Kinder,- en jeugdpsychiatrie Peter Dijkshoorn, Accare Bertine Lahuis, Karakter
Organisatie van kinder- en jeugdpsychiatrie in een continuum van zorg, net als de somatische zorg
Continuüm van zorg én ontwikkeling van zorg SOMATISCHE ZORG PSYCHIATRISCHE ZORG huisarts/ POH/ gezondheidscentrum huisarts/ POH-GGZ/ BGGGZ/ wijkteam Regionaal ziekenhuis, van basis tot topklinisch BGGGZ en SGGZ bij instellingen voor psychiatrie Universitaire ziekenhuizen Kinder- en jeugdpsychiatrie verbonden aan universitaire centra De weg waarlangs zorg stepped en matched care wordt geboden én waarlangs kennis stroomt om zorg steeds te versterken 2-4-2014 3
Jeugd-ggz in transitie en transformatie Kritiek op huidige stelsel: te veel dure zorg; tekortschietende samenwerking rond complexe kinderen en gezinnen; afwijkend gedrag wordt te vaak onnodig gemedicaliseerd; Doel stelselwijziging: vereenvoudiging, versterken eigen kracht en probleemoplossend vermogen Transformatie gericht op: Preventie en uitgaan van eigen mogelijkheden van jeugdigen en hun ouders met inzet van het sociale netwerk Normaliseren door opvoedkundig klimaat versterken in gezinnen, wijken, scholen, kinderopvang Eerder best bewezen werkzame hulp op maat en daardoor verminderen van te laat beroep op dure gespecialiseerde zorg Integrale hulp (een kind/gezin, een plan, een regisseur) Meer ruimte voor betrokken professionals en goede samenwerking rondom het kind/gezin 2-4-2014 4
Zorg voor jeugd in transformatie Samengevat is het doel: Duurzaam naar elk jaar betere en goedkopere zorg voor jeugd 2-4-2014 5
Kinder- en jeugdpsychiatrie, enkele kenmerken (1) Nu onderdeel van de reguliere gezondheidszorg (Zvw en klein deel AWBZ). Een medisch specialisme o waarbij focus is op psychiatrische aandoeningen op de kinderleeftijd o waarbinnen voor zorg én ontwikkeling wordt samengewerkt met scala aan specialisten (orthopedagogen, psychologen, psychotherapeuten, psychiater) Ouders en kinderen kunnen bij de KJP terecht na doorverwijzing via de huisarts, medisch specialist of via bureau jeugdzorg. Huisarts 44% Eigen initiatief 21% Jeugdzorg 15% Overig 20%
Wat is kinder- en jeugdpsychiatrie inhoudelijk Kinder- en jeugdpsychiatrie is de geïntegreerde kennis en kunde van geneeskunde, psychologie en orthopedagogiek, waarmee gedrag, emotie en interactie binnen hun context optimaal begrepen en beïnvloed kunnen worden 2-4-2014 7
Top 10 aanmeldklachten in de jeugd-ggz, 2009 1. Gedragsklachten 2. Klachten met betrekking tot het leggen van contacten 3. School- en leerklachten en concentratieklachten 4. Angst- en spanningsklachten, fobische klachten, dwangklachten en tics 5. Stemmingsklachten 6. Klachten naar aanleiding van een traumatische gebeurtenis 7. Klachten met betrekking tot relatie partner/gezin/familie 8. Klachten met betrekking tot het lichaam 9. Klachten met betrekking tot de opvoeding 10. Identiteitsklachten
Van klachten naar diagnoses, KJP diagnoses 2010 Op jonge leeftijd ontwikkelingsstoornissen (ADHD, AutismeSpectrumStoornissen); bij toenemende leeftijd vooral angst- en stemmingsstoornissen ADHD/Gedragsstoornissen 29% Pervasieve Ontwikkelingsstoornissen 20% Angststoornissen 8% Stemmingstoornissen 3% Middelenmisbruik 2% Voeding / eetstoornissen 2% Relatieproblemen ouder-kind 12% Overig (aanpassing, rouw, etc) / geen diagnose 18% + 6%
KJP ziektebeelden Erfelijke factor is hoog (SCP 2013: van alle kindproblemen wordt grootste deel door kindfactoren bepaald, onafhankelijk van sociale status) Interactie met omgevingsfactoren is wisselend (SCP 2013: van omgevingsfactoren weegt psychische problematiek van ouders het zwaarst) Interactie met somatiek is groot (over en weer)
Diagnose, classificatie & behandeling Na onderzoek wordt een diagnose gesteld en vindt classificatie plaats volgens het Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders-systeem (DSM). Aan de hand van de gestelde diagnose wordt er een behandelplan opgesteld en kan de behandeling van start gaan. 85% van alle aanmeldingen bij jeugd-ggz leidt daadwerkelijk tot een behandeling.
