Eindverslag Surface PROject Gegevens van de school Naam van de school: Lyceum Oudehoven Adres school: Hoefslag 4 Postcode school: 4205 NK Plaats school: Gorinchem BRIN: 00YH Telefoonnummer: 0183-646620 Naam contactpersoon: André Poot Functie contactpersoon: Staffunctionaris ICT Telefoonnr. contactpersoon: 06-41372287 E-mailadres contactpersoon: a.poot@cvo-av.nl
Inhoud Eindverslag Surface PROject... 1 Inhoud... 2 1.Aanleiding en motivatie deelname Surface PROject... 4 1.1Korte situatieschets... 4 1.2Overzicht originele doelstellingen... 5 2.Aanpak... 8 3.Resultaten:... 8 3.1Inrichting & beheer:... 8 3.2Ervaringen docenten & leerlingen... 9 3.3Onderwijs... 9 3.4Beleid... 10 3.5EBC reis... 12 3.6Resultaten doelstellingen... 12 4.Conclusie... 12 5.Eventuele bijlages:... 13 5.1Resultaten tevredenheidsonderzoek... 13 5.2Foto s Surface in de klas (niet voor commerciële doeleinden)... 13 5.3Begroting... 13
1. Aanleiding en motivatie deelname Surface PROject 1.1 Korte situatieschets Lyceum Oudehoven is een school voor havo, atheneum, tweetalig atheneum, gymnasium en tweetalig gymnasium. Er wordt door een team van ongeveer 120 medewerkers onderwijs aangeboden aan zo n 1.200 leerlingen. De uitgangspunten voor het onderwijs zijn gefundeerd op de visie van de Stichting CVO-AV 1 en de onlangs ontwikkelde schoolvisie, die samen te vatten is door warm en resultaatgericht. De drie kernpunten van het Lyceumbeleid, zijn: Alle leerlingen in beeld De keuze voor dit kernpunt sluit aan bij de gedachte dat we al onze leerlingen kennen en zien, opdat ze enerzijds gekend en gewaardeerd worden en anderzijds de begeleiding en uitdaging krijgen die zij nodig hebben om hun diploma te behalen en als mens te groeien. Concreet betekent dit dat wij als school in ieder geval sterk (blijven) inzetten op het mentoraat en de persoonlijke begeleiding van leerlingen. Daarnaast is er expliciet aandacht voor de verbetering van de determinatie en toetsing van leerlingen en de analyse van hun cognitieve, sociale en emotionele vorderingen en ontwikkelingen, om te komen tot een bij de individuele leerling passende pedagogiek en didactiek. Effectiviteit van de les De keuze voor dit kernpunt sluit enerzijds aan bij de overtuiging dat de les - mits dit als een krachtige leeromgeving vormgeven wordt - een zeer effectief middel is bij het leren en ontwikkelen van leerlingen, en sluit anderzijds aan bij het vertrouwen dat wij als school in staat zijn verder te groeien om dit te bereiken. Concreet betekent dit dat wij als school sterk inzetten op de kwaliteit van onze lessen, waarbij doelgerichtheid van de les, de actieve betrokkenheid van leerlingen, de contextrijkheid van de les, een gedifferentieerd onderwijsaanbod en warmte en orde zichtbare kernkwaliteiten zijn. 1 Lyceum Oudehoven maakt deel uit van Christelijke Scholengroep De Hoven die valt onder de Stichting CVO-AV (Alblasserwaard-Vijfheerenlanden). CS De Hoven heeft zes locaties waarvan Lyceum Oudehoven de grootste is. Ook het Heerenlanden College met twee locaties in Leerdam valt onder de Stichting CVO-AV. Samen met de Stichting Logos participeert de Stichting CVO-AV ook in de innovatieve programmalijn Tiener College voor leerlingen van 10 tot en met 12. Bij de Stichting wordt door ongeveer 500 medewerkers onderwijs verzorgd aan zo n 4.800 leerlingen.
