. De belangrijkste ketenmaatregelen zijn: Woon-werk en zakelijk vervoer personeel per openbaar vervoer Vervangen 80 g papier voor 75 gr papier Woon-werk fietsplan Inzet duurzame energie De totale inzet van duurzame energie in de sector bedraagt 739,1 TJ in 2011. De belangrijkste duurzame-energiemaatregelen zijn: Inkoop groene stroom CO2-compensatie gas- en elektraverbruik WKO Vooruitblik Algemene ontwikkelingen Binnen het onderwijs is een steeds groter betrokkenheid omtrent duurzaamheid: Studenten tonen betrokkenheid bij energiebesparing en stellen kritische vragen over de wijze waarop de hogescholen hieraan uitvoering geven. Ook is een duidelijke beweging gaande naar structurele inbedding van duurzaamheid in de curricula. Dit blijkt uit de audit methode: AISHE (Auditing Instrument for Sustainability in Higher Education) voor MVO en Duurzaam Hoger Onderwijs (DHO). Het keurmerk DHO leidt bij voldoende niveau (minimaal twee 'sterren') tot een Bijzonder Kenmerk Duurzame Ontwikkeling van de NVAO, die opleidingen meenemen in de accreditatie. Door de sterke groei van het aantal studenten in de afgelopen jaren blijft druk zetten op de huisvestingsituatie in de sector. Dit leidt ertoe dat er afwegingen gemaakt moeten worden voor een optimalere benutting van de bestaande gebouwen vs. het realiseren van nieuwbouw. Nieuwbouw is bij veel instellingen aan de orde. De gemiddelde energetische kwaliteit van de gebouwen neemt als gevolg hiervan sterk toe. WO en HBO werken steeds vaker samen in het ontwikkelen en realiseren van nieuwbouwplannen. Een doelmatiger en daarmee duurzamer gebruik van gebouwen is hiervan zijn de samenwerkingsverbanden tussen de HVA en de UVA, Inholland en de VU, en de WUR en Hogeschool Van Hall Larenstein Convenantactiviteiten 1. Het platform DUPLHO opgericht. In het DUPLHO werken 17 hogescholen samen aan een strategisch position paper waarbij duurzaamheid in de bedrijfsvoering wordt geïntegreerd. 2. Verdere uitbreiding van lectoraten op het gebied van duurzame energie (Energy Valley) en biobased economy (Groene sector). 3. Een voorbeeldproject op het gebied van ontwikkeling van onderwijs in duurzame energie is het project Duurzame Energie in de Beroepskolom gesteund door het Platform Beroepsonderwijs (HPBO). 4. Gebruikersgroep ICT: Waarbij deelnemers kennis uitwisselen met als doel de energieefficiency binnen hun organisatie te verbeteren op basis van een ICT-scan 5. Kwantificering KE-maatregelen: Doel van dit project is het kwantificeren en uitwerken van een aantal veel voorkomende ketenmaatregelen. 6. Symposium Groene ICT voor het Hoger Onderwijs en UMC s.

Hoofdstuk 1. Inleiding Dit rapport bevat de resultaten van uw sector in het kader van het MJA3-convenant. De grafieken in hoofdstuk 2 tot en met 5 geven u overzichten van: de ontwikkeling van het energieverbruik van uw sector vanaf ultimo 2005; de verklaring van de verandering in energieverbruik ten opzichte van vorig jaar; de spiegeling ten opzichte van het meerjarenplan (MJP) 2009-2012 van uw sector; de ontwikkeling van het effect van de PE-, KE- en DE-maatregelen vanaf 2006. Hoofdstuk 6 geeft de achterliggende informatie weer in tabellen. Dit sectorrapport is opgesteld op basis van de door hogescholen aangeleverde gegevens in het kader van de jaarlijkse MJA-monitoring. De berekeningen in dit rapport zijn gebaseerd op de methodiek energie-efficiency zoals die is afgesproken in het MJA3-convenant. Details over de methodiek kunt u vinden in de Handreiking Monitoring op de website van Agentschap NL. Hoofdstuk 2. Overzicht ontwikkeling energieverbruik Onderstaande grafiek laat het jaarlijkse energieverbruik van uw sector vanaf 2005 zien. * betreft het energiegebruik van de aan de monitoring deelnemende instellingen eindversie MJA-Sectorrapport 2011 HBO Pagina 1 van 1

