Infraprojecten in beeld Infra-info Ga voor de digitale versie met extra's naar www.frieseinfrainfo.nl Met een druk op de knop laat gedeputeerde Sietske Poepjes het water in de aquaductbak van de Westelijke invalsweg stromen. Een mijlpaal. Provinciale infraprojecten op koers - Gedeputeerde Sietske Poepjes: We timmeren letterlijk goed aan de weg De Noordwesttangent is opgeleverd. De Haak om Leeuwarden nadert haar voltooiing. De aanleg van De Centrale As en de verdubbeling van de N381 zijn gestart. Bovendien pakken we op verschillende plaatsen in de provincie knelpunten aan. Vooral om de verkeersveiligheid te verbeteren. Dat is goed om te zien. De meeste projecten liggen op schema en ook financieel ziet het er goed uit. We timmeren letterlijk goed aan de weg. Verantwoordelijk gedeputeerde, Sietske Poepjes, is content met de voortgang van de vele infrastructurele projecten waar de provincie de hand in heeft. Ze verlopen volgens planning. Bovendien kan de gedeputeerde meevallers melden. We geven een positieve winstwaarschuwing af, vertelt ze met een glimlach. Overigens is dat geen garantie voor de toekomst. Bij technisch complexe en langdurige projecten kan er zo maar iets fout gaan. Bovendien zijn we bij een aantal projecten nog maar net gestart met de uitvoering. Met bijvoorbeeld één opzienbarende archeologische vondst, lopen we ook zo maar uit de planning. Maar dat is koffiedik kijken. Zoals het er nu voor staat, gaat het voorspoedig. De kosten van de zogenaamde Regio Specifieke Projecten die grotendeels door het Rijk worden betaald als genoegdoening van het niet doorgaan van de Zuiderzeespoorlijn laten inmiddels een plus van 16 miljoen zien. Heel mooi. Daarmee zijn we een eind op weg om onze bezuinigingsopgave op het RSPpakket van 40 miljoen te halen, aldus de gedeputeerde die daarmee aangeeft dat meevallers ook nodig zijn. Meevallers De meevallers laten zich grotendeels verklaren door de gekozen aanbestedingsstrategie en de markt. We knippen grootschalige projecten op in kleinere delen. Geheel conform de nieuwe aanbestedingswet. Resultaat is een bredere marktbenadering en meer concurrentie. En minder grote risico's. Stuk voor stuk factoren die de prijs drukken. Bijkomend voordeel is dat het regionale MKB, door deze manier van aanbesteden, ook meer kans maakt om werk binnen te halen. Dat gebeurt ook en is goed voor de regionale economie en werkgelegenheid. Verder proberen we de markt te stimuleren om met creatieve technische en innovatieve oplossingen te komen, aldus Poepjes. Dankzij nieuwe technieken kan er efficiënter en voordeliger worden gebouwd. Dat heeft een positief effect op de prijsvorming. Als voorbeeld noemt de gedeputeerde de aquaducten en onderdoorgangen die rondom Leeuwarden worden gebouwd. De door de aannemer voorgestelde bouwwijze leidt daar tot aanzienlijke besparingen. Zowel in materiaal als in manuren. De uitgaven worden ook beperkt door projecten te combineren, vertelt Poepjes. Vaak zie je dat gemeenten, maar bijvoorbeeld ook Rijkswaterstaat en Wetterskip, in hetzelfde gebied plannen hebben of projecten voorbereiden. Door dat samen op te pakken, is iedereen voordeliger uit. Vaak kunnen we dan met minder geld, meer doen. In de online editie van deze krant leest u het vervolg van dit interview. Hierin meer over wat er aan extra s en het oplossen van knelpunten wordt gedaan. Marktdialoog Dit jaar organiseerden de provincies Fryslân, Groningen en Drenthe op 21 maart een dialoog met de markt. Dit onder de noemer 'Publiek & Privaat om de tafel'. Centraal stond het uitwisselen van informatie over de aanpak van het zogenoemde Regio Specifiek Pakket. Tijdens de marktdialoog kwamen onderwerpen aan de orde als onderwijs, spoorse projecten en Social Return On Investment (SROI). In de online versie komt Heijmans-directeur Roel van den Berg aan het woord over een andere invulling van Social Return On Investment. Tijdens de dag zijn er tevens (gefilmde) interviews gehouden met aanwezige gedeputeerden en andere betrokkenen. 1
Herstel brug Kootstertille Technisch complexe klus Het brugdek was wel iets ontzet, maar de schade leek mee te vallen. Bij een tweede inspectie, een paar weken na de aanvaring, merkten we toch dat de heipalen onder één van de pijlers vol scheuren zat. We zijn direct in actie gekomen door onder meer informatieavonden te houden voor het lokale bedrijfsleven. Ook is er meteen een bouwteam opgezet samen met Rijkswaterstaat, Arcadis en aannemer Knol uit Akkrum. Rijkswaterstaat nam het eigendom en beheer van de brug per 1 januari 2014 over. Vanwege onze ervaring, en omdat de weg over de brug van de provincie is, zijn we de kar wel blijven trekken. Provinciaal projectleider Sietze Bijker vertelt in een notendop de aanleiding en de provinciale betrokkenheid bij het project dat rond deze zomer wordt afgerond: het herstel van de brug in Kootstertille. Deze werd vorig jaar oktober door een lege chemicaliëntanker geramd toen de boegschroef van het schip dienst weigerde. Haarscheurtjes Bij de tweede inspectie bleken de heipalen onder één van de vijf brugpijlers behoorlijk beschadigd te zijn. Waarschijnlijk zaten er al haarscheurtjes in die ons eerst niet opvielen en groter zijn geworden door de verkeersbelasting. Reden om het zware verkeer per direct te verbieden en om te leiden. Het autoverkeer kan gewoon over de brug blijven rijden, zo blijkt ook uit de metingen aan de brug die we doorlopend uitvoeren. Om tijd te besparen zette de provincie, die de weg beheert, binnen enkele weken een bouwteam op. Arcadis was al bezig met het doorrekenen van de bruggen over het Prinses Margrietkanaal. Prioriteit kreeg het stabiliseren van de beschadigde pijler. Deze werd eind februari met een frame van stalen balken bevestigd aan de pijler die er naast staat en niet beschadigd is. Inwendige spankabels trekken pijler omhoog Pijler