Vakoverstijgend en projectmatig onderwijs De keuze voor dit kernpunt sluit direct aan bij de keuzes die zijn gemaakt bij het plegen van de nieuwbouw waarbij expliciet is gekozen om clusters van vakken te maken. Tevens sluit het aan bij de overtuiging dat het vakoverstijgend en projectmatig werken een krachtig middel is om de effectiviteit van de les, de determinatie van leerlingen, de ruimte voor differentiatie en de aantrekkelijkheid voor leerlingen en docenten te stimuleren. Hiervoor zijn er het afgelopen jaar leer- werkplekken gecreëerd waar leerlingen in verschillende groeperingsvormen aan al dan niet gezamenlijke opdrachten werken. Het Lyceum ziet de inzet van ICT in het onderwijs als belangrijk middel om het bereiken van de bovenstaande kernpunten te bereiken. Het ICT beleid van het Lyceum bouwt voort op het beleidskader ICT in het onderwijs van de Stichting CVO-AV. Er zijn globaal drie doelstellingen te onderscheiden in dit kaderbeleid: maatschappelijke of sociale doelstellingen: leerlingen verwerven een algemene vertrouwdheid met ICT ter voorbereiding op het leven als burger in een kennissamenleving; beroepsgerichte doelstellingen: leerlingen worden voorbereid op het gebruik van ICT in hun latere beroep; onderwijskundige doelstellingen: de inzet van ICT voor kwaliteitsverbetering van onderwijs- en leerprocessen. Het Lyceum wil ICT inzetten omdat het er voor zorgt dat: de motivatie toeneemt; de leerprestaties verbeteren; het leerproces efficiënter wordt. De mogelijkheden die nieuwe webtechnologieën en de onbeperkte toegang tot informatie bieden, worden door het Lyceum actief gebruikt om: het leren stimulerender en aantrekkelijker te maken (meer in aansluiting op de belevingswereld van de leerlingen, rijker van inhoud, afwisselender in werkvormen): beter recht te doen aan verschillen in leerstijlen, begeleidingsbehoeften en interesses (meer maatwerk/differentiatie/feedback mogelijk, tot een hogere mate van individuele leerroutes aan toe); als kans om onderwijs en leren anders te organiseren dan tot nu toe minder afhankelijk van beschikbare docenten, ruimten, minimale groepsgrootten. Deze drie effecten zorgen ervoor dat leerlingen meer en beter kunnen leren en dat hiermee het leerrendement toeneemt.
Het Lyceum wil ICT graag flexibel kunnen inzetten. Laptops en tablets maken het mogelijk dat leerlingen in ieder lokaal bij hun digitale schoolomgeving (SOMtoday, Office 365) kunnen komen en daar kunnen werken met digitale leermiddelen. Docenten kunnen daardoor deze middelen efficiënter gaan inzetten bij, bijvoorbeeld, het aanbieden van leerstof op verschillende niveaus maar ook voor de communicatie en begeleiding van leerlingen. Deelname aan het Surface PROject breidde de beschikbare capaciteit uit waardoor leerlingen op verschillende plekken in de school kunnen werken in een digitale omgeving en op maat gedifferentieerde opdrachten aangeboden kunnen krijgen. Docenten kregen hierdoor de mogelijkheid om de door hen bedachte werkvormen, waarbij ICT en de 21th century skills een belangrijke rol spelen, zowel binnen als buiten het eigen lokaal in te zetten. Op die manier hebben docenten ervaring opgedaan met situaties waarbij elke leerling zijn eigen device heeft. Dit vormde een waardevolle voorbereiding op de gewenste volgende fase waarbij elke leerling de beschikking krijgt over een eigen tablet of laptop. 1.2 Overzicht originele doelstellingen In het voorjaar van 2014 lanceerde de Stichting CVO-AV het het programma Investeren in innoveren waarbij locaties extra budget konden aanvragen voor projecten waarbij op een innovatieve wijze wordt gewerkt aan verbetering van het onderwijs en de begeleiding van leerlingen. Binnen dit programma zijn twee aanvragen van het Lyceum gehonoreerd: Ontwikkeling van gedifferentieerd en vakoverstijgend lesgeven in het bèta onderwijs op Lyceum Oudehoven; Differentiëren Talen. De bij deze projecten betrokken docenten gaan een deel van de beschikbaar gestelde tijd besteden aan het gebruik en het ontwikkelen van (digitale) leermiddelen, de ELO SOMtoday en Office 365. Voor het Surface PROject heeft Lyceum Oudehoven geen nieuw op ICT gericht projectplan ingediend maar is de integratie gezocht met twee sterk op het onderwijs gerichte projecten die in 14/15 en 15/16 zouden gaan lopen. Het gebruik van de tablets is bij deze projecten geen doel op zich maar onderdeel van een grotere onderwijskundige verandering op de locatie Doelstellingen van het project differentiëren talen : Korte termijn: Kennis vergaren over differentiatie, lesmateriaal maken, inclusief digitaal lesmateriaal, en lesmateriaal toepassen en leren hoe we dit moeten aanpakken. Lange termijn: Standaard differentiatie binnen de lessen talen.