Hoofdstuk 3. Verklaring verandering energieverbruik Onderstaande grafiek geeft aan in welke mate verschillende factoren de verandering in het energieverbruik tussen het verslagjaar en het jaar daarvóór verklaren. Maatregelen in het proces (PE-maatregelen) hebben een besparend effect tot doel (het relatieve energieverbruik wordt minder). Het Volume-effect (effect door verschil in productiehoeveelheid) is verhogend (meer energieverbruik) bij hogere productie of verlagend bij lagere productie. Het deel Overige invloedsfactoren is de optelsom van alle invloedsfactoren die de sector heeft gerapporteerd, zoals hogere/lagere capaciteitsbezetting ten opzichte van vorig jaar of gunstige/ongunstige weersomstandigheden ten opzichte van vorig jaar. Deze optelsom kan uiteindelijk besparend of ontsparend zijn. Voor deze rapportage geld dat het gehele besparende effect door invloedsfactoren te wijten is aan invloeden vanuit het klimaat. Er zijn een aantal ontsparende invloeden opgegeven (bijvoorbeeld voor verbouwingen), deze vallen echter in het niet bij de invloedsfactor klimaat. De post Onverklaard is de restpost. Deze restpost is besparend wanneer het verwachte energieverbruik in het monitoringjaar (de optelsom van de eerste vier posten in de grafiek) hoger is dan het werkelijke energieverbruik. De restpost is ontsparend wanneer het verwachte energieverbruik lager is dan het werkelijke energieverbruik. Hoe kleiner de restpost, des te beter het werkelijke energieverbruik in de sector is verklaard. eindversie MJA-Sectorrapport 2011 HBO Pagina 2 van 2

Hoofdstuk 4. Spiegeling aan het MJP Onderstaande grafiek geeft de jaarlijkse ontwikkeling aan van het effect van de getroffen EEPmaatregelen binnen de sector ten opzichte van het EEP-basisjaar (meestal 2008). De horizontale lijn is de MJP-doelstelling voor 2012 op basis van zekere en voorwaardelijke maatregelen. Er lijkt een verschil zichtbaar tussen de vergelijking van het totaal resultaat uitgedrukt in een percentage, zoals weergegeven in bovenstaand figuur en de absolute waarde in Tabel 2. In absolute waarde is de gerealiseerde besparing (518 TJ) hoger dan de in 2012 beoogde besparing (393 TJ). Procentueel ligt het resultaat echter nog iets onder de doelstelling. Het feit dat in 2008 het aandeel duurzame energie gelijk was aan 28% van het totaal energiegebruik en dit nu op een niveau van 15% ligt, maakt dat er procentueel gezien geen sprake is van een intensivering van het aandeel duurzaam. Bij de toetreding van een aantal instellingen is de stijging van de omvang duurzame energie achtergebleven bij de toename van het totaal energiegebruik. eindversie MJA-Sectorrapport 2011 HBO Pagina 3 van 3

Hoofdstuk 5. Resultaten per pijler Het MJA3-convenant kent drie pijlers: procesefficiency, ketenefficiency en duurzame energie. De grafieken geven de jaarlijkse (cumulatieve) effecten per pijler vanaf 2006 weer. Indien er geen besparingen zijn uitgevoerd is de besparing in het betreffende jaar 0%. * Ontwikkeling cumulatieve besparing vanaf 2006 (percentage is afgeleid van index) * Toename (t.o.v. 2005) ketenbesparing als percentage van het totale energiegebruik (+ de procesefficiency-besparingen) in het betreffende jaar. Er zijn over de periode 2006 t/m 2008 geen KE maatregelen gerapporteerd eindversie MJA-Sectorrapport 2011 HBO Pagina 4 van 4

