RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK BIJ O.B.S. Catamaran Plaats : Groningen BRIN-nummer : 17EW Onderzoek uitgevoerd op : 24 november 2009 Rapport vastgesteld te Groningen op: 29 januari 2010 HB 2811938/5 documentnummer
Pagina 2 van 11
INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING 5 2. BEVINDINGEN 7 3. TOEZICHTARRANGEMENT : 11 Pagina 3 van 11
1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 24 november 2009 een onderzoek uitgevoerd op o.b.s. Catamaran om na te gaan of er sprake is van tekortkomingen in de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. De inspectie heeft voor o.b.s. Catamaran een risicoanalyse uitgevoerd. Uit deze analyse kwam naar voren dat de opbrengsten mogelijk onvoldoende zijn op o.b.s. Catamaran. De inspectie heeft de uitkomsten van deze risicoanalyse met het bevoegd gezag besproken. Naar aanleiding van dit gesprek is besloten een onderzoek uit te voeren om eventuele tekortkomingen vast te stellen. In dit onderzoek wordt tevens nagegaan of de school aan enkele wettelijke vereisten voldoet. Toezichthistorie O.b.s. Catamaran is in 2006 door de inspectie bezocht in het kader van een periodiek kwaliteitsonderzoek. De inspectie beoordeelde het merendeel van de onderzochte indicatoren als voldoende en concludeerde dat de door de school in gang gezette ontwikkelingen goed vorderden. Een aandachtspunt vormde het aanbod voor rekenen en wiskunde tot en met het niveau van groep 8 en de resultaten voor rekenen en wiskunde in groep 6. In 2007 heeft de inspectie een onderzoek op school uitgevoerd naar de opbrengsten van de school, omdat de inspectie hierin risico's signaleerde. Uit het onderzoek bleek dat zowel de resultaten aan het eind van de schoolperiode als de resultaten gedurende de schoolperiode weliswaar voldoende waren, maar een zorgelijke tendens lieten zien. De eindresultaten waren voldoende, omdat van de schoolscores op de eindtoets in slechts één van de drie onderzochte jaren voldoende was. Het perspectief voor 2008 leek, met name voor rekenen en wiskunde ongunstig. Van de vijf toetsen die betrokken waren bij de beoordeling van de tussenopbrengsten, waren er twee onvoldoende: begrijpend lezen en rekenen en wiskunde in groep 6. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Schoolbezoek, waarbij de onderwijspraktijk in alle groepen is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Bovendien heeft de inspectie over de kwaliteit van de indicatoren gesprekken gevoerd met de directie en de intern begeleider. Op uw school is verder een gesprek gevoerd met leraren. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de interim-directeur en een vertegenwoordiger van het bevoegd gezag. Pagina 5 van 11
Tijdens het onderzoek zijn meerdere indicatoren beoordeeld van de volgende aspecten: opbrengsten, onderwijsleerproces, zorg en begeleiding en kwaliteitszorg. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het Toezichtkader po 2009. Daarnaast is gebruik gemaakt van aanvullende normeringen die opgenomen zijn in de volgende notitie: Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs, oktober 2009. In het jaarwerkplan verantwoordt de inspectie welke wettelijke aspecten zijn onderzocht. Al deze documenten zijn te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek over de onderwijskwaliteit en de wettelijke vereisten weergegeven. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin tekortkomingen worden toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. Pagina 6 van 11
2. BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. De inspectie heeft daarnaast onderzocht of wordt voldaan aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Bij wet- en regelgeving is in de waardering tot uitdrukking gebracht of de school wel (ja) of niet (nee) voldoet aan de genoemde wettelijke vereisten. Opbrengsten 1 2 3 4 5 1.1* De resultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.2*. De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op # het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.3 De leerlingen doorlopen in beginsel de school binnen de m verwachte periode van 8 jaar. 1.4 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich # naar hun mogelijkheden. 1.5 De sociale competenties van de leerlingen liggen op een niveau # dat mag worden verwacht. Leerstofaanbud 2.1 * Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 2.2* De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar 8. 2.3 De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 2.4* De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. Tijd 3.1 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 3.2 De school heeft voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde onderwijstijd gepland conform het landelijk gemiddelde van scholen met een vergelijkbare leerlingenpopulatie. Pagina 7 van 11
Didactisch handelen Afstemming 5.1 * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2* De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3* De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. W* ' i"*s* T-'K' "'''' ; i&f-s* ixis: -sm.y,y vk.'fy-iii^cuiiièmii 6.1 De leraren stemmen de aangeboden leerinhouden af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Begeleiding 7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. 3 Zorg 8.1 De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben. 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.3* De school voert de zorg planmatig uit. 8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. Kwaliteitszorg 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. 2 Wel en regelgeving N1 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de verplichte onderdelen (WPO, art. 16 en 13). N2 Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de verplichte onderdelen (WPO, art. 16 en 12). N3 Door of namens het bestuur is het vastgestelde zorgplan van het samenwerkingsverband naar de inspectie gestuurd en dit zorgplan bevat de verplichte onderdelen (WPO, art. 19). N4 De geplande onderwijstijd voldoet aan de wettelijke vereisten (WPO, art. 8). ja nee De normindicatoren zijn aangegeven met een asterisk* Pagina 8 van 11
2.2 Beschouwing Algemeen beeld De inspectie constateert dat het onderwijs op De Catamaran van onvoldoende kwaliteit is. De resultaten aan het einde van de schoolperiode liggen onder het te verwachten niveau. Overige aandachtspunten voor de school betreffen vooral de afstemming van aanbod en instructie op verschillen tussen de leerlingen, de zorg en begeleiding, en de kwaliteitszorg. De inspectie concludeert dat de diverse directiewisselingen belemmerend hebben gewerkt in de voortgang van de schoolontwikkeling. De positieve ontwikkeling die in 2006 te zien was, heeft de school onvoldoende weten vast te houden. Toelichting Opbrengsten De laatste drie jaar liggen de eindopbrengsten onder het verwachte niveau. Bovendien ziet het perspectief voor de eindtoets in 2010 er, met name voor begrijpend lezen, niet gunstig uit. Omdat de school een relatief groot aantal leerlingen heeft met specifieke onderwijsbehoeften heeft de inspectie specifiek gekeken of deze leerlingen zich voldoende ontwikkeld hebben op de leerlijn die voor hen uitgezet was. Dit is echter niet het geval. De resultaten op de toetsen gedurende de schoolperiode zijn wel voldoende. De scores waren in het schooljaar 2008-2009 op alle in de beoordeling betrokken toetsen in groep 3, 4 en 6 voldoende. De inspectie onthoudt zich van een oordeel over het niveau van de sociale competenties van de leerlingen. Hoewel de school hiervoor een landelijk genormeerd instrumentarium gebruikt, beschikt zij op dit moment over te weinig gegevens om hierop een oordeel te kunnen baseren. Leerstofaanbod Het leerstofaanbod van de school voldoet aan de kerndoelen en wordt aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar 8. Na het inspectiebezoek in 2006 heeft het team de afspraken over het aanbod voor rekenen en wiskunde herzien. Voor het begrijpend lezen zijn in verband met de herziening van het aanbod nieuwe afspraken in ontwikkeling. Het is in verband met de doorgaande lijn en het voldoen aan de kerndoelen van belang dat het team zich hier goed aan houdt. Didactisch handelen en afstemming In het didactisch handelen valt te constateren dat leraren er over het algemeen een voldoende duidelijke uitleg geven en erin slagen een taakgerichte werksfeer te creëren. Hierin doen zich wel verschillen tussen de groepen voor. Door de soms (te) lange klassikale instructies neemt de aandacht van leerlingen af. Afstemming van instructie op verschillen tussen leerlingen vindt onvoldoende plaats. De instructieactiviteiten zijn overwegend klassikaal. Er wordt weinig gedifferentieerd in bijvoorbeeld korte instructie voor de goede leerlingen, basisinstructie voor de gemiddelden en extra instructie voor de zwakkere leerlingen. Extra instructie vindt vooral plaats op het moment dat leerlingen vragen hebben tijdens het taakwerk. Verwerkingsopdrachten zijn wel afgestemd op verschillen tussen leerlingen. Leraren maken hiervoor gebruik van de differentiatiestof bij de methoden en geven leerlingen verschillende taken. Echter de leerinhouden voor leerlingen met een eigen leerlijn zijn te weinig afgestemd op hun onderwijsbehoeften. De school kiest ervoor dat deze leerlingen het programma en de klassikale instructie van een groep lager volgen. Door deze werkwijze bestaat het risico dat juist deze leerlingen niet de extra steun en de specifieke leerstof krijgen die zij nodig hebben Pagina 9 van 11
Zorg en begeleiding Hoewel de school beschikt over een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en prestaties voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van leerlingen, concludeert de inspectie dat op een aantal onderdelen de voortgang van in de ontwikkeling van de leerlingen onvoldoende systematisch gevolgd wordt. Dit betreft de onderdelen sociale competenties en begrijpend lezen. De sociale competenties worden niet in alle groepen systematisch bepaald. Dit gebeurt in de groepen 1/2, 4 en 8. Voor begrijpend lezen nemen leraren op dit moment, door de verandering van werkwijze, geen methodegebonden toetsen af. Zij hebben hierdoor te weinig inzicht in de vorderingen van leerlingen op dit gebied. De inspectie constateert bovendien dat in de meeste groepen de resultaten op de toetsen en observatiesystemen onvoldoende geanalyseerd worden en te weinig benut worden om te signaleren of leerlingen specifieke zorg nodig hebben. Een uitzondering hierop vormt groep 3, omdat daar een goed gebruik gemaakt wordt van de leerkrachtassistent van de methode. Het onvoldoende analyseren van de leerlingresultaten is ook van invloed op de kwaliteit van de handelingsplannen. De formulering van de probleemstelling is over het algemeen te globaal, waardoor het moeilijk is om de effecten van de plannen goed te evalueren en adequate maatregelen te nemen voor het vervolg. Zoals ook uit de opmerkingen hierboven over de individuele leerlijnen blijkt, doet zich dit knelpunt daar in versterkte mate voor. Kwaliteitszorg De directiewisselingen hebben ook invloed gehad op de continuïteit in de kwaliteitszorg. De inspectie constateert dat de interimdirecteur veel zaken opnieuw moet opbouwen. Op dit moment ontbreken zowel recente evaluatiegegevens van de leerlingresultaten en het onderwijsleerproces, als een jaarverslag over 2008-2009 en een actueel verbeteringsplan. Het managementteam heeft wel een eerste concept-beleidsplan voor de schoolontwikkeling gemaakt. Uit informatie van het team blijkt dat het draagvlak hiervoor aanwezig is. De inspectie concludeert dat coaching en scholing van het team op de aspecten afstemming en leerlingenzorg belangrijke elementen moeten zijn in het verbeteringsplan voor de komende periode. Pagina 10 van 11
3. TOEZICHTARRANGEMENT De kwaliteit van het onderwijs vertoont belangrijke tekortkomingen en is als zwak beoordeeld. Om deze reden kent de Inspectie van het Onderwijs aan o.bs. Catamaran een aangepast arrangement toe. De school valt'onder intensief toezicht. Met het bevoegd gezag is afgesproken dat de onderwijskwaliteit in november 2011 weer van voldoende niveau is. De inspectie voert in het derde kwartaal van 2011 opnieuw onderzoek uit om na te gaan of de tekortkomingen zijn opgeheven. In aanvulling hierop maakt de inspectie nadere afspraken met het bevoegd gezag over te bereiken tussenresultaten en eventueel tussentijdse onderzoeken naar bereikte verbeteringen. Deze afspraken legt de inspectie vast in een toezichtplan. Het bevoegd gezag dient binnen zes werkweken gerekend vanaf de vaststelling van het rapport een plan van aanpak aan de inspectie te sturen. De inspectie beziet of het plan van aanpak voldoet aan de volgende kenmerken: de voorgenomen activiteiten sluiten aan bij de geconstateerde kwaliteitsproblemen; de activiteiten zijn voldoende concreet beschreven en gepland zodat de inspectie er in het vervolg van het toezicht op kan aansluiten; het is aannemelijk dat het plan van aanpak leidt tot een verbetering van de geconstateerde kwaliteitsproblemen. Pagina 11 van 11