Doelstellingen van het project gedifferentieerd en vakoverstijgend lesgeven in het bèta onderwijs op Lyceum Oudehoven : Korte termijn: Het ontwikkelen van concreet lesmateriaal en het scholen van de docenten in het gedifferentieerd lesgeven. Middellange termijn: Het verder ontwikkelen, invoeren en borgen van differentiatie in de bètavakken als ook van vakoverstijgende projecten. Voor beide projecten gelden dezelfde subdoelen op het terrein van ICT: A. In de tweede helft van het schooljaar 14/15 wordt bij 20% van de lessen (van de betrokken vakken) gebruik gemaakt van smartphones, tablets of laptops waarbij gewerkt wordt met digitale leermiddelen en/of deze devices worden ingezet voor de communicatie docent <-> leerling en het verzamelen van feedback. B. In het schooljaar 15/16 groeit het bij het vorige punt genoemde gebruik naar 40% van de lessen waarbij de vuistregels is dat in die lessen ongeveer 30% van de tijd met de devices gewerkt wordt. C. De studiewijzers binnen SOMtoday worden fijnmaziger ingezet om de leerlingen gerichter te voorzien van een persoonlijke leerlijn. Dit wordt gemeten door periodiek de ontwikkelde studiewijzers te bekijken. D. Office 365 en de componenten daarvan (Outlook, OneDrive, Office webapps en One Note) worden ingezet om te communiceren met leerlingen, voor het opbouwen van (lees-)dossiers, het maken van aantekeningen en opdrachten. Het streven is dat in juni 2015 75% van de leerlingen actief gebruik heeft gemaakt van zijn Office 365 account. Voor de talen zijn in het voorbereidende jaar 13/14 een aantal specifieke ICT doelen geformuleerd die de denkrichting van de talen goed weergeven en worden verweven in het project differentiëren talen : E. Leesdossier digitaal (fictie / schrijven / lezen) Doel: zelfstandig leren werken aan grotere opdrachten, deelbare documenten, leren werken in de cloud. Verwacht rendement van digitaal leesdossier: ict-vaardigheden oefenen delen van kennis met andere leerlingen/scholen verhaalanalyse oefenen
F. Leerlinglicentie pilot op niveau 2e leerjaar (gram. + spelling) Doel: differentiëren, sneller inzicht in resultaat per domein, extra oefenmateriaal. Verwacht rendement van leerlinglicentie? meer differentiëren met grammatica en spelling. G. Flipping the classroom (gram. + spelling/ schrijven) Doel: gedifferentieerd leren, leerlingen kunnen terugkijken naar de uitleg wanneer zij de behoefte hebben, zelfstandigheid. Verwacht rendement van Flipping the classroom? formuleren en grammatica moeten verbeteren bij de lln. Ze hebben extra uitleg en kunnen dit thuis herhalen. Veel digitaal materiaal is op internet aanwezig. H. Mediawijs (bronnenonderzoek) (schrijven) Doel: vakoverstijgend aanleren hoe bronnen kunnen worden geraadpleegd en moeten worden genoteerd. Verwacht rendement van ICT - mediawijsheid? Leesvaardigheid stimuleren doordat ze met eigen device de links naar de website kunnen volgen en de websites kunnen bekijken. Digitale bronnen ook in schrijfdossiers noemen, hiervoor bronvermeldingen leren noteren. I. Jonge jury (fictie/ schrijven) Doel: enthousiasmeren fictie door lezen nationale actie. Verwacht rendement van ICT - Jonge Jury? Nu laten we de info via digibord zien. Met own device kunnen ze zelf zoeken naar leesboek en informatie. Daarbij kunnen ze dan online stemmen en hun recensie insturen. Dit is motiverend en de betrokkenheid met het project wordt vergroot. J. De digitale klas (vooral gram. en spelling) Doel: interactieve, klassikale uitleg. Meer betrokkenheid, afwisseling in aangeboden materiaal. Verwacht rendement DDK? Activerend bij klassikaal gedeelte. Motiverend door actuele filmpjes. Goed aansluitende voorbeelden van de lesstof voor de leerlingen. K. Aanvullend: nog in PTA onderbouw meenemen: afsluitende fictie-opdracht met bijv. Boekenprogramma (film/radio) Why I love this book (1 min. Filmpje) (lj. 2)
Scene naspelen / stopmotion (lj. 3) Prezi/ppt/pechakucha s (lj. 1)
2. Aanpak Talen Bij het schoolvak Nederlands zijn de Surfaces vooral ingezet bij bronnenonderzoek. Leerlingen hebben zich (in groepjes, want niet voldoende Surfaces voor elke leerling) bij schrijf- en presentatieopdrachten kunnen documenteren. Zij deden bronnenonderzoek, werkten in Office365, deelden de verslaglegging in OneDrive en leerden kritisch te kijken naar de betrouwbaarheid van bronnen. Bij de moderne vreemde talen is vooral gezocht naar aansluiting op de bestaande methodes. Bij de methodes die we gebruiken op school hoort ook een digitale component. Tot nog toe werd dit digitale deel heel weinig gebruikt. We raadden wat zwakkere leerlingen aan om er thuis aan te werken en heel af en toe werd de mediatheek gereserveerd om daar aan online opdrachten te werken. Met de Surfaces werd het ineens mogelijk