Digestaatbehandeling en recirculatie: invloed op de anaerobie

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Digestaatbehandeling en recirculatie: invloed op de anaerobie"

Transcriptie

1 Digestaatbehandeling en recirculatie: invloed op de anaerobie Tetraproject N e Vlaams Vergistingsforum 14 december 2017 KU Leuven Campus De Nayer

2 Inhoud van de presentatie Inleiding Doel van het ReciDigest-project Opbouw van het ReciDigest-project Projectpartners Resultaten en bevindingen Invloed oxidatietechnieken op aanwezige N: omzetting tot NO 3 /NO 2 Stripping & scrubbing: verwijdering van N uit digestaat Continue vergisting in combinatie met digestaatbehandeling: case studies Conclusies 2

3 Inleiding Doel van het project Huidige situatie in anaerobe vergistingspraktijken Electricity Heat Biogas Organic waste (manure, waste sludge, ) Limited conversion efficiency Digestate Non-biodegradable material [ammonia nitrogen] in digester 3

4 Inleiding Doel van het project These bottlenecks are addressed in the ReciDigest project Electricity Heat Biogas Organic waste (manure, waste sludge, ) Digestate # disintegration techniques (AOP) Ammonia stripping/scrubbing 4 Reduction of ammonia Biodegradability

5 Inleiding Doel van het project Verhoging biodegradeerbaarheid: 3 technieken Peroxidatie (H 2 O 2 ) Ultrasoon Ozon 5

6 Inleiding Doel van het project Scrubbing ph en/of T Stripping ph NH3

7 Opbouw van het project 7

8 Resultaten 3 verschillende stromen Runderveemest (Biolectric) ph neutraal, veel organisch materiaal, medium N-belasting Aardappelafval (Mydibel) ph zuur, veel organisch materiaal, lage N-belasting Gemengd organisch afval (Q.E.F) ph basisch, weinig organisch materiaal, hoge N-belasting Onderzocht (KU Leuven) Invloed van N-oxidatie: ammoniak [N(-III)] geoxideerd tot nitriet [N(+III)] of nitraat [N(+V)] Invloed op anaerobie: wordt de biogasopbrengst verhoogd door de technieken? Onderzocht (Ugent): kan ammoniak effectief verwijderd worden door stripping/scrubbing? 8

9 Resultaten N-oxidatie Reactor A Reactor C Reactor B o 50 ml feed o 100 ml feed o 200 ml feed o 2450 ml digestate o 2400 ml digestate o 2300 ml digestate Feed: 50x diluted Feed: 25x diluted Feed: 12.5x diluted Picture of (classic) setup used: 9

10 Biogas experiments Mesophilic digestion Different ratios feed : digestate (reference experiments) MYDIBEL FEED DIGESTATE TOC [g.l -1 C] COD [g.l -1 O 2 ] NH + 4 [g.l -1 NH 4+ -N]

11 Resultaten N-oxidatie Mesophilic digestion Investigation of inhibitory effect of NO 2- /NO 3- in combination with extra NH 4 + besides what is naturally present Addition of NaNO 2 (2.5 g/l NO 2- -N) + NH 4 Cl (2.5 g/l NH 4+ -N) OR Addition of NaNO 3 (2.5 g/l NO 3- -N) + NH 4 Cl (2.5 g/l NH 4+ -N) OR Equimolar amount of NaCl as in the above cases These experiments were performed with 50 ml soup (diluted 50x), 100 ml soup (diluted 25x) and 200 ml soup (diluted 12.5x) 11

12 Biogas experiments Mesophilic digestion Investigation of inhibitory effect of NO 2- /NO 3- in combination with extra NH 4 + besides what is naturally present o o 50 ml soup Analyses after digestion: NH 4+ -N: unchanged for all cases NO 2- -N: completely removed (formation of N 2 gas) NO 3- -N: 1.2 g/l NO 3- -N left (rest: N 2 gas) 12

13 Biogas experiments Mesophilic digestion Investigation of inhibitory effect of NO 2- /NO 3- in combination with extra NH 4 + besides what is naturally present o o 100 ml soup Analyses after digestion: NH 4+ -N: unchanged for all cases NO 2- -N: completely removed (formation of N 2 gas) NO 3- -N: 0.3 g/l NO 3- -N left (rest: N 2 gas) 13

14 Biogas experiments Mesophilic digestion Investigation of inhibitory effect of NO 2- /NO 3- in combination with extra NH 4 + besides what is naturally present o o 200 ml soup Analyses after digestion: NH 4+ -N: unchanged for all cases NO 2- -N: completely removed (formation of N 2 gas) NO 3- -N: 0.1 g/l NO 3- -N left (rest: N 2 gas) 14

15 5/15 Introduction Objective Part 1 Part 2 Part 3 Part 4 Conclusion Resultaten Stripping/scrubbing Scenario 1 Hot water bath + air flow Quirijnen Energy Farming Digestate Liquid Fraction Digestate Scenario 2 Hot plate + stirring magnet Scenario 3 Hot water bath without mixing Mydibel Bioelectric pocket digester Digestate Liquid Fraction Digestate Digestate

16 6/15 Introduction Objective Part 1 Part 2 Part 3 Part 4 Conclusion Resultaten Stripping/scrubbing Total Ammonia Nitrogen (TAN) removal efficiency Scenario 1 Hot water bath + air flow Anaerobic digestion plant T ( C) Product type TAN Removal (%) Mydibel 40 Digestate 42% Liquid fraction digestate 43% 60 Digestate 69% Liquid fraction digestate 72% Bioelectric 40 Digestate 38% 60 Digestate 68% 40 Digestate 54% Quirijnen Energy Farming Liquid fraction digestate 54% 60 Digestate 85% Liquid fraction digestate 87%