verlengd De volgende stap is het herstel van de pijler zelf. We gaan de beschadigde pijler aan beide kanten verlengen met een nieuw gedeelte dat we op 20 meter lange, stalen palen funderen. Deze palen worden rechtop in de bodem geboord, in plaats van geheid. Zo voorkomen we trilling en verdere beschadiging. Zodra de pijler staat, trekken we er een paar spankabels doorheen die hem als het ware omhoog trekken. Dat zorgt voor extra stabiliteit. De klus blijkt technisch complex, maar wordt naar verwachting voor de zomervakantie geklaard. Hetzelfde geldt voor het herstel van het beweegbare brugdeel dat is aanbesteed. We proberen het resterende herstelwerk in het Hemelvaartweekend uit te voeren. Dan blijft de overlast beperkt, besluit Bijker. Matchmaker Folkert Reitsma over: Grip op Grond Je hebt gaten en je hebt bulten. Volgens Folkert Reitsma is dat de Cruijffiaanse essentie van zijn werk als provinciaal grondstromencoördinator. Reitsma initieert grondstromen tussen projecten in de provincie, waaronder die van De Centrale As. Hij trekt de kar van Grip op Grond: een initiatief van de provincie om projecten waar grond nodig en overtollig is te matchen. Binnen Leeuwarden Vrij-Baan is er is al een intensieve samenwerking met het Rijk en gemeenten. Grip op Grond is in 2010 als een initiatief binnen provincie Fryslân gestart. Het doel is om zo efficiënt en strategisch mogelijk met grondstromen om te gaan. Voor 2010 kochten de aannemers de grond voor bouwprojecten. Als er grond over was, ging dat tegen een vergoeding weer terug naar de aannemer. Het kon zijn dat diezelfde grond bij een ander project weer werd aangekocht. Door de aannemer als schakel er tussenuit te halen en een betere afstemming onderling, beperken we de kosten en de uitstoot van uitlaatgassen. Bovendien wordt er minder grond gewonnen, legt Reitsma uit. Vanuit diverse oogpunten een duurzame oplossing. Informatievoorziening essentieel Dagelijks heeft Reitsma contact met projectleiders in de hele provincie. Hij inventariseert vraag en aanbod en koppelt projecten waar mogelijk. Hierbij is de afstand tussen locaties een belangrijk criterium. Een match tussen Lemmer en het Lauwersmeer heeft geen meerwaarde, dat ligt te ver uit elkaar. Hij stimuleert projectleiders ook om zelf op zoek te gaan. Dit kan met de Grip op Grond-kaart op www. fryslan.nl/gripopgrond. De kaart geeft inzage in vraag en aanbod bij alle projecten in Fryslân waarbij grondverzet plaatsvindt. Binnenkort krijgt de kaart een nieuw beheersysteem. Hiermee kunnen projectleiders van de provincie, maar ook van partners als gemeenten, Wetterskip Fryslân, It Fryske Gea, Staatsbosbeheer en De Marrekrite hun vraag en aanbod zelf invoeren. Leerproces Sinds 2010 kwamen al diverse mooie matches tot stand. Zo bracht een tijdelijke rijbaan van de Haak om Leeuwarden twintigduizend kuub zand op dat nu gebruikt wordt voor het Polderhoofdkanaal bij Nij Beets. De Marrekrite is momenteel groot(her)gebruiker van provinciaal hekkel- en baggermateriaal, waarmee men steigers en recreatieplaatsen aanlegt en onderhoudt. Gronduitruil wordt volgens Reitsma steeds vanzelfsprekender, al gaat het bij het ene project sneller dan het andere. Grip op Grond vraagt een flexibele houding en vooruitziende blik van projectleiders. Een leerproces dat de nodige tijd kan kosten. Mogelijke integratie in lesprogramma Online meer informatie over de mogelijke integratie van Grip op Grond in de NHL-opleiding Civiele Techniek. Ook vertelt Ale van der Ploeg, student aan deze opleiding, meer over zijn ervaringen met Grip op Grond. 2 Infra-info
Hier werken we aan een mooi en bereikbaar Fryslân! 18 Holwerd 2 Dokkum 21 1 Hallum 3 31 16 20 4 Harlingen 36 Franeker 17 24 26 23 5 6 8 3 Leeuwarden 7 Burgum 2 2 13 38 22 25 15 14 12 33 Drachten 10 25 Bolsward 23 Grou 35 34 Nij Beets 12 27 Sneek Gorredijk Workum 32 Woudsend 19 Joure 9 13 Heerenveen 35 Oosterwolde 35 Appelscha 10 37 30 28 25 11 1 Wolvega werken aan de weg werken aan het water werken aan het spoor gebiedsontwikkeling Lemmer 1 Hoofdvaarweg Lemmer - Delfzijl 14 Skieding (N358) 2 De Centrale As 26 Brug Dronrijp 15 Uterwei (N358) 3 Extra sneltrein Groningen - Leeuwarden 27 Van Panhuysbrug 16 Kootstermolen - Kootstertille 4 N31 Traverse Harlingen 28 Ruijtenschildtbrug 5 Haak om Leeuwarden 17 Bolsward - Leeuwarden (N359) 30 Brug Warns 6 Westelijke invalsweg 18 Hallum - Holwerd (N357) 31 Brug Tzummarumervaart 7 Drachtsterweg en omgeving 19 Fietsroute Sneek - Woudsend 32 Sluis Workum 8 Station Werpsterhoeke 20 Lutkepost - Augustinusga 33 Pikmar Grou 9 Knooppunt Joure 21 Fietspad Stroobossertrekweg 34 Natuurcompensatie 22 Turborotondes bij op- en afritten Drachten Noord Polderhoofd kanaal Nij Beets 10 N381 Drachten - Drentse grens 11 Onderdoorgang Om den Noort 23 Froonackerdyk (N384) (Wolvega) 35 Opwaarderen Turfroute 12 De Nieuwe Afsluitdijk 24 Van Harinxmakanaal 36 Stationsbrug Franeker Naast 13 Investeringsagenda deze projecten wordt Drachten 25 Rotondes op- en afritten 37 Johan Frisosluis Stavoren er over een Heerenveen periode van 4 jaar nog eens 18 Frieschepalen, miljoen geïnvesteerd Bolsward, in Wolvega het aanpassen van diverse wegenknelpunten. 38 Gebiedsontwikkeling Skûlenboarch - Westkern 3
