Peter Herman et al. Centrum voor Estuariene en Mariene Ecologie, NIOO-KNAW, Yerseke
|
|
|
- René de clercq
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 NETHERLANDS INSTITUTE OF ECOLOGY Ecologie van de Plaat van Walsoorden Studiedag Alternatieve stortstrategie Pilootproject bij de Plaat van Walsoorden Peter Herman et al. Centrum voor Estuariene en Mariene Ecologie, NIOO-KNAW, Yerseke Presentatie: Daphne van der Wal
2 Ecologie van estuaria Estuaria zijn zeer productieve gebieden en hebben een kraamkamerfunctie Estuaria vormen het leefgebied van een aantal unieke soorten: - vogels - bodemdieren - planten
3 Macrobenthos Macro(zoö)benthos: dieren >1mm die op of in het sediment leven
4 Voorbeeld macrobenthos Mytilus edulis (mossel)
5 Voorbeelden macrobenthos: Mollusca Cerastoderma edule (kokkel) Macoma balthica (nonnetje) Mya arenaria (strandgaper) Hydrobia ulvae (wadslakje)
6 Voorbeelden macrobenthos: Annelida Arenicola marina (wadpier) Nereis diversicolor (zeeduizendpoot)
7 Voorbeelden macrobenthos: Arthopoda Crangon crangon (gewone garnaal) Corophium volutator (slijkgarnaal) Carcinus maenas (strandkrab)
8 Voorbeelden vogels: steltlopers Scholekster
9 Voorbeeld koppeling via voedselweb Het voorkomen van deze soorten is gekoppeld: - voorbeeld: het aantal steltlopers hangt samen met het voedselaanbod en de grootte van het foerageergebied Aantal steltlopers Macrobenthos biomassa * oppervlak getijdenplaten Ysebaert et al., in prep.
10 Voorbeeld koppeling via voedselweb fytoplankton zooplankton bacteriën CO 2 mysids vissen zoöbenthos vogels
11 Ecologie van estuaria: wettelijk kader Estuaria zijn het leefgebied van diverse unieke soorten Handhaving van dit leefgebied via onder andere: - Habitat- en Vogelrichtlijn - Kaderrichtlijn Water Dit heeft consequenties voor goed beheer Wat bepaalt het voorkomen van soorten?
12 Vóó óórkomen van macrobenthos Fysisch - slib - zand - saliniteit - stroming Biologisch predatie draagkracht - vogels - vissen zoöbenthos voedsel (microfytobenthos, fytoplankton) - stock - productie
13 Voorkomen van macrobenthos Groot data-bestand voor de Schelde Modellen voor de verspreiding (kans van voorkomen) van soorten macrobenthos als functie van omgevingsfactoren Plaat van Walsoorden
14 Voorbeeld respons-curve Kans van voorkomen macrobenthos als een functie van stroomsnelheid, slibgehalte, saliniteit, diepte etc. kans Ysebaert et al., MEPS 2002 Macobalt =nonnetje Neredive=zeeduizendpoot Ceraedul = kokkel Hetefili= rode draadworm Nephcirr maximum stroomsnelheid bij eb (m -1.s)
15 Ecologie van estuaria Verspreiding van macrobenthos in de Westerschelde: effect van diepte-ligging: intergetijdenplaten zijn rijk aan macrobenthos biomassa (g AFDW/m² ± se) intertidaal ondiep subtidaal diep subtidaal geul zout brak Ysebaert et al., ECCS 2003
16 Ecologie van estuaria Kleine veranderingen in omgeving kunnen grote gevolgen hebben voor de verspreiding van het (sessiele) macrobenthos: - stroming - hoogteligging (overstromingsduur) - sediment (korrelgrootte, slibgehalte) - saliniteit Verandering in het macrobenthos heeft gevolgen voor vogels, vissen, etc.
17 Ecologie van estuaria Verdiepen en stortstrategie heeft potentieel effecten op de ecologie: - directe ecologische effecten in het subtidaal - indirecte ecologische effecten, bijv. via beïnvloeding van de morfologie of sedimentsamenstelling van de platen
18 Ecologisch monitoringsprogramma Doel: Detecteren ecologische effecten van de proefstort Directe effecten en effecten na ca 1 jaar vóór (2004) en na (2005) storten: - Macrobenthos op de plaat van Walsoorden en in het stortgebied - Chlorophyll-a (microfytobenthos) - Intertidale habitat - Sediment en hoogteligging Natuurlijke veranderingen en trends ( ) Methode: Monitoring - Veldbemonstering, remote sensing, historische data Statistische analyses
19 Subtidaal en intertidaal Subtidaal I: Impact site (diffusor stortgebied) C1: Controle (zone zonder storten, vergelijkbare condities als I) C2: Controle (oude stortplaats) Intertidaal: Plaat van Walsoorden 40 monsterstations 3 sedimentatie/erosie plots transecten
20 Macrobenthos: bemonstering en analyse Bemonstering met steekbuis (intertidaal) of met Reineck corer (subtidaal) Determinatie op soortsniveau Per soort: biomassa (asvrij-drooggewicht), dichtheid Per monster: diversiteit (aantal soorten)
21 Plaat van Walsoorden: Walsoorden: drie gebieden Centrale Plaat (CP) Rand Plaat (RP) Noordelijke Landtong (NLT) CP Gradient in macrobenthos-gemeenschap: van CP naar RP naar NLT ~ sedimentsamenstelling en chlorophyl RP NLT RP CP Satellietbeeld Landsat TM, NASA NLT
22 Dominante soorten: Centrale Plaat Bathyporeia pilosa Heteromastus filiformis Macoma balthica Nereis diversicolor Pygospio elegans voorjaar 2004
23 Dominante soorten: Rand Plaat Bathyporeia pilosa Eurydice pulchra Heteromastus filiformis Macoma balthica voorjaar 2004
24 Dominante soorten: Noordelijke Landtong Bathyporeia pilosa Eurydice pulchra Soorten kenmerkend voor zandig substraat voorjaar 2004
25 Macrobenthos (intertidaal intertidaal): voor en na storten Geen significante verschillen in biomassa en dichtheid voor (2004) en na (2005) storting Verschillen in biomassa tussen seizoenen en habitat
26 Macrobenthos: statistische analyse Analyse van de macrobenthos-gemeenschap ordinatietechniek Multidimensional scaling MDS: - Bepaal similariteit tussen monsters (grote similariteit als er veel gemeenschappelijke soorten zijn, en als de biomassa en dichtheden van de soorten overeenkomen) - Plot monsters op grafiek zó dat onderlinge afstanden zo goed mogelijk de similariteit weerspiegelen
27 Macrobenthos (intertidaal intertidaal) Macrobenthos data najaar - geen significant verschil voor (2004) en na (2005) storten - verschil macrobenthos en : toename in dichtheid macrobenthos: oorzaken, trend??