17 7/15 Resultaten Stripping/scrubbing Part 2 Part 3 Part 4 Conclusion Digester volume: m 3 Biogas Feeding rate: 250 m 3 /d Iteration of a group of five steps Feedstock input in digester Biogas production Output from digester Recirculation output Recirculation input Input Digester Output Three variables Stripping efficiency Recirculated fraction Total nitrogen concentration in the input Stripping

18 8/15 Resultaten Stripping/scrubbing Part 2 Part 3 Part 4 Conclusion 3.5 TAN concentration in digester (g N/L) % 50% 60% 70% 80% 90% 100% Stripping efficiency Initial TAN in digester: 4.5 g N/L Stripping efficiency: variable Recirculation fraction: 5 % (fixed) Total nitrogen input: 4.5 g N/L (fixed) Variation of Total Ammonia Nitrogen (TAN) concentration in digester with increasing stripping efficiency

19 9/15 Resultaten Stripping/scrubbing Part 2 Part 3 Part 4 Conclusion TAN concentration in digester (g N/L) % 5% 15% 20% 10% Recirculation fraction Initial TAN in digester: 4.5 g N/L Stripping efficiency: 85 % (fixed) Recirculation fraction: variable Total nitrogen input: 4.5 g N/L (fixed) Variation of Total Ammonia Nitrogen (TAN) concentration in digester with increasing recirculation fraction

20 Resultaten Stripping/scrubbing Part 2 Part 3 Part 4 Conclusion TAN concentration in digester (g N/L) % 5% 15% 20% 10% Recirculation fraction Reduced TAN Increase in biogas Variation of Total Ammonia Nitrogen (TAN) concentration in digester with increasing recirculation fraction

21 Resultaten continue vergisting Case study runderveemest Condities Looptijd: 5.5 maanden Mesofiele T SRT: dagen Actief volume reactor: 50 L Behandeling: ultrasoon Resultaat: >20 % meer biogas geproduceerd in vgl met BAU Geen invloed op ammoniakale N in vergister 21

22 Resultaten continue vergisting Case study aardappelafval Condities Looptijd: 4 maanden Thermofiele T SRT: 30 dagen Actief volume reactor: 50 L Behandeling: ultrasoon Resultaat: ca. 10% meer biogas geproduceerd in vgl met BAU verzuring 22

23 Resultaten continue vergisting Case study gemengd organisch afval Condities Looptijd: 2 maanden Thermofiele T SRT: 30 dagen Actief volume reactor: 50 L Behandeling: stripping/scrubbing Resultaat: geen siginficant effect in vgl met BAU Extreem hoge ph in de vergister leidt tot inhibitie 23

24 Conclusies N-oxidatie Negatief effect van NH 3 -oxidatie op biogasvorming Stripping/scrubbing 60 C > 40 C (haalbaarheid?) Continue vergisting Positief effect van laag-energetische ultrasoonbehandeling op digestaat + recirculatie Effect wordt groter naarmate meer refractair organisch materiaal aanwezig Einde project: 31/01/

25 Bedankt voor uw aandacht Met dank aan Vlaio en al onze partners! Projectuitvoerders Lise Appels: Boudewijn Meesschaert: Erik Meers: EPPT bvba 25

Juni 2011. www.groupmachiels.com

Juni 2011. www.groupmachiels.com Juni 2011 www.groupmachiels.com Agenda GROUP MACHIELS BIO ENERGY: Biomassa als energiebron CONCLUSIE Group Machiels Anno 2011 Familiebedrijf, actief sinds 1941 en nu al de 3e generatie Machiels. Group

Nadere informatie

Methanol. De toekomstige biobrandstof? CCS Dr. Ir. René Cornelissen Zwolle, 14 oktober 2010

Methanol. De toekomstige biobrandstof? CCS Dr. Ir. René Cornelissen Zwolle, 14 oktober 2010 Methanol De toekomstige biobrandstof? CCS Dr. Ir. René Cornelissen Zwolle, 14 oktober 2010 1 Onderwerpen CCS CCS & Biomassa Methanol & DME als brandstof Varnamo Biomethanol Kosten Conclusies 2 CCS Klein

Nadere informatie

Praktische duurzaamheidsoptimalisatie van productieprocessen met behulp van materiaalstroom en levenscyclus analyse

Praktische duurzaamheidsoptimalisatie van productieprocessen met behulp van materiaalstroom en levenscyclus analyse Praktische duurzaamheidsoptimalisatie van productieprocessen met behulp van materiaalstroom en levenscyclus analyse Frank Pierie Onderzoeker Hanzehogeschool Groningen 2/14/2017 1 Agenda 1. Introductie

Nadere informatie

Kennisdeling: Duurzaamheid van vergistingsprocess

Kennisdeling: Duurzaamheid van vergistingsprocess Kennisdeling: Duurzaamheid van vergistingsprocess Drs. Ing. F. Pierie Drs. L.J.M. Heijne Prof. Dr. A.J.M. Schoot Uiterkamp 6/14/2017 1 6/14/2017 2 Inleiding vergisting Onderdelen in de keten 6/14/2017

Nadere informatie

Potentieel van nieuwe vergistingstechnologie

Potentieel van nieuwe vergistingstechnologie Bioenergie in Overijssel Potentieel van nieuwe vergistingstechnologie Jan de Wit, Ralph Lindeboom en Willem Brus Bioenergiedag oost nederland 31-oktober-2013 Partners Saxion werkt aan een duurzame toekomst

Nadere informatie

Verslag GR3 Studiereis 20/01/2016

Verslag GR3 Studiereis 20/01/2016 Verslag GR3 Studiereis 20/01/2016 Op 20/01/2016 werd in het kader van GR3 een studiereis in België en Nederland rond de vergisting van gras. Programma arrival departure Meeting point Gentbrugge Park &

