MJA-Sectorrapport 2013 Groenten- en Fruitverwerkende industrie

MJA-Sectorrapport 2013 Groenten- en Fruitverwerkende industrie

Colofon Projectnaam: MJA-monitoring Groenten- en Fruitverwerkende industrie Datum: 13 juni 2014 Status: Definitief Kenmerk: 1235678/nnb/TDL/nnb/158003 Locatie: Utrecht Contactpersoon: Tobias de Ligt Ondersteunend adviesbureau: ARCADIS Nederland / EEI

Inhoud Hoofdstuk 1. Inleiding... 1 Hoofdstuk 2. Overzicht ontwikkeling energieverbruik... 1 Hoofdstuk 3. Verklaring verandering energieverbruik... 2 Hoofdstuk 4. Spiegeling aan het MJP... 3 Hoofdstuk 5. Resultaten per pijler... 4 Hoofdstuk 6. Tabellen... 6

Samenvatting Kerngegevens Sectorgegevens Groenten- en Fruitverwerkende industrie Aantal MJA-deelnemers in 2013 20 Aantal beschouwde bedrijven voor 2013 in dit rapport 19 Aantal toetreders in 2013 0 Aantal uittreders in 2013 1 Werkelijk energieverbruik 2013 (TJ) 2.438 Effecten van maatregelen 2013 t.o.v. 2012 2013 t.o.v. 2005 Procesefficiencyverbetering 1,7% 15,7% Besparing in de keten [TJ] 17,7 89,2 Duurzame energie [TJ] 1,4 82,3 Resultaten Energieverbruik Het totale werkelijke energieverbruik van de sector bedroeg 2.437,5 TJ in 2013. Dit is ongeveer 5,8% lager dan in 2012. Deze daling is het gevolg van energiebesparende maatregelen en het uittreden van een inrichting die gaat sluiten. Het aandeel duurzame energie ligt op 3,5%. In de sector worden verschillende methoden gebruikt om groenten en fruit te verduurzamen. De methoden variëren sterk in energieverbruik, hierdoor zijn de bedrijven onderling energetisch erg verschillend. Het productievolume is in het jaar 2013 gedaald met 4,4%. Exclusief het effect van een uittreder is de productiedaling gelijk aan 1,7%. Uitvoering van het meerjarenplan van de sector In het meerjarenplan (MJP) heeft de sector toegezegd maatregelen te treffen die in 2016 tot een jaarlijkse besparing van 299,8 TJ leiden. Na één jaar bedraagt het effect van maatregelen 62,5 TJ. Hiermee is 21% van de MJP-doelstelling gerealiseerd. Bijna 70% van dit resultaat is het gevolg van procesmaatregelen. De rest van de besparing is het effect van ketenprojecten. De realisatie van procesmaatregelen is iets achtergebleven bij de planning. Energiebesparing in het proces Procesmaatregelen in 2013 hebben een besparing van 43,4 TJ (1,8%) opgeleverd. De belangrijkste procesmaatregelen zijn: Hergebruik van warm proceswater Opsporen en herstellen persluchtlekkage Nieuwe warmtewisselaars olie/stoom I

Energiebesparing in de keten Ketenmaatregelen hebben in 2013 een totale besparing van 93,6 TJ opgeleverd. De belangrijkste ketenmaatregelen zijn: Gebruik van PET-flessen i.p.v. PE-flessen Reststromen naar vergisters Hergebruik PE-folie Inzet duurzame energie De totale inzet van duurzame energie in de sector bedraagt 89,0 TJ in 2013. Een stijging van 1 TJ ten opzichte van 2012. De belangrijkste duurzame-energiemaatregelen zijn: Opwekken en gebruiken van duurzame energie op uit reststromen en biomassa Inkoop groene elektriciteit Vooruitblik Algemene ontwikkelingen De sector Groenten en Fruitverwerkende industrie is zeer gedifferentieerd en beweegt zich zowel op de binnenlandse als buitenlandse markten. In 2013 is de productie ongeveer stabiel gebleven: afname in de ene sector wordt gecompenseerd door toename in de andere deelsectoren. De verwachting voor 2014 is nog onzeker. Een zorgwekkende ontwikkeling is de sterke stijging van de grondstofprijzen en gewasbeschermingsmiddelen. De praktijk leert dat deze prijsverhogingen veelal niet direct kunnen worden doorberekend wat een nadelig effect heeft op de winstmarges. De macht van de Retail heeft een extra prijsdrukkend effect. Dit heeft zijn invloed op het investeringsniveau van de bedrijven. In Europa is nog steeds overcapaciteit waardoor de trend van concentratie van productielocaties onverminderd doorgaat. Door sterke prijsconcurrentie zijn er ook in Nederland bedrijven van eigenaar veranderd. Demografische ontwikkelingen en bedrijfseconomische factoren leiden tot een stabiel of licht dalende afzet en bezorgdheid voor de consument. Dit dwingt de sector tot actie. Door de voortdurende aandacht van de overheid voor gezonde voeding is de verwachting dat de consumptie van ( verwerkte ) groenten en fruit gaat toenemen. De sector heeft dus goud in handen maar moet blijven innoveren: nieuwe producten, markten, processen en consumentengroepen. In de Routekaart van de Groenten- en Fruitverwerkende industrie worden deze denk richtingen uitvoering beschreven. Verder is er in 2013 besloten tot het opheffen van het Productschap Tuinbouw per 1-1-2015. Dit heeft niet alleen ernstige gevolgen voor de financiering van de Topsector Tuinbouw en Uitgangsmaterialen, waarin de VIGEF participeert, maar ook voor de specifieke VIGEF onderzoekprojecten. Daarom wordt gezocht naar nieuwe banden met bevriende organisaties, o.a. in de primaire sectoren samen met LTO en in de handel met Frugi Venta. De VIGEF beraadt zich intern over financiering van de projecten o.b.v. een gewijzigde organisatiestructuur. Convenantactiviteiten De Routekaart van de Groenten en Fruitverwerkende industrie is in 2013 afgerond. Met het oog op de uitvoering van de Routekaart zijn in 2013 drie platforms bestaande uit medewerkers II

van de VIGEF-leden, aan de slag gegaan. In deze Platforms staat de consument centraal: zijn gedrag bepaalt de toekomst. Er vindt frequent overleg plaats met de LTO over de verruiming van de grondstoffenvoorziening voor de groentenverwerkende industrie. Dit betekent uitbreiding van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen zoals ook in Frankrijk en België mogelijk is. Dit is noodzakelijk omdat anders de zaadgoedontwikkeling voor relatief kleine teelten dreigt te verdwijnen bij de zaadconcerns. Met als gevolg dat het product niet meer economisch geteeld en verwerkt kan worden. Daardoor verdwijnt het product van de markt waarmee de bezettingsgraad van de bedrijven afneemt. Dit geeft meer leegloop en dus meer energieverbruik en kan leiden tot sluiten van productielijnen. De VIGEF heeft een aantal duurzaamheidskaarten opgesteld. Verder heeft een haalbaarheidsstudie uitgevoerd naar anaerobe voorwaterzuivering vanuit het thema van sterk wisselende bezettingsgraden. Bovendien heeft onderzoek plaatsgevonden naar de recycling van kunststofverpakkingen. Via deelname aan innovatieprojecten wordt gericht gezocht naar energiebesparingsmogelijkheden. Bij het uitvoeren van de Routekaart zal verdere verduurzaming van de sector, onder meer energiebesparing, nadrukkelijk aan bod komen. Tevens zal aansluiting worden gezocht bij de Green Deal Unie van Waterschappen. Tenslotte wordt aandacht besteed aan de Biobased Economy. III

Energieverbruik [TJ primair] Hoofdstuk 1. Inleiding Dit rapport bevat de resultaten van uw sector in het kader van het MJA3-convenant. De grafieken in hoofdstuk 2 tot en met 5 geven u overzichten van: de ontwikkeling van het energieverbruik van uw sector vanaf 2009; de verklaring van de verandering in energieverbruik ten opzichte van vorig jaar; de spiegeling ten opzichte van het meerjarenplan (MJP) 2013-2016 van uw sector; de ontwikkeling van het effect van de PE-, KE- en DE-maatregelen vanaf 2009, waarbij alle relevante gegevens vanaf 2005 zijn meegenomen. Hoofdstuk 6 geeft de achterliggende informatie weer in tabellen. De cijfers van voorgaande jaren kunnen afwijken van de cijfers gerapporteerd in eerdere sectorrapporten. Doordat bedrijven na het verschijnen van deze rapportages door voortschrijdend inzicht energie- (besparing)cijfers hebben aangepast in het elektronisch milieujaarverslag (e-mjv), zijn ook de geaggregeerde cijfers in het huidige sectorrapport gewijzigd. Deze wijzigingen hebben echter geen invloed op de conclusies van voorgaande verslagjaren. Indien deze wijzigingen wel een significante invloed hebben, dan is dit expliciet in de rapportage vermeld. Dit sectorrapport is opgesteld op basis van de door bedrijven aangeleverde gegevens in het kader van de jaarlijkse MJA-monitoring. De berekeningen in dit rapport zijn gebaseerd op de methodiek energie-efficiency zoals die is afgesproken in het MJA3-convenant. Details over de methodiek kunt u vinden in de Handreiking Monitoring op de website van RVO.nl. Hoofdstuk 2. Overzicht ontwikkeling energieverbruik Onderstaande grafiek laat het jaarlijkse energieverbruik van uw sector vanaf 2009 zien. 3.000 Jaarlijks primaire-energieverbruik Elektriciteitsverbruik Aardgasverbruik Verbruik overige brandstoffen Warmteverbruik 2.500 2.000 1.500 1.000 500 0 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Definitief MJA-Sectorrapport 2013 Groenten- en Fruitverwerkende industrie Pagina 1 van 7

Energie [TJ primair] Energieverbruik vorig jaar 2.586,7 PE-maatregelen (besparend) - 43,4 Volume-effect (verlagend) - 113,7 Overige invloedsfactoren (ontsparend) 53,2 Onverklaard (besparend) - 45,4 Energieverbruik verslagjaar 2.437,5 Hoofdstuk 3. Verklaring verandering energieverbruik Onderstaande grafiek geeft aan in welke mate verschillende factoren de verandering in het energieverbruik tussen het verslagjaar en het jaar daarvóór verklaren. 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 500 0 Maatregelen in het proces (PE-maatregelen) hebben een besparend effect tot doel (het relatieve energieverbruik wordt minder). Het Volume-effect (effect door verschil in productiehoeveelheid) is verhogend (meer energieverbruik) bij hogere productie of verlagend bij lagere productie. Het deel Overige invloedsfactoren is de optelsom van alle invloedsfactoren die de sector heeft gerapporteerd, zoals hogere/lagere capaciteitsbezetting ten opzichte van vorig jaar of gunstige/ongunstige weersomstandigheden ten opzichte van vorig jaar. Deze optelsom kan uiteindelijk besparend of ontsparend zijn. De post Onverklaard is de restpost. Deze restpost is besparend wanneer het berekende energieverbruik in het monitoringjaar (de optelsom van de eerste vier posten in de grafiek) hoger is dan het werkelijke energieverbruik. De restpost is ontsparend wanneer het berekende energieverbruik lager is dan het werkelijke energieverbruik. Hoe kleiner de restpost, des te beter het werkelijke energieverbruik in de sector is verklaard. De restpost van onverklaard verbruik (besparend effect) in 2013 bedraagt 45,4 TJ ten opzichte van 2012 en bedraagt hiermee 1,8% van het totaalverbruik. Met andere woorden, ruim 98 % van het totale energieverbruik van de sector in 2013 is onderbouwd met de gerapporteerde factoren van alle bedrijven samen. Definitief MJA-Sectorrapport 2013 Groenten- en Fruitverwerkende industrie Pagina 2 van 7

Aandeel van energieverbruik Aandeel van energieverbruik Hoofdstuk 4. Spiegeling aan het MJP Onderstaande grafiek geeft de jaarlijkse ontwikkeling aan van het effect van de getroffen EEPmaatregelen binnen de sector ten opzichte van 2012, het jaar voorafgaand aan de beschouwde EEP-periode. De horizontale lijn is de MJP-doelstelling voor 2016 op basis van zekere en voorwaardelijke maatregelen. Voortschrijdend resultaat versus MJP-doelstelling 14% Doelstelling Resultaat 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% 2013 2014 2015 2016 De MJA3 kent drie pijlers: procesefficiency, ketenefficiency en duurzame energie. Ketenefficiency kan nog worden onderverdeeld in twee categorieën: deelketen productie en deelketen product. Voor duurzame energie is eveneens een splitsing mogelijk: inkoop en (eigen) opwekking. Uitsplitsing van de resultaten naar de verschillende pijlers levert onderstaande grafiek op. Ook hier worden de jaarlijkse cijfers gepresenteerd ten opzichte van 2012. Voortschrijdend resultaat per pijler 2,0% 1,8% 1,6% 1,4% 1,2% 1,0% 0,8% 0,6% 0,4% 0,2% 0,0% PE KE-productie KE-product DE-inkoop DE-opwekking 2013 2014 2015 2016 Definitief MJA-Sectorrapport 2013 Groenten- en Fruitverwerkende industrie Pagina 3 van 7

KE-besparing PE-besparing Hoofdstuk 5. Resultaten per pijler De grafieken geven de jaarlijkse effecten per pijler vanaf 2009 weer, met de kanttekening dat alle relevante gegevens vanaf 2005 in berekeningen van de resultaten zijn verwerkt. Deze resultaten zijn aangegeven als percentage van het energieverbruik van de sector. 18% 16% PE-maatregelen (cumulatief berekend vanaf 2006) 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 KE-maatregelen (jaarlijks effect ten opzichte van 2005) 4,0% 3,5% 3,0% Productieketen Productketen 2,5% 2,0% 1,5% 1,0% 0,5% 0,0% 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Definitief MJA-Sectorrapport 2013 Groenten- en Fruitverwerkende industrie Pagina 4 van 7

Aandeel DE 4,0% 3,5% 3,0% 2,5% 2,0% 1,5% 1,0% 0,5% 0,0% -0,5% DE-maatregelen (jaarlijks effect ten opzichte van 2005) Inkoop Opwekking 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Definitief MJA-Sectorrapport 2013 Groenten- en Fruitverwerkende industrie Pagina 5 van 7

Hoofdstuk 6. Tabellen De eerste tabel hieronder bevat de gerapporteerde gegevens over het jaarlijkse energieverbruik en de uitgevoerde maatregelen vanaf 2009. De tweede tabel geeft een overzicht van het effect van geplande en gerealiseerde maatregelen op jaarbasis ten opzichte van 2012. Er is daarbij niet gecorrigeerd voor gewijzigde omstandigheden (bijvoorbeeld het productieniveau). Alle waarden in tabel 1 en 2 zijn in TJ primair per jaar. De derde tabel geeft een overzicht van alle bedrijven die vanaf 2005 hebben gerapporteerd. Van deze bedrijven zijn alle beschikbare cijfers vanaf 2005 tot en met 2013 in het sectorrapport verwerkt. In de derde kolom is per bedrijf aangegeven of de gegevens over 2013 in dit rapport zijn meegenomen. Tabel 1 Energie- en besparingscijfers. Resultaten per jaar [TJ] 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Werkelijk energieverbruik 2.634 2.668 2.606 2.587 2.437 Besparing door PE-maatregelen 52 64 40 42 43 KE-besparing in de productieketen 59 67 97 76 94 KE-besparing in de productketen 0 0 0 0 0 Inkoop van duurzame energie 0 2 2 8 9 Opwekking van duurzame energie 6 78 79 79 80 Tabel 2 Effecten van uitgevoerde maatregelen in 2013. Categorie Subcategorie Effect [TJ] ten opzichte van 2012 Verwacht eindresultaat in 2016 (MJP) Gerealiseerd jaarlijks effect t/m verslagjaar Procesmaatregelen 103,0 15,0 Installaties en gebouwen 108,6 17,6 Procesefficiency Energiezorg en gedragsmaatregelen 2,8 3,7 Strategische projecten 13,5 7,1 Subtotaal procesefficiency 227,9 43,4 Maatregelen in de productieketen 69,1 17,7 Ketenefficiency Maatregelen in de productketen 2,8 0,0 Subtotaal ketenefficiency 71,9 17,7 Inkoop van duurzame energie 0,0 0,5 Duurzame energie Opwekking van duurzame energie 0,0 0,9 Subtotaal duurzame energie 0,0 1,4 Totaal 299,8 62,5 Definitief MJA-Sectorrapport 2013 Groenten- en Fruitverwerkende industrie Pagina 6 van 7

Tabel 3 Deelnemende bedrijven binnen de sector inclusief (historische) uittreders. Onderneming Inrichting Vestigingsplaats Status in 2013 Aarts Conserven BV Aarts Conserven BV Lottum Deelnemer Ja ARDO BV ARDO BV Zundert Deelnemer Ja Baltussen Konservenfabriek BV Baltussen Konservenfabriek BV Driel Deelnemer Ja Coroos Conserven BV Coroos Conserven BV Kapelle Deelnemer Ja Coroos Productie BV Coroos Productie BV Geldermalsen Deelnemer Ja Döhler Holland BV Döhler Holland BV Döhler Euro Citrus BV Oosterhout Deelnemer Ja F&F Europe BV F&F Europe BV Kerkrade Deelnemer Ja Geurts Conservenfabriek BV Geurts Conservenfabriek BV Dodewaard Deelnemer Ja H.J. Heinz BV H.J. Heinz Holding BV Elst Deelnemer Ja Laarakker Groenteverwerking BV Laarakker Groenteverwerking BV Well (L.) Deelnemer Ja Ecofuels Well (L.) Deelnemer Ja Lion Foods BV Lion Foods BV Sint-Maartensdijk Deelnemer Ja Lutèce BV Lutèce Horst Horst Deelnemer Ja Lutèce Velden Velden Deelnemer Ja Nederlands Glorie Conserven BV Hak BV Giessen Deelnemer Ja Oerlemans Foods Nederland BV Oerlemans Foods Broekhuizenvorst Oerlemans Foods BV locatie Waalwijk Broekhuizenvorst Deelnemer Ja Waalwijk Deelnemer Ja Prochamp BV Prochamp BV Velddriel Deelnemer Ja Sensient Natural Ingrediënts BV Sensient Natural Ingrediënts BV Elburg Deelnemer Ja SVZ International BV Industrial fruit & vegetables SVZ International BV Industrial fruit & vegetables Etten-Leur Deelnemer Meegenomen in 2013? Nee, i.v.m. sluiting *** Definitief MJA-Sectorrapport 2013 Groenten- en Fruitverwerkende industrie Pagina 7 van 7