om binnen de les het digitale materiaal te gebruiken. Dit hebben we veelvuldig gedaan. De leerlingen konden oefeningen maken, woorden leren en diagnostische toetsen maken. De docent kon in zijn eigen online omgeving bekijken wat de leerling gedaan had. Dit werkte motiverend voor de leerlingen. Hier kwam de differentiatie aan bod, snelle leerlingen konden alvast verder en zwakkere leerlingen konden extra oefenen. In een van de klassen Frans werd gewerkt met 2 boeken, omdat het een mengklas havo/vwo was. In deze klas waren de Surfaces onmisbaar. De vwo leerlingen konden op de tablet werken, terwijl de havoklas klassikaal les kreeg of andersom. Zonder Surfaces is het veel moeilijker om met 2 boeken te werken. Naast het online materiaal van de methode hebben we allerlei andere online oefenvormen uitgeprobeerd. Kahoot, Socrative, Quizlet. Veel van deze applicaties hebben een competitief element, dit was erg uitdagend voor de leerlingen. Hiervoor gebruikten we niet alleen de Surfaces, de leerlingen konden ook hun smartphones gebruiken. Net als bij Nederlands werd het ook voor de andere talen veel gemakkelijker om schrijfopdrachten online te laten inleveren via Office365. In het tweede jaar zijn daar vooral activiteiten aan toegevoegd. Zo konden we leerlingen via het online programma Muiswerk gedifferentieerd werk aanbieden, wat beter aansloot bij onze vakdidactiek dan de in de doelen geformuleerde methodesite van Op Niveau. De voorgenomen online activiteiten voor de Jonge Jury hebben we vervangen door te gaan werken met lezenvoordelijst.nl. De Digitale Klas werd bij aanvang van schooljaar 2015/2016 uit de lucht gehaald, maar in plaats daarvan bevorderen we de zelfstandigheid van leerlingen met de studiewijzers in SOMtoday. De Surfaces zijn ingezet bij zo goed als alle aanvullende activiteiten. Bèta Bij het bètaproject zijn lesmaterialen ontwikkeld waarmee gedifferentieerd kan worden binnen de lessen. Bij deze lessen wordt veel gebruik gemaakt van de Surfaces. Er wordt in het bètaonderwijs, en dus in de bètalessen, veel gebruik gemaakt van animaties om moeilijke lesstof of bepaalde practica uit te leggen. Ook wordt er veel extra lesstof op verschillende niveaus aangeboden. Daar hebben we gebruik van gemaakt in de ontwikkelde lessenseries. Verder zijn de Surfaces ingezet bij het aanleren van een wetenschappelijke onderzoekende houding. De Surfaces werden gebruikt voor het leren opzoeken van bronnen, het verwerken en analyseren van resultaten met behulp van computerprogramma s en het schrijven van wetenschappelijke verslagen.
De differentiatie kwam tot uiting door bijvoorbeeld de leerlingen tegelijkertijd te laten werken aan verschillend lesmateriaal op de Surfaces. Ook kwam het voor dat een deel van de klas met de Surfaces bezig was, terwijl het andere deel van de klas op een andere manier les kreeg. De ontwikkeling van gedifferentieerd lesmateriaal ging in het tweede jaar door en de Surfaces werden bij meer kleinere lesonderdelen gebruikt. 3. Resultaten: 3.1 Inrichting & beheer: Infrastructuur De Surface Pro s zijn verdeeld over drie laptopkasten in één lokaal voor de bèta vakken en twee lokalen voor de talen. Er is gekozen voor deze oplossing om meer eigenaarschap bij de betrokken docenten te creëren. Dit was in onze ogen van belang om een herhaling van eerder opgedane ervaringen met laptopkarren te voorkomen. Docenten voelden zich niet verantwoordelijk voor deze karren en het resultaat was dat er veel laptops gesloopt werden. De sleutels van de kasten werden ondergebracht bij de receptie en konden daar door de bij de projecten betrokken docenten worden opgehaald. De docenten haalden de Surface Pro s uit de kasten en zagen er na afloop van de les op toe dat ze weer aan de voedingen werden gelegd. Wilde de docent gebruiken van de Surface Pro s dan moest er les worden gegeven in een lokaal met een kast, de Surface Pro s mogen het lokaal niet uit. Gaande het project bleek deze afspraak steeds moeilijker te handhaven. In de bèta vleugel gingen ook andere bèta docenten met de Surface Pro s werken en haalden er soms een aantal uit de kast om ze in een ander lokaal te gebruiken. De Surface Pro s uit de kasten in de lokalen van de talen werden er soms uitgehaald door docenten die ze elders in het gebouw gebruikten tijdens vergaderingen. Niet altijd werden deze devices netjes teruggebracht. Ook kwam het voor dat een willekeurige docent de Surface Pro s gebruikte maar deze na afloop van de dag niet teruglegde in de kast en niet aansloot op de stroom. Uiteindelijk hebben wij op een enkel incident waarbij kauwgom in de USB-poort was gestopt niet te maken gehad met sloop van de Surface Pro s, wel met ongecontroleerd gebruik. Lyceum Oudehoven beschikt over een Xirrus WiFi