Tussentijdse Evaluatie Beroepsopleiding Advocaten

Tussentijdse Evaluatie Beroepsopleiding Advocaten eindrapportage Willem-Jan van Elk (HGRV adviseurs managers) Nico Verbeij (Verdonck Klooster & Associates) Jasmijn Wijn (Verdonck Klooster & Associates) 9 juni 2015, versie 0.96 WORD 5. Bijlage 2 Eindrapportage Evaluatie Beroepsopleiding Advocaten p. 1

Management samenvatting Deze rapportage is het resultaat van een externe tussentijdse evaluatie van de nieuwe beroepsopleiding advocaten (BA), in opdracht van de algemene raad (AR) van de Nederlandse orde van advocaten (NOvA). De evaluatie was met name gericht op (1) de knelpunten en positieve punten in de opleiding, (2) mogelijkheden om eventueel tussentijds aanpassingen in de BA door te voeren, en (3) aanbevelingen voor maatregelen die op korte termijn de knelpunten kunnen wegnemen. Uit de verkennende gesprekken ontstond het beeld van een kwalitatief hoogwaardige en stevige beroepsopleiding die deels nog in ontwikkeling is, en voortdurend wordt geëvalueerd en verbeterd. Ook bleek dat de BA een aantal serieuze aandachtspunten kent, met name wat betreft de omvang van de opleiding (studielast, opleidingsduur, kosten), de aansluiting van het curriculum op de beroepspraktijk, en een aantal organisatorische aspecten. In afstemming met de AR is het vervolg van de evaluatie gericht op maatregelen die konden worden uitgevoerd binnen de kaders van Kortmann. Onze opdracht was om deze uit te werken tot een samenhangende roadmap, voor de korte en langere termijn. Knelpunten en maatregelen In het vervolg van het onderzoek zijn de knelpunten in de BA verder uitgediept en geanalyseerd. Vanuit het perspectief van de balie zijn de omvang van de opleiding en de aansluiting op het curriculum de dominante knelpunten. Voor de uitvoeringsorganisatie is de exploitatie een groot knelpunt (door het lagere aantal stagiaires), wat de (financiële) ruimte voor het nemen van maatregelen beperkt. Binnen de evaluatie was het, in het bijzonder voor de studielast van de stagiaire, beperkt mogelijk tot objectieve, kwantificeerbare bevindingen te komen. In die gevallen is er wel kwalitatieve onderbouwing. De knelpunten zijn uitgewerkt tot concrete maatregelen om de knelpunten weg te nemen of te verminderen. Het voorgestelde pakket aan maatregelen komt tegemoet aan de knelpunten (ook aan de terugkerende punten die in het debat binnen de balie worden genoemd), waarbij het ontwerp en ambitieniveau van de opleiding in stand blijven. Hierbij gaat het om maatregelen voor: het terugbrengen van de nominale omvang van de opleiding met bijna 10%, door het laten vervallen van enkele onderdelen, het terugbrengen van de feitelijke studielast en tijdbesteding van de stagiaire, door een kleiner aantal formele toetsen, en mogelijk het aanpassen van vakbeschrijvingen; het bevorderen van de effectiviteit van de opleiding, door het bevorderen van een meer gelijk basisniveau van de stagiaires. Daarnaast zijn enkele maatregelen voorgesteld die betrekking hebben op de uitvoering door de UO (minder keuzevakken, minder bezwaarprocedures) en de governance van de opleiding. Voor het bureau van NOvA betekent het uitvoeren van het pakket maatregelen in deze rapportage een groot aantal activiteiten. Het betreft eenmalige activiteiten die moeten worden uitgevoerd naast de reguliere aansturing en begeleiding van de BA. Het verdient daarom sterk aanbeveling om deze eenmalige activiteiten projectmatig aan te pakken, en daar ook tijdelijk aanvullende (project-) capaciteit voor beschikbaar te maken. WORD 5. Bijlage 2 Eindrapportage Evaluatie Beroepsopleiding Advocaten p. 2