28 Remote sensing: voor en na storten Hyperspectrale beelden van vliegtuig remote sensing met zeer hoge ruimtelijke (4m grid) en spectrale resolutie (zichtbaar licht en nabij infrarood) Levert gebiedsdekkende informatie over chlorophyl (microfytobenthos, schor), sediment, en vocht
29 Remote sensing: vegetatie-index index NDVI NDVI is een maat voor chlorophyll-a (microfytobenthos, schor) Verschillen vallen binnen de jaar-tot-jaar variatie (RIKZ data en NIOO hyperspectraal grondmetingen)
30 Classificatie beelden 2004 en 2005 Juni 2004 (Hymap-beeld) Juni 2005 (CASI II-beeld) Vochtige gebieden Hoge concentratie microfytobenthos Matige concentratie microfytobenthos Zeer hoge concentratie microfytobenthos Schor Fijn zand Zand
31 Voorbeeld natuurlijke ontwikkeling Schorontwikkeling Plaat van Walsoorden uit infrarood luchtfoto s rood = vegetatie
32 Hoogteveranderingen op de plaat MOVE data Rijkswaterstaat en sedimentatie-erosie plotjes: - Ophoging van de plaat ca 1-2 cm/jaar, aan de randen van de plaat lokaal sterke erosie/depositie - Geen significante veranderingen voor en na stort 2.00 Hoogte tav NAP MOVE sedimenthoogte
33 Macrobenthos (intertidaal intertidaal) Regressie-analyse: - Met name NDVI (~ hoeveelheid benthische algen) bepaalt de biomassa van het macrobenthos op de Plaat van Walsoorden biomassa macrobenthos ~ benthische algen korrelgrootte sediment hoogteligging omgevingsvariabele
34 Macrobenthos (subtidaal subtidaal) Zeer lage waarden biomassa, dichtheden en diversiteit macrobenthos in subtidaal Geen significante effecten van storten (najaar 2004 vs 2005) bevestigd door BACI (Before After Control Impact) analyse
35 Macrobenthos (subtiaal subtiaal) Macrobenthos data: - geen significant verschil voor (2004) en na (2005) storten - significant verschil historische data 1990 van : het gebied is soortenarmer geworden; oorzaken, trend?
36 Sediment (subtidaal subtidaal): voor en na storten Het gestorte sediment op Impact lokatie bevat significant minder slib en fijn zand dan het oorspronkelijke sediment 12 Slib63(%) BEFORE AFTER 1 AFTER 2 0 C1 70 C2 I Zand Medium (%) C1 C2 I 6 4 BEFORE AFTER 1 AFTER 2 Fijn Zand (%) BEFORE AFTER 1 AFTER C1 C2 I
37 Conclusies Effecten proefstort op termijn van 1 jaar: Geen meetbare afwijkingen natuurlijke trends macrobenthos en microfytobenthos Geen veranderingen in sediment van de plaat na storten, het sediment in het stortgebied is wel fijner dan voor de stort Geen morfologische effecten op plaat (ophoging < 4cm) Geen nieuw habitat gecreëerd met alternatief storten (proef klein) Monitoringsmethode laat detectie van kleine veranderingen toe Effecten van de stort op langere termijn nog onbekend: tweede fase
Leven in het sediment: teledetectie van benthische ecologie van intergetijdengebieden
D. van der al, T. Ysebaert, P. M.J. Herman Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNA), Centrum voor Estuariene en Mariene Ecologie Leven in het sediment: teledetectie van benthische ecologie van intergetijdengebieden
HET MACROBENTHOS VAN DE SLIKKEN VAN WAARDE IN HET VOORJAAR VAN 2002
HET MACROBENTHOS VAN DE SLIKKEN VAN WAARDE IN HET VOORJAAR VAN 2002 W.C.H. Sistermans, H. Hummel, M.A. Bergmeijer, L.Dek,A. Dekker, O.J.A. van Hoessel & M.M. Markusse Koninklijke Nederlandse Akademie van
HET MACROZOOBENTHOS I N DE WADDENZEE I N 2001
NIOZ-RAPPORT 2002-2 HET MACROZOOBENTHOS I N DE WADDENZEE I N 2001 R. Dekker, D. Waasdorp & J.M. Ogilvie 50 55 60 65 70 75 80 85 80 85 Koninklijk Nederlands I nstituut voor O nderzoek der Z ee Monitoring
HET MACROZOOBENTHOS I N DE WADDENZEE I N 2002
NIOZ-RAPPORT 2003-1 HET MACROZOOBENTHOS I N DE WADDENZEE I N 2002 R. Dekker, D. Waasdorp & J.M. Ogilvie 50 55 60 65 70 75 80 85 80 85 Koninklijk Nederlands I nstituut voor O nderzoek der Z ee Monitoring
HET MACROZOOBENTHOS OP TWAALF RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 1994
5 9 HET MACROZOOBENTHOS OP TWAALF RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 1994 R Dfikkfir N ederla n d s In s titu u t v o o r O n d e rzo e k d e r Zee M onitoring B odem fauna W addenzee en E em
HET MACROZOOBENTHOS OP NEGEN RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 1992
NIOZ - RAPPORT 1993-3 55 HET MACROZOOBENTHOS OP NEGEN RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 1992 1 R. Dekker M o nitorin g B o d e m fa u n a W a d d e n ze e en E em s-d o lla rd This report is
Toestandsevaluatie Natuur 2015 (T2015)
Toestandsevaluatie Natuur 2015 (T2015) Belangrijkste toestand en trend resultaten thema s waterkwaliteit, leefomgeving, fauna en flora Opzet Evaluatie natuurlijkheid hoofdlijnen Thema waterkwaliteit Thema
Bodemdieren in de Westerschelde monitoren en de verspreiding voorspellen met habitatmodellen.