16 infraprojecten in beeld >> Planning Hoofdvaarweg Lemmer - Delfzijl stationsbrug franeker Kom Twijzel N31 Traverse Harlingen Haak om Leeuwarden johan frisosluis Station Werpsterhoeke Drachtersterweg en omgeving Knooppunt Joure 2014 2015 1 e kwrt 2 e kwrt 3 e kwrt 4 e kwrt 1 e kwrt 2 e kwrt 3 e kwrt 4 e kwrt / 1e fase 2e fase onderdoorgang Wolvega Brug Stroomkanaal lemmer = gunning contracten GB = gronden beschikbaar = start uitvoering (deel)projecten = ingebruikname = vertraagd = risico op vertraging = (voor) op schema d hoofdvaarweg Lemmer - Delfzijl www.lemmer-delfzijl.nl stationsbrug franeker www.fryslan.nl/stationsbrug kom twijzel www.fryslan.nl/twijzel N31 TRAVERSE HARLINGEN www.n31harlingen.nl Haak om Leeuwarden www.vrij-baan.nl taakstellend budget = 10 mln. binnen budget risico op overschrijding overschrijding 137,8 mln. (betreft het Friese deel) 7,8 mln. 3,4 mln. 146 mln. 149,7 mln. ingebruikname 2025 eind 2015 eind 2014 eind 2017 december 2014 grond in eigendom (Ha) (grond voor brug Burgum) Niet van toepassing Niet van toepassing 90% projectrisico s Vertraging door procedures. Vertraging door besluitvorming van de gemeente. Overlast door werkzaamheden. De bijzondere samenwerking tussen rijk, provincie en gemeente (bestuurlijke alliantie) kan leiden tot minder grip op de uitvoering door de provincie. Provincie en gemeente dragen wel de financiële risico s. Uitvoeringsrisico s door technische complexiteit. Planning staat onder druk. Uitvoeringsrisico s door technische complexiteit. Afstemming tussen aannemers en wegbeheerders voor ingebruikname weg. Per 1 januari is de vaarweg in beheer en eigendom overgegaan van provincie naar het Rijk. Provincie blijft verantwoordelijk voor de verruiming van het kanaal naar klasse 5. Het contract voor de aanpak van het PM kanaal bij Burgum is gegund (brugverlegging nieuwe brug en bocht verruiming). De aannemer is gestart met de voorbereidende werkzaamheden. Dit onderdeel ligt op koers. Het milieu-effectrapport voor Skûlenboarch/ Westkern wordt medio 2014 aan Provinciale Staten ter besluitvorming voorgelegd. De gemeente heeft voor het watergebonden bedrijventerrein Skûlenboarch/Westkern een zo danige opzet gekozen dat er geen sprake meer is van een exploitatietekort. Hiermee is het bedrijventerrein economisch haalbaar en is gestart met het provinciaal inpassingsplan. Eind 2013 is de brug Kootstertille aangevaren. De beschadiging wordt momenteel door de provincie hersteld in opdracht van Rijkswaterstaat. De investeringsmiddelen voor de vervanging van de bruggen Kootstertille en Skûlenboarch zijn, samen met de bruggen in Groningen, inmiddels opgenomen in de begroting van het Rijk. Er moeten nog afspraken gemaakt worden over het definitieve jaar van uitvoering. De rijksbegroting gaat uit van de periode 2017-2023. Bestuurlijk is afgesproken dat de bruggen uiterlijk in 2020 vervangen zullen zijn. TOELICHTING De Stationsbrug Franeker verkeert in slechte staat. Belangrijke onderdelen hebben hun technische levensduur overschreden waardoor de brug niet meer aan de veiligheidseisen voldoet. Besloten is naast renovatie, de brug ook deels te vernieuwen om de gewenste doorvaartbreedte te realiseren. Op verzoek van de gemeente wordt de brug een meter breder. Er ligt een relatie met het Franeker Waddenpoort project (voorheen Kanaalzone) van de gemeente. Het Friese Meren Project is ook bij de ontwikkeling van de Waddenpoort betrokken. Hoewel de brug de hoogste prioriteit heeft, zal zoveel mogelijk rekening worden gehouden met de werkzaamheden van Franeker Waddenpoort. Er wordt goed afgestemd met de omgeving en belangenpartijen. Op 2 april is er een inloopavond voor de Stationsbrug gehouden voor omwonenden, bedrijven en belangstellenden. De avond werd druk bezocht. De provincie ontving veel positieve reacties. Op 7 april is de bestuursovereenkomst ondertekend voor de Franeker Waddenpoort. Gedeputeerde Jannewietske de Vries en wethouder Bekkema van gemeente Franekeradeel ondertekenden de stukken. TOELICHTING De hoge verkeersintensiteit op de provinciale weg N355, binnen de bebouwde kom van Twijzel, zorgt voor problemen op het gebied van bereikbaarheid, verkeersveiligheid en leefbaarheid. Oplossing is een herinrichting van de traverse Twijzel, waarbij de hoofdrijbaan stil asfalt krijgt. De drukke provinciale weg wordt circa twee maanden voor al het verkeer afgesloten. Dit kan voor veel overlast zorgen op het onderliggende wegennet. De kans bestaat dat wordt gevraagd de werkzaamheden in het verkeer uit te voeren. Dat zal leiden tot een forse vertraging van de werkzaamheden en overlast voor de direct aanwonenden. Omdat het een drukke weg is, wordt de vakantieperiode gebruikt om de weg te stremmen. De aannemers krijgen de gelegenheid plannen in te dienen om de uitvoeringsperiode zo kort mogelijk te houden. Het beste plan zal onderdeel zijn van de gunning van het werk.. De aanbesteding van de N31 Traverse Harlingen is gestart. De vijf geselecteerde gegadigden gaan rond de zomer inschrijven op het werk. Voor een aantal percelen wordt een onteigeningsprocedure gestart. Deze wordt medio 2015 afgerond, zodat de benodigde gronden tijdig in bezit zijn. Rijkswaterstaat is verantwoordelijk voor de uitvoering van het werk. De provincie en gemeente dragen het financiële risico. Door de opgezette bestuurlijke alliantie en de provinciale inbreng in het project is de verwachting dat het project goed zal verlopen en tot een goed resultaat zal komen. Op dit moment lijkt deze aanpak te slagen. Het vinden van een goed depot voor het grondoverschot (600.000 m³) is een lastige opgave. Inmiddels zijn er meerdere goede depotruimtes gevonden. Er wordt nog nagedacht over een goede bestemming voor hergebruik van deze grond. (Er wordt o.a. gedacht aan de Vismigratierivier bij De Nieuwe Afsluitdijk). Er wordt volop gewerkt aan de realisatie. De werkzaamheden richten zich op ingebruikname van de nieuwe wegen in december van dit jaar. Het halen van deze mijlpaal is spannend, maar vooralsnog haalbaar. Eind 2014 wordt de nieuwe rijksweg met de invalswegen in zijn geheel in gebruik genomen. Daarvoor moeten alle werken tegelijkertijd, tussen verschillende aannemers, worden afgestemd. Afstemming is nodig tussen de toekomstige wegbeheerders. Hiervoor is een procescoördinator aangesteld. Voor de gebiedsontwikkeling is de planvorming verder uitgewerkt en wordt er een projectorganisatie opgezet. In het kader van Wurkje foar Fryslân is, samen met de gemeente Menameradiel, een subsidie van 2,9 mln. verworven. De huidige inschatting is dat het project circa 12 mln. goedkoper gaat uitpakken. Dit bedrag is nodig om de taakstelling op het RSP te verlagen. 4 Infra-info