Het vaardighedenonderwijs Een bijzonder punt van aandacht is het vaardighedenonderwijs, dat voor de geaccrediteerde opleiders niet voldoende aansluit bij hun praktijk. Zij stellen zich op het standpunt dat het vaardighedenonderwijs geliberaliseerd zou moeten worden. In de daarvoor voorgestelde maatregel worden verschillende varianten uitgewerkt voor de inrichting van het vaardigheden curriculum, waaronder (1) de mogelijkheid van keuzevakken en (2) de mogelijkheid om accreditaties te geven voor het gecombineerd aanbieden van het cognitieve onderwijs en een deel van de vaardigheden. Een samenhangende roadmap Het merendeel van de voorgestelde maatregelen kan in het najaar van 2015 worden geïmplementeerd. Naar verwachting zullen deze maatregelen daarmee ook rust creëren. Zij adresseren de belangrijkste knelpunten die in de balie rond de BA bestaan: studielast, studieduur en kosten. Daarmee ontstaat ruimte om de BA verder te ontwikkelen naar de toekomst. We stellen voor om in het najaar van 2015 de daarvoor benodigde activiteiten uit te voeren: het kiezen van het scenario voor het vaardighedenonderwijs, en de formele evaluatie van de BA zoals vastgelegd in de overeenkomst met de UO. Vervolgens bevelen wij aan dat de NOvA eind 2015 op basis van deze activiteiten besluit over de opleiding na 1 maart 2017. Tot slot Op basis van de tussentijdse evaluatie menen wij dat de BA een hoogwaardige en stevige beroepsopleiding is, die invulling geeft aan de ambities van Kortmann, en een wezenlijke verbetering betekent ten opzichte van de oude opleiding. De opleiding is nog in ontwikkeling, en wordt voortdurend geëvalueerd en verbeterd. Dat zal ook zo blijven, in de eerste plaats door de dynamiek in de advocatuur zelf. Dat er aanloopproblemen zijn is gebruikelijk voor een operatie van deze omvang. In de evaluatie hebben we veel aandacht gegeven aan knelpunten en aan maatregelen om die weg te nemen. Het is goed om vast te stellen dat er vooral ook heel veel goed gaat in de opleiding. Er wordt door stagiaires, docenten, UO, geaccrediteerde aanbieders, SBA en bureau van de NOvA, enthousiast en hard gewerkt aan een beroepsopleiding die advocaat-stagiaires voorbereidt op een toekomst in de advocatuur. Met als resultaat dat in het najaar van 2015 een eerste lichting van advocaat-stagiaires de opleiding nieuwe stijl met succes zal afronden. Leeswijzer Deze rapportage heeft de volgende opbouw in hoofdstukken: 1. vraagstelling van de tussentijdse evaluatie 2. bevindingen van de verkennende eerste fase van de evaluatie 3. met de AR afgestemde uitgangspunten voor de roadmap; 4. gesignaleerde knelpunten; 5. voorgestelde maatregelen; 6. samenhang van knelpunten en maatregelen 7. een samenhangende roadmap 8. overige onderwerpen (de formele evaluatie eind 2015, maatregelen voor het eerste cohort). WORD 5. Bijlage 2 Eindrapportage Evaluatie Beroepsopleiding Advocaten p. 3

1. Vraagstelling tussentijdse evaluatie BA De advocatuur kent sinds september 2013 een nieuwe beroepsopleiding advocaten (BA). Deze driejarige opleiding is gerealiseerd door de Uitvoeringsorganisatie (UO) in opdracht van de algemene raad (AR) van de Nederlandse orde van advocaten (NOvA). De AR ontving signalen dat de BA wellicht bijstelling behoeft. Deze signalen betroffen met name de studielast, kosten en beperkte flexibiliteit van het cognitieve deel van de BA, en het onvoldoende aansluiten bij het opleidend vermogen van de kantoren. De AR stelde zich daarom de vraag of zij de negatieve signalen over de opleiding kan wegnemen, door het aanwenden van haar bevoegdheden en/of door aanpassingen in het curriculum van de BA. Om deze vraag te beantwoorden heeft de AR aan HGRV verzocht om een onafhankelijke tussentijdse evaluatie van de nieuwe BA uit te voeren, gericht op de volgende punten: knelpunten en positieve punten in de opleiding; mogelijkheden om eventueel tussentijds aanpassingen in de BA door te voeren; aanbevelingen voor maatregelen die op korte termijn de knelpunten kunnen wegnemen; eventuele aandachtspunten voor een formele evaluatie van de BA eind 2015; aanpassingen in de governance en/of de geldstromen rond de BA [later toegevoegd]. Omdat de BA nog in ontwikkeling is en