Bodemdieren in de Westerschelde monitoren en de verspreiding voorspellen met habitatmodellen. Managementsamenvatting van een studie naar verbeteringsmogelijkheden door rekening te houden met schaaleffecten.
HET MACROZOOBENTHOS OP NEGEN RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 1991
47 NIOZ - RAPPORT 1992-3 HET MACROZOOBENTHOS OP NEGEN RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 1991 R. Dekker J Nederlands Instituut voor O nderzoek der Zee Monitoring Bodemfauna Waddenzee en Eems-Dollard
HET MACROZOOBENTHOS OP NEGEN RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 1993
NIOZ-RAPPORT 1994-2 HET MACROZOOBENTHOS OP NEGEN RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 1993 R. Dekker Nederlands In stitu u t voor O nderzoek der Zee M onitoring Bodemfauna W addenzee en Eems-Dollard
Bodemdieren langsheen
Da^ Levende themanummer Schelde 74 Bodemdieren langsheen Langs de lengte-as van het estuarium is de overgang van zoet naar zout water (longitudinale gradiënt) bepalend voor het bodemleven; dwars op de
HET MACROZOOBENTHOS OP TWAALF RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 2005
NIOZ-RAPPORT 2006-2 HET MACROZOOBENTHOS OP TWAALF RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 2005 R. Dekker & D. Waasdorp 50 55 60 65 70 75 80 85 80 85 Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek
Inventarisatie macrofauna Westerschelde Najaar 2005
Inventarisatie macrofauna Westerschelde Najaar 2005 Rapportage in het kader van de evaluatie van de verdieping van de Westerschelde W.C.H. Sistermans, H. Hummel, A. Dekker & L. A. Dek Koninklijke Nederlandse
Welkom en introductie
Welkom en introductie Blok 1 Mariene omgeving Martin Baptist (IMARES) Dag 4 Waddenzee Tropische gebieden Duurzaam werken op Zee Een wereldwijd uniek gebied Martin Baptist Wanneer hebben jullie in je
Voortzetting monitoringsprogramma proefstorting Walsoorden. Lot 2 - Ecologische monitoring
Alternatieve stortstrategie voor de Westerschelde Voortzetting monitoringsprogramma proefstorting Walsoorden Lot 2 - Ecologische monitoring D. van der Wal, A. Wielemaker, T. Ysebaert, E. Knaeps, G. van
HET MACROZOOBENTHOS OP DRIE RAAIEN IN HET SUBLITORAAL VAN DE WESTELIJKE WADDENZEE IN 1990
NIOZ - RAPPORT 1991-1 40 HET MACROZOOBENTHOS OP DRIE RAAIEN IN HET SUBLITORAAL VAN DE WESTELIJKE WADDENZEE IN 1990 R. Dekker Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee Monitoring Bodemfauna westelijke
HET MACROZOOBENTHOS OP TWAALF RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN R. Dekker & D. Waasdorp
HET MACROZOOBENTHOS OP TWAALF RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 26 R. Dekker & D. Waasdorp Dit onderzoek zijn uitgevoerd in opdracht van Rijkswaterstaat Rijksinstituut voor Kust en zee Koninklijk
HET MACROZOOBENTHOS OP TWAALF RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 1995
NIOZ-RAPPORT 1996-1 ' 6 HET MACROZOOBENTHOS OP TWAALF RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 1995 R. Dekker Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee J - M onitoring Bodemfauna W addenzee en Eems-Dollard
RWS BEDRIJFSINFORMATIE. Kwalitatieve benthos opname Rug van Baarland
RWS BEDRIJFSINFORMATIE Kwalitatieve benthos opname Rug van Baarland Datum 28 november 2017 Status Definitief RWS Kwalitatieve benthos opname Rug van BEDRIJFSINFORMATIE Baarland 28 november 2017 Colofon
HET MACROZOOBENTHOS OP TWAALF RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 2000
NIOZ-RAPPORT 2001-1 01 HET MACROZOOBENTHOS OP TWAALF RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 2000 R. Dekker & W. de Bruin Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee Monitoring Bodemfauna W addenzee
Water, zand, slib en het leven in de Waddenzee
Zuiderwagenplein 2 8224 AD LELYSTAD Postbus 2232 3500 GE UTRECHT T 088 7973701 www.rijkswaterstaat.nl Contactpersoon Petra Damsma petra.damsma@rws.nl Waddenzee Bijlage(n) Water, zand, slib en het leven
HET MACROZOOBENTHOS OP TWAALF RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 2008
HET MACROZOOBENTHOS OP TWAALF RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 2008 R. Dekker Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van Rijkswaterstaat Waterdienst Koninklijk Nederlands Instituut voor Zeeonderzoek
