Regeringsakkoord Di Rupo I Impact op de pensioenen 8 MAART 2012 Thiery Billiet Goedele Van der Linden
Sectie 1 Eerste pijler
Eerste pijler Een aantal maatregelen zijn reeds in wetten gegoten Wet Diverse Bepalingen van 28 december 2011: Vervroegd pensioen (zie ook http://www.onprvp.fgov.be) Gelijkgestelde periodes Het betreft voornamelijk de krijtlijnen. De praktische uitwerking dient te gebeuren bij koninklijk besluit. De regering kondigde ook een grondige hervorming van de overlevingspensioenen aan. 2
Vervroegd pensioen De nieuwe regels Door de pensioenhervorming worden de voorwaarden voor vervroegd pensioen gewijzigd: De minimumleeftijd waarop de werknemers met vervroegd pensioen kunnen gaan, wordt opgetrokken van 60 naar 62 jaar Ook de loopbaanvoorwaarde wordt geleidelijk aan verhoogd De nieuwe regels zijn van toepassing voor werknemers die ten vroegste op 1 januari 2013 met pensioen gaan. 3
Vervroegd pensioen De nieuwe regels - overzicht Datum Minimumleeftijd Loopbaanvoorwaarde Uitzonderingen lange loopbanen 2012 2013 2014 2015 2016 60 jaar 60,5 jaar 61 jaar 61,5 jaar 62 jaar 35 jaar 38 jaar 39 jaar 40 jaar 40 jaar / 60 jaar, bij een loopbaan van 40 jaar 60 jaar, bij een loopbaan van 40 jaar 60 jaar, bij een loopbaan van 41 jaar 60 jaar, bij een loopbaan van 42 jaar 61 jaar, bij een loopbaan van 41 jaar 4
Vervroegd pensioen De voorziene overgangsmaatregelen De werknemers kunnen, als ze in 2012 minstens 60 jaar zijn (geboren ten laatste op 31.12.1952) én 35 jaren loopbaan hebben, met vervroegd pensioen gaan wanneer ze dat wensen (2013, 2014, 2015, enz.) Werknemers die vóór 01.12.2012 in vooropzeg zijn kunnen na 31 december 2012 op vervroegd pensioen gaan, als ze 60 jaar zijn en een loopbaan van minstens 35 jaar hebben Werknemers die aan hun werkgever een vervroegde uittreding (buiten het conventioneel brugpensioen) aangevraagd hebben vóór 28 november 2011 kunnen met vervroegd pensioen gaan na 31 december 2012 als ze 60 jaar zijn én een loopbaan van minstens 35 jaar hebben Voor de werknemers die in 2012 tussen 57 en 61 jaar zijn (geboren tussen 01.01.1951 en 31.12.1955) en minimum 31 jaren loopbaan hebben, wordt het vervroegd pensioen hoogstens 2 jaar uitgesteld in vergelijking met de huidige regeling 5
Vervroegd pensioen De voorziene overgangsmaatregelen 31 december 2012 Leeftijd vervroegd pensioen Leeftijd 61 60 59 58 57 Loopbaan 34 34 33 36 35 34 33 32 35 34 33 32 31 34 33 32 Overgangsregeling 64 63 64 62 62 62 63 64 62 62 62 63 64 62 62 62 6
Vervroegd pensioen Gevolgen voor het aanvullend pensioen? Impact op de uitkeringen: Vaak einddatum 60 of mogelijkheid tot vervroegde uitbetaling vanaf die leeftijd In de toekomst zal men op leeftijd 60 nog niet met pensioen kunnen Of men het kapitaal kan opnemen terwijl men nog blijft werken, hangt af van hetgeen voorzien is in het reglement Opgepast: - Hogere aanslagvoet (zie verder) - De aangeslotene blijft pensioenrechten opbouwen zolang hij in dienst is Impact op de kost 7
Vervroegd pensioen Gevolgen voor het aanvullend pensioen? Een praktisch voorbeeld Pensioenplan Eindleeftijd: 60 Formule: 1 x S x N/35 Mogelijke aanpassingen Optie 1: N laten stijgen met aanvullende dienstjaren Optie 2: idem + verhoging van het pensioenkapitaal Conclusie: One size doesn t fit all 8
Vervroegd pensioen Gevolgen voor het aanvullend pensioen? Een praktisch voorbeeld 60 Salary 100.000,00 N 28 Nm 35 Benefit @60 80.000,00 Equivalent value @65 104.493,21 131% 60 61 62 63 64 65 Option A: Unlock N, formula unchanged Salary 100.000 102.000 104.040 106.121 108.243 108.243 N 28 29 30 31 32 33 Nm 35 35 35 35 35 35 Ee conts 2.000 2.040 2.081 2.122 2.165 benefit @ 65 80.000 84.514 89.177 93.993 98.965 102.058 104.493 104.493 104.493 104.493 104.493 104.493 Capital < Ee cont 10.800 10.968 11.090 11.174 11.214 11.214 Balance (< Er cont) 69.200 73.546 78.087 82.819 87.751 90.844 Option B: Unlock N, Increment formula 1,15 benefit @ 65 92.000 97.191 102.554 108.092 113.810 117.367 Capital < Ee cont 10.800 10.968 11.090 11.174 11.214 11.214 Balance (< Er cont) 81.200 86.223 91.464 96.918 102.596 106.153 9
Gelijkgestelde periodes De nieuwe regels Voor de berekening van het pensioen dat ten vroegste ingaat op 1 januari 2013 zouden bepaalde periodes minder gaan doorwegen: Werkloosheid van de derde periode Brugpensioen toegekend voor de leeftijd van 60 jaar, met uitzondering van bedrijven in moeilijkheden, of herstructurering, of ingevolge lange loopbaan (CAO nr.96) Tijdskrediet op het einde van de loopbaan: - opgenomen voor de leeftijd van 60 jaar - opgenomen na de leeftijd van 60 jaar, met uitzondering van 2 jaar halftijds tijdskrediet en 5 jaar 1/5 tijdskrediet Vrijwillige loopbaanonderbreking en tijdskrediet, met uitzondering van het gemotiveerde tijdskrediet en de thematische verloven De concrete invulling moet nog bij koninklijk besluit gebeuren 10
Gelijkgestelde periodes De overgangsmaatregelen De nieuwe regels spelen niet voor wie zich op 28 november 2011 in een periode van brugpensioen, vrijwillige loopbaanonderbreking of tijdskrediet bevindt De nieuwe maatregelen zouden ook niet van toepassing zijn op de personen die voor die datum een aanvraag tot het bekomen van deze periodes hebben ingediend 11
Gelijkgestelde periodes Gevolgen voor het aanvullend pensioen? Is het pensioenreglement nog coherent met de nieuwe pensioenmaatregelen? Meer nood aan aanvullend pensioen? 12
Overlevingspensioen De voorziene regels De mensen die hun partner verliezen, zullen een overgangsuitkering ontvangen waarvan de duur zal afhangen van: De leeftijd Het aantal kinderen Het aantal jaren van wettelijk samenwonen of huwelijk Na afloop van de overgangsuitkering en bij gebrek aan een baan zal er een onmiddellijk recht op werkloosheidsuitkering zijn Om een overgang tussen het oude en het nieuwe stelsel te garanderen, zal de regering ervoor zorgen dat voor de mensen die op 1 januari 2012 de leeftijd van 30 jaar hebben bereikt, in geval hun partner overlijdt, het rustpensioen zal verhoogd worden met een bedrag ter waarde van wat ze in het kader van het huidige overlevingspensioenstelsel zouden hebben ontvangen 13
Overlevingspensioen Gevolgen voor het aanvullend pensioen? Wat met bestaande pensioenplannen die voorzien in een aanvullend overlevingspensioen in functie van het wettelijk overlevingspensioen? Meer nood aan aanvullende verzekeringen? 14
Sectie 2 Tweede pijler
Tweede pijler De maatregelen zijn nog niet gepubliceerd De fiscale maatregelen, voorzien in het begrotingsakkoord, zijn nog niet finaal Het is dus nog onduidelijk: hoe en of deze bepalingen zullen moeten worden toegepast vanaf welk aanslagjaar wat de eventuele overgangsmaatregelen zullen zijn In afwachting van meer zekerheid is het aangewezen de huidige regels verder te volgen 16
80%-regel Een bijkomende limiet? De huidige regeling voorziet in een fiscale aftrek van de bijdragen als de som van het wettelijk pensioen en het aanvullend pensioen niet meer dan 80% van het laatste brutojaarsalaris bedraagt In het regeerakkoord wordt een extra aftopping voorzien in functie van het maximaal ambtenarenpensioen Het eerste- en tweedepijlerpensioen zouden samen niet mogen uitstijgen boven het maximum wettelijk ambtenarenpensioen Overgangsmaatregelen voor bestaande pensioenplannen? Bijkomende aanpassingen aan de huidige 80%-regel? 17
80%-regel Concreet voorbeeld op basis van de huidige parameters Maandsalaris 7.000 Bonus - Totaal jaarsalaris Aantal dienstjaren Standaard pensioenkapitaal (2,4xS1 + 8,2xS2) x n/40 Overeenstemmende rente Wettelijk pensioen werknemer Totaal in aanmerking te nemen rustrente Maximum fiscaal toegelaten rustrente Overschrijding van de limiet / resterende marge (kapitaal) 97.440 20 260.420 16.175 11.990 28.165 36.240-130.015 18