voortdurend wordt bijgesteld had de tussentijdse evaluatie een informeel karakter. Als inhoudelijke uitgangspunten golden: De evaluatie richt zich op het curriculum van de BA, de uitvoering daarvan en op de mogelijkheid van vrijstellingen. Het curriculum wordt beoordeeld aan de hand van de doelen en uitgangspunten die zijn geformuleerd in het rapport van de commissie Kortmann en in de Offerteaanvraag voor de Uitvoeringsorganisatie BA. Deze tussentijdse evaluatie is uitgevoerd in twee fasen: een verkenning en de feitelijke evaluatie. WORD 5. Bijlage 2 Eindrapportage Evaluatie Beroepsopleiding Advocaten p. 4

2. Bevindingen verkennende fase In de eerste fase van de evaluatie zijn enkele verkennende gesprekken gevoerd en is een eerste analyse van beschikbare documentatie gemaakt. Deze gaven een globaal inzicht in de knelpunten en positieve bevindingen rond de BA. De verkenning leverde ook inzicht in de ruimte voor (tussentijdse) aanpassingen. De resultaten van deze fase zijn op 30 maart 2015 in een presentatie gerapporteerd aan de AR. Uit de verkennende gesprekken ontstond het beeld een kwalitatief hoogwaardige en stevige beroepsopleiding die deels nog in ontwikkeling is: de stagiaires van het eerste cohort volgen op dit moment jaar 2 van de opleiding en voor een deel van het curriculum worden de vakken nog ontwikkeld. Ook bleek uit de voortgangsrapportages en de kritische zelfreflectie dat de UO de opleiding zelf actief en voortdurend evalueert en ook voortdurend verbetert binnen de kaders van haar opdracht. Dit werd bevestigd door de SBA die inmiddels een visitatie van de UO had afgerond. De doorgevoerde verbeteringen betroffen onder meer de roostering van stagiaires, de Digitale leeromgeving (DLO) en het leermateriaal, de informatie aan de stagiaires en hun patroons, en een herziening van de vakbeschrijving van de Major Burgerlijk recht. Daarmee kon ook worden vastgesteld dat een deel van de knelpunten die in het veld werden genoemd inmiddels al door de UO was of werd opgelost. We concludeerden dat de BA aan de eisen uit de offerteaanvraag voldoet en nog voortdurend wordt verbeterd. Dit betekent geenszins dat de opleiding niet goed zou zijn; in onze ervaring is het gebruikelijk en wenselijk dat een opleiding zich aanpast en richt naar de praktijk. Uit de gesprekken en documenten bleek echter ook dat de BA een aantal serieuze aandachtspunten kent, die een nadere analyse nodig maakten. De belangrijkste aandachtspunten waren: de omvang van de opleiding voor de stagiaire (studielast, opleidingsduur, kosten), de inhoud van het curriculum en de aansluiting daarvan op de beroepspraktijk, en een aantal organisatorische aspecten die gevolgen hebben voor de uitvoering van de BA. We concludeerden dat de BA op deze punten mogelijk verbetering behoefde. Het leek goed mogelijk om de genoemde aandachtspunten aan te pakken binnen het ontwerp dat de commissie Kortmann voor de opleiding heeft gemaakt. Het herontwerpen van de opleiding zou ook onwenselijk zijn vanwege de grote investering die dit zou vragen. Met de AR zijn daarom de volgende keuzes gemaakt voor het vervolg van de tussentijdse evaluatie: De maatregelen worden in beginsel gezocht binnen de kaders van het door de commissie Kortmann gemaakte ontwerp en het curriculum zoals uitgewerkt in de offerteaanvraag die destijds is gehanteerd om een aanbieder van de beroepsopleiding te selecteren; Deze maatregelen leiden niet tot een verlaging van de ambities uit het rapport Kortmann: een niet-vrijblijvende beroepsopleiding van hoog niveau; De maatregelen worden uitgewerkt tot een samenhangende roadmap, met maatregelen die per direct kunnen worden doorgevoerd, maatregelen die op korte termijn (minder dan 1 jaar) en maatregelen die op langere termijn (2 jaar of langer) worden uitgevoerd. De roadmap besteedt ook aandacht aan kosten en baten, en aan juridische aspecten. WORD 5. Bijlage 2 Eindrapportage Evaluatie Beroepsopleiding Advocaten p. 5