* Toename (t.o.v. 2005) gebruik DE als percentage van het totale energiegebruik in het betreffende jaar Het aandeel duurzame energie in de totale energievoorziening is in de jaren 2006 en 2009 sterk gestegen door de toename van inkoop groene stroom. Vanaf 2010 is een daling zichtbaar door uitbreiding met een aantal gemonitorde instellingen die verhoudingsgewijs minder duurzame energie hebben ingekocht. eindversie MJA-Sectorrapport 2011 HBO Pagina 5 van 5

Hoofdstuk 6. Tabellen De eerste tabel hieronder bevat de gerapporteerde gegevens over het jaarlijkse energieverbruik en de uitgevoerde maatregelen vanaf 2005. De tweede tabel geeft een overzicht van het effect van geplande en gerealiseerde maatregelen op jaarbasis ten opzichte van het MJP-basisjaar 2008. Er is daarbij niet gecorrigeerd voor gewijzigde omstandigheden (bijvoorbeeld het productieniveau). De derde tabel geeft een overzicht van alle hogescholen die vanaf 2005 (ooit) hebben gerapporteerd. Van deze hogescholen zijn alle beschikbare cijfers vanaf 2005 tot en met 2010 in het sectorrapport meegenomen. In de derde kolom is per bedrijf aangegeven of de gegevens over 2011 in dit rapport zijn verwerkt. Alle waarden zijn in TJ primair per jaar. De vierde tabel geeft een overzicht van in 2011 uitgevoerde maatregelen. Tabel 1 Energie- en besparingscijfers Resultaten per jaar [TJ] 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Werkelijk energieverbruik 977 966 960 1.057 997 1.401 1.720 Besparing door PE-maatregelen n.v.t. 78 11 91 7 24 38 KE-besparing in de productieketen 0 0 0 0 0 0 0 KE-besparing in de productketen 0 0 0 0 3 3 5 Inkoop van duurzame energie 19 134 177 295 478 604 734 Opwekking van duurzame energie 0 0 0 0 1 5 5 * Er werden in 2009 voor het eerst KE maatregelen gerapporteerd Tabel 2 Effecten van uitgevoerde maatregelen in 2011 Effect [TJ] ten opzichte van basisjaar 2008 Categorie Subcategorie Verwacht eindresultaat in 2012 (MJP) Gerealiseerd jaarlijks effect t/m verslagjaar Procesmaatregelen 16,5 14,1 Installaties en gebouwen 77,9 30,8 Procesefficiency Energiezorg en gedragsmaatregelen 121,4 24,1 Strategische projecten 20,8 0,0 Subtotaal procesefficiency 236,5 69,0 Maatregelen in de productieketen 0,0 0,0 Ketenefficiency Maatregelen in de productketen 0,0 4,8 Subtotaal ketenefficiency 0,0 4,8 Inkoop van duurzame energie 153,0 438,5 Duurzame energie Opwekking van duurzame energie 3,3 5,4 Subtotaal duurzame energie 156,3 444,0 Totaal 392,8 517,8 In de categorie Proces Efficiency loopt de werkelijk gerealiseerde besparing achter op de doelstelling in het MJP. De verwachte PE-besparing van de geplande zekere en voorwaardelijke PEmaatregelen in 2012 is 117 TJ. eindversie MJA-Sectorrapport 2011 HBO Pagina 6 van 6