netwerk waarop de gebruikers moeten inloggen via een webpagina. Deze technologie wordt op alle scholen binnen de stichting ingezet. Het netwerk heeft naar verwachting gefunctioneerd. Wel waren er rondom één specifieke antenne soms klachten dat er vertraging ontstond als een hele klas tegelijkertijd wilde inloggen. Over het algemeen vormde WiFi geen hindernis bij het inzetten van de Surface Pro s. Hoe zijn de Surfaces ingericht? Bij aanvang van ons project was het nog niet mogelijk om je met een Windows 8 device aan te melden bij de server van het educatieve netwerk. Er is daarom voor gekozen de Surfaces te behandelen als ware het BYOD devices: de leerlingen kregen met de Surface Pro s alleen toegang tot internet en niet tot applicaties op ons educatieve netwerk. Op alle Surfaces werd hetzelfde lokale account voor leerlingen ingericht en behalve het Microsoft Office pakket en enkele gangbare browsers met plug-ins is er geen software op geïnstalleerd. Bij aanvang van het project zijn alle Surfaces handmatig met behulp van een aantal externe harddisks voorzien van een image. Om tijdens de lessen niet in de knel te komen met niet werkende digitale leermiddelen door het ontbreken van updates e.d. kreeg het gastaccount dat de leerlingen gebruikten veel rechten. Wat vooraf was voorzien gebeurde hierdoor ook: leerlingen pasten onder andere de achtergrond aan en sloegen
lokaal bestanden op. Wat niet vooraf was voorzien was dat leerlingen op de devices inlogden op SOMtoday en Office 365 en daarbij of niet uitlogden of hun wachtwoord opsloegen. Het gevolg was dat een volgende gebruiker zich gemakkelijke toegang kon verschaffen tot bestanden van een andere gebruiker. Voor zover bekend heeft dat gedurende de looptijd van het project niet tot problemen geleid. In het tweede kwartaal van 2016 was de technische infrastructuur zo ver dat de Surface Pro s konden worden omgezet naar Windows 10 waarmee de leerlingen wel met hun eigen account op het educatieve netwerk konden inloggen. 3.2 Ervaringen docenten & leerlingen Scholing De scholing gericht op ICT is gedurende het project beperkt gebleven. De betrokken docenten hebben een korte introductie gekregen in het werken met een Surface en Windows 8. Daarnaast konden zij in de interne CVO-AV Academie workshops volgen in het ICT-lab. Een aantal van hen heeft daar workshops Socrative, Kahoot en OneNote gevolgd. De talendocenten hebben wel uitgebreide scholing op het terrein van differentiatie in het onderwijs gevolgd. Brugklasleerlingen krijgen tijdens de introductieweek een les waarin ze wegwijs worden gemaakt in de digitale werkomgeving van de school. Onderdeel daarvan is een introductie in Office 365 waarbij ze kennismaken met de mailfunctionaliteit en OneDrive. Daarna is er geen gestructureerde scholing voor leerlingen meer aangeboden. Op zich heeft dit lage scholingsaanbod voor leerlingen weinig invloed op de uitvoering van het project gehad, leerlingen vinden hun weg wel op een Surface. Dat neemt niet weg dat meer scholing en dan met name gericht op het omgaan met bestanden en privacy wel belangrijk is. Het Lyceum wil hier dan ook mee aan de gang. Interne communicatie Via de weekberichten is bekend gemaakt dat de school deelnam aan het Surface PROject. Daarnaast is er door de bij de projecten betrokken collega s vooral binnen de eigen vaksecties gesproken over de opbrengsten. In september 2015 was er in het kader van Investeren in Innoveren een dag lang een grote strichtingsbrede onderwijsconferentie waarop beide projecten een aantal workshops hebben gegeven. In januari 2017 zal er een afsluitende conferentie worden gehouden. Systeembeheer/ICT-afdeling Bij de afdeling systeembeheer heeft men de manier van imagen als zeer tijdrovend ervaren. Uiteindelijk zijn er tussentijds ook geen nieuwe images meer uitgerold. De ervaringen opgedaan tijdens het project vormen mede aanleiding om een oriëntatie op MDM systemen te starten. Halverwege het project is het serverpark voorzien van een upgrade waardoor gebruikers zich wel kunnen aanmelden met devices die draaien op Windows 8 en Windows 10. De deadline voor dit project is niet gehaald waardoor niet zoals gehoopt bij aanvang van het nieuwe schooljaar gebruikers van de Surfaces zich met hun eigen account konden aanmelden. Vervolgens is besloten te wachten tot Windows 10 stabiel genoeg was om op de Surfaces te installeren. Dit was uiteindelijk pas aan de einde van de looptijd van het project het geval. In de zomer van 2016 zullen de Surfaces worden overgezet naar Windows 10 waarna leerlingen er voortaan met hun eigen account op kunnen inloggen. Ook het apart inloggen op de WiFi zal dan verledentijd zijn. De vertragingen hebben het gebruik van de Surfaces niet in de weg gestaan.