3. Uitgangspunten voor de roadmap Op basis van de bevindingen in de verkennende fase zijn de volgende uitgangspunten gekozen voor het samenstellen van een roadmap voor aanpassingen in de BA: 1. De BA moet de door de commissie Kortmann geformuleerde ambities realiseren; 2. Het door de commissie Kortmann geformuleerde ontwerp van de BA blijft behouden; 3. De BA wordt vormgegeven binnen de kaders van de Verordening op de advocatuur; 4. De BA behoeft voortdurend aanpassing om te blijven aansluiten bij de beroepspraktijk; 5. Bij het invullen/bijstellen én het onderhouden van het curriculum vindt afstemming plaats met juridische faculteiten, de beroepspraktijk en de geaccrediteerde instellingen; 6. De BA moet uitvoerbaar zijn (ook financieel), bij een structureel kleiner aantal stagiaires; 7. Het onderdeel Beroepsattitude en -ethiek wordt centraal verzorgd door de UO; 8. Voor het onderdeel Vaardigheden moeten verschillende scenario s worden ontwikkeld; 9. Aan de BA is een examen verbonden dat bestaat uit een aantal af te nemen toetsen; 10. De BA is een beroepsopleiding, waarin vaardigheden en ethiek worden gerelateerd aan kennis; 11. De duur van de BA zal niet langer zijn dan 2½ jaar, inclusief herkansingsmogelijkheden; 12. De BA moet recht doen aan de verschillen tussen stagiaires en de verschillende praktijken die in de Balie bestaan. De uitgangspunten zijn vastgesteld door de AR, en gaven kaders aan de uit te werken maatregelen. De uitgangspunten zijn daarnaast gebruikt om de maatregelen die de AR inmiddels heeft genomen voor advocaat-stagiaires van het eerste cohort 1 (zie paragraaf 10.2) te toetsen zodat deze zo min mogelijk zouden interfereren met de aanbevelingen van deze tussentijdse evaluatie. 1 Mail Maatregelen voor advocaat-stagiaires van het eerste cohort van NOvA en UO gezamenlijk, 15 mei 2015. WORD 5. Bijlage 2 Eindrapportage Evaluatie Beroepsopleiding Advocaten p. 6

4. Knelpunten Uit de gevoerde gesprekken, signalen uit het veld, en documentatie (zoals evaluatierapportages van de SBA, de Examencommissie en de UO zelf) is een goed beeld ontstaan van de knelpunten in de opleiding. In de evaluatie zijn ook knelpunten genoemd die inmiddels al zijn of worden opgelost. Deze zijn hier verder niet benoemd. Het onderstaande geeft op hoofdlijnen een overzicht van de knelpunten. Waar het niet mogelijk was tot objectieve, kwantificeerbare bevindingen te komen, geven de knelpunten breed levende opvattingen in de balie weer en zijn deze ook kwalitatief onderbouwd. In alle gevallen geven wij ook een beoordeling of weging van de bevindingen, mede op basis van onderwijskundige expertise. K01 De nominale studielast is fors hoger dan in de oude beroepsopleiding. De nominale studielast wordt door een deel van de balie te hoog gevonden. De nominale studielast is in lijn met de ambitie van Kortmann en de besluitvorming in het CvA. De studielast is daarmee inderdaad substantieel hoger dan die van de oude beroepsopleiding, maar dat was ook de opzet. Gegeven de als te hoog ervaren feitelijke studielast (K02), valt vermindering van de nominale studielast te overwegen. K02 De feitelijke studielast wordt als hoog ervaren. De feitelijke studielast wordt door een deel van de stagiaires en patroons te hoog gevonden. De belangrijkste factoren zijn de tijdbesteding van stagiaires binnen de BA, de druk van toetsen en andere opleidingsverplichtingen, en de druk door de combinatie met de kantoorpraktijk en een privéleven. De feitelijke tijdbesteding van de stagiaires is niet precies bekend. Er zijn grote verschillen tussen stagiaires afhankelijk van vooropleiding, studievaardigheden en ervaring. Een aantal cognitieve vakken was te vol : de inhoud van het vak (aantal en inhoud van de toetstermen) was dan te groot in verhouding tot de nominale omvang van het vak. Daarmee pakte de ervaren studielast onbedoeld te hoog uit. (Inmiddels