Brug over de Hanzer Feart johan frisosluis www.fryslan.nl/jfsluis Station Werpsterhoeke www.fryslan.nl/spoorwegen Drachtsterweg en omgeving www.vrij-baan.nl Knooppunt Joure www.knooppuntjoure.nl onderdoorgang Wolvega www.fryslan.nl/spoorwegen brug stroomkanaal LEMMER www.fryslan.nl/brugstroomkanaal 17,2 mln. 30 mln. ( waarvan 21 mln. voor de onderdoorgangen (fase 1) en 9 mln. voor station en voorzieningen (fase 2).) 92,3 mln. 70,9 mln. 12 mln. (waarvan 10,5 mln. RSP-gelden en 1,5 mln. bijdrage van de gemeente) 10 mln. voorjaar 2014 eind 2015 (betreft onderdoorgangen) najaar 2015 begin 2017 begin 2016 eind 2015 Gronden waren al beschikbaar 90% Niet van toepassing Op dit moment zijn geen risico s voorzien. Vertraging aanbesteding. Voorbereidende werkzaamheden niet tijdig gereed. Onvoldoende reizigersaanbod waardoor de haalbaarheid van het station (fase 2) onder druk komt te staan. Het bouwen in een stedelijke omgeving vraagt om extra maatregelen om overlast te beperken. Dit kan tot hogere kosten leiden. De weg en de vaarweg blijven tijdens de werkzaamheden open met risico op hogere kosten en vertraging. Uitvoeringsrisico s door technische complexiteit. Taakstelling wordt niet gehaald. De bijzondere samenwerking tussen het Rijk, provincie en gemeente (bestuurlijke alliantie) kan leiden tot minder grip op de uitvoering door de provincie. Provincie draagt de financiële risico s. Op dit moment geen projectrisico s Op dit moment geen risico s voorzien. Bij grote drukte zijn de wachttijden bij de sluis van Stavoren lang. Watersporters voelen zich in de voorhaven IJsselmeerzijde bij zuidwestenwind onveilig door inlopende golven. Besloten is de sluiscapaciteit uit te breiden door de bouw van een tweede recreatiesluis. Op 1 april 2014 ging de tweede sluis open voor vaarverkeer. Op 8 mei 2014 is de sluis officieel geopend door Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander Onderzoeken, grondaankoop, overleg met het Kwaliteitsteam Leeuwarden over het ontwerp en het opstellen van een Realisatieovereenkomst, vergden meer tijd dan vooraf ingeschat. Het laatste stuk grond is nog niet in eigendom. In het tweede kwartaal komt hierover duidelijkheid. Pas wanneer grond volledig in eigendom is, wordt gestart met de aanbesteding van zowel de conditionerende werkzaamheden (fase 0), als met beide onderdoorgangen (fase 1). Hiermee wordt het risico beheerst dat fase 0 en 1 elkaar gaan overlappen. De verwachting is dat de twee onderdoorgangen in het tweede kwartaal van 2014 kunnen worden aanbesteed. Vooralsnog blijft de opleveringsdatum van het project staan op eind 2015. De risico s ten aanzien van de aanwezige flora & fauna zijn beheersbaar gemaakt door de bomenkap te faseren. De financiële risico s zijn afgedekt in de Uitvoeringsovereenkomst die in het eerste kwartaal van 2014 door Gedeputeerde Staten is vastgesteld. Social Return On Investment (SROI) is onderdeel van het project. ProRail en provincie Fryslân benoemden een pilot waarin ervaring wordt opgedaan met de Prestatieladder Sociaal Ondernemen Bouw (PSO Bouw). De werkzaamheden zijn feestelijk van start gegaan. Er is een informatiecentrum ingericht aan de Wiardaplantage. In de eerste maand kwamen hier al 150 bezoekers. De eerste weekendstremming van de Drachtsterweg van 4 t/m 7 april verliep goed. Mede dankzij het goed communiceren van het afsluiten van de weg. De bouwwijze van het aquaduct is vergelijkbaar met het aquaduct in de Westelijke invalsweg. Bij de Drachtsterweg is tot september 2014 de zuidzijde van het Van Harinxmakanaal gestremd. Van september 2014 tot mei 2015 wordt de noordzijde van het kanaal gestremd. Dit betreft een stremming voor het beweegbare deel van de brug. Dit zorgt voor een beperkte doorvaartmogelijkheid. De kanaalgebruikers zijn hier al over geïnformeerd. Het project ligt financieel en qua planning op koers. Najaar 2015 wordt de nieuwe weg in gebruik genomen. De verwachting is dat het project ruim 5 mln. goedkoper wordt. Dit bedrag is nodig om de taakstelling op het RSP te verlagen. Project ligt op koers en de uitvoering wordt voorbereid. Vanwege de maatschappelijke plus geeft het contract invulling aan social return. Om scholieren voor techniek te interesseren, zijn opdrachten verleend aan het technasium. Rijkswaterstaat is verantwoordelijk voor de uitvoering en de provincie draagt het financiële risico. Door de bestuurlijke alliantie en de provinciale inbreng, is de verwachting dat het project tot een goed resultaat zal komen. Er is flinke progressie gemaakt bij grondverwerving. Voor drie dossiers wordt een onteigeningsprocedure verwacht. Deze percelen liggen niet op het kritieke bouwpad. Dit risico is daarmee beheerst. Het is gelukt om het zand uit de Langweerder wielen bij de aanleg van het knooppunt te gebruiken. Hiermee wordt, naast financieel voordeel, ook een belangrijk watersportdoel gerealiseerd. Ook is de entree van Joure, inclusief de aanleg van het busstation, aan het project gekoppeld. In de realisatieovereenkomst is afgesproken dat de provincie zich inspant om een onderdoorgang te realiseren in de Hollandiastraat bij Joure. Gezien de taakstelling op het project lijkt dit lastig. Er wordt gezocht naar een oplossing. De onderdoorgang Om den Noort in Wolvega is één van de projecten die moeten bijdragen aan de capaciteitsvergroting tussen Leeuwarden en Zwolle (vier treinen per uur). Het project is op de markt gebracht. In de vorige rapportage was aangegeven dat door één belanghebbende, beroep was aangetekend. Dit beroep is begin 2014 ingetrokken. Het bestemmingsplan voor de spooronderdoorgang te Wolvega werd in het eerste kwartaal van 2014 