Ervaringen van collega s. Collega s die niet bij de projecten betrokken waren zijn via sectieoverleg en via workshops tijdens de onderwijsconferentie op de hoogte gehouden. Zeker gedurende het tweede projectjaar kwamen er meer vragen en wilden eigenlijk meer docenten gebruik maken van de Surfaces. De collega s die meedraaiende in de projecten hebben het wisselen van lokalen soms als hinderlijk ervaren en naarmate steeds meer positieve ervaringen met de inzet van de Surface Pro s kreeg steeg de roep om meer lokalen met deze voorziening. Nu liep men er in de praktijk tegenaan dat het niet altijd lukte om met parallelklassen hetzelfde programma te draaien omdat de Surface Pro s niet beschikbaar waren. 3.3 Onderwijs Talen Gebruik in de klas Zoals ook al hierboven aangegeven hebben we veel gebruik gemaakt van de online component van de methode die we gebruiken. Verder allerlei online mogelijkheden, die we ook nog verder aan het uitzoeken en uitproberen zijn. De online mogelijkheden zijn zo uitgebreid dat we nu nog niet kunnen zeggen dat we alles ontdekt hebben. Er is zoveel mogelijk, dat je soms door de bomen het bos niet meer ziet. Dan is het belangrijk om eerst wat dingen uit te proberen, te evalueren en dan weer verder te zoeken. Daar zitten we nu midden in. De Surface Pro s werden ook ingezet om de traditionele boekbespreking voor de klas te vervangen door het (in groepsverband) maken van filmpjes waarin het gelezen boek werd besproken. Welke programma s / content gebruikt in de klas Internet, Officeprogramma s, camera. Hoe wordt dit ervaren door leerlingen & docenten Docenten ervaren de inzet van de Surfaces tijdens hun les vooral heel praktisch. Hun rol als docent is hiermee echt aan het verschuiven. Waar zij eerder het gevoel had dat zij leerlingen vooral achteraf van feedback aan het voorzien waren (gericht op het eindproduct), kunnen ze nu veel meer tijdens het proces sturen. Ze hebben zicht op wat ze doen en hoe ze het doen. Leerlingen vinden het werken met de Surfaces prettig. Uiteraard is er voor leerlingen ook de verleiding om andere dingen te gaan doen op de Surfaces. We hebben geen Class Policy op de Surfaces, dus weten niet altijd wat de leerlingen doen. Maar over het algemeen wordt er goed gewerkt en vinden ze het uitdagend en stimulerend om ermee te werken. De mogelijkheden zijn groter en de leerlingen zien dat ze op hun eigen tempo en niveau kunnen werken. Bèta Gebruik in de klas Zoals eerder genoemd werden de Surfaces ingezet voor het gebruik van online materiaal, zoals animaties en uitleg van practica of voor het aanbieden van extra stof op verschillende niveaus. Ook werden ze gebruikt voor het aankeren van een onderzoekende houding, waarbij internet en Office programma s als Excel en Word een belangrijke rol spelen. Welke programma s / content gebruikt in de klas
Internet en Office programma s als Excel en Word. Hoe wordt dit ervaren door leerlingen & docenten De Surfaces zijn zeer gebruiksvriendelijk en snel op te starten. Dat wordt door leerlingen en docenten als positief ervaren. Het is mogelijk om snel een Surface erbij te pakken om even iets op te zoeken door een leerling als deze een vraag heeft waar zo snel geen antwoord op is. Dat geeft ook meteen een meer actieve rol van de leerling in de les. Leerlingen krijgen meer keuze en inbreng in hun eigen leerweg door de in zet van Surfaces bij gedifferentieerd onderwijs. Er kan gemakkelijker op verschillende manieren geleerd worden. Als nadeel kan genoemd worden dat de Surfaces vast in een lokaal gebruikt werden. Om gebruik te maken van de Surfaces moest er dus van lokaal gewisseld worden. Dat hebben sommige docenten als drempel ervaren en zij hebben daarom niet optimaal gebruik kunnen maken van de Surfaces voor hun lessen. 