Tabel 3 Deelnemende instellingen binnen de sector inclusief (historische) uittreders Status in Meegenomen Bedrijfsnaam 2011 in 2011? Toelichting ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten, Arnhem, Zwolle en Enschede Deelnemer Ja Geen bijzonderheden Avans Hogescholen, Breda, Tilburg en Den Bosch Deelnemer Ja Geen bijzonderheden Christelijke Hogeschool Ede Deelnemer Ja Nog geen goedgekeurd EEP Christelijke Hogeschool Windesheim / Facilitair Bedrijf Deelnemer Ja Geen bijzonderheden Codarts Hogeschool voor de Kunsten, Rotterdam en Vlaardingen Deelnemer Ja Nog geen goedgekeurd EEP De Haagse Hogeschool Hoofdvestiging Deelnemer Ja Geen bijzonderheden Driestar Educatief (locatie Gouda) Deelnemer Ja Geen bijzonderheden Fontys Hogescholen Eindhoven, Tilburg, Venlo en Sittard Deelnemer Ja Geen bijzonderheden Gereformeerde Hogeschool, Zwolle Deelnemer Ja Geen bijzonderheden HAS Den Bosch Deelnemer Ja Geen bijzonderheden Hogeschool Arnhem en Nijmegen Deelnemer Ja Geen bijzonderheden Hogeschool De Kempel, Helmond Deelnemer Ja Geen bijzonderheden Hogeschool Edith Stein / OCT, Hengelo Deelnemer Ja Geen bijzonderheden Hogeschool Inholland (Alkmaar) Deelnemer Ja Geen bijzonderheden Hogeschool Inholland (Den Haag) Deelnemer Ja Geen bijzonderheden Hogeschool Inholland (Rotterdam) Deelnemer Ja Geen bijzonderheden Hogeschool Leiden (Leiden) Deelnemer Ja Geen bijzonderheden Hogeschool Leiden (Rotterdam Pabo Thomas Moore) Deelnemer Ja Geen bijzonderheden Hogeschool Rotterdam Deelnemer Ja Geen bijzonderheden Hogeschool Utrecht Deelnemer Ja Geen bijzonderheden Hogeschool Van Hall-Larenstein, Leeuwarden Deelnemer Ja Geen bijzonderheden Hogeschool Van Hall-Larenstein (locatie Velp) Deelnemer Ja Geen bijzonderheden Hogeschool Zeeland, Vlissingen Deelnemer Ja Geen bijzonderheden Hogeschool Zuyd, Heerlen Deelnemer Ja Geen bijzonderheden Hotelschool Den Haag Deelnemer Ja Geen bijzonderheden Marnix Academie Utrecht Deelnemer Ja Geen bijzonderheden NHTV internationaal hoger onderwijs Breda Deelnemer Ja Geen bijzonderheden Stenden Hogeschool Leeuwarden Deelnemer Ja Geen bijzonderheden Stenden Hogeschool Emmen Deelnemer Ja Geen bijzonderheden Stichting Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten Deelnemer Ja Geen bijzonderheden Stichting Hogeschool van Amsterdam Deelnemer Ja Geen bijzonderheden Hanzehogeschool Groningen Deelnemer Nee Gegevens zijn begin juni aangeleverd Gerrit Rietveld Academi, Amsterdam Deelnemer Nee Gegevens zijn begin juni aangeleverd Iselinge Hogeschool, Doetinchem Deelnemer Nee De instelling wil uittreden Saxion Hogeschool Deventer Deelnemer Nee Geen gegevens 2011 wegens organisatorische problemen Saxion Hogeschool Enschede Deelnemer Nee idem eindversie MJA-Sectorrapport 2011 HBO Pagina 7 van 7