Opvolging Effecten Flexibel Storten
Opvolging Effecten Flexibel Storten Kwartaal rapportage Rug van Baarland Vierde kwartaal 214 Datum 29 januari 214 Status Definitief Opvolging Effecten Flexibel Storten Kwartaalrapportage Rug van Baarland
Nederlandse samenvatting
De verspreiding en aantallen dieren, zowel in ruimte als tijd, staan centraal in de ecologie. Inzicht in soortsverspreiding creëert niet alleen methodologische en analytische uitdagingen, maar vraagt ook
MOSSELWAD ( ) Herstel en Duurzaam beheer Mosselbanken Waddenzee
MOSSELWAD (2009 2014) Herstel en Duurzaam beheer Mosselbanken Waddenzee EUCC, The Coastal Union Wageningen IMARES Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-CEME) Koninklijk Nederlands Instituut voor Zeeonderzoek
HET MACROZOOBENTHOS OP TWAALF RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 2007
HET MACROZOOBENTHOS OP TWAALF RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 2007 R. Dekker & D. Waasdorp Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van Rijkswaterstaat Waterdienst Koninklijk Nederlands Instituut
HET MACROZOOBENTHOS OP DRIE RAAIEN IN HET SUBLITORAAL VAN DE WESTELIJKE WADDENZEE IN 1990
NIOZ - RAPPORT 1991-1 40 HET MACROZOOBENTHOS OP DRIE RAAIEN IN HET SUBLITORAAL VAN DE WESTELIJKE WADDENZEE IN 1990 R. Dekker Nederlands Instituut voor O nderzoek der Zee Monitoring Bodemfauna westelijke
Wageningen IMARES. Overzicht bestaande werkzaamheden. Bert Brinkman
Overzicht bestaande werkzaamheden Bert Brinkman Lopende projecten (1) NWO-ZKO: Draagkracht Waddenzee en Noordzee-kustzone (IMARES / NIOZ / NIOO / SOVON / RUG /...) BO-project: Draagkracht en vogels (LNV;
INHOUD. 5. Conclusies Kennisvraag Kennisvraag Pagina 1
Pagina 0 INHOUD 1. Inleiding...2 1.1 Achtergrond...2 1.2 Kennisvragen...3 2. Aanpak...4 2.1 Kadering...4 2.2 Ecologische verschillen...4 2.3 Karakterisering intrinsieke waarde...5 3. Ecologische waarde...6
De Waddenzee - Informatie
De Waddenzee - Informatie Lees eerst informatie 1 tot en met 7 en beantwoord dan vraag 40 tot en met 52. Bij het beantwoorden van die vragen kun je de informatie gebruiken. Informatie 1 De Waddenzee R
Henrice Jansen, 27 Januari, schelpdierconferentie
Mosselkweek & Natuur KOMPRO Henrice Jansen, 27 Januari, schelpdierconferentie Aad Smaal, Pauline Kamermans, Karin Troost, Margriet v Asch, Marnix v Stralen, Jacob Capelle, Sander Glorius,..,.. Overzicht
Bijlage VMBO-KB. biologie CSE KB. tijdvak 1. Bijlage met informatie.
Bijlage VMBO-KB 2009 tijdvak 1 biologie CSE KB Bijlage met informatie. 913-0191-a-KB-1-b De Waddenzee - Informatie Lees eerst informatie 1 tot en met 5 en beantwoord dan vraag 37 tot en met 46. Bij het
30 jaar aan veranderingen in het Oosterschelde ecosysteem TOM YSEBAERT. Bouwen aan een Veerkrachtige Delta 1-2 juni 2017, Vlissingen
30 jaar aan veranderingen in het Oosterschelde ecosysteem TOM YSEBAERT Bouwen aan een Veerkrachtige Delta 1-2 juni 2017, Vlissingen De Oosterschelde: een uniek gebied Zoute getijdennatuur (buiten- en binnendijks)
Bijlage VMBO-GL en TL
Bijlage VMBO-GL en TL 2009 tijdvak 1 biologie CSE GL en TL Bijlage met informatie. 913-0191-a-GT-1-b De Waddenzee - Informatie Lees eerst informatie 1 tot en met 7 en beantwoord dan vraag 40 tot en met
De relatie tussen bodemdieren en hydroen morfodynamiek in het sublitoraal en litoraal van de Westerschelde
De relatie tussen bodemdieren en hydroen morfodynamiek in het sublitoraal en litoraal van de Westerschelde Tom Ysebaert 1,2, Johan Craeymeersch 1, Daphne van der Wal 2 1 IMARES Wageningen UR 2 NIOZ IMARES
DE BODEMSAMENSTELLING VAN DE WESTERSCHELDE, DE OOSTERSCHELDE, HET VEERSE MEER EN HET GREVELINGENMEER
DE BODEMSAMENSTELLING VAN DE WESTERSCHELDE, DE OOSTERSCHELDE, HET VEERSE MEER EN HET GREVELINGENMEER 990-993 door J.A. Craeymeersch, E.B.M. Brummelhuis, W. Schreurs, E.G.J. Wessel* april 995. Nederlands
Biobouwers als kustbeschermers: groene fantasie of fantastisch groen? Luca van Duren
Biobouwers als kustbeschermers: groene fantasie of fantastisch groen? Luca van Duren 23 maart 2011 Wat zijn biobouwers? Organismen die direct of indirect hun omgeving zo veranderen dat ze hiermee het habitat
Macrozoobenthosonderzoek MWTL, voor- en najaar 2011, Waterlichaam: Waddenzee (Balgzand en sublitorale westelijke Waddenzee) R.