3.4 Beleid In de bestaande situatie moeten docenten op het Lyceum naar de mediatheek of het open leercentrum om tijdens hun lessen leerlingen gebruik te kunnen laten maken van ICT. De capaciteit van deze voorzieningen is niet voldoende voor de stijgende vraag naar ICT voorzieningen. De inzet van Surfaces in het lokaal maakt dat er veel sneller en meer op maat ICT tijdens de les kan worden ingezet. Omdat de leerlingen niet naar een aparte ruimte hoeven wordt ICT voor hen ook gewoner. Het gebruik van de Surfaces heeft het idee bevestigd dat het voor het behalen van de gestelde onderwijsdoelen een meerwaarde heeft als de leerlingen tijdens de les beschikken over een laptop of tablet. Dit heeft er toe geleid dat het beleid rondom de inzet van ICT in het onderwijs verder is uitgewerkt en dat er een koers is ingezet die er op termijn toe moet leiden dat elke leerling tijdens de les de beschikking heeft over een eigen laptop. In september 2016 start dit project met het in bruikleen geven van laptops aan 350 leerlingen in klas 4 havo en vwo. Het jaar daarop wil Lyceum Oudehoven dit verder uitrollen met een start in de brugklas en uitbreiding van naar klas 5 havo en vwo. De drie kasten met Surfaces zijn vanaf augustus 2016 beschikbaar voor gebruik door alle docenten. Er komen dan nog vier lokalen bij met in elk lokaal een kast met 15 Dell Latitude laptops. Hoewel de Surface Pro s goed zijn bevallen is de keuze om financiële redenen op een gewone laptop gevallen. De Surface Pro is nog wel in beeld als het device voor docenten die met WiDi gaan werken en waarbij de combinatie beamer SMART board in het lokaal vervangen gaat worden door een standaard LCD TV waarin een WiDi dongel wordt geplaatst. De Surface Pro heeft zich op dit terrein wel bewezen als een device waarop uitstekend met een styluspen geschreven kan worden. Gedurende de looptijd van het project kreeg Lyceum Oudehoven te maken met een aantal wisselingen in het management. Na een jaar vertrok de directeur, hij werd vervangen door een part-time externe interim. Van de vier teamleiders bleven er in de loop van het tweede projectjaar twee over, één teamleider werd ernstig ziek, de andere vertrok naar een andere school. Gelijktijdig werd er een groot verandertraject gestart. Dit alles maakte dat het Surface Project zeker het tweede jaar niet direct in de aandacht van het locatiemanagementteam stond.
3.5 EBC reis In april 2015 hebben de toenmalige directeur van de school en de staffunctionaris ICT van de Stichting CVO-AV deelgenomen aan de EBC reis naar Microsoft in de Verenigde staten. Twee dagen is er een bezoek gebracht aan Microsoft en twee dagen zijn scholen bezocht. Tijdens de dagen bij Microsoft hebben vooral presentaties over de visie van Microsoft op de inzet van ICT op het onderwijs en presentaties rond het gebruik van Office 365 indruk gemaakt. Bijzonder was het ook om de dagen daarna op de bezochte scholen te zien hoe daar gewerkt werd met Office 365 en dan met name met OneNote. De opbrengst van de reis is een versnelling in het denken rond een laptop per leerling concept geweest. Aangevuld met anders kijken naar het benodigde device: het liefst zouden wij niet alleen docenten maar ook leerlingen uitrusten met devices die WiDi enabled zijn en waarop volop gewerkt kan worden met Microsoft INK. Helaas is dit financieel (nog?) niet haalbaar. Een ander opbrengst is de hernieuwde ontdekking van OneNote en dan met name OneNote Class. Wij zien als school hier grote mogelijkheden waarbij de huidige in SOMtoday geïntegreerde ELO mogelijk naar de achtergrond zal verdwijnen. Punt is wel dat er het laatste jaar diverse leerplatformen op de markt zijn gekomen die soms specifiek op het Nederlandse onderwijs gerichte functionaliteit bieden die niet in OneNote zit. In het tweede cursusjaar zijn naar aanleiding van de tijdens de EBC reis opgedane ervaringen een aantal OneNote workshops aangeboden. 