onherroepelijk. Voor de spooronderdoorgang is het Ministerie van Infrastructuur en Milieu formeel opdrachtgever. De provincie is inhoudelijk opdrachtgever voor ProRail. De provincie vult dit, in nauwe samenwerking met de gemeente Weststellingwerf, in. De bewoners in de directe omgeving worden bij het project betrokken. Binnen de financiële mogelijkheden worden hun wensen zoveel mogelijk meegenomen. Social Return On Investment (SROI) is onderdeel van het project. ProRail en provincie Fryslân benoemden een pilot waarin ervaring wordt opgedaan met de Prestatieladder Sociaal Ondernemen Bouw (PSO Bouw). TOELICHTING De handbediende grote ophaalbrug over het Stroomkanaal in de N359 in Lemmer verkeert in slechte staat. Bovendien voldoet de brug niet meer aan zijn huidige en gewenste functie. De rijbaan op de brug is te smal voor dit type weg en de bovenbouw staat te dicht op de rijbaan. Gevolg is een verhoogd risico op aanrijding met mogelijk ernstige gevolgen. Daarnaast gaat de brug nog maar 4 tot 6 keer per jaar open voor de scheepvaart. Technisch is het mogelijk de brug te renoveren, maar daarmee wordt het gebrek aan wegbreedte niet opgelost. De huidige brug vervangen voor een vaste brug is de beste oplossing. De vormgeving van de nieuwe brug moet passen bij de architectuur van het Ir. D. F. Woudagemaal, monument op de UNESCO Werelderfgoedlijst. In mei is de aanbesteding. In de zomer wordt het werk definitief gegund.. 5
>> 16 infraprojecten in beeld Planning Traverse Lemmer* 2014 2015 1 e kwrt 2 e kwrt 3 e kwrt 4 e kwrt 1 e kwrt 2 e kwrt 3 e kwrt 4 e kwrt * Hangt af van voorkeursvariant. Nu nog niet bekend. Extra sneltrein Groningen - Leeuwarden (12 contracten worden gegund in de periode 2014-2016) De Centrale As N381 Drachten - Drentse grens westelijke invalsweg N2 M2 GB 2 / 3 GB Z1 = gunning contracten GB = gronden beschikbaar = start uitvoering (deel)projecten = ingebruikname = vertraagd = risico op vertraging = (voor) op schema traverse lemmer www.fryslan.nl/n359lemmer extra SNELTREIN GRONINGEN - LEEUWARDEN www.fryslan.nl/spoorwegen gebiedsontwikkeling DE CENTRALE AS www.decentraleas.nl gebiedsontwikkeling N381 Drachten - Drentse grens www.n381.nl Westelijke invalsweg www.vrij-baan.nl taakstellend budget = 10 mln. binnen budget risico op overschrijding overschrijding Budget nog onbekend 148,2 mln. (Inclusief bijdrage van Groningen van 16 mln.) 188,8 mln. 90 mln. 396 mln. ingebruikname nog onbekend eind 2017 medio 2016 eind 2015 december 2014 / 2016 (fase 1 / fase 2) grond in eigendom (Ha) Afhankelijk van de te maken tracékeuze Nog onbekend** 80% 90% projectrisico s Nog geen projectrisico s bekend. Planning staat onder druk, onder andere vanwege besluitvorming overheden en ruimtelijke procedure (Tracéwet). Overschrijding van het budget. Overschrijding van het budget door het niet kunnen invullen van de projecttaakstelling van 20 mln. Kabels en leidingen niet op tijd verlegd. Kavelruil slaagt niet waardoor gebiedsontwikkelingsprojecten moeten worden bijgesteld. Gronden niet op tijd beschikbaar voor gebiedsontwikkeling. Kabels en leidingen niet op tijd verlegd (met kans op vertraging) Planning staat onder druk. Uitvoeringsrisico s door technische complexiteit. Afstemming tussen aannemers en wegbeheerders voor ingebruikname weg. TOELICHTING Op de rondweg (N359) in Lemmer ondervindt het wegverkeer in toenemende mate problemen met de doorstroming. In samenwerking met de gemeente De Friese Meren en Rijkswaterstaat is in 2010 een verkeerskundig onderzoek uitgevoerd naar de oorzaak van de problemen en naar mogelijke oplossingen. In het onderzoek is meegenomen dat de Zijlroedebrug vervangen zal worden door een aquaduct. Op dit moment wordt in nauw overleg met de omgeving bekeken welke varianten er zijn. Dit moet leiden tot een voorkeursvariant. De eindrapportage is gereed. Daarin zijn alle resultaten tot nu toe gebundeld. Er zijn nu een Noord-, Midden-, Basis-, en Zuidvariant verder uitgewerkt. Ook de meningen uit de omgeving over deze vier varianten staan in het rapport. Op basis van deze eindrapportage verwachten de besturen een voorlopige keuze te kunnen maken. Eind mei maken ze hun voorlopige voorkeur bekend, waarna er een informatiebijeenkomst wordt georganiseerd. De planning is ambitieus (ingebruikname spoor eind 2017) en gaat uit van voorspoedige besluitvorming zonder bezwaar en beroep. Het risico van deze aanpak is dat een vertraging direct gevolgen heeft voor de planning. Door Provinciale Staten is op 26 maart 2014 een motie aangenomen. Hierin wordt gevraagd om nadere informatie te geven over o.a. de voorwaarden om in aanmerking te komen voor subsidie voor de realisatie van een auto-fietstunnel in Hurdegaryp. Deze tunnel heeft als doel een veilige doorgang voor passanten. Als de gemeente Leeuwarden in juni 2014 geen beslissing neemt over de fietstunnel, aanpassingen aan de overweg op de Schrans en aanpassingen van de oostelijke perrons, wringt dit met de planning voor het ontwerp Tracébesluit. In het eerste kwartaal maakte geotechnisch onderzoek duidelijk dat de kosten voor de spoorverdubbeling tussen Zuidhorn en Hoogkerk aanzienlijk hoger gaan uitvallen. In het volgende kwartaal moet duidelijk zijn wat dit betekent voor het project. Social Return On Investment (SROI) is onderdeel van het project. ProRail en provincie Fryslân benoemden een pilot waarin ervaring wordt opgedaan met de Prestatieladder Sociaal Ondernemen Bouw (PSO Bouw). ** Tussen Zuidhorn en Hoogkerk wordt het spoor verdubbeld. Ook voor het keerspoor in Zuidhorn moet grond worden aangekocht. In 2014 wordt duidelijk om welke stroken grond het gaat. In februari 2014 is de starthandeling uitgevoerd van de werken van Noord 2. De uitvoering van Midden 2 start in juni. In dit contract zitten ook de brug Burgum en de ontwikkeling van het Wetter en Wille-project van de gemeente