Tabel 4 In 2011 uitgevoerde maatregelen PE-Maatregelen Subcategorie Installaties en gebouwen Omschrijving uitgevoerde maatregelen Besparing (GJ) 50% verlichting kantine uit 41 Aaanwezigheidsdetectie studio's 0 aanpassen instellingen klimaatregeling 11 aanpassen instellingen ventilatie 328 bewegingsmelders gebouw E 442 bewegingsmelders gebouw F 524 bewegingsmelders gebouw G 300 BKL appendages isoleren 190 Blaak Optimalisatie stooklijn 0 CO, isoleren binnenwanden 1.289 CO, isoleren daken 929 CO, Vervangen enkel glas door monumentenglas 48 CO2 schakeling gymzaal 1 CO2 schakeling OWP/ICT 0 CO2 sturing ventilatie danstudio's en collegezaal 29 Co2 vraaggestuurde ventilatie studio's 0 Conventionele verlichting lokalen vervangen door HF 20 CV-ketels vervangen door HR 568 daglichtregeling leerplein en gangen 0 Deel Halogeen en Pl-verlichting vervangen door LED Laan van Scheut 2 39 Deel van de warmte opwekken middels warmtepomp Laan van Scheut 2 6 energiezorg (o.a. powermanagement) 106 Energiezuinige hoofdfrequentieverlichting 13 herinrichting serverruimte Kapittelweg 33 1.026 HF verlichting (MP) (locatie Essengaarde) 94 HR 107 ketel (meerprijs) (locatie Essengaarde) 73 HR107-ketel + boilers 199 hsl isoleren CV-leiding in kruipruimte 158 HSL vraaggestuurd ventileren Collegezaal 104 huidige verlichting vervangend door led-verlichting in kantine en personeelsruimte 0 In gebruikname Priva gebouwbeheersysteem 0 isolatie achter radiatoren A-gebouw 699 Isoleren spouwmuur kapel 383 klokschakelijng toiletten en douches 1 Koelafdekking 0 Kralingse Zoom vervangen koelmachine door twee koelmachines COP 4,5 0 Lampenremplace 945 LDS vraaggestuurde ventilatie collegezaal 115 Led verlichting parkeerplaats 81 Ledverlichting 2 Museumpark renovatie glas in lood trappenhuis 57 Museumpark Revisie tractie en besturing liften, plaatsen led kooi verlichting 0 Museumpark Vervangen Neon verlichting gevelreclame door LED verlichting 0 Nieuw CV ketels enregeling campus 60 Nieuwe CV hoofdgebouw gedrag en maatschappij 127 Nieuwe cv installatie sporthal gedrag en maatschappij 127 nieuwe theermostaat collegezaal 42 optimaliseren ventilatie in collegezaal (aan/uit) Sibeliuslaan 10 optimalisering klimaatregeling 192 owb 256 isoleren dak 1.225 owb215 aanwezigheidsdetectie collegezalen (ventilatie) 152 parkeerverlichting overdag uit 54 Power management op PC's 126 powermanagement PC 3 regelapparatuur D13 vervangen 125 schakelklokken boilers 191 schakelklokken op verlichting 5 tft beeldschermen 36 Thermostaatkranen op radiatoren 60 Toepassen spaarlampen 407 Toepassen spaarlampen gang hotelkamers 39 Toepassen spaarlampen hotelkamers 125 TSA stadswarmte uitzetten/pomp 108 uitschakelen decoverlichting kantine 90 Uitschakelen halverluchting bij zonnige dagen 1 ventilatie laag bij vakantie en vrijde dagen 95 eindversie MJA-Sectorrapport 2011 HBO Pagina 8 van 8