Fiscaliteit tweede pijler Nieuwe belastingvoet patronaal gefinancierd kapitaal? In de toekomst zouden aangeslotenen die op 60- of 61-jarige leeftijd hun pensioenkapitaal opnemen, zwaarder belast worden op het gedeelte dat werd opgebouwd met werkgeversbijdragen Leeftijd 60 jaar 61 jaar 62 jaar 63 jaar 64 jaar 65 jaar Huidige belastingsvoet 16,50% 16,50% 16,50% 16,50% 16,50% 10,00% Nieuwe belastingsvoet 20,00% 18,00% 16,50% 16,50% 16,50% 10,00% De taxatie van het gedeelte opgebouwd met werknemersbijdragen zou ongewijzigd blijven: 16,5% voor het gedeelte opgebouwd met bijdragen gestort t.e.m. 31 december 1992 en 10% voor het gedeelte opgebouwd met bijdragen gestort na 1 januari 1993 Het regeerakkoord voorziet geen nieuwe belastingmaatregelen voor kapitalen die worden omgezet naar een rente 19
Fiscaliteit tweede pijler Aangepast fiscaal voordeel werknemersbijdragen? Vaste belastingvermindering i.p.v. variabele belastingvermindering in functie van het inkomen (30% tot 40%) In de toekomst zou de belastingvermindering voor iedereen 30% bedragen, ongeacht het inkomen 20
Bedrijfsleidersverzekeringen Verplichte externalisering? Verbod tot het sluiten van nieuwe interne pensioenbeloftes voor zelfstandige bedrijfsleiders Alle individuele pensioentoezeggingen ten voordele van zelfstandige bedrijfsleiders zouden in de toekomst moeten worden toevertrouwd aan: een verzekeringsmaatschappij een pensioenfonds De interne provisies zouden binnen een periode van 3 jaar moeten worden geëxternaliseerd en zouden een voordelig belastingtarief genieten van 1,75% (in plaats van 4,4%) 21
Sectie3 En wat nu?
Het ontwerpen van een pensioenstrategie Perspectieven die het ontwerp beïnvloeden KOST & RISICO PERSPECTIEF Kan het pensioenplan ontworpen conform de strategie geleverd worden aan een betaalbare en duurzame kost? Is het risico inherent aan de regeling van een betaalbaar en duurzaam niveau? Indien niet, welke aanpassingen zijn nodig om het financieel verantwoord te maken? Welke zijn de gevolgen op gebied van beheer en bestuur? WERKGEVERS PERSPECTIEF Wat zijn de HR noden in termen van personeelsstructuur, gedragingen, competenties en prestaties? Hoe moet het pensioenplan eruit zien opdat die verwachtingen tov de werknemerspopulatie kunnen worden ingelost? Hoe past het pensioenplan in de algehele verloningsstrategie? Wat is de rol van het bedrijf vs die van de werknemer ten aanzien van de pensioenvoorziening? EXTERN PERSPECTIEF Wat zijn de arbeids-, wettelijke en andere omgevingen waarin het bedrijf opereert en concurreert? Di Rupo I WERKNEMERS PERSPECTIEF Wat maakt een werkgever en job aantrekkelijk in de ogen van de werknemer? Welke aspecten maken dit aantrekkelijker dan wat de concurrentie biedt? Hoe en in welke mate beïnvloeden en/of beperken zij de pensioenpraktijken die het bedrijf zou willen hanteren? Welke waarde hecht de werknemer aan het huidige pensioenplan? 23
24
Veranderingen van invloed op de pensioenstrategie Kost & risicoperspectief Stijging van de levensverwachting Daling van de potentiële beroepsbevolking Instabiliteit van de financiële wereld en de investeringsrendementen Economische situatie 10yr Annual returns - Return Scenario's % Return p/a 30,00% 25,00% 20,00% 15,00% 10,00% 5,00% 0,00% -5,00% -10,00% -15,00% -20,00% -25,00% -30,00% -35,00% -40,00% 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Projection Years Belgian median fund returns 2006-2010: 50%/50% mix (0.9% p/a) Belgian median fund returns 2006-2010: 80%/20% mix (2.9% p/a) Fund Y returns 2006-2010: 30%/70% (-0.5% p/a) Insurance Company A return Collective Fund 2006-2010 (4.8% p/a) 25
Veranderingen van invloed op de pensioenstrategie Extern perspectief Di Rupo I Solvency II IAS19 veranderingen Vergrijzing van de arbeidsmarkt Er ontstaat een mismatch tussen vraag en aanbod in competenties en opleidingen De arbeidsmarkt wordt dynamischer en complexer 26