Tytsjerksteradiel. In 2013 zijn de contracten Midden 2 (afslag Sumar/Zomerweg incl. aquaduct/brug) en de spooronderdoorgangen (Feanwâlden en De Westereen) aanbesteed. Daarnaast stond 2013 in het teken van de conditionerende werken (bomenkap, tijdig verleggen van kabels en leidingen, enz). In 2014 worden de resterende contracten aanbesteed. Als gevolg van aanbestedingen staat het project er financieel iets gunstiger voor. Het project is financieel nog niet op sterkte. De post onvoorzien staat op 5% van de kosten van het deel van het werk dat nog uitgevoerd moet worden. In deze fase is 10% normaal. Wel is er sprake van een stijgende lijn. De financiering van Kansen in Kernen zit voor een vast deel binnen de budgetten van De Centrale As. Voor de overige financiering worden afzonderlijke processen opgestart. De totale financiering is opgedeeld in drie gelijke stukken: voor gemeente, provincie en overig. Grondverwerving loopt volgens planning. Medio februari 2014 is het tweede Koninklijk Besluit geslagen. De onteigening loopt daardoor volgens planning. Een aantal aan grondaankoop gerelateerde risico s zijn daarmee opgelost. In het kader van gebiedsontwikkeling moeten nog gronden worden verworven. Deze verwerving gebeurt op basis van vrijwilligheid, door onder andere kavelruil. Het verleggen van kabels en leidingen is zo ver geregeld dat het risico dat deze niet tijdig verlegd zijn, beheerst is. Het werk blijft complex met veel technisch ingewikkelde kunstwerken. Uitvoeringsrisico s blijven bestaan. Het budget is door cofinanciering op een aantal gebiedsontwikkelingsprojecten verhoogd. Alle gronden zijn in bezit. Voor twee ont eigenings dossiers moet de financiële afhandeling nog plaatsvinden. Voor de gebiedsontwikkeling N381 moeten nog gronden worden verworven. Dit gebeurt op basis van vrijwilligheid. Als grondeigenaren niet vrijwillig meewerken aan verkoop, bestaat het risico dat niet alle maatregelen uit het vast - gesteld Inrichtingsplan Gebiedsontwikkeling N381 uitgevoerd kunnen worden. In dat geval wordt gezocht naar alternatieven om de doel - stellingen van de gebiedsontwikkeling toch te realiseren. Het contract N381 Drachten - Nanningaweg is in uitvoering. Het contract N381 Venekoten - Drentse grens is 6 maart 2014 aanbesteed. Voor het gedeelte N381 Nanningaweg - Venekoten loopt de aanbestedingsprocedure. De contracten gebiedsontwikkeling worden in 2014 en 2015 aanbesteed en uitgevoerd. In 2013 stelden Provinciale Staten de verordening nadeelcompensatie vast. Gedeputeerde Staten stelden de beleidsregel over het beheerbeleid op 7 januari 2014 vast. Dit is een onderdeel van het beleid over kabels en leidingen. Nutsbedrijven kijken kritisch naar de kosten van de verleggingen en het toepassen van deze regeling. Dit kan leiden tot extra kosten en vertraging. Het doel is om bij verschillende inzichten het werk door te laten gaan en geschillen door tussenkomst van de rechter op te laten lossen. Op 26 en 27 maart 2014 zijn in Wijnjewoude en Donkerbroek 'keetbijeenkomsten' gehouden. Omwonenden en belangstellenden zijn geïnformeerd over het werk aan de N381 tussen Drachten en de Nanningaweg. De verwachting is dat het project ruim 10 mln. goedkoper uitvalt. Omdat de uitvoering nog in het beginstadium zit, en het risicoprofiel daarom nog hoog is, kan deze meevaller nog niet vrijgegeven worden. Het aquaduct in de Westelijke invalsweg is voor de helft klaar. In april vond de omzetting in het kanaal plaats en varen de schepen door de nieuwe aquaductbak. Het onderwater zetten van de aquaductbak was een mijlpaal in het project. Eind dit jaar wordt het aquaduct in gebruik genomen. In de aquaductbak zijn drie kokers in het beton gestort met daarin papierrollen met verzamelde boodschappen voor de toekomst. Ruim duizend boodschappen zijn verzameld bij basisscholen, bibliotheken, provinciehuis en bij de voorstellingen over Mata Hari van Tet Rozendal. Het aquaduct krijgt de naam Margaretha Zelle-akwadukt en is daarmee vernoemd naar de Leeuwarder spionne. In april is het eerste deel van de verkeersfasering via de Newtonlaan in gebruik genomen. In mei vindt de grote omleiding plaats. Het verkeer van de N31 Hendrik Algraweg wordt dan al omgeleid via het eerste deel van de nieuwe Westelijke invalsweg. Ook is er een begin gemaakt met de ombouw van de Westelijke invalsweg tussen het aquaduct en de Zwettetunnel. Project ligt qua planning en financiën op koers. Eind 2014 wordt de eerste fase in gebruik genomen. 6 Infra-info
Fietssnelweg Sneek-Jutrijp (N354) Langs de N354 tussen Sneek en Jutrijp komt een fietssnelweg: een fietspad waarop fietsers altijd voorrang hebben op het autoverkeer. Hierdoor kunnen zij veiliger en sneller van a naar b. Op het kruispunt met de afslag IJlst komt een ovonde met een fietspad door het midden. De ovonde maakt het kruispunt overzichtelijker en sneller voor zowel fietsers als rechtdoorgaand autoverkeer. De werkzaamheden aan het traject starten in september 2014. Dan worden twee duikers (waterverbindingen onder de weg) aangelegd. Eén bij Sneek en één ter vervanging van de Kerkslootbrug, die in slechte staat verkeert. Dankzij een tijdelijke strook asfalt om het werkgebied kan het autoverkeer er gewoon doorrijden. Fietsers en landbouwverkeer kunnen, behalve de laatste twee weken van het project, de parallelweg blijven gebruiken. Aanleg ovonde in twee fases In december start de voorbereiding voor aanleg van de ovonde en het nieuwe fietspad. De relatief zachte veengrond wordt eerst voorbelast. Grote bulten grond zorgen ervoor dat de veengrond inklinkt, zodat de weg en het fietspad na aanleg niet (ver)zakken. De grondmassa blijft ongeveer een half jaar liggen. In fase 2 volgt de daadwerkelijke aanleg van de ovonde en het bijbehorend fietspad. Als beide klaar zijn, krijgt de provinciale weg nieuw asfalt. Hetzelfde gebeurt met de parallelweg, die