Energiezorg en gedragsmaatregelen Procesmaatregelen Vervangen CV en regeling dep. conservatorium 238 Vervangen cv ketel Nieuw Eyckholt 158 Vervangen enkel glas gang kapel 68 Vervangen gebouwbeheersysteem conservatorium 158 Vervangen ketels door HR107 ketels 508 Vervangen nood en transparantverlichting 180 Vervangen VR ketel door HR107 14 Vervangen VR ketels 411 Vervroegde vervanging luchtbehandelingskasten zonder wtw door met wtw Ruitenberglaan 29 280 WTW ventilatie lokalen (locatie Rietveld) 211 aanpassingen gebouw beheersysteem N-gebouw 325 aanpassingen gebouwen beheerssystemen 78 Alle panden chemisch reinigen en coaten condensors 0 Avondsluiting gebouwen EFG 189 CO2 sturing ventilatie concertzaal (locatie Kraton) 32 diversen 68 energiemonitoring 0 Energiezorg (inclusief optimaliseren instellingen klimaatregelingen) 1.015 energiezorg diversen 977 GBS (locatie FNT Nijenoord) 1.812 implementatie energie zorg en optimaliseren van instellingen 5.523 Optimalisatie klimaatinstellingen (oude Kraan) 56 optimaliseren instellingen en tijden H-gebouw 7 optimaliseren instellingen en tijden van het GBS-systeem op de Sibeliuslaan (Sgebouw) 25 Optimaliseren klimaatinstellingen (Kraton en Middengbouw) 114 Optimaliseren klimaatinstellingen (locatie Essengaarde) 102 Optimaliseren klimaatinstellingen (locatie Hallenweg) 477 Optimaliseren klimaatinstellingen (locatie Onderlangs) 405 Optimaliseren klimaatinstellingen (locatie Rhijnvis feithlaan) 189 Optimaliseren klimaatinstellingen (Locatie Stadsmuur) 51 Pentium 4 computers vervangen door core 5I computers 185 Powermanagement 57 Powermanagement beeldschermen 120 's Nachts lage temperatuur 479 Uitschakelen kantoorapparatuur 2 Uitschakelen ventilatie na gebruik ruimten 4 verlagen gecontracteerd vermogen 0 Academieplein Elektronische thermostaat op friteuse 0 Activeer standbystand pc's 9.871 Alle gebouwen, Powermanagement voor harde schijven 85 Kralingse Zoom Elektronische thermostaat op friteuse 0 Museumpark Elektronische Thermostaat op friteuse 0 Museumpark serverruimte verhogen koeltemperatuur van 17 naar 20 gr C 0 Museumpark serverruimte, virtualisatie van servers 693 naregeling terugzetten na gebruik 50 naregeling terugzetten na gebruik 2 Uitschakelen lichtkrant Ruitenberglaan 26 198 vrije koeling serverruimte 475 KE-Maatregelen Subcategorie Productieketen Omschrijving uitgevoerde maatregelen Besparing (GJ) Academieplein Koelmachine vervangen gebouw K 0 Perscontainers voor rest- en papierafval Kapittelweg 33 24 pilot gescheiden inzamelen van plasticafval 10 Vervangen 80 g papier voor 75 gr papier 640 Videoconferencing tussen campus Nijmegen en campus Arnhem 34 Wijnhaven 61 Biddle units vervangen 0 Wijnhaven 61 Splitunit SER vervangen 0 Woonwerk en zakelijk vervoer personeel 3.600 woonwerk fietsplan 490 eindversie MJA-Sectorrapport 2011 HBO Pagina 9 van 9

DE-Maatregelen Subcategorie Inkoop energie duurzame Omgevingswarmte Zonnestroom Omschrijving uitgevoerde maatregelen Besparing (GJ) aardgas en elektriciteit 0 CO2 gecompenseerd gas 7.979 Gas en electra verbruik wordt CO2 gecompenseerd door de aanschaf Silver 44.165 Standard VER's Groene energie 12.555 Groene stroom 123.081 Groene stroom 98.721 Groene Stroom 71.973 Groene Stroom 55.895 Groene stroom 19.165 Groene stroom 12.511 Groene stroom 10.638 Groene Stroom 10.443 groene stroom 2.975 Groenstroom 6.199 Inkoop "groene"stroom 88.362 Inkoop groene energie (2011) 30.232 inkoop groene stroom 11.307 inkoop groene stroom 6.499 inkoop groene stroom 28 Inkoop groene stroom 2011 110.778 Inkoop groene stroom 2011 10.168 aardgas en elektriciteit 0 CO2 gecompenseerd gas 7.979 Gas en electra verbruik wordt CO2 gecompenseerd door de aanschaf Silver 44.165 Standard VER's Groene energie 12.555 Groene stroom 123.081 Groene stroom 98.721 toepassen WKO vleugel G 1.093 Warmtepomp 233 WKO 767 WKO 767 WKO HU Amersfoort 1.969 WKO Oudenoord 700 278 Photovoltaische cellen op dak Ruitenberglaan 26 (Sopra project) 99 Photovoltaische zonnecellen Ruitenberglaan 26 (op paal) en Kapittelweg 33 38 Plaatsen 10 st zonnepanelen 59 toepassen Pvcellen nieuwbouw 100 Zonnewarmte Zonnecollector warm water Kapittelweg 33 33 eindversie MJA-Sectorrapport 2011 HBO Pagina 10 van 10

Hoofdstuk 7. Benchmark grafieken In de twee onderstaande figuren is het energiegebruik per student en per m2 vloeroppervlakte van de verschillende instellingen weergegeven. *** eindversie MJA-Sectorrapport 2011 HBO Pagina 11 van 11