Veranderingen van invloed op de pensioenstrategie Werknemersperspectief De economische situatie en de daarmee samenhangende maatregelen qua verloningsbeperking beïnvloedt het vertrouwen en de loyauteit van de werknemer Verandering van pensioenleeftijd breekt het psychologisch contract met de werknemer Verschillende generaties X, babyboomers, zullen langer met mekaar samenleven in het bedrijf De vraag naar maatwerk en flexibilisering van de voordelen blijft groeien De rol van de werkgever wordt minder ervaren als iemand die baanzekerheid biedt, eerder als iemand die werkervaring mogelijk maakt. 27
Veranderingen van invloed op de pensioenstrategie Werknemers perspectief Rank France Germany Ireland Italy Netherlands Spain UK 1 Base pay Base pay Base pay Base pay Base pay Base pay Base pay 2 Type of work Type of work Job security Type of work Type of work Type of work Type of work 3 Bonus/other incentives Bonus/other incentives Type of work Career advancement Retirement savings or pension plan Flexible work schedule Bonus/other incentives 4 Career advancement Flexible work schedule Good workspace Bonus/other incentives Working for respectable organisation Training opportunities Retirement savings or pension plan 5 Supplemental retirement plan Working for respectable organisation Career advancement Retirement savings or pension plan Paid time off Career advancement Flexible work schedule 6 Private medical insurance Training opportunities Bonus/other incentives Training opportunities Training opportunities Paid time off Paid time off Bron: Engagement Factors: What employees value the most in Europe -- What s Working Global Compensation and Benefits Survey, Mercer Uit de meest recente Mercer What s working survey blijkt ook dat er belangrijke verschillen bestaan al naargelang de leeftijdscategorie waartoe ze behoren in wat werknemers waarderen. 28
Veranderingen van invloed op de pensioenstrategie Werkgeversperspectief CEOs zeggen dat het juiste talent de sleutel is tot succes rang Top strategieën, aangepast naar belangrijkheid score 1 2 3 4 5 Groei van de omzet 1.65 Talent.74 Kostenbeheersing.72 Innovatie.70 Overheidsregulering.59 De consensus is overduidelijk : beschikken over het juiste talent zal een cruciaal verschil maken om het hoofd te kunnen bieden aan de uitdagingen waar ondernemingen voor staan Rebecca Ray, Ph.D., The Conference Board Bron: Conference Board 2011 survey 704 CEOs van over de wereld 29
Veranderingen van invloed op de pensioenstrategie Werkgeversperspectief Talentschaarste Mensen werken langer door Hoe mensen productief maken en houden Hoe mensen gezond en gemotiveerd te houden mentaal en fysiek vitaliteitsmanagement Zorgen dat mensen zich blijven ontwikkelen: behoefte aan investeringen in kennis en vaardigheden voor alle leeftijden Managen van verwachtingen van verschillende generaties medewerkers Kosten beheersbaar houden: personeelskosten stijgen sneller dan de productiviteit Zorgen voor duurzame arbeid door een optimaal, duurzaam en strategisch personeels- en pensioenbeleid 30
In het kader van duurzame arbeid Naar een bredere kijk op pensioen? Levensfase (jaar) 20 60+ 65+ Behoeften Eigen huis Zorgverlof kinderen, ouders Studies kinderen Eigen bedrijf? Bij- en omscholing Sparen voor later Aanpassen of alternatieve woning Extra zorg genieten Sparen voor het juiste doel op elk moment: Sparen voor pensioen voor het onderhoud van het menselijk kapitaal: kennis, vitaliteit, Sparen voor na pensioen voor: Inkomen Zorg en welzijn Wonen Is onze wetgeving daar klaar voor? Meer werk aan de winkel voor Di Rupo I? 31
Pensioenstrategie Tendensen op de markt De DB -> DC trend blijft verder duren Optimalisaties en harmonisering van bestaande regelingen en uitvoeringmodaliteiten omwille van : Schaalvoordelen Cash-management Mobiliteit Bundelen van expertise in beheer en bestuur. in België en over de landsgrenzen heen Pro-actief Risico-beheer En..een beginnende zoektocht naar meer duurzame oplossingen 32