tijdens de uitvoering veel bouwverkeer te verwerken krijgt. De provinciale weg, de parallelweg en de tijdelijke rijstrook zijn dan twee weken afgesloten. Ovonde Een ovale rotonde, met fietspad in het middenstuk, laat verkeer beter doorstromen. Bovendien is een ovonde overzichtelijker en dus veiliger dan een traditionele rotonde. Voor de provincie een belangrijke reden voor aanleg ervan. Automobilisten zien fietsers over het middenstuk beter aankomen en worden gedwongen vaart te minderen als ze de ovonde naderen. Voor fietsers hét moment om het snelverkeer te kruisen. Ander voordeel is dat rechtdoorgaand snelverkeer niet een halve, maar slechts een kwart cirkel hoeft af te leggen. Om daarna weer rechtdoor te kunnen rijden. Voor links afslaand verkeer is er een uitvoegstrook. Nederlands eerste ovonde, met fietspad overdwars, ligt in Stiens. Aanbesteding in juni 2014 In juni 2014 kunnen aannemers hun plan indienen voor de aanbesteding. In augustus volgt de uitslag. Een maand later beginnen de werkzaamheden. Planning is dat het project voor de bouwvak van 2015 is afgerond, mits de veengrond inklinkt met de berekende snelheid. Extra Sneltrein Groningen Leeuwarden: Unieke samenwerking provincies, gemeenten en ProRail Wie regelmatig de trein neemt tussen Leeuwarden en Groningen, weet hoe vol de treinen van Arriva kunnen zijn. Vooral in de spits moeten reizigers regelmatig staan. Niet bevorderlijk voor de bereikbaarheid van beide hoofdsteden. Een tweede sneltrein per uur moet het traject ontlasten. Het streven is dat deze vanaf december 2017 rijdt. Met de extra sneltrein, die alleen stopt in Veenwouden, komt het aantal treinen van Leeuwarden naar Groningen op vier per uur. Andersom gaan er evenveel. Ook krijgen ze in de spits een derde treinstel, waarmee de treinen 168 meter lang worden. Veel gebeuren Op het oog een niet al te gecompliceerde ingreep, maar in praktijk één met behoorlijke impact. Voor het geld dat beschikbaar is, vanuit het Regio Specifiek Pakket (RSP), moet veel gebeuren. Om de langere treinstellen aan te kunnen, worden bijvoorbeeld de perrons in Leeuwarden en die van zeven tussenliggende stations verlengd. De grootste investering vergt echter de aanleg van circa acht kilometer nieuw spoor. Bij Zuidhorn komt een zogenaamd keerspoor voor de pendeltrein tussen het dorp en Groningen. Tussen Zuidhorn en Hoogkerk een dubbelspoor, zodat treinen elkaar kunnen passeren. Profiteren van lokale kennis De provincies Fryslân en Groningen zijn opdrachtgevers van de extra trein. Ze werken nauw samen met ProRail, gemeenten Leeuwarden, Groningen, Zuidhorn en de andere, samenwerkende gemeenten aan het tracé. Een unieke samenwerking volgens Anne Zwiers, projectmanager namens spoorbeheerder en uitvoerder ProRail. Zowel provincies als gemeenten zijn beslissingsbevoegd in dit project, vrij ongebruikelijk voor ons. Normaliter is het ministerie onze directe opdrachtgever. Maar hoewel deze meervoudige samenwerking meer inspanning vergt, levert het meerwaarde op voor het traject. Zo komen we, dankzij de lokale kennis, gemakkelijker tot de beste inpassing van bijvoorbeeld een overweg, nieuw stuk spoor of perron, zegt zij. Online vertelt Anne Zwiers van ProRail u meer over de aanpassingen langs het traject en de planning. Ecologische (meer)waarde bij infraprojecten Grote infrastructurele projecten hebben invloed op het lokale dieren- en plantenleven. Regelgeving als de flora- en faunawet, maar ook de Ecologische Hoofdstructuur, beschermen de ecologische waarde van een gebied. De norm is beschermen waar het kan, en herstellen waar het moet. Provincie Fryslân gaat echter verder. Op diverse plaatsen krijgt de natuur een extra impuls. Zo ook in het gebied rondom de N381, de stroomweg van Drachten naar de Drentse grens. De N381 loopt onder meer langs het Wijnjeterper Schar en Drents-Friese Wold, beide Natura 2000-gebied. Sinds 2007 begeleidt Buro Bakker de provincie bij het bewaken van de planten- en dierenpopulaties langs het tracé. Een dergelijk traject begint met een onderzoek naar de natuurwaarden in het gebied. Daarbij worden alle flora en fauna langs de tracévarianten in kaart gebracht, vertelt Rudmer Zwerver van het ecologische adviesbureau uit Assen. Wat we aantroffen waren onder meer kwetsbare soorten als dassen, vleermuizen, slangen, poelkikkers en orchideeën. Natuur met plus achterlaten Stap 2 is het in kaart brengen van de impact op de verschillende leefgebieden. En het compenseren en verzachten van eventuele schade. De provincie wilde daarbij inzicht in drie opties: de minimale volgens de wet vereiste compensatie, volledige compensatie én een variant waarbij we de natuur met een plus achterlaten. Een uitzonderlijk verzoek, want de meeste opdrachtgevers houden het bij opties 1 en 2, aldus Zwerver. Waar profiteert de natuur van dit project? Rond het Âlddjip bijvoorbeeld. Daar verdwijnen de huidige, betonnen bruggetjes. In plaats daarvan komt een hogere brug waaronder de oevers breed genoeg zijn voor grote dieren. Zo kunnen bijvoorbeeld reeën de brug onderlangs passeren. Provincie investeert fors in realisatie (ecologische) plus Maatregelen voor de das Ook verder zuidwaarts wordt een plus gerealiseerd. Zwerver: De scherpe bocht bij Wijnjewoude gaat er uit. De weg gaat er straks rechtdoor en blijft aan de westzijde van de Opsterlânske Kompanjonsfeart. Daarmee mijden we zoveel mogelijk de leefgebieden van de das. Om te voorkomen dat de populatie alsnog achteruit gaat, zijn ook andere maatregelen getroffen. Provinciebreed investeert de provincie enkele tientallen miljoenen in de realisatie van extra ecologische waarden bij infraprojecten. Meer over de maatregelen rondom de N381 leest u online. 7