Nadere informatie

Praktische duurzaamheidsoptimalisatie van productieprocessen met behulp van materiaalstroom en levenscyclus analyse

Praktische duurzaamheidsoptimalisatie van productieprocessen met behulp van materiaalstroom en levenscyclus analyse Praktische duurzaamheidsoptimalisatie van productieprocessen met behulp van materiaalstroom en levenscyclus analyse Frank Pierie Onderzoeker Hanzehogeschool Groningen 3/30/2017 1 Agenda 1. Introductie

Nadere informatie

De afvalwaterzuivering als energiefabriek

De afvalwaterzuivering als energiefabriek De afvalwaterzuivering als energiefabriek Joop Colsen Energiebesparing op RWZI s anno 2010 www.colsen.nl info@colsen.nl Introductie (1) Afvalwaterzuivering levert energie op: Door vergisting van biomassa

Nadere informatie

Nutriënten en organische stof stromen en voorraden op wereld en Europese schaal. Jan Peter Lesschen. Kimo van Dijk en Oene Oenema

Nutriënten en organische stof stromen en voorraden op wereld en Europese schaal. Jan Peter Lesschen. Kimo van Dijk en Oene Oenema Nutriënten en organische stof stromen en voorraden op wereld en Europese schaal Jan Peter Lesschen Kimo van Dijk en Oene Oenema Introductie Bodemvruchtbaarheid ongelijk verdeeld in de wereld Natuurlijke

Nadere informatie

Optimalisatie van de anaerobe verwerking van stikstofrijke afval(water)stromen

Optimalisatie van de anaerobe verwerking van stikstofrijke afval(water)stromen Optimalisatie van de anaerbe verwerking van stikstfrijke afval(water)strmen Lise Appels KU Leuven Prcess & Envirnmental Technlgy lab Du-seminarie Optimalisatie van uw bilgische waterzuivering 24 maart

Nadere informatie

FAST Fermentation Eddie Broeders e.broeders@nijhuis-water.com Wilbert Menkveld w.menkveld@nijhuis-water.com

FAST Fermentation Eddie Broeders e.broeders@nijhuis-water.com Wilbert Menkveld w.menkveld@nijhuis-water.com FAST Fermentation Eddie Broeders e.broeders@nijhuis-water.com Wilbert Menkveld w.menkveld@nijhuis-water.com w.menkveld@nijhuis-water.com Inhoud Over Nijhuis Water Technology BV Waarom ammonium verwijderen/terugwinnen?

Nadere informatie

Stand van zaken inzake vergisting van huishoudelijk afval in Europa Bruno Mattheeuws OWS NV. Groene energie uit GFT, 19 april 2013 Gent

Stand van zaken inzake vergisting van huishoudelijk afval in Europa Bruno Mattheeuws OWS NV. Groene energie uit GFT, 19 april 2013 Gent Stand van zaken inzake vergisting van huishoudelijk afval in Europa Bruno Mattheeuws OWS NV Groene energie uit GFT, 19 april 2013 Gent OWS: Het bedrijf DRANCO technologie: DRogeANaerobeCOmpostering=> ontwikkeld

Nadere informatie

(Fermenteren) ECP technologie beschrijving. Proces: Anaerobe (Droge) vergisting

(Fermenteren) ECP technologie beschrijving. Proces: Anaerobe (Droge) vergisting ECP technologie beschrijving Proces: Anaerobe (Droge) vergisting (Fermenteren) Functie : Het produceren van biogas uit GFT (Groente, Fruit & Tuin afval) en anderere relatief drogesubstraten zoals bermaaisel

Nadere informatie

SOLVING SET PARTITIONING PROBLEMS USING LAGRANGIAN RELAXATION

SOLVING SET PARTITIONING PROBLEMS USING LAGRANGIAN RELAXATION SOLVING SET PARTITIONING PROBLEMS USING LAGRANGIAN RELAXATION Proefschrift ter verkrijging van de graad van doctor aan de Universiteit van Tilburg, op gezag van de rector magnificus, prof. dr. F.A. van

Nadere informatie

1. De relativiteit van de effluentkwaliteit

1. De relativiteit van de effluentkwaliteit 1. De relativiteit van de effluentkwaliteit 1. Water zuiveren = normen nastreven Basis uitdaging voor meeste sectoren (Nieuwe wetgeving: micropolluenten, ZM, ) 2. Filosofie van Pantarein, water zuiveren

Nadere informatie

Geniaal van mest en digestaat naar nutriënten en schoon water. Wilbert Menkveld

Geniaal van mest en digestaat naar nutriënten en schoon water. Wilbert Menkveld Geniaal van mest en digestaat naar nutriënten en schoon water Wilbert Menkveld wilbert.menkveld@nijhuisindustries.com Nijhuis Industries Total solution provider offering own innovative industrial solutions

Nadere informatie

Vergistingstest BATCHTESTEN. Klant 2401/086/A1. Testsubstraat: Maisrestanten. Mystery Man

Vergistingstest BATCHTESTEN. Klant 2401/086/A1. Testsubstraat: Maisrestanten. Mystery Man Vergistingstest BATCHTESTEN 2401/086/A1 Testsubstraat: Maisrestanten Klant Mystery Man Datum: 05-Juli-2012 1 Voorwoord is een werkmaatschappij welke voornamelijk actief is in de agri-food branche en de

Nadere informatie

Energie en Grondstoffenfabriek Amersfoort

Energie en Grondstoffenfabriek Amersfoort Energie en Grondstoffenfabriek Amersfoort Amersfoort, 2017 Henry van Veldhuizen https://www.youtube.com/watch?v=5bzezh4xqhu Inhoud Ontwikkelingen Energie en Grondstoffen Landelijke visie en aanpak Visie

