WATERVERBRUIK 2009-2016 HANZEHOGESCHOOL GRONINGEN Hanzehogeschool Groningen maart 2017 Versie 0.1 1
Inhoud Inleiding... 3 Doelstellingen van de HG op het gebied van waterverbruik... 3 Verzamelen van gegevens... 4 Conclusie... 5 2
Inleiding De Hanzehogeschool beschikt over ca. twintig locaties, waarvan het merendeel is gevestigd in de stad Groningen. Daarnaast kent de HG nog vestigingen in Amsterdam, Assen en Leeuwarden. Op al deze locaties wordt water verbruikt. Het streven van de HG is er op gericht inzicht te krijgen in het waterverbruik op de locaties. Het verkrijgen van inzicht in het waterverbruik is van belang, niet alleen om eventuele storingen op te lossen en daar waar mogelijk te sturen, maar ook omdat in het kader van milieubeleid inzicht in waterverbruik te geven. Dit document geeft een weergave van het waterverbruik van de HG over de periode 2009 t/m 2016. Ook zijn doelstellingen opgenomen. In voorgaande jaren is het waterverbruik wel geregistreerd en gepubliceerd, echter zonder doelstellingen met betrekking tot waterverbruik te formuleren. Daar waar van belang zullen de gegevens van 2016 worden vergeleken met het verbruik in voorgaande jaren. Achtereenvolgens worden in deze notitie de volgende onderwerpen behandeld: Doelstellingen van de HG Verzamelen van gegevens Waterverbruik per locatie Relatie tussen hoeveelheden gebruikers en waterverbruik per locatie Conclusies Doelstellingen van de HG op het gebied van waterverbruik Doelstellingen van de HG met betrekking tot waterverbruik zijn: Terugdringen van het waterverbruik Bevorderen van het gebruik van kraanwater, omdat het kraanwater in Nederland van uitstekende kwaliteit is (bronwater kopen is niet nodig) en om de hoeveelheid afval te verminderen De HG wil het waterverbruik terugdringen. Verreweg het meeste water wordt verbruikt in sanitaire ruimten. Afgezien Van het WAS (veel douches) betreft het hier waterverbruik in toiletgroepen. Het waterverbruik in toiletgroepen kan worden teruggedrongen door: In toiletten tweeknopsbedieningen toe te passen In urinoirs sensorspoeling toe te passen Waterloze urinoirs toe te passen. Sensorspoeling wordt sinds enkele jaren bij verbouwing van toiletgroepen in urinoirs standaard toegepast. Sinds 2008 worden waterloze toiletten toegepast in de vestiging in Assen. Daarnaast zijn in 2015 enkele toiletgroepen in het complex Zernikeplein 7 voorzien van waterloze toiletten. 3
Er is geëxperimenteerd met doorstroombegrenzers in kranen van wasbakken. Hierbij kwam het negatieve neveneffect aan het licht dat de afvoeren snel verstopt raakten door zeepresten die onvoldoende werden weggespoeld. Hiermee is dan ook gestopt. Om het gebruik van kraanwater te bevorderen (en daardoor het gebruik van flesjes water terug te dringen) is op de Zernike Campus een watertappunt geïnstalleerd waar gebruikers waterflesjes kunnen (na)vullen. Na evaluatie bleek dat de gebruikte hoeveelheid water bij dit tappunt dusdanig gering was dat gestopt is met uitbreiding van het aantal tappunten. Verzamelen van gegevens Door de HG wordt van de meeste gebouwen het waterverbruik maandelijks geregistreerd. In het voorliggende onderzoek zijn uitsluitend die locaties verwerkt waarvan de HG in redelijke mate inzicht heeft in het waterverbruik. Niet meegenomen zijn de panden Zernikepark 4, Akkerstraat 97, Laan Corpus den Hoorn 300, Achter de Hoven 23 in Leeuwarden, Industrieweg 34 in Assen en de Dansacademie Lucia Marthas in Amsterdam. Dit zijn allen huurpanden waarvan het waterverbruik wordt gefactureerd aan de eigenaar waardoor gegevens over het waterverbruik bij de HG onvoldoende of niet bekend zijn. Waterverbruik per vestiging. Hieronder volgt een overzicht van het waterverbruik in kubieke meters van de verschillende vestigingen over de periode 2009 t/m 2016. Vestigigng 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 m3 m3 m3 m3 m3 m3 m3 m3 Van OlstToren, Zernikeplein 7 13.367 10.838 18.506 19.762 17.922 17.533 16.935 11.081 BrugsmaBorg, Zernikeplein 9 1.220 1.311 1.229 5.353 976 2.748 2.287 1.666 WAS, Zernikrplein 17 8.054 7.809 7.382 6.936 7.081 8.255 7.938 9.255 Marie KamphuisBorg, Zernikeplein 23 3.482 3.603 3.586 3.498 3.475 3.784 3.919 4.165 Van DoorenVeste, Zernikeplein 11 5.215 4.032 5.416 5.566 5.370 6.468 10.470 8.170 Wiebengacomplex, Eijsonoiusplein 18 3.556 3.878 5.501 4.263 3.942 4.496 4.380 5.295 Academie Minerva, GedempteZuiderdiep 158 2.328 2.213 1.775 1.187 1.096 1.288 1.336 1.380 Academie voor Bouwkunst, Zuiderkuipen 19 59 68 78 75 89 105 79 226 Academie Minerva, Praediussingel 59 125 259 299 567 576 654 762 759 Prins Claus Conservatorium Veemarktstraat 76 1.068 1.216 1.166 1.026 916 1.721 1.068 2.291 Singelhuis, Radesingel6 303 323 234 203 220 183 183 481 Totaal 38.777 35.550 45.172 48.436 41.663 47.235 49.357 44.769 Tot en met 2012 stijgt het totale waterverbruik gestadig. In 2013 is een onverklaarbare dip waarneembaar. In 2014 ligt het niveau weer ongeveer op dat van 2012. In 2015 is praktisch over de gehele linie een afname te zien in het waterverbruik. Eén uitschieter, in negatieve zin, is de locatie Zernikeplein 11. Hier is het waterverbruik in 2015 enorm gestegen ten opzichte van 2014. Deze stijging kan worden verklaard door een lekkage in het cv systeem die lastig was op te sporen. De 4
lekkage is inmiddels verholpen. In 2016 is het waterverbruik afgenomen met name op de vestiging Van OlsToren een van reden hiervoor kan zijn het in gebruik nemen van waterloze urinoirs. Verder zijn er vestigingen waar het verbruik is toegenomen en afgenomen. Over het gehele jaar is het waterverbruik met 9,3% gedaald. Waterverbruik per student en medewerker. Hieronder staat de tabel met het waterverbruik per student en medewerker over vier jaren. 2013 2014 2015 2016 m3 m3 m3 m3 Aantal studenten + medewerkers 29180 29679 29955 31166 m3/student + medewerker verbruik m3 per student + medewerkers 1,43 1,59 1,65 1,44 Hieruit blijkt dat waterverbruik per student en medewerker in 2016 ten opzichte van 2015 is dedaald. Conclusie Het waterverbruik binnen de HG laat vanaf 2009 een oplopende lijn zien. Ook het verbruik per medewerker en student is tot 2015 gestegen. Ten opzichte van 2015 is het verbruik per medewerker en student in 2016 gedaald. Afgelopen jaren heeft de HG tal van waterbesparende maatregelen genomen, met name in toiletten: bij renovatie van toiletgroepen wordt standaard tweeknopsbediening in toiletten toegepast en sensorspoeling bij urinoirs. Verder is het aantal waterloze urinoirs in beperkte mate toegenomen. In de komende jaren staat binnen de HG een aantal grote nieuwbouw/verbouwprojecten op het programma. In de verbouwprojecten zullen deels ook toiletgroepen worden gerenoveerd, waarbij waterbesparende maatregelen worden doorgevoerd. Dit huisvestingsprogramma zal rond 2020 zijn afgerond. De verwachting is dat het watergebruik per gebruiker hierdoor de komende jaren zal afnemen. Factoren die het waterverbruik zullen doen toenemen zijn de komende jaren echter ook aanwezig: toename van aantallen studenten en medewerkers, meer contacturen voor studenten en ruimere openingstijden van de gebouwen. 5