Start! Start bouw aquaduct Drachtsterweg Vrijdag 7 februari sloeg gedeputeerde Sietske Poepjes de eerste damwand voor de aanleg van het aquaduct in de Drachtsterweg in Leeuwarden. It is safier, we gean los mei in prachtprojekt, aldus de gedeputeerde. De damwand markeert de komst van een loswal voor schepen die grote hoeveelheden vrijkomende grond gaan afvoeren. Begin maart startten de werkzaamheden aan het kanaal zelf. Dit voorjaar is Heijmans, de uitvoerende partij voor het aquaduct en de verdiepte ligging, ook begonnen met de aanleg van de ongelijkvloerse kruising bij Zuiderburen. Jansma uit Drachten gaat in juni verder met de realisatie van het fiets- en sloepentunneltje ter hoogte van Wiarda. Het Drachtsterplein werd vorig jaar al opgeleverd. Het gehele project moet eind 2015 zijn afgerond. Baggeren Harnzer Feart Op 31 maart is begonnen met het baggeren van de Harnzer Feart, de vaart tussen Harlingen en Bolsward. Niet de gehele vaart, maar alleen het stuk tussen Arum en Harlingen wordt op 1.70 meter diepte gebracht. In 1983 gebeurde dit voor het laatst. De bagger wordt met een kraan, die op een ponton staat, naar boven gehaald en met duwbakken naar de overslagplek aan de Kimswerderweg gevaren. Daarna vervoeren tractors met dumpers de bagger naar de Harlinger Industrieweg. Vervolgens gaat de bagger via het Van Harinxmakanaal naar Wijde Ee bij Burgum om aldaar oude zandwinput te vullen. Medio juli 2014 is het werk gereed en is de vaart weer bevaarbaar voor boten met een diepgang tot 1,30 meter. Start aanleg noordelijk deel De Centrale As Op 17 maart verrichtten gedeputeerden Sietske Poepjes en Johannes Kramer in Damwâld de starthandeling van de aanleg van het noordelijk deel van De Centrale As. Als symbool voor de toekomstige, verbeterde bereikbaarheid en verkeersveiligheid van de regio openden ze een hefboom voor fietsende leerlingen van CBS De Bron uit Damwâld. Met de aftrap komt ook het noordelijk deel van De Centrale As in uitvoering. Eind 2012 is al begonnen met de aanleg van de rondweg om Garyp. Aannemer Heijmans startte inmiddels met de realisatie van de dubbelbaansweg tussen Dokkum en De Westereen (Noord 2). De aannemer neemt ook gebiedsmaatregelen mee in de uitvoering. ProRail contracteerde Max Bögl voor de aanleg van het spooronderdoorgang bij Feanwâlden. De realisatie van De Centrale As telt meer dan zestien grote en kleinere deelcontracten. Medio 2014 komt het middendeel van het traject in uitvoering. De aanbesteding van de resterende onderdelen volgt nog dit jaar. Noorden en IJsselregio gaan voor betere passage Kornwerderzand Project geeft provinciale economie forse impuls Als het aan de provincie Fryslân ligt passeren vanaf 2018 ook grotere en bredere schepen de sluis van Kornwerderzand. De regionale scheeps- en jachtbouw profiteren van een uitbreiding. Hetzelfde geldt voor de kustvaart, visserij en offshore. Tegelijk ontsluiten we Kornwerderzand beter. Projectleider Wim Boogholt van de provincie Fryslân gelooft in het door Fryslân, Overijssel, Flevoland en betrokken gemeenten gedragen initiatief om de sluis van Kornwerderzand te verruimen. Een project waar de provincie Fryslân - vanwege het economisch belang - de kar trekt. Een door de regio gedane studie bevestigt de winst en voordelen van de mogelijke ingreep. De uitbreiding is naar verwachting goed voor 300 nieuwe banen en 65 miljoen extra omzet per jaar. Een welkome impuls voor met name de jacht- en scheepsbouwsector, weet Boogholt. Concurrentiepositie De projectleider vertelt dat ook toeleveranciers profiteren. Grote schepen en megajachten worden nu nog in delen gebouwd, en in Amsterdam of IJmuiden en Harlingen in elkaar gezet en afgebouwd. Met een ruimere sluis kunnen werven complete schepen afleveren. Dit betekent een verbeterde concurrentiepositie en dus extra werkgelegenheid. Zowel voor de regionale werven als de vele toeleveranciers. Bovendien kunnen eigenaren hun schepen dan ook op hetzelfde adres laten repareren en moderniseren. Een grote markt die ze nu mislopen. De maatschappelijke baten zijn dus vele malen hoger dan de kosten van het project. Het project sluit aan bij de geplande versterking van de Afsluitdijk door het Rijk. Deze voorziet onder andere in een nieuwe keersluis in de Waddenzee bij Kornwerderzand. De Nieuwe Afsluitdijk anticipeert hierop. In dit programma komen de regionale ambities op het gebied van duurzame energie, ecologie, ruimtelijke kwaliteit en recreatie en toerisme samen. De verruiming van de sluis maakt hiervan onderdeel uit. Het is prachtig dat als we het complex gaan verruimen we dit ook direct beter voor toeristen en recreanten kunnen ontsluiten. Alle plannen rondom Kornwerderzand komen daarom samen in een integrale gebiedsvisie. Kracht van regionale samenwerking Op 3 april organiseerden De Nieuwe Afsluitdijk en de Nederlandse Vereniging van Binnenhavens in Kornwerderzand het symposium 'De kracht van regionale samenwerking'. Centraal stonden de duurzame ambities rond de versterking van de Afsluitdijk en een op de uitbreiding van de sluis. 's Middags stond men stil bij de mogelijkheden van Europese, financiële steun voor binnenhavens. De bijeenkomst was een succes. Iedereen was positief over plannen die op stapel staan. Interviews met enkele betrokken zijn vastgelegd op film. w Colofon Infra-info is een uitgave van de provincie Fryslân en verschijnt drie keer per jaar. Redactie provincie Fryslân, afdeling Complexe Infraprojecten, (058) 292 46 40, infrainfo@fryslan.nl / afdeling Ynfraprojekten en Advys. Teksten, ontwerp en productie Schrijfburo Terwisscha & Wagenaar en GH+O communicatie en creatie. Fotografie provincie Fryslân. Oplage 700 exemplaren. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen, gekopieerd of vermenigvuldigd op welke wijze dan ook, zonder schriftelijke toestemming van de provincie Fryslân. Aan deze rapportage kunnen geen rechten worden ontleend. Ga naar www.frieseinfrainfo.nl voor de digitale versie van deze krant met vele extra's. 8 Infra-info