Nadere informatie

Presentatie Projectgroep Biomassa en WKK 10 september 2009 Fred Bruijn

Presentatie Projectgroep Biomassa en WKK 10 september 2009 Fred Bruijn Presentatie Projectgroep Biomassa en WKK 10 september 2009 Fred Bruijn Even voorstellen.. ontstaan in 2004 uit een MBO uit Essent Duurzaam aandeelhouders zijn OMRIN, van der Wiel en Lieuwe Jensma, Thom

Nadere informatie

Farmer workshops. Kleinschalige vergisting

Farmer workshops. Kleinschalige vergisting Farmer workshops Kleinschalige vergisting Pcketvergisting 15/04/2016 2 Anaerobe vergisting organische stoffen uit de mest 38 C biogas (CO 2 en methaan) Mestzak/silo WKK elektriciteit warmte 15/04/2016

Nadere informatie

Vergisting van eendenmest

Vergisting van eendenmest Lettinga Associates Foundation for environmental protection and resource conservation Vergisting van eendenmest Opdrachtgever: WUR Animal Sciences Group Fridtjof de Buisonjé Datum: 3 oktober 2008 Lettinga

Nadere informatie

Byosis Group. oplossingen voor vergisters; maisraffinage. Datum: September 2012

Byosis Group. oplossingen voor vergisters; maisraffinage. Datum: September 2012 Byosis Group oplossingen voor vergisters; maisraffinage Door: René Oudman Datum: September 2012 Bedrijf Byosis is opgericht in 2007. Technologie ontwikkeld samen met Wageningen Universiteit. Oprichters:

Nadere informatie

Productie van groene energie uit afval en afvalwater: rentabiliteit door duurzaamheid

Productie van groene energie uit afval en afvalwater: rentabiliteit door duurzaamheid Productie van groene energie uit afval en afvalwater: rentabiliteit door duurzaamheid The cycle 2010 29/04/2010 Brouwerij Duvel Breendonk Hans van Soest Zaakvoerder vansoest@enprotech.be Globale aanpak

Nadere informatie

De Blauwe Cirkel: hergebruik van water en valorisatie van zoutstromen in de industrie

De Blauwe Cirkel: hergebruik van water en valorisatie van zoutstromen in de industrie De Blauwe Cirkel: hergebruik van water en valorisatie van zoutstromen in de industrie Aquarama 22/10/2015 Peter Cauwenberg (VITO), Marjolein Vanoppen (UGent) De Blauwe Cirkel Doelstelling: duurzaam hergebruik

Nadere informatie

Developments in SWAT modelling

Developments in SWAT modelling Developments in SWAT modelling Erik Querner Environmental Modelling SWAT model SWAT use in the Limpopo basin > SWAT CUP New developments: Link SIMGRO SWAT Rainfall runoff module for shallow groundwater

Nadere informatie

HOTCO2: alternatief voor de WKK en ketel in de tuinbouw

HOTCO2: alternatief voor de WKK en ketel in de tuinbouw HOTCO2: alternatief voor de WKK en ketel in de tuinbouw Inschatting van de potentie van efficiëntere productie van warmte en CO2 met het HOTCO2 systeem in de tuinbouwsector Erin Kimball (TNO), Ronald-Jan

Nadere informatie

Ontzilting met restwarmte door middel van het Memstill-proces

Ontzilting met restwarmte door middel van het Memstill-proces Ontzilting met restwarmte door middel van het Memstill-proces Bart Kregersman 18 November, 2010 Inhoud Introductie Keppel Seghers Memstill principe Pilootinstallaties Volgende stappen Toekomstperspectief

Nadere informatie

Uitwegen voor de moeilijke situatie van NL (industriële) WKK

Uitwegen voor de moeilijke situatie van NL (industriële) WKK Uitwegen voor de moeilijke situatie van NL (industriële) WKK Kees den Blanken Cogen Nederland Driebergen, Dinsdag 3 juni 2014 Kees.denblanken@cogen.nl Renewables genereren alle stroom (in Nederland in

Nadere informatie

Wat is de formule van het metaalchloride waarin M het symbool van het metaal voorstelt?

Wat is de formule van het metaalchloride waarin M het symbool van het metaal voorstelt? Chemie Vraag 1 5,0.10-4 mol van een metaalchloride wordt opgelost in water. Er is 60 ml van een 2,5.10-2 mol.l -1 zilvernitraatoplossing nodig om alle chlorideionen neer te slaan onder de vorm van zilverchloride.

Nadere informatie

Wat is de formule van het metaalchloride waarin M het symbool van het metaal voorstelt?

Wat is de formule van het metaalchloride waarin M het symbool van het metaal voorstelt? Chemie Vraag 1 5,0.10-4 mol van een metaalchloride wordt opgelost in water. Er is 60 ml van een 2,5.10-2 mol.l -1 zilvernitraatoplossing nodig om alle chlorideionen neer te slaan onder de vorm van zilverchloride.

Nadere informatie

Waterkwaliteit 2: Natuur/chemie

Waterkwaliteit 2: Natuur/chemie Waterkwaliteit 2: Natuur/chemie Prof. ir. Hans van Dijk 1 Afdeling Watermanagement Sectie Gezondheidstechniek Inhoud hydrologische kringloop kwalitatief 1. regenwater 2. afstromend/oppervlaktewater. infiltratie

Nadere informatie

Er zijn 4 opgaven, daarna volgen blanco bladzijden die u kan gebruiken om te antwoorden.