3.6 Resultaten doelstellingen Talen Bij de scholing differentiëren kwam ICT minimaal ter sprake. We hebben nog niet echt concrete lessen of series lessen met ICT ontwikkeld. Wel kunnen we zeggen dat de vanzelfsprekendheid van ICT in het dagelijks leven ook onze klaslokalen heeft bereikt. Creatieve eindproducten (hulpmiddelen bij presentaties, verslagen, artikelen, etc.) zijn zo goed als allemaal digitaal voorbereid en ingeleverd. In de doelstellingen werden percentages aangegeven. Het is lastig te zien of deze percentages nu daadwerkelijk behaald zijn. Vrij snel in het project kwamen we erachter dat het ook een flinke stap voor sommige docenten was om Surfaces in te zetten binnen de les. Het Surface PROject was gekoppeld aan het project differentiatie. We hebben in het begin veel tijd moeten gebruiken om vast te stellen hoe we dit praktisch konden inzetten in de lessen en ook om het belang van differentiatie binnen de lessen te onderzoeken. Het resultaat is dat de bewustwording veel groter is geworden als het gaat om het belang van zowel differentiatie als het belang van digitale middelen in de les. Het resultaat hiervan is onder andere dat de digitalisering binnen onze school volgend jaar uitgebreid wordt. Het gebruik van de Surfaces heeft daar wel een rol in gespeeld. Bèta De ICT doelstellingen zijn deels behaald. Wat betreft de inzet van de Surfaces in de les, wisselt het percentage enorm. Bij sommige lessenseries is het percentage bijna 100 %, terwijl bij andere onderwerpen de Surfaces (nog) nauwelijks ingezet worden. Dit heeft vooral te maken met de nog doorgaande ontwikkeling van gedifferentieerd lesmateriaal, maar ook met het feit dat het ene onderwerp zich meer leent voor het gebruik van de Surfaces dan het andere. Wel kan gezegd worden dat de inzet van de Surfaces in de les duidelijk aan het groeien is. Het percentage komt zeker boven de 25% uit. Verder is de belangstelling van docenten van buiten de werkgroep om de Surfaces in te zetten in de les zodanig groot, dat de gebruikersgroep uitgebreid is. Het percentage inzet per docent is dan nog niet op het gewenste niveau, maar in de breedte is het gebruik van de Surfaces dus duidelijk aan het groeien.
4. Conclusie Het is een goede keuze geweest om niet technologie maar onderwijsgedreven te werk te gaan. Eerder zagen wij dit al op de locatie Calvijn waar men in 2013 is gestart met een laptop-per-leerling concept. Ook dat concept werd volledig ingegeven door de gedachte dat eerste de onderwijsvisie bekend en breed gedragen moet zijn waarna is gekeken met welke middelen deze onderwijsvisie het beste gerealiseerd kan worden. ICT is toen gekozen als één van die middelen zonder direct op volledig digitaal onderwijs over te gaan. Ook op Lyceum Oudehoven zagen wij dat het goed werkt om eerst je onderwijsvisie op orde te hebben: als je weet wat je wilt bereiken kan je ICT veel beter en gerichter inzetten. Bij de talen is de bewustwording een van de belangrijkste resultaten. Door de training op het gebied van differentiatie en het werken met de Surfaces is het belang van differentiatie en het gebruik van devices duidelijk geworden. Hierdoor is het draagvlak onder de docenten vergroot, wat onmisbaar is om dit succesvol door te voeren binnen de school. Wat hierin gemist werd, is de betrokkenheid van de directie bij de projecten. Zonder steun en betrokkenheid wordt het lastig om het daadwerkelijk door te voeren. Bij het bètaproject worden de Surfaces als grote aanvulling en zelfs als noodzaak gezien om goed te kunnen differentiëren binnen het bètaonderwijs. De gebruiksvriendelijkheid en flexibiliteit van het gebruik van de devices vergroot de mogelijkheden om verschillende lesstof/leerroutes/leerstijlen aan te bieden. Ook heeft het aanleren van een onderzoekende houding veel voordelen gehad met de inzet van de Surfaces. Docenten buiten de werkgroep hebben de voordelen van het gebruik van de devices kunnen zien en zijn geënthousiasmeerd om ook te gaan differentiëren en daarbij gebruik te gaan maken van de devices. Dat was mede een belangrijke doelstelling van het bètaproject. De Surfaces worden overgenomen van SLB-diensten en komen nu ook ter beschikking van docenten die niet mee hebben gedaan aan de twee projecten. Daarnaast komen er in nog vier lokalen kasten met 15 laptops te staan. In augustus 2016 start de uitrol van laptops per leerling in klas 4 havo en vwo, in 2017 gevolgd door een uitrol vanuit de brugklas.