zijn vakbeschrijvingen op dit punt bijgesteld.) K03 De omvang en duur van de opleiding beperkt de inzetbaarheid van de stagiaire. Stagiaires kunnen in het verloop van hun stage steeds moeilijker gemist worden bij de kantoren waaraan zij verbonden zijn. Het verdient het geen aanbeveling de opleiding sterk te bekorten. Wel lijken er mogelijkheden om in jaar 3 de afwezigheid van kantoor te beperken. K04 De kosten van de opleiding kunnen een beletsel vormen om stagiaires aan te nemen. De kosten van de opleiding vormen voor een deel van de kantoren een drempel voor het aannemen van een stagiaire. Er is nu geen mogelijkheid van gespreide betaling. De kosten van de opleiding zijn in lijn met de besluitvorming in het CvA, en daarmee hoger dan die van de oude beroepsopleiding. WORD 5. Bijlage 2 Eindrapportage Evaluatie Beroepsopleiding Advocaten p. 7

K05 De BA sluit onvoldoende aan op de praktijk van de geaccrediteerde opleiders. Volgens the Law Firm School (LFS) en de Brauw (db) sluit het curriculum van de BA onvoldoende aan bij hun praktijk. Dit betreft met name het vaardighedenonderwijs, dat bovendien voor patroons en opleiders van LFS onvoldoende transparant is. Beide geaccrediteerde opleiders hebben de dringende wens het vaardighedenonderwijs te liberaliseren. K06 De niveauverschillen tussen stagiaires zijn groot. Het ingangsniveau van de stagiaires blijkt zeer verschillend. Dit geldt met name voor schrijfvaardigheden, en in mindere mate ook voor andere vakken. Bij de cognitieve vakken maken de stagiaires een verplichte diagnostische zelftoets. Stagiaires geven onvoldoende gevolg aan het wegwerken van eventuele lacunes die daarbij worden geconstateerd. Docenten besteden tijdens de bijeenkomsten te veel tijd aan het behandelen van kennis die al als bekend verondersteld mag worden. Stagiaires van LFS en db krijgen vaak op kantoor al vaardigheidstrainingen. Dit leidt evident tot niveauverschillen in de BA bij het vaardighedenonderwijs. K07 Er is geen compactcursus voor zij-instromers. De huidige BA kent nog geen compactcursus voor juristen met minimaal 8 jaar relevante werkervaring. Dit verhoogt de diversiteit in de onderwijsgroepen, wat de opleiding negatief kan beïnvloeden. (Er is overigens bewust voor gekozen pas een compactcursus te overwegen als de BA enkele keren volledig is verzorgd, en het ontwerp van de BA zich bewezen heeft.) K08 De UO heeft lagere opbrengsten en hogere kosten dan verwacht. Het aantal stagiaires, en daarmee de omzet van de UO, is ca. 25% lager dan verwacht. Zowel de ontwikkelkosten als de uitvoeringskosten blijken voor de UO hoger dan begroot. (Dit betreft het toetsproces, bezwaarprocedures, en communicatie over de BA.) De UO geeft aan dat zij extra werk hebben gehad omdat de kwaliteit van de onder regie van NOvA opgestelde vakbeschrijvingen in de praktijk tegenviel. Een deel van de keuzevakken wordt door slechts een klein aantal stagiaires gekozen. Dit leidt tot kleine groepen en relatief hoge ontwikkel- en uitvoeringskosten. K09 De governance van de BA is een grote belasting voor de orde. De BA is een omvangrijke operatie, met een groot belang voor de NOvA. Dit betekent een grote verantwoordelijkheid voor de AR. Het SBA-voorzitterschap van de portefeuillehouder kan conflicteren met de adviesrol van de SBA. Het opdrachtgeverschap vraagt meer capaciteit van de NOvA dan vooraf is ingeschat. NOvA factureert de kosten van de BA aan de stagiaires/kantoren. Dit vertekent de financiële huishouding van de NOvA. WORD 5. Bijlage 2 Eindrapportage Evaluatie Beroepsopleiding Advocaten p. 8