Er zijn 4 opgaven, daarna volgen blanco bladzijden die u kan gebruiken om te antwoorden. Examen DH45 Lineaire Optimalizatie (D. Goossens) Vrijdag 29 januari 2010, 9 12u Richtlijnen: Er zijn 4 opgaven, daarna volgen blanco bladzijden die u kan gebruiken om te antwoorden. Lees aandachtig de

Nadere informatie

STRATEGO: Coaching session

STRATEGO: Coaching session STRATEGO: Coaching session 19-11-2014 www.warmtebedrijfrotterdam.nl Content Integrated business model al chart Heat chain Sources heating grid Rotterdam Delivery of industrial waste heat History & lessons

Nadere informatie

ANAEROBE VERGISTING : In volle transitie

ANAEROBE VERGISTING : In volle transitie ANAEROBE VERGISTING : In volle transitie Laboratorium Microbiële Ecologie & Technologie (LabMET) Ugent ANAEROBE VERGISTING een blik op het verleden * De overlevering * Hoe het groeide Moerasgas Het verre

Nadere informatie

Hazen mg/l Pt (APHA) Platinum Cobalt Standard Method

Hazen mg/l Pt (APHA) Platinum Cobalt Standard Method Hazen 50 10-500 mg/l Pt (APHA) Platinum Cobalt Standard Method 203 Instrument specific information The test can be performed on the following devices. In addition, the required cuvette and the absorption

Nadere informatie

CO 2 capture overview

CO 2 capture overview CO 2 capture overview Ruud van den Brink, Daan Jansen www.ecn.nl CO 2 emissions are rising faster than in the most pessimistic scenario Source: PNAS, 22 May, 2007 Energy scenario: 65% lower CO 2 emission

Nadere informatie

Process Mining and audit support within financial services. KPMG IT Advisory 18 June 2014

Process Mining and audit support within financial services. KPMG IT Advisory 18 June 2014 Process Mining and audit support within financial services KPMG IT Advisory 18 June 2014 Agenda INTRODUCTION APPROACH 3 CASE STUDIES LEASONS LEARNED 1 APPROACH Process Mining Approach Five step program

Nadere informatie

Page 1

Page 1 www.colsen.nl Page 1 Inhoudsopgave Deel I: Hydrobusiness en Colsen I.1. Over Hydrobusiness I.2. Over Colsen Deel II: AWZI Vion II.1. Oorspronkelijke AWZI II.2. Nieuwe AWZI II.3. Wat kost het? www.colsen.nl

Nadere informatie

Governance Energietransitie Haven en Industrieel Complex Rotterdam Moerdijk. Huibert van Rossum Adviseur External Affairs Havenbedrijf Rotterdam N.V.

Governance Energietransitie Haven en Industrieel Complex Rotterdam Moerdijk. Huibert van Rossum Adviseur External Affairs Havenbedrijf Rotterdam N.V. Governance Energietransitie Haven en Industrieel Complex Rotterdam Moerdijk Huibert van Rossum Adviseur External Affairs Havenbedrijf Rotterdam N.V. THE WORLD AGREES reach global peaking of greenhouse

Nadere informatie

Titel: The impact of net metering regulations on the Dutch solar PV market

Titel: The impact of net metering regulations on the Dutch solar PV market Scriptie Titel: The impact of net metering regulations on the Dutch solar PV market Begeleiders: prof. dr. ir. G.P.J. Verbong J.J.C.M. Huijben MSc Inhoud: 1. Historische reconstructie ontwikkelingen 2004-2013

Nadere informatie

Opzet veldproeven. Greet Ghekiere, Inagro Céline Vaneeckhaute, Ugent

Opzet veldproeven. Greet Ghekiere, Inagro Céline Vaneeckhaute, Ugent Opzet veldproeven NutriCycle 2012 Greet Ghekiere, Inagro Céline Vaneeckhaute, Ugent doelstellingen Veldexperiment met diverse groene kunstmeststoffen als bijbemesting Taken: Productbemonstering en karakterisatie

Nadere informatie

Agenda: Rotary Industry Group

Agenda: Rotary Industry Group KiC MPI 21juni 2018 Rotary Industry Group Agenda: a) Korte introductie: wie zijn wij wat doen wij? b) Nieuwe ontwikkelingen binnen Rotary Industry Group c) Contactloze magnetische koppeling d) Business

Nadere informatie

universele gasconstante: R = 8,314 J K -1 mol -1 Avogadroconstante: N A = 6,022 x 10 23 mol -1 normomstandigheden:

universele gasconstante: R = 8,314 J K -1 mol -1 Avogadroconstante: N A = 6,022 x 10 23 mol -1 normomstandigheden: Nuttige gegevens: universele gasconstante: R = 8,314 J K -1 mol -1 vogadroconstante: N = 6,022 x 10 23 mol -1 normomstandigheden: θ = 0 p = 1013 hpa molair volume van een ideaal gas onder normomstandigheden:

Nadere informatie

Tentamen T1 Chemische Analysemethoden 6 maart 2014

Tentamen T1 Chemische Analysemethoden 6 maart 2014 Tentamen T1 Chemische Analysemethoden 6 maart 2014 Naam: Student nummer: Geef uw antwoord op dit papier. U mag uw tekstboek, aantekeningen, liniaal en een rekenmachine gebruiken. 1) De stralingsdosis van

Nadere informatie

Optimale waarde uit uw vergister

Optimale waarde uit uw vergister Ir. Jan van den Broek Partner Byosis Group 1 Optimale waarde uit uw vergister Byosis realiseert oplossingen die rendement van het vergistingsproces aanzienlijk vergroten 1 Potentieel vergisting Nederland

Nadere informatie

Methoden voor de bepaling van groepsparameters

Methoden voor de bepaling van groepsparameters Compendium voor de monsterneming, meting en analyse van water Methoden voor de bepaling van groepsparameters Versie november 2016 WAC/III/D Inhoud INHOUD 1 Drinkwater 3 2 Afvalwater 5 3 Grondwater 8 4

Nadere informatie

GROEN GAS HEEFT DE TOEKOMST en de toekomst begint nu

GROEN GAS HEEFT DE TOEKOMST en de toekomst begint nu GROEN GAS HEEFT DE TOEKOMST en de toekomst begint nu A. van der Drift December 2013 ECN-L--13-081 GROEN GAS HEEFT DE TOEKOMST en de toekomst begint nu Bram van der Drift Clean Tech Business Day 11 december

Nadere informatie

The challenge of implementing green gas into the gas supply

The challenge of implementing green gas into the gas supply The challenge of implementing green gas into the gas supply Jan Bekkering The research reported in this thesis was part of the Flexigas project, which was partfinanced by the municipality of Groningen,

Nadere informatie

Duurzaam verhogen van de waterefficiëntie bij RO. Aquarama 12/10/2016 Marjolein Vanoppen (UGent)

Duurzaam verhogen van de waterefficiëntie bij RO. Aquarama 12/10/2016 Marjolein Vanoppen (UGent) Duurzaam verhogen van de waterefficiëntie bij RO Aquarama 12/10/2016 Marjolein Vanoppen (UGent) De Blauwe Cirkel Vlaams InnovatieSamenwerkingsverband 1,80 M waarvan 1,36 M gesubsidieerd 1/7/2012 30/6/2016

Nadere informatie

ZIJSTROOMVERWAARDING SPYROS BOUSIOS

ZIJSTROOMVERWAARDING SPYROS BOUSIOS ZIJSTROOMVERWAARDING SPYROS BOUSIOS ZIJSTROOMVERWAARDING OVERZICHT 2016 update binnenkort beschikbaar op www.reffibre.eu SHEET 2 ZIJSTROOMVERWAARDING OVERZICHT 14 verwaardingsroutes NL PKI in enkele gevallen

Nadere informatie

ECOFERM in de praktijk

ECOFERM in de praktijk ECOFERM in de praktijk VAB Amersfoort 22-02-2018 Kees Kroes Inhoud presentatie Beschrijving van het kringloopsysteem Weergave van de stromen op het bedrijf Ervaringen met de diverse onderdelen Aanbevelingen

Nadere informatie

supply storage Nuclear energy Sustainable

supply storage Nuclear energy Sustainable Er bestaan uitgebreide statistieken van bio-energieproductie in Nederland. De herkomst van de biomassa is echter zeer slecht te achterhalen. De duurzaamheid van bioenergie hangt echter wel zeer nauw samen

Nadere informatie

Travel Survey Questionnaires

Travel Survey Questionnaires Travel Survey Questionnaires Prot of Rotterdam and TU Delft, 16 June, 2009 Introduction To improve the accessibility to the Rotterdam Port and the efficiency of the public transport systems at the Rotterdam

Nadere informatie

AB systeem RWZI Dokhaven

AB systeem RWZI Dokhaven AB systeem RWZI Dokhaven Olaf Duin 21 juni 2011 De langste dag van Nieuwveer 2 3 RWZI Rotterdam Dokhaven Capaciteit: 560,000 i.e 150 Hydraulische capaciteit : A-trap: 19,000 m 3 /h B-trap: 14.500 m 3 /h

Nadere informatie

Invloed van Mindfulness Training op Ouderlijke Stress, Emotionele Self-Efficacy. Beliefs, Aandacht en Bewustzijn bij Moeders

Invloed van Mindfulness Training op Ouderlijke Stress, Emotionele Self-Efficacy. Beliefs, Aandacht en Bewustzijn bij Moeders Invloed van Mindfulness Training op Ouderlijke Stress, Emotionele Self-Efficacy Beliefs, Aandacht en Bewustzijn bij Moeders Influence of Mindfulness Training on Parental Stress, Emotional Self-Efficacy

Nadere informatie

Constructeur/fabrikant: CBgroep Opvolgteam: MIRCON bvba

Constructeur/fabrikant: CBgroep Opvolgteam: MIRCON bvba De Luchtwasser Constructeur/fabrikant: CBgroep Opvolgteam: MIRCON bvba Ik plaats een nieuwe varkensstal en neem mee Aanvraag omgevingsvergunning/milieuvergunning 1. WAAR Ruimtelijke structuurplannen. 2.

Nadere informatie

CN-verwijdering uit afvalwater met Geavanceerde Oxidatie (AOP) met Lagedruk UVC-lampen en waterstofperoxide

CN-verwijdering uit afvalwater met Geavanceerde Oxidatie (AOP) met Lagedruk UVC-lampen en waterstofperoxide CN-verwijdering uit afvalwater met Geavanceerde Oxidatie (AOP) met Lagedruk UVC-lampen en waterstofperoxide Gegevens water Ammonium 50 mg/l Cyanide totaal 160 mg/l Indamp rest 41 g/l Chloride 3200 mg/l

Nadere informatie

Experiences with ATES applications in Belgium Operational results and energy savings

Experiences with ATES applications in Belgium Operational results and energy savings Experiences with ATES applications in Belgium Operational results and energy savings H.Hoes 1 Klik om ATES het opmaakprofiel system results van de Monitoring within Energy Demonstration Program to 30%

Nadere informatie

Systemic innovation at the European scale

Systemic innovation at the European scale Systemic innovation at the European scale Inleiding VCM VCM: Vlaams Coördinatiecentrum voor Mestverwerking Centraal aanspreekpunt in Vlaanderen rond mestverwerking Intermediair tussen overheid en mestverwerkingssector

Nadere informatie

Biogas productie Uit afvalwater van de chemische industrie

Biogas productie Uit afvalwater van de chemische industrie Inhoud Biogas productie Uit afvalwater van de chemische industrie 1. Introductie anaerobe afvalwaterzuivering 2. Technieken voor anaerobe afvalwaterzuivering 3. Nieuwe ontwikkelingen 4. Voorbeelden uit

Nadere informatie

Biologische ontsmetting van tarragronden besmet met quarantine organismen

Biologische ontsmetting van tarragronden besmet met quarantine organismen Biologische ontsmetting van tarragronden besmet met quarantine organismen L. van Overbeek, P. Kastelein, W. Runia, L. Molendijk WACO 17 december 2012 Literatuur onderzoek 2011 Opdrachtgever EL&I/nVWA Fytosanitaire

Nadere informatie

Toepassing van Anaerobe MBR-Membranen: een Praktijkvoorbeeld. AQUARAMA ANAEROBE MBR - PANTAREIN WATER 2

Toepassing van Anaerobe MBR-Membranen: een Praktijkvoorbeeld. AQUARAMA ANAEROBE MBR - PANTAREIN WATER 2 Toepassing van Anaerobe MBR-Membranen: een Praktijkvoorbeeld. AQUARAMA 2016 - ANAEROBE MBR - PANTAREIN WATER 2 Aanleiding? - Z o e k e n n a a r e e n g e s c h i k t e t e c h n o l o g i e v o o r d

Nadere informatie

Kan de biogassector grote volumes aardappelen uit de markt nemen? 27-01-2015, Oudenaarde. E. Meers & J. De Mey

Kan de biogassector grote volumes aardappelen uit de markt nemen? 27-01-2015, Oudenaarde. E. Meers & J. De Mey Kan de biogassector grote volumes aardappelen uit de markt nemen? 27-01-2015, Oudenaarde E. Meers & J. De Mey Biogas-E vzw Prof. Dr. Ir. Erik Meers Coördinator Biogas-E U Gent, Fac. Milieuchemie Ir. Jonathan

Nadere informatie

Groen Gas BBQ TKI Mestvergisten en digestaatverwerking September 2017

Groen Gas BBQ TKI Mestvergisten en digestaatverwerking September 2017 Groen Gas BBQ TKI Mestvergisten en digestaatverwerking September 2017 1 Voorbeeld vergisting Elektriciteit naar net Gasmotor CHP Afgaskoelers biogas restwarmte Meng bassin vergister Pasteurisatie ByoPast

Nadere informatie

Hydro-Pure Technology (FAQ's)

Hydro-Pure Technology (FAQ's) Hydro-Pure Technology (FAQ's) Veelgestelde vragen voor Hydra Interne Filter en Hydra streamen producten aangedreven door Hydro-Pure Technology Wat is Hydro-Pure-technologie? Hydro-Pure-technologie is een

Nadere informatie

PINCH STUDIE : PRAKTIJK CASE. Philip de Smedt CEFIC, Manager LVOC and aromatics Gastprofessor UGent

PINCH STUDIE : PRAKTIJK CASE. Philip de Smedt CEFIC, Manager LVOC and aromatics Gastprofessor UGent PINCH STUDIE : PRAKTIJK CASE Philip de Smedt CEFIC, Manager LVOC and aromatics Gastprofessor UGent INLEIDING Case : Pygas hydrogenatie fabriek + aromaten extractie fabriek. Vraag fabriek : verbeteren van

Nadere informatie

Phosphorus recovery from co-digested pig slurry

Phosphorus recovery from co-digested pig slurry Phosphorus recovery from co-digested pig slurry Development of the RePeat process Inge Regelink, Phillip Ehlert, Geo Smit, Sjoerd Everlo, Arjan Prinsen, Oscar Schoumans Phosphorus recovery from co-digested

Nadere informatie

NIEUWSBRIEF RENESCIENCE Uitgave 3 4 april 2017

NIEUWSBRIEF RENESCIENCE Uitgave 3 4 april 2017 NIEUWSBRIEF RENESCIENCE Uitgave 3 4 april 2017 Via een nieuwsbrief informeren wij de raadsleden van gemeente Eindhoven, Geldrop-Mierlo en Valkenswaard periodiek over de vorderingen m.b.t. het tegemoetkomen

Nadere informatie

Presentatie BTG BioLiquids Bio Energie dag Zwolle,

Presentatie BTG BioLiquids Bio Energie dag Zwolle, Presentatie BTG BioLiquids Bio Energie dag Zwolle, 14-10-2010 Organisation Medewerkers Participatie Maatschappij BTG B.V. 100% BTG Biomass Technology Group B.V. (NL) Consultancy Technology 100% 78% 100%

Nadere informatie

Risico s van CO2 leidingen

Risico s van CO2 leidingen takes gastransport further Risico s van CO2 leidingen Kennistafel buisleidingen T. Veenstra HSE coordinator Utrecht, 7 september 2010 Groningen, 9-9-2010 1 Inhoud Duurzaamheidsbeleid van Gasunie Ontwikkelingen

Nadere informatie

Pilotonderzoek thermofiele slibgis3ng op rwzi Bath: veelbelovende resultaten

Pilotonderzoek thermofiele slibgis3ng op rwzi Bath: veelbelovende resultaten Pilotonderzoek thermofiele slibgis3ng op rwzi Bath: veelbelovende resultaten E"eke Wypkema, Roger Vingerhoeds (Waterschap Brabantse Delta) Joop Colsen, Davey Smet (Colsen) Thermofiele slibgis3ng biedt

Nadere informatie

Opties voor productie van duurzame energie in de regio Helmond d.m.v. van mest en andere biomassa

Opties voor productie van duurzame energie in de regio Helmond d.m.v. van mest en andere biomassa Opties voor productie van duurzame energie in de regio Helmond d.m.v. van mest en andere biomassa Jennie van der Kolk, Alterra Helmond, 22-02-13 Nico Verdoes, Livestock Research Inhoud presentatie Wetenschapswinkel

Nadere informatie

IPT toets , 8:45-10:45

IPT toets , 8:45-10:45 IPT toets 2-22-06-2016, 8:45-10:45 Cursus: 4051IPTECY - Inleiding ProcesTechnologie Docenten: F. Kapteijn & V. van Steijn Lees elke vraag goed door voordat je begint Schrijf op elk blad je naam en studentnummer

Nadere informatie

De Relatie Tussen Persoonskenmerken en Ervaren Lijden bij. Verslaafde Patiënten met PTSS

De Relatie Tussen Persoonskenmerken en Ervaren Lijden bij. Verslaafde Patiënten met PTSS Persoonskenmerken en ervaren lijden bij verslaving en PTSS 1 De Relatie Tussen Persoonskenmerken en Ervaren Lijden bij Verslaafde Patiënten met PTSS The Relationship between Personality Traits and Suffering

Nadere informatie

Eindexamen scheikunde 1-2 vwo 2008-I

Eindexamen scheikunde 1-2 vwo 2008-I Anammox In deze opgave staat een bacteriële omzetting van ammoniumionen met nitrietionen centraal, de zogenoemde anammoxreactie. Bij deze opgave horen twee tekstfragmenten die zijn afgedrukt in de bijlage

Nadere informatie

SAMPLE 11 = + 11 = + + Exploring Combinations of Ten + + = = + + = + = = + = = 11. Step Up. Step Ahead

SAMPLE 11 = + 11 = + + Exploring Combinations of Ten + + = = + + = + = = + = = 11. Step Up. Step Ahead 7.1 Exploring Combinations of Ten Look at these cubes. 2. Color some of the cubes to make three parts. Then write a matching sentence. 10 What addition sentence matches the picture? How else could you

Nadere informatie

GroenGas InOpwerking. Kleinschalige biogasopwaardering met Bio-Up. Rene Cornelissen (CCS) 11 maart 2015

GroenGas InOpwerking. Kleinschalige biogasopwaardering met Bio-Up. Rene Cornelissen (CCS) 11 maart 2015 GroenGas InOpwerking Kleinschalige biogasopwaardering met Bio-Up Rene Cornelissen (CCS) 11 maart 2015 Kleinschalige biogasopwaardering met Bio-Up Inhoudsopgave CCS Inleiding Situatie kleinschalige vergisting

Nadere informatie

Introductie in flowcharts

Introductie in flowcharts Introductie in flowcharts Flow Charts Een flow chart kan gebruikt worden om: Processen definieren en analyseren. Een beeld vormen van een proces voor analyse, discussie of communicatie. Het definieren,

Nadere informatie

Duurzame Warmte uit Biomassa

Duurzame Warmte uit Biomassa Duurzame Warmte uit Biomassa Ir. Kees W. Kwant Chair IEA Bioenergy Contents 1. Bioenergy Heat in the sustainable Global Energy Mix 2. Stimulering van duurzame warmte 1. ISDE 2. EIA 3. SDE 3. Subsidie budgetten

Nadere informatie

Outline. International Child Abduction Incoming Cases. A comparison between the Netherlands, England & Wales, Sweden and Switserland

Outline. International Child Abduction Incoming Cases. A comparison between the Netherlands, England & Wales, Sweden and Switserland International Child Abduction Incoming Cases A comparison between the Netherlands, England & Wales, Sweden and Switserland Merel Jonker Christina G. Jeppesen de Boer 26 November 2015 Outline Background

Nadere informatie

Torres et al. Supplementary Figure 1

Torres et al. Supplementary Figure 1 Torres et al. Supplementary Figure 1 A 9 tetrahydrocannabinol (THC) B Cannabidiol (CBD) C Temozolomide (TMZ) Supplementary Figure 1. Chemical structures of THC, CBD and TMZ. A 3 TMZ (μm) Torres et al.

Nadere informatie

Innovatieve mestverwerking op de boerderij

Innovatieve mestverwerking op de boerderij Innovatieve mestverwerking op de boerderij Groen gas productie en nutriëntenterugwinning René Cornelissen (CCS) 7 juni 2017 Inhoudsopgave CCS Mest Kleinschalige mono-mestvergisting Bio-Up, Groen Gas op

Nadere informatie

Eindexamen scheikunde 1-2 vwo 2001-I

Eindexamen scheikunde 1-2 vwo 2001-I Eindexamen scheikunde - vwo -I 4 Antwoordmodel Parkeerkaartje Het juiste antwoord is: S 8 - + I - S4 - + I S 8 - voor de pijl en S4 - na de pijl I - voor de pijl en I na de pijl juiste coëfficiënten Indien

Nadere informatie

Valorisatie van N-rijke oogstresten tot bodemverbeteraar

Valorisatie van N-rijke oogstresten tot bodemverbeteraar Valorisatie van N-rijke oogstresten tot bodemverbeteraar Studiedag GeNeSys 9 juni 2016 Jarinda Viaene Promotoren ILVO: Bert Reubens, Bart Vandecasteele Promotor UGent: Prof. Stefaan De Neve 1 2 Context

Nadere informatie

Urban Farming Long Term future with Algae?

Urban Farming Long Term future with Algae? Urban Farming Long Term future with Algae? Wie zijn wij? Leidende positie in Europa. Sinds 2000 succesvol actief op het gebied van het kweken k en verwerking van algen. Structuur Ingrepro Ingrepro B.V.

Nadere informatie

KRW symposium 9 mei Epe. Anammox in de hoofdstroom