Stabiele Isotopen en Voedselwebben. Jack Middelburg Stefan Schouten Jaap Sinninghe Damsté

Vergelijkbare documenten
Thema: ecosysteem consequenties van het verlies van biobouwers (en mogelijkheden voor herstel)

Samenvatting Hoofdstuk 2

Veranderingen in plassen na invasies: voedselwebrelaties aan de hand van stabiele isotopen en vistrends

Ecosysteem voedselrelaties

Oerolcollege. Klepperende schelpdieren

Functioneren van het voedselweb in het Eems estuarium onder gemiddelde en extreme omstandigheden

Koolstofcyclus in de zee. Stefan Schouten. NIOZ is part of the Netherlands Organisation for Scientific Research (NWO)

Samenvatting Biologie Hoofdstuk 3

Tentamen Marine Sciences I

Betere bescherming en herstel van het voedselweb in de Waddenzee

Opdracht 7.2 Energie een heel lastig onderwerp

Symbiont1.0. Tool voor biologische bodemkwaliteit. Daan Kuiper

Investigations on the Nitrogen Cycle in the Coastal North Sea H. Fan

30 jaar aan veranderingen in het Oosterschelde ecosysteem TOM YSEBAERT. Bouwen aan een Veerkrachtige Delta 1-2 juni 2017, Vlissingen

Effecten van kalk en organische stof op micro-organismen en labiele stikstof. Jaap Bloem, Rolf Kemmers, Annemieke Kooijman

Tentamen II Marine Sciences I

E C O L O G I E Ecologie Factoren die invloed hebben op het milieu: Niveaus van de ecologie:

Ontwikkelingen analyses weerbaar substraat. Natasja Poot - Productmanager Bodemgezondheid

Rijkslandbouwschool. Wageningen UR NIOO-KNAW Centrum voor Bodemecologie. Wageningen Campus: volop innovatie. Drie bodemtypes. Groei wereldbevolking

Primaire Productie in de Waddenzee

ph-dynamiek Noordzee

Ernst de Bokx Brachion-Idee

Milieu-effectenbeoordeling van het project ingediend door de AG Haven Oostende.

Viral Lysis of Marine Microbes in Relation to Vertical Stratification K.D.A. Mojica

Mariene virussen. Corina Brussaard NIOZ - Koninklijk Instituut voor Onderzoek der Zee & Universiteit van Amsterdam (UvA)

Growth and Functioning of the Microbial Plankton Community: Effects of Temperature, Nutrients and Light V.S. Brauer

Effecten van toenemende warmte en CO 2 op het leven in zee

Aerobe dissimilatie = de afbraak van glucose (maar ook vetzuren en aminozuren) met behulp van zuurstof, waardoor energie vrijkomt om ATP te maken.

vwo energie en materie 2010

Micro-organismen Effecten van kalk- en organische stofgehalte in de duinen. Jaap Bloem, An Vos en Rolf Kemmers

Microscale Spatial Distributions of Microbes in Marine Intertidal Sediments and Photosynthetic Microbial Mats C. de Carvalho Domingos Carreira

Verslag startsymposium Waddensleutels

Vermoedens bevestigen?

Adding value to test tooling

Adding value to test tooling

Wie is wakker op de akker? Veranderingen in bodemkwaliteit meten bij landbouwbodems

UvA-DARE (Digital Academic Repository)

Kwantitatieve analyse effecten zonnepark Model en analysetool

Ecologie, economie en veiligheid: Kansen voor win-win of een trade-off? NIOZ is an institute of. in cooperation with.

CO 2 in zoet water. source. sink? Jolanda Verspagen a, Maria Meijer a, Arie Vonk a, Jef Huisman a Ko van Huissteden b, Joshua Dean b, Han Dolman b

Het WADDENSLEUTELS project

Hoe groot is het aanpassingsvermogen. van de Waddenzee?

1, 2, EN KLAAR. VERSTUURD MET 2 WERKDAGEN.

Het sediment-delend systeem als ruggengraad van de Wadden-kust. Bert van der Valk, Albert Oost, Zheng Bing Wang, Edwin Elias, Ad van der Spek e.a.

Vraag Antwoord Scores. Aan het juiste antwoord op een meerkeuzevraag worden 2 scorepunten toegekend.

Verzuring van de Noordzee: oorzaken, gevolgen, en perspectief

Digestaatbehandeling en recirculatie: invloed op de anaerobie

1, 2, EN KLAAR. VERSTUURD MET 2 WERKDAGEN.

Het verleden: Inspiratie. Het heden: Uitgangspunt. De toekomst: Zoneren en duurzaamheid

Ecologie is de wetenschap die relaties tussen organismen en hun omgeving bestudeert

Biobouwers en habitat-overstijgende interacties in kustecosystemen. Tjisse van der Heide

5 Second Test. Kenrick Fontijne Jeremy Fontijne Dimmy Marcelissen

Hoofdstukken 2 Hoofdstukken 5 Hoofdstuk 2

De wereld kan op lange termijn alleen biologisch gevoed worden

Tentamen Marine Sciences (2006)

Werkstuk ANW Ouderdomsbepaling

CHAPTER VIII. Samenvatting

PFOS; Stofgedrag in de bodem. Transportmechanismen, routes en effect

Safe production of Marine plants and use of Ocean Space. 2de Nederlands-Belgische Zeewierconferentie: DE MULTIFUNCTIONELE NOORDZEE

Deel 3: het belang van koraal(riffen)

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1

NILOS Seminar Visserij in de Poolgebieden, Utrecht 14 sep Jan Andries van Franeker & Fokje Schaafsma Wageningen Marine Research, Den Helder

Bomendag Van Den Berk Pius Floris. directeur Plant Health Care.

Opportunities for Collaborative Interdisciplinary Programs. James W. Jones Director, FCI

Prof. Gerbrand Komen. (ex-) Directeur Klimaatonderzoek KNMI. 12 Maart 2009 NNV Sectie Energie en Klimaat

Organismen die organisch en anorganische moleculen kunnen maken of nodig hebben zijn heterotroof

Prove Everything or Die. Presentatie meetbaarheid Woensdag 9 mei 2012 Robin den Hoed

Sleutelprocessen in een natuurlijke Waddenzee Han Olff & Theunis Piersma Rijksuniversiteit Groningen

SKB Project. Kunnen δ 18 O-PO 4 gebruikt worden om fosfaatbronnen te herkennen. Marc Verheul

Relaxatietijd en T Curie Gesteentemagnetisme

Toekomstgerichte aardappelteelt Groene gewasbescherming. Carlos Nijenhuis 18 juni 2018

Welkom en introductie

Wadden in tijden van Klimaatverandering

Power-naar-methaan (P2M): het alternatief van de biologische route

5 Second Test. Kenrick Fontijne Jeremy Fontijne Dimmy Marcelissen

Inspiratie- en referentieprojecten ontwerpopdracht biotechniek

Testnet Voorjaarsevenement 2019 De Digitale Lente binnen de Manufacturing wereld

Wageningen IMARES. Overzicht bestaande werkzaamheden. Bert Brinkman

Milieu biotechnologie

Paragraaf 1: Fossiele brandstoffen

Antwoorden Biologie Hoofdstuk 1: Stofwisseling

C-Storage Organism Surface Burial

Particles Matter: Transformation of Suspended Particles in Constructed Wetlands B.T.M. Mulling

WORKSHOP CIRCLE SCAN. Door Wouter-Jan Schouten

Netherlands Ministry of Spatial Planning, Housing and the Environment. Internet practices

Voedselweb van strand en zee

Slib van Afbraakprodukt tot Grondstof en van Voedingsstof tot Brandstof. Piet Hoekstra Geowetenschappen Waddenacademie

S e v e n P h o t o s f o r O A S E. K r i j n d e K o n i n g

Nutriënten en organische stof stromen en voorraden op wereld en Europese schaal. Jan Peter Lesschen. Kimo van Dijk en Oene Oenema

Diepzee. Blok 1 De Rijke Zee. Robbert Jak. Dag 3, 29 oktober Duurzaam werken op Zee

LEVENSGEMEEN SCHAPPEN

Peter Herman et al. Centrum voor Estuariene en Mariene Ecologie, NIOO-KNAW, Yerseke

Theorie emissiehandel. & de EU ETH. Edwin Woerdman. - Universitair hoofddocent Rechtseconomie - Co-directeur Groningen Centre of Energy Law (GCEL)

Bodem zonder grenzen. Wim van der Putten. Netherlands Instituut voor Ecologie Heteren Wageningen

HEBBEN WE AQUACULTUUR NODIG? HET EINDE VAN JACHT OP VIS

De ecologische behoeften van het IJsselmeer en de Waddenzee. Peter M.J. Herman Waddenacademie, NIOZ

Klimaatverandering en de Wadden: bedreiging of een kans? Inauguratiesymposium Waddenacademie 1 en 2 december 2008 Leeuwarden

Transcriptie:

Stabiele Isotopen en Voedselwebben Jack Middelburg Stefan Schouten Jaap Sinninghe Damsté

Stabiele Isotopen: zware en lichte 13 C en 12 C 15 N en 14 N 2 H en 1 H Lichte >>> Zware 99% vs. 1% Chemisch identiek, maar

Fractionatie Verschillen in isotoopverdelingen door fractionatie/discriminatie tijdens omzettingen Fractionatie vindt plaats als gevolg van fysische, chemische, maar vooral biologische processen. Fractionatie gebeurt vooral aan basis voedselweb: primaire productie en microbiologische omzettingen

Wat zijn stabiele isotopen? d 2 H d 13 C d 15 N 12 C: 6 protons +6 neutrons 98.9 % 13 C: 6 protons + 7 neutrons 1.1 % 14 C: 6 protons + 8 neutrons unstable d 18 O d 34 S

Hoe bepalen we stabiele koolstof isotopen? Eerst moeten we er een gas van maken... 44: 12 C 16 O 16 O CO 2 45: 13 C 16 O 16 O + 12 C 17 O 16 O 46: 12 C 18 O 16 O Amount 13 C

Basic principles continuous flow isotope mass spectrometer mv 2 / r = Hev or radius = (mass*velocity)/(ion charge*magnetic field strength)

Hoe bepalen we stabiele koolstof isotopen? Absolute isotope numbers are very difficult to measure accurately However, relative differences can be measured accurately Isotope Gas Mass Reference d 13 C CO 2 44/45/46 VPDB Delta notation d 13 C sample = ( 13 C/ 12 C) sample - ( 13 C/ 12 C) PDB ( 13 C/ 12 C) PDB X 1000 [ ] ( 13 C/ 12 C) PDB = 0.0112372

Isotope Lingo d 13 C = -21 d 13 C = -14 zwaar verrijkt. zeer positief d 13 C = -27 licht verarmt. zeer negatief

Fractionatie: Primaire Productie d 13 C plant = d 13 C substrate - Fractionatie factor ( ): Rubisco enzyme: 27 C3-plants: 20 C4-plants: 6 d 13 C substrate : CO 2 atm: -8 DIC ocean : + 1 Terrestrial C3 plants: -28 Terrestrial C4 plants: -14 Phytoplankton: -19

Stable carbon isotope ratios Westerschelde Anthropogenic and terrestrial (-26 o/oo) Seagrasses (-10 o/oo) Salt marsh macrophytes (-13 or -26 o/oo) Benthic algae (-15 to -20 o/oo) River plankton (-35 o/oo) Marine plankton (-18 to -21 o/oo)

Stabiele Isotope in Food Web You are what you eat Koolstof, zwavel You are what you eat + something Stikstof

d 13 C 0 DIC ocean -10 CO 2 atmosphere DIC river C4 plants Cons. -20 Marine Algae Cons. -30-40 C3 plants River Algae Cons. Cons. CO 2 source Consumer

Verrijking 15 N per trofisch niveau d 15 N: 3.4 heavier per trophic level Trophic position = 1+ (d 15 N consumer - d 15 N baseline )/3.4

Waarom Stabiele Isotopen? Voedsel: Tijdsgeïntegreerd beeld ipv maag inhoud Voedsel natuurlijke condities (ipv in kooien, etc) Alle heterotrofen, inclusief osmotrofen/microbes Foodwebs: Historische voedselwebben (musea) Snelle scan van structuur Integratie van alle organismen, end-to-end (E2E), want zelfde eenheid

Theorie en Praktijk 14 12 Predator Omnivore Voedselwebben zijn continue ipv Predator discreet d 15 N 10 8 6 4 2 meerdere bronnen Herbivore Herbivore variable isotope ratio van bronnen Consumer living on organisme leven op meer dan 1 multiple primary producers bron & omnivory Primary Producer Primary Producer Real food web -21-19 -17-15 d 13 C

Waddenzee? ISI: Ecology: 92496 hits Ecology & Isotopes: 986 hits Wadden Sea: 2361 hits Wadden Sea & Isotopes: 15 hits Mg, S and NO 3 isotopes Geen eén op voedselweb

Molenplaat in Zeeland Trophic shift Phytoplankton gebaseerde secundaire produktie: bv. kokkel Benthische algen gebaseerde secundaire produktie: b.v. wadslak Meeste organismen afhankelijk van beiden Nepthys en Eteone omnivore/carnivore Phytoplankton Benthic microalgae

Zandige site op Molenplaat Trophic shift Ook hier benthische en pelagische algen gevoed web Shift in base-line van 15 N Phytoplankton Benthic microalgae

Carbon flow in tidal flat community phytoplankton detritus Carbon input: Detritus deposition: 14% Phytopl. deposition: 48 % Suspension feeders: 6% Benthic prim. prod.: 32% filter feeding macrobenthos detritus phytobenthos bacteria deposit feeding macrobenthos Secondary production: Bacteria: 74% Macrofauna: 15 % Microbenthos: 10% Meiofauna: 2% nematodes meiobenthos Van Oevelen et al. (2006)

Hoe meten we microbes en benthisch algen polarlipid-derived-fatty-acids PLFA ( 13 C, 2 H) D-Alanine ( 13 C and 15 N); Constituent of peptidoglycan: cell wall of bacteria (living bacteria and their remains) rrna ( 13 C) DNA ( 13 C)

Component Specifieke IRMS 40 carbon atoms Elution in order of volatility ~ molecular weight 20 carbon atoms -20.4-20.3-27.4 Retention time

Subtidale zanden (Sylt) Evrard et al. 2010

Meerdere bronnen en onzekerheden vragen om mengmodellen Evrard et al. 2010

Ontogeny Macoma balthica Larven: phytoplankton Jong: microphytobenthos Volwassen: phytoplankton

Uitdagingen Relatieve belang van: Phytoplankton Benthische algen Allochtoon materiaal (direct of via bacteriën) Heterogeniteit binnen phytoplankton en microphytobenthos gemeenschappen en consequenties voedselweb

Uitdagingen Phytoplankton: lokaal geproduceerd of geïmporteerd uit de Noordzee Waterstoffen isotopen in voedselweb reconstructies: Noordzee vs. Waddenzee Waterkolom vs. sediment

Waarom? Waddenzee wisselt uit met Noordzee en ecosysteem budget laten zien dat er netto organisch materiaal geïmporteerd wordt. Benthische algen productie is vergelijkbaar met phytoplankton productie: zeer weinig kennis. Microbes zijn de link tussen element fluxen en voedselweb.