5. Voorgestelde maatregelen In de tussentijdse evaluatie is een pakket aan maatregelen ontwikkeld om de knelpunten weg te nemen of te verminderen. (Over de financiële consequenties van deze maatregelen vinden inmiddels gesprekken met de UO plaats.) M01 Verminder de nominale studielast met 14 dagdelen. Laat twee kleine keuzevakken en een evaluatiegesprek vervallen. Verminder de studielast van het vak Beroepsattitude en Beroepsethiek (BaBe). M02 Verminder de studielast door het terugbrengen van het aantal formele toetsen naar 6. Beperk de formele toetsen (waar het three strikes regime voor geldt) tot de kern van de leerlijn en (één toets voor) BaBe. Het aantal toetsen gaat daarmee terug van 12 naar 6. M03 Verminder de studielast door aanpassen van de vakbeschrijvingen voor cognitieve vakken. Verminder het aantal toetstermen en breng meer samenhang aan tussen de toetstermen. Pas het daarop gebaseerde onderwijs aan. Dit verbetert de studeerbaarheid van de vakken, en vermindert daarmee de feitelijke studielast. M04 Verkort de duur van de BA, tot iets meer dan 2 jaar. Breng het onderwijs in jaar 3 bij elkaar in één compact blok, direct aan het begin van het jaar 3. M05 Verplaats het vak ADR naar jaar 2. Verzorg ADR samen met Vaardigheden module 6 ( Mediation en oplossingsgericht werken ) in het 2 e jaar. M06 Verken mogelijke aanpassingen in het vaardighedenonderwijs. Onderzoek de mogelijkheid van keuzevakken in het vaardighedenonderwijs. Onderzoek de mogelijkheden van een onderscheid tussen procesvaardigheden (gekoppeld aan het procesmonopolie) en kantoorvaardigheden (gekoppeld aan de uitoefening van een kantoorpraktijk). Overweeg om per contractvervaldatum de kantoorvaardigheden te liberaliseren, en accreditaties te geven voor het gecombineerd aanbieden van het cognitieve onderwijs en het onderwijs in kantoorvaardigheden. Werk de hoofdlijnen hiervan uit in een brede werkbijeenkomst in het najaar van 2015, met (onder meer) de UO, de huidige geaccrediteerde opleiders, vertegenwoordigers van de kleine kantoren en de SBA. M07 Bevorder een gelijk basisniveau van de stagiaires vóór aanvang van elk vak. Maak bij elk vak expliciet wat de benodigde voorkennis is om het vak te kunnen volgen. Maak beter gebruik van de informatie uit de diagnostische zelftoets. Wijs de stagiaires op hun verantwoordelijkheid om zelf deficiënties weg te werken. Zorg dat docenten niet te veel tijd besteden aan kennisonderdelen die als voorkennis worden verondersteld. WORD 5. Bijlage 2 Eindrapportage Evaluatie Beroepsopleiding Advocaten p. 9

M08 Onderzoek de mogelijkheid van een (nieuwe) compactcursus voor ervaren juristen. Verken de (praktische en economische) haalbaarheid van een compactcursus. M09 Verklein het menu van keuzevakken. Bied keuzevakken waar zeer weinig belangstelling voor bestaat niet meer aan. M10 Reduceer het aantal bezwaarprocedures tegen toetsuitslagen. Beperk de mogelijkheden om bezwaar aan te tekenen tegen toetsuitslagen tot die gevallen waarin de stagiair een onvoldoende heeft gehaald. Voer een zogeheten Pareto-analyse ( 80-20 regel ) uit op de overige bezwaarprocedures, en onderzoek hoe de belangrijkste oorzaken van deze bezwaren kunnen worden weggenomen. M11 Stel de governance van de BA bij. Kies voor een dubbel portefeuillehouderschap voor de BA in de AR, met voldoende aandacht in de volledige AR bij belangwekkende aangelegenheden. Benoem een van de advocaatleden als voorzitter van het SBA-bestuur. Laat de portefeuillehouders als toehoorder aan het overleg van het bestuur deelnemen. Mandateer de besluitvorming over operationele aangelegenheden naar de Coördinator BA van de NOvA. Reserveer bij de NOvA een hoogwaardige capaciteit van 2 fte voor de reguliere aansturing van de BA. Maak een overzicht van werkzaamheden en de tijd die daarvoor is gereserveerd. Zorg zo nodig voor aanvullende capaciteit bij het bureau van de NOvA bij projectmatige ontwikkelactiviteiten rond de BA. M12 Verzoek de UO de facturatie en incasso van de BA verzorgen. Vraag de UO de facturatie en incasso aan advocatenkantoren c.q. advocaat-stagiaires te verzorgen, met een arrangement voor gespreid betalen. WORD 5. Bijlage 2 Eindrapportage Evaluatie Beroepsopleiding Advocaten p. 10

M01 M02 M03 M04 M05 M06 M07 M08 M09 M10 M11 M12 Maatregelen Verminder de nominale studielast met 14 dagdelen Breng het aantal formele toetsen terug van 12 naar 6 Pas de vakbeschrijvingen van de cognitieve vakken aan Verkort de duur van de BA, tot iets meer dan 2 jaar Verplaats het vak ADR naar jaar 2 Verken mogelijke aanpassingen in vaardighedenonderwijs Bevorder een gelijk basisniveau van stagiaires per vak Onderzoek de mogelijkheid van een nieuwe compactcursus Verklein het menu van keuzevakken Reduceer het aantal bezwaarprocedures Stel de governance van de BA bij Verzoek de UO de facturatie en incasso te verzorgen 6. Samenhang knelpunten en maatregelen De in het vorige hoofdstuk geschetste maatregelen hangen samen met de eerder genoemde knelpunten, zoals weergegeven in het schema hieronder. Voor één knelpunt kunnen meerdere maatregelen relevant zijn, en één maatregel kan meerdere knelpunten betreffen. (De blauwe arcering geeft een clustering van samenhangende knelpunten en maatregelen aan.) Knelpunten De nominale studielast is fors hoger dan in de oude BO K01 * De feitelijke studielast wordt als te hoog ervaren K02 * * * * Omvang en duur van de BA beperken inzetbaarheid stagiaire K03 * * De kosten van de opleiding kunnen een beletsel vormen K04 * * * Onvoldoende aansluiting op praktijk geaccrediteerde opleiders K05 * De niveauverschillen tussen stagiaires zijn groot K06 * * Er is geen compactcursus voor zij-instromers K07 * Lagere opbrengsten en hogere kosten uitvoering K08 * * De governance is een grote belasting voor de orde K09 * * WORD 5. Bijlage 2 Eindrapportage Evaluatie Beroepsopleiding Advocaten p. 11

Naar de toekomst Uitwerken situatie per 1/3/2017 Juridische toets PR Besluit AR + Contracteren UO Rust creëren 7. Een samenhangende roadmap Beoogd resultaat van de tussentijdse evaluatie was een samenhangende roadmap, met maatregelen die per direct kunnen worden doorgevoerd, maatregelen die op korte termijn kunnen worden doorgevoerd, en maatregelen gericht op de langere termijn. De voorgestelde maatregelen kunnen als volgt worden gecategoriseerd: Maatregelen die per direct kunnen worden doorgevoerd (vóór 1 september 2015) M01 Verminder de nominale studielast met 14 dagdelen. M02 Breng het aantal formele toetsen terug van 12 naar 6. M04 Verkort de duur van de BA, tot iets meer dan 2 jaar. M05 Verplaats het vak ADR naar jaar 2. M09 Verklein het menu van keuzevakken. Maatregelen die op korte termijn kunnen worden doorgevoerd (najaar 2015) M03 Pas de vakbeschrijvingen van de cognitieve vakken aan. M07 Bevorder een gelijk basisniveau van stagiaires per vak. M10 Reduceer het aantal bezwaarprocedures. M11 Stel de governance van de BA bij. M12 Verzoek de UO de facturatie en incasso te verzorgen. Punten van nader onderzoek, gericht op de langere termijn M06 Verken mogelijke aanpassingen in het vaardighedenonderwijs. (najaar 2015) M08 Onderzoek de mogelijkheid van een nieuwe compactcursus. (uiterlijk eind 2016) Het onderstaande schema geeft de planning en samenhang van de maatregelen in een roadmap weer. 1/6 AR CvA 9/6 24/6 1/7 1/9 1/11 1/1 Maatregelen per direct 01 02 04 05 09 Communicatie, aanpassen regelgeving Maatregelen op korte termijn 03 07 10 11 12 Lopende cohorten met aanpassingen Start nieuw cohort 5 Voorbereiden Werkbijeenkomst Voorbereiden formele evaluatie Uitvoeren 06 Werkbijeenkomst Uitvoeren formele evaluatie 08 Voorbereiden 1/3/2017 WORD 5. Bijlage 2 Eindrapportage Evaluatie Beroepsopleiding Advocaten p. 12

De maatregelen die zijn gericht op de omvang van de opleiding kunnen vóór 1 september 2015 worden geïmplementeerd. Zij hebben dan al werking voor het cohort dat in september met de opleiding start (cohort 5). Daarnaast hebben zij effect op de lopende cohorten, maar dit effect zal minder zijn naarmate het cohort al verder is gevorderd in de opleiding (dit zal nog moeten worden uitgezocht). Naar verwachting zullen deze maatregelen daarmee rust creëren. Zij adresseren de belangrijkste knelpunten die in de balie rond de BA bestaan: studielast, studieduur en kosten. Daarmee ontstaat ruimte om de BA verder te ontwikkelen naar de toekomst. Daarbij worden activiteiten uitgevoerd om het curriculum beter aan te laten sluiten bij de geaccrediteerde opleiders, en later ook activiteiten om wellicht te komen tot een nieuwe compactcursus. Het verdient aanbeveling de verschillende activiteiten (werkbijeenkomst vaardighedenonderwijs, herziening vakbeschrijvingen, formele evaluatie) parallel te laten lopen, zodat eind 2015 de besluitvorming over de situatie na 1 maart 2017 kan plaatsvinden. Verder is het wenselijk om met de LFS en de Brauw te overleggen over hun wensen en de mogelijkheden om die in te passen in een opleiding die is gericht op de breedte van de advocatuur. In dat verband verdient het aanbeveling om hen op korte termijn te informeren over de resultaten van de tussentijdse evaluatie en over de voorgenomen roadmap, en hen uit te nodigen actief deel te nemen aan een werkbijeenkomst om gezamenlijk het vaardighedenonderwijs verder te brengen. WORD 5. Bijlage 2 Eindrapportage Evaluatie Beroepsopleiding Advocaten p. 13

8. Overige onderwerpen 10.1 De formele evaluatie Eind 2015 zal volgens de overeenkomst tussen NOvA en UO een evaluatie plaatsvinden op de uitvoering van de Opdracht, waarbij de uitkomsten van deze evaluatie (..) de basis (zullen) vormen voor het besluit van de Orde de Overeenkomst al dan niet te verlengen 2. De evaluatie zal plaatsvinden middels een door de Orde vastgesteld evaluatieplan 3. Op basis van de tussentijdse evaluatie stellen we de volgende aandachtspunten voor het evaluatieplan voor: Evalueer de minors, en enkele keuzevakken. De visitatie door de SBA betrof onderdelen van de eerste helft van het eerste jaar van de BA: introductieblok, majors, en vaardigheden module 1. Besteed daarom met name aandacht aan de minors en enkele keuzevakken. Evalueer het vaardighedenonderwijs. Bij de visitatie door de SBA lijkt de nadruk te hebben gelegen op de cognitieve vakken. Besteed daarom aandacht aan het vaardighedenonderwijs. Evalueer de uitvoering en het effect van verbetermaatregelen. De SBA heeft aanbevelingen aan de UO gedaan, en ook deze tussentijdse evaluatie stelt maatregelen aan de UO voor. Niet in de laatste plaats heeft de UO ook zelf in haar kritische zelfreflectie een aantal verbeterambities gekozen. Evalueer daarom voor zover deze punten betrekking hebben op punten uit de overeenkomst tussen NOvA en UO of deze verbeteringen zijn doorgevoerd en in hoeverre zij het beoogde effect hebben gehad. 10.2 Maatregelen voor het eerste cohort In mei 2015 zijn maatregelen genomen om het eerste cohort tegenmoet te komen voor het feit dat zij in alles de eersten zijn geweest. De vraag zou kunnen rijzen hoe de maatregelen die in deze rapportage worden voorgesteld zich verhouden tot de tegemoetkoming aan het eerste cohort. Voor cohort 1 zijn de volgende compenserende maatregelen genomen: De eindtoets BaBe vervalt (bij een voldoende voor de take home exams) In onze voorstellen blijft de eindtoets BaBe gehandhaafd; voor cohort 1 vervalt deze. De compensatie blijft dus een voordeel voor cohort 1. De toets voor het kleine keuzevak in het tweede jaar (juni) vervalt In onze voorstellen vervallen de toetsen van alle kleine keuzevakken. Daarmee vervalt dus ook het voordeel voor cohort 1. De stagiaire krijgt de mogelijkheid om de derde toetskans van een vak mondeling te doen In onze voorstellen blijven de formele toetsen zoals ze zijn, dus schriftelijk. De compensatie blijft dus een voordeel voor cohort 1. Daarnaast zal een deel van de voorgestelde maatregelen ook voor cohort 1 werken, met name het vervallen van de kleine keuzevakken in jaar 3. 2 Overeenkomst NOvA-UO, artikel 5. 3 Overeenkomst NOvA-UO, artikel 8. WORD 5. Bijlage 2 Eindrapportage Evaluatie Beroepsopleiding Advocaten p. 14