Macrozoobenthosonderzoek MWTL, voor- en najaar 211, Waterlichaam: Waddenzee (Balgzand en sublitorale westelijke Waddenzee) R. Dekker NIOZ Koninklijk Nederlands Instituut voor Zeeonderzoek Monitoring bodemfauna
LTV-O&M Luik Natuurlijkheid Erika Van den Bergh 1 en Luca van Duren 2 INBO 1 / DELTARES 2
Lange Termijn Visie: Onderzoek en Monitoring Inleiding Onderzoeksluiken: Natuurlijkheid / Veiligheid / Toegankelijkheid Monitoring Conclusies voor onderzoek, beleid en beheer Organisatie-structuur LTV-O&M
Effecten van kokkelvisserij op de Slikken van de Dortsman (Oosterschelde):
Effecten van kokkelvisserij op de Slikken van de Dortsman (Oosterschelde): Bodemdier gemeenschappen en sediment karakteristieken voor en na het vissen en één jaar later. Sander Wijnhoven & Vincent Escaravage
Ecologisch herstel van twee nieuwe beektrajecten in de bovenlopen van de Kleine Nete
Ecologisch herstel van twee nieuwe beektrajecten in de bovenlopen van de Kleine Nete Alain De Vocht Centrum voor Milieukunde, Universiteit Hasselt, Agoralaan, Geb. D, 3590 Diepenbeek, Belgium alain.devocht@uhasselt.be
TOPICS DE KENNIS OVER DE (ON)DIEPTES VAN DE WESTERSCHELDE BOVEN WATER
ONDERZOEK OVER DE SCHELDE VANDAAG EN MORGEN Foto: Edwin Paree DE KENNIS OVER DE (ON)DIEPTES VAN DE WESTERSCHELDE BOVEN WATER > Wat gebeurt er met de karakteristieken van de verschillende geulen en intergetijdengebieden
Habitatmapping Westerschelde
Habitatmapping Westerschelde Deelrapport 2: Ecologische karakteristieken en ecotopen in het subtidaal van de Westerschelde Studie uitgevoerd in het kader van het LTV O&M project Relatie tussen fysische
Pilootproject Stortstrategie Walsoorden : een nieuwe benadering voor het beheren van de morfologie van de Westerschelde
Y. Plancke en S. Ides Vlaamse Overheid, aterbouwkundig Laboratorium, onderzoeksgroep Hydraulica en Morfologie Pilootproject Stortstrategie alsoorden : een nieuwe benadering voor het beheren van de morfologie
TOPICS DE TOEKOMST VAN DE HEDWIGE-PROSPERPOLDER RESULTATEN VAN EEN MODELSTUDIE
ONDERZOEK OVER DE SCHELDE VANDAAG EN MORGEN DE TOEKOMST VAN DE HEDWIGE-PROSPERPOLDER RESULTATEN VAN EEN MODELSTUDIE > In de Hedwige-Prosperpolder ontstaat in de komende jaren maar liefst 465 hectare nieuwe
Opvolging Effecten Flexibel Storten
Opvolging Effecten Flexibel Storten Kwartaalrapportage Hoogeplaten West Vierde kwartaal 211 Datum 16 februari 212 Status Definitief Opvolging Effecten Flexibel Storten Kwartaalrapportage Hoogeplaten West
Is de draagkracht van de Oosterschelde voor schelpdieren bereikt?
Is de draagkracht van de Oosterschelde voor schelpdieren bereikt? Pauline Kamermans, Wouter van Broekhoven, Luca van Duren, Sven Ihnken, Henrice Jansen, Jacco Kromkamp, Sairah Malkin, Tim Schellekens,
Lees eerst informatie 1 tot en met 7 en beantwoord dan vraag 40 tot en met 52. Bij het beantwoorden van die vragen kun je de informatie gebruiken.
De Waddenzee Lees eerst informatie 1 tot en met 7 en beantwoord dan vraag 40 tot en met 52. Bij het beantwoorden van die vragen kun je de informatie gebruiken. 2p 40 In de informatie worden biotische en
Macrozoobenthosonderzoek MWTL, voor- en najaar 2010, Waterlichaam: Waddenzee (Balgzand en sublitorale westelijke Waddenzee) R.
Macrozoobenthosonderzoek MWTL, voor- en najaar 21, Waterlichaam: Waddenzee (Balgzand en sublitorale westelijke Waddenzee) R. Dekker NIOZ Koninklijk Nederlands Instituut voor Zeeonderzoek Monitoring bodemfauna
Bijlage: Protocol voorwaarden voor flexibel storten Kwaliteitsparameters
Bijlage: Protocol voorwaarden voor flexibel storten Kwaliteitsparameters Inleiding Met het Tracébesluit is de verruiming van de vaargeul voor de getij-onafhankelijke vaart tot een diepgang 13,10 meter
Primaire Productie in de Waddenzee
Workshop Onderzoek Mosselkweek Natuurbeheer 19 februari 2009 Primaire Productie in de Waddenzee ZKO-Draagkracht IN PLACE onderzoeksproject Katja Philippart Koninklijk Nederlands Instituut voor Zeeonderzoek
Habitatgebruik van foeragerende wadvogels in de Westerschelde
Foeragerende wadvogels Westerschelde 1 Habitatgebruik van foeragerende wadvogels in de Westerschelde Datarapport RKZ-1267 Juni -25 AG Brinkman EHWG Meesters EM Dijkman A Brenninkmeijer M Kersten BJ Ens
Spatial ecology of intertidal macrobenthic fauna in a changing Wadden Sea Kraan, Casper
University of Groningen Spatial ecology of intertidal macrobenthic fauna in a changing Wadden Sea Kraan, Casper IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you
Benthos. Suppletie. herstel
Benthos herstel Suppletie Onderzoek naar het herstel van de benthische macrofauna na de proefsuppletie op de Galgeplaat en bepaling van mogelijke factoren die de rekolonisatiesnelheid beïnvloeden Schaap,
rijksuniversiteit gent rijkswaterstaat laboratorium voor oecologie der dieren, zoogeografie en natuurbehoud dienst g etijdew ateren
I rijksuniversiteit gent laboratorium voor oecologie der dieren, zoogeografie en natuurbehoud m inisterie van verkeer en w a te rsta a t rijkswaterstaat dienst g etijdew ateren Studie naar de effecten
Ondiepe Kust, Schiermonnikoog, Egmond, Macrobenthos, Medusa, 2005
Laan van Westenenk 501 Postbus 342 7300 AH Apeldoorn The Netherlands TNO- B&O-DH Zandige kust www.tno.nl T +31 55 549 34 93 F +31 55 549 39 01 info@mep.tno.nl Date 18 th Oktober 2005 Author J.A. van Dalfsen
Wageningen IMARES. De rol van schelpdieronderzoek in een duurzame ontwikkeling van de Waddenzee. Pauline Kamermans
De rol van schelpdieronderzoek in een duurzame ontwikkeling van de Waddenzee Pauline Kamermans is een samenwerkingsverband tussen Wageningen UR en TNO De rol van schelpdieronderzoek in een duurzame ontwikkeling
INVLOED VAN DYNAMIEK OP AQUATISCHE VOEDSELBRONNEN (VISSEN, GARNALEN EN BENTHOS) VOOR NATURA2000 VOGELSOORTEN IN DE SLENK VAN DE SLUFTER VAN TEXEL
INVLOED VAN DYNAMIEK OP AQUATISCHE VOEDSELBRONNEN (VISSEN, GARNALEN EN BENTHOS) VOOR NATURA2000 VOGELSOORTEN IN DE SLENK VAN DE SLUFTER VAN TEXEL NULMETING NAAR DE AANWEZIGHEID EN VERSPREIDING VAN VISSEN,
Ecologische doelstelling
Nevengeulen langs de grote rivieren Leren van de praktijk Margriet Schoor Oost Nederland Platform beek- en rivierherstel Vreugderijkerwaard, oktober 2009 14 december 2011 Waarom nevengeulen? Hoofdgeul
WAAROM HET VOORSTEL OM ANDERS TE STORTEN VOOR DE PLAAT VAN WALSOORDEN
WAAROM HET VOORSTEL OM ANDERS TE STORTEN VOOR DE PLAAT VAN WALSOORDEN Prof. Ir. J.J. Peters (PAET) Raadgevend ingenieur - rivieren specialist Chronologie 1999: oprichting van onafhankelijk expert team
MOSSELWAD Herstel en Duurzaam beheer Mosselbanken Waddenzee
MOSSELWAD Herstel en Duurzaam beheer Mosselbanken Waddenzee EUCC, The Coastal Union Wageningen IMARES Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-CEME) Koninklijk Nederlands Instituut voor Zeeonderzoek (NIOZ)
DE INVLOED VAN DE WADPIER ARENICOLA MARINA OP HET MACROZOOBENTHOS OP HET BALGZAND, EEN WADPLAAT IN HET W ESTELIJKE DEEL VAN DE NEDERLANDSE W ADDENZEE
NIOZ-RAPPORT 1993-2 f DE INVLOED VAN DE WADPIER ARENICOLA MARINA OP HET MACROZOOBENTHOS OP HET BALGZAND, EEN WADPLAAT IN HET W ESTELIJKE DEEL VAN DE NEDERLANDSE W ADDENZEE C.A.M. BALTUS Nederlands Instituut
Remote sensing in perspectief. Van kenniscyclus naar beleidscyclus. Roeland Allewijn. Rijksinstituut voor Kust en Zee
Remote sensing in perspectief Van kenniscyclus naar beleidscyclus Roeland Allewijn Rijksinstituut voor Kust en Zee Van jonge onderzoeker naar iets oudere manager De informatie- en kenniscyclus Van RS data
1 van PRS
1 van 97 2015028-PRS Schellekens, T. en Vanagt, T. ecoast rapport 2016-2015028 Dit rapport is een resultaat van de samenwerking van: Opdrachtgevers namens Vlaams Gewest, Departement Mobiliteit en Openbare
Nederlands Instituut voor Visserij Onderzoek (RIVO) BV. Rapport Nummer: C075/04
Nederlands Instituut voor Visserij Onderzoek (RIVO) BV Postbus 68 Centrum voor 1970 AB IJmuiden Schelpdier Onderzoek Tel.: 0255 564646 Postbus 77 Fax.: 0255 564644 4400 AB Yerseke E-mail:postkamer.rivo@wur.nl
Natuurkwaliteit en biodiversiteit van de Nederlandse zoute wateren
Natuurkwaliteit en biodiversiteit van de Nederlandse zoute wateren Achtergrondstudies Natuurkwaliteit en biodiversiteit van de Nederlandse zoute wateren Natuurkwaliteit en biodiversiteit van de Nederlandse
Macrozoobenthosonderzoek MWTL, voor- en najaar 2009, Waterlichaam: Waddenzee (Balgzand en sublitorale westelijke Waddenzee) R.
Macrozoobenthosonderzoek MWTL, voor- en najaar 29, Waterlichaam: Waddenzee (Balgzand en sublitorale westelijke Waddenzee) R. Dekker NIOZ Koninklijk Nederlands Instituut voor Zeeonderzoek Monitoring bodemfauna
De ecologische behoeften van het IJsselmeer en de Waddenzee. Peter M.J. Herman Waddenacademie, NIOZ
De ecologische behoeften van het IJsselmeer en de Waddenzee Peter M.J. Herman Waddenacademie, NIOZ Een blik over de dijk Wat zijn grote trends in ecologie IJsselmeergebied? Wat drijft deze trends? Hoe
The adaptive value of migrations for the bivalve Macoma balthica Hiddink, Johan Gerrit
The adaptive value of migrations for the bivalve Macoma balthica Hiddink, Johan Gerrit IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it.
Sediment en morfologisch beheer van estuaria
Sediment en morfologisch beheer van estuaria Jean Jacques Peters Raadgevend ingenieur - rivierenspecialist V.U. Brussel - Vakgroep Waterbouwkunde en Hydrologie Sediment en morfologisch beheer van estuaria
De fouragerende Tureluur. in de Westerschelde
l De fouragerende Tureluur in de Westerschelde Ministerie van verkeer en Waterstaat Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat Rijksinstituut voor Kust en Zee/R/KZ De fouragerende Tureluur in de Westerschelde
Ontwikkeling en Toepassing slibmodel
Lange Termijn Visie: Onderzoek en Monitoring Onderzoeksluik: Toegankelijkheid Ontwikkeling en Toepassing slibmodel Joris Vanlede, Thijs van Kessel Waterbouwkundig Laboratorium en Deltares Studiedag Lange
Ontwerp-ecotopenstelsel voor de brakke Rijkswateren
Michiel Vos Wim J. Wolff Mariene Biologie Rijksuniversiteit Groningen Aug. nov. 2001 Voorkant: links: Hydrobia ulvae, karakteristiek voor hooglitorale ecotopen (slikken) en lage kwelders in de polyhaliene
Staat handkokkelvisserij op gespannen voet met behoud biodiversiteit in de Waddenzee?
Staat handkokkelvisserij op gespannen voet met behoud biodiversiteit in de Waddenzee? Tot in de jaren 1990 betrof handkokkelvisserij in de Waddenzee een relatief kleinschalige activiteit waarvan nimmer
Vervolgonderzoek drie buitendijkse maatregelen voor natuurherstel in de Westerschelde
Vervolgonderzoek drie buitendijkse maatregelen voor natuurherstel in de Westerschelde Vervolgonderzoek drie buitendijkse maatregelen voor natuurherstel in de Westerschelde drs. A.J. Nolte e.a. 1204087-000
RELATIES TUSSEN VERSPREIDING EN DIEETKEUZES VAN STELTLOPERS EN HET VOORKOMEN VAN MACROZOOBENTHOS IN DE WESTERSCHELDE
RELATIES TUSSEN VERSPREIDING EN DIEETKEUZES VAN STELTLOPERS EN HET VOORKOMEN VAN MACROZOOBENTHOS IN DE WESTERSCHELDE Verslag van veldwerk dat in het voorjaar van 1992 werd uitgevoerd in de Westerschelde
Bemonstering Schanserwaard Prins Hendrik Zanddijk SIBES 2016 en wad bemonsteringen 2014 en 2015.
Bemonstering Schanserwaard Prins Hendrik Zanddijk SIBES 2016 en wad bemonsteringen 2014 en 2015. Achtergrondrapport 2017 NIOZ rapportnummer: 2017.02.15.01 Sander Holthuijsen Rob Witbaard Loran Kleine Schaars
Functioneren van het voedselweb in het Eems estuarium onder gemiddelde en extreme omstandigheden
Functioneren van het voedselweb in het Eems estuarium onder gemiddelde en extreme omstandigheden Victor N. de Jonge, november 2013 Het Eems estuarium vormt ecologisch gezien één groot geheel, maar dat
Nederlands Instituut voor Visserij Onderzoek (RIVO) BV. Rapport Nummer: C052/05
Nederlands Instituut voor Visserij Onderzoek (RIVO) BV Postbus 68 Centrum voor 1970 AB IJmuiden Schelpdier Onderzoek Tel.: 0255 564646 Postbus 77 Fax.: 0255 564644 4400 AB Yerseke E-mail: visserijonderzoek.asg@wur.nl
Meten om te weten: 2,5 jaar Zandmotor
: 2,5 jaar Carola van Gelder-Maas Projectmanager WVL Rijkswaterstaat 31 maart 2014 Hoe zat het ook alweer? Eroderende kustlijn NL kust 12 Mm³ zandsuppleties per jaar Zeespiegelstijging Zwakke schakels
Inhoud... Samenvatting...I. 1. Inleiding Methodiek... 3
Inhoud... Samenvatting...I 1. Inleiding... 1 2. Methodiek... 3 3. Effecten van verhoogd zoutgehalte in estuaria op organismen... 4 3.1 Rijn-Maas-estuarium... 4 3.2 Elbe-estuarium... 6 3.3 Estuarium van
Aanvullende analyse stabiliteit gestorte specie in het kader van Flexibel Storten
MEMO datum 18-3-211 van Ir Yves Plancke yves.plancke@mow.vlaanderen.be Ir. Marco Schrijver marco.schrijver@rws.nl titel Aanvullende analyse stabiliteit gestorte specie in het kader van Flexibel Storten
Wat zijn de effecten van suppleties op de Habitats van zeebaars en harder?
Wat zijn de effecten van suppleties op de Habitats van zeebaars en harder? Telt dit door in de aanwezigheid en vangbaarheid? 30-04-16, Marcel Rozemeijer Europese Unie, Europees Fonds voor Maritieme Zaken
Een natuurlijke opwaardering
Ministerie van Verkeer en Waterstaat Rijksinstituut voor Kust en Zee/RIKZ BESLISSINGSONDERSTEUNEND DOCUMENT VOOR HET VERBETEREN VAN HET SCHOR EN SLIK BIJ WAARDE Jaap Consemulder Gert-Jan Liek Rapport RIKZ/2002.055
Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen NEDERLANDS IN STITU U T VOOR OECOLOGISCH ONDERZOEK
HET MACROBENTHOS VAN DE WESTERSCHELDE. DE OOSTERSCHELDE. HET VEERSE MEER EN HET GREVELINGENMEER IN HET VOORJAAR 2000 Rapportage in het kader van het Biologisch Monitoring Programma W.C.H. Sistermans, H.
BIBLIOTHEEK NIOO-CEMO
HET MACROBENTHOS VAN DE W ESTERSCHELDE. DE OOSTERSCHELDE. HET VEERSE MEER EN HET GREVELINGENMEER IN HET VOORJAAR 2001 8/4480 BIBLIOTHEEK NIOO-CEMO Rapportage in het kader van het Postbus 140 Biologisch
Soortverspreidingen in RAM De invoer van verspreidingskaarten van in RAM te berekenen indicatorsoorten
Ministerie van Verkeer en Waterstaat Directoraat -Generaal Rijkswaterstaat Rijksinstituut voor Kust en Zee/RIKZ Soortverspreidingen in RAM De invoer van verspreidingskaarten van in RAM te berekenen indicatorsoorten
Instandhouding vaarpassen Schelde Milieuvergunningen terugstorten baggerspecie
Instandhouding vaarpassen Schelde Milieuvergunningen terugstorten baggerspecie LTV Veiligheid en Toegankelijkheid N2000-context Samenvattende rapportage S-32 01 oktober 2013 Colofon International Marine
HAVENECONOMIE EN ECOLOGIE:
HAVENECONOMIE EN ECOLOGIE: (ON)VERZOENBAAR? Is een verdere scheldeverdieping mogelijk, gewenst, noodzakelijk? Jean Jacques Peters Raadgevend Ingenieur Leader Port of Antwerp International Expert Team Jean
Stranden, Zeewering en Natuur : een moeilijk huwelijk
Stranden, Zeewering en Natuur : een moeilijk huwelijk M. Vincx magda.vincx@ugent.be Gebaseerd op onderzoek van S. Degraer, J. Speybroeck, S. Vanden Eede, J. Van Tomme, U. Braeckman, M. Rabaut, P. Grootaert,
Verruiming Westerschelde
Verruiming Westerschelde Projectgroep fleibel storten Genodigden: Aanwezig Verontschuldigd Trekker AMT Kirsten Beirinck Trekker RWS Gert-Jan Liek RWS Marco Schrijver Dick de Jong Herman Mulder AMT Yi-Bin
Tijdelijke effecten van zoutwinning op de ecologische waarden in de Waddenzee.
Opdrachtgever: Frisia Zout b.v. Tijdelijke effecten van zoutwinning op de ecologische waarden in de Waddenzee. Rapport juli 2010 Tijdelijke effecten van zoutwinning op de ecologische waarden in de Waddenzee
PROEF ZANDSUPPLETIE OOSTERSCHELDE HET MACROBENTHOS VAN DE GALGEPLAAT, SITUATIE NAJAAR 2011 EN VERANDERINGEN SINDS DE AANLEG
PROEF ZANDSUPPLETIE OOSTERSCHELDE HET MACROBENTHOS VAN DE GALGEPLAAT, SITUATIE NAJAAR 2011 EN VERANDERINGEN SINDS DE AANLEG S. Wijnhoven, V. Escaravage, D. Blok, A. Dekker, T. Scott Monitorproject in opdracht
Uitgangspunten: wetenschap en monitoring
waddenacademie-knaw Uitgangspunten: wetenschap en monitoring Peter M.J. Herman NIOO-CEME WaddenAcademie Minimale overeenstemming wat zijn de echte problemen hoe behoren die problemen onderzocht en beschreven
Masterclass Fruitteelt
Masterclass Fruitteelt Voelen van de bodem 21 maart 2013, Henk van Reuler en Ton Baltissen Wat is een bodem? Buitenste deel van de aardkorst waar de plantenwortels zich in bevinden, 1 2 m Bodem bestaat
Sedimentatie in Harderwijker Bocht ten gevolge van de strekdam bij Strand Horst Noord
Sedimentatie in Harderwijker Bocht ten gevolge van de strekdam bij Strand Horst Noord In het gebied tussen de strekdammen bij Strand Horst Noord en de bebouwing van Harderwijk ligt een klein natuurgebied
Verkenning naar validatiemethoden voor het Zoute wateren EcotopenStelsel (ZES.1) in de Westerschelde
Opdrachtgever: RIKZ Verkenning naar validatiemethoden voor het Zoute wateren EcotopenStelsel (ZES.1) in de Westerschelde Rapport november 2007 Z4383.00 Opdrachtgever: RIKZ Verkenning naar validatiemethoden
Duurzaam werken op zee
Sarah Smith Tropen & Tropisch Belangrijke mariene ecosystemen Mangroven Zeegras Koraal Kwetsbaarheid Tropen: de gebieden rondom de evenaar tussen de keerkringen. www. commons.wikimedia.org Tropisch klimaat:
MOSSELBANKEN IN DE WADDENZEE
MOSSELBANKEN IN DE WADDENZEE Functies - Wadden ecosysteem Filter feeders en waterkwaliteit; slib Biodepositie en stabiliteit van substraat; kustbescherming Morfologische landschappelijke eenheid in systeem
Kwantitatieve analyse effecten zonnepark Model en analysetool
Kwantitatieve analyse effecten zonnepark Model en analysetool Rick Wortelboer, Sibren Loos Workshop STOWA 23 mei 2019 Directe effecten Conceptueel schema Ook indirecte effecten zijn van belang Hoe? - welke