Diagnostiek & behandeling, enkele aspecten (1) Zorgprogrammering (matched-care) en evidence-based praktijkvoering (praktijkvoering=diagnostiek+behandeling+research+scholing) Behandelingen (medicamenteus & psychotherapeutisch): doelmatig op korte en middellange termijn Ouders altijd betrokken Vrijwillige en (door lering heel zelden, <1%) onvrijwillige zorg (BOPZ)
Diagnostiek & behandeling (2) Goed opvoeden blijkt GEEN vervanging voor behandeling en voorkomen van psychiatrische ziekten, toegepaste opvoeding heeft zeker aanvullende waarde Preventie: tot op heden weinig tot geen effectieve preventie bekend. Algemeen wordt wel gepleit voor vroege interventies (diagnostiek en indien mogelijk behandeling) om dure zoektochten in de zorg gecombineerd met lijdensdruk voor patiënt en gezin, te voorkomen Vroege interventie is dus preventie van erger (erger in klachten en kosten) 2-4-2014 13
Wet- en regelgeving kinder- en jeugdpsychiatrie (1) Regelgeving Inspectie Geestelijke Gezondheidszorg Wet BIG Wet op Geneeskundige Behandelovereenkomst (WGBO) medische tuchtcolleges Wet Bijzondere Opneming Psychiatrische Ziekenhuizen (Wet BOPZ) Opleiding tot kinderpsychiater: Medisch Specialistische Registratie Commissie (MSRC)
Wet- en regelgeving kinder- en jeugdpsychiatrie (2) De WGBO regelt: recht op informatie over de medische situatie toestemming voor een medische behandeling inzage in het medisch dossier recht op privacy en geheimhouding van medische gegevens (N.B. beroepsgeheim is een zeer belangrijk instrument om mishandeling adequaat, met beste perspectief, te helpen stoppen) recht op vrije artsenkeuze vertegenwoordiging van patiënten die niet zelf kunnen beslissen
Ontwikkeling in visie op zorg Omdat EBP de beste weg is naar de beste en meest kosteneffectieve zorg is. Evidence Based Praktijkvoering is leidend, steeds meer ook in organisatiemodel van de zorg (bijv FACT). Behandelduur verkorten Ambulantisering / flexibilisering Participatie ouders / patiënt Digitalisering, e-health Aanscherping zorgprogrammering / matched care Aanscherping zorglogistiek Samenwerken en tegelijk kennis en vaardigheden delen en ontwikkelen in de keten met Jeugdzorg (Plus), LVB circuit, RIBW, andere GGZ, kinderartsen en huisartsen
Opleiding en wetenschap innovatie Kwaliteit opleiding Excellente kinder- en jeugdpsychiatrie samenwerking Efficiente zorg
Waar hebben we het over in cijfers? 3,5 miljoen 0-18 jr in Nederland (4,5 miljoen 0-23 jr) Epidemiologische studies: Ongeveer 5 % van de kinderen en jeugdigen heeft psychische problemen leidend tot verstoorde ontwikkeling / dysfunctioneren Ongeveer 170.000 (4,8%) ontvangen GGZ-zorg waarvan 96,8% ambulante en 3,2 % klinische (24-uurs). (ongeveer 1700 bedden voor kjp in Nld) 93.000 aanmeldingen zijn < 12 jaar, en de meesten zijn jongens, 59.000=20%
Cijfers en feiten 2008 2012: teruglopende groei van de zorg (9% in 2008 > 5% in 2009) vanaf 2013 zien we krimp 2012: krimp klinische opnames als gevolg van kwalitatieve ontwikkeling (Evidence Based behandelen, waarónder ambulantisering en flexibilisering van zorg)
Kosten - opbrengsten Kosten: 563 miljoen jaarlijkse uitgaven aan J-GGZ bij leden GGZ Nederland. Overheveling 850 miljoen. Vergelijk: totaal budget 2,2-3 miljard voor zorg voor jeugd Vergelijk: jeugdzorg kostte in 2011 1,35 miljard Een totale behandeling in de jeugd-ggz kost gemiddeld 5.700 Ambulant 2830 / klinisch 35.000 De gemiddelde behandeling 493 dagen met gemiddeld 16 contacten Opbrengsten: Vroeg investeren in psychische problemen draagt bij aan een kwalitatief goede en ook economisch gezonde samenleving door minder schooluitval, betere arbeidsparticipatie, minder agressie en minder behoefte aan zorg op latere leeftijd. Een voorbeeld
Angst, kosten en baten voor 10 kinderen 10 kinderen met evidence based methode behandelen 12.000 2 gaan dat jaar niet meer naar kinderarts met onbegrepen buikpijn 1000 2 doubleren niet in eerste 2 jaar ( 5000 per kind per basisschooljaar) 10.000 2 verzuimen minder, durven op school gewoon vraag te stellen en stromen niet af naar lagere onderwijsvorm (scheelt het kind individueel als volwassenen enkele 1000-en euro s per jaar) 1 gaat niet aan de alcohol, want durft gewoon te daten 50.000 Een volwassene met angst verzuimt per jaar 2 weken meer dan volwassene zonder angst ( 1000/jaar). Stel dat geldt voor 3 van de 10 gedurende 10 jaar: 3x10x1000= 30.000 Maatschappelijke opbrengst voor 10 kinderen 91.000-12.000 = 79.000 2-4-2014 21
Angst, kosten en baten voor de samenleving Netto opbrengst naast welzijn is voor 10 kinderen 79.000 2 verschillende grote studies laten prevalentie zien van 10% onder 12-18-jarigen Er zijn ruim 1.000.000 jongeren tussen 12 en 18 jaar Als van hun 1% (=10.000) adequate behandeling zou krijgen verdienen we netto 1000x79.000= 79.000.000 (het betreft globale berekening daarom is opbrengst berekend voor behandeling van slechts 10% van de jongeren met angst. Vergelijkbare studie in Engeland leidde tot keus iedereen et angstklachten drempelloos behandelmogelijkheid te bieden) 2-4-2014 22
Risico s voor KJP en/of voor samenleving Bezuinigingen Zijschaling (somatische zorg) en opschaling (crisiszorg) Schade aan sector door tempo van kortingen en veranderingen (veerkracht, continuiteit van zorg en continuiteit van infrastructuur) Overheveling Knelpunten en aandachtspunten: Individueel recht op (vrije) keuze gezondheidszorg Relatief milde problematiek niet meer volgens stand van zaken behandelen kan tot nadelen voor kinderen leiden en tot hoge maatschappelijke kosten Toegankelijkheid en beschikbaarheid, regionale verschillen Wet- en regelgeving Kwaliteit / professionaliteit
Uitdaging voor de KJP in kader transitie Goede regionale afstemming Betere bereikbaarheid, beschikbaarheid in het zorgnetwerk Specialistische zorg snel beschikbaar en niet onnodig ingezet Dienstverlening (kennisoverdracht) Triage Consultatie (voor HA, CJG, SWT, etc) Toename kennis en daarmee minder stigmatisering psychiatrische ziekten Kennis over beïnvloeden gedrag, emotie en interactie in hun context blijven ontwikkelen en naar voor in het veld overdragen (bijv: betere angstbehandeling vertalen naar betere zorg bij onzekerheid en benutten in welzijn, op school)
kansen 5 jaar na start onderbouwde transformatie innovatie Kwaliteit opleiding Excellente zorg voor jeugd!!! samenwerking Efficiente zorg
Handige websites voor meer informatie www.ggznederland.nl www.nvvp.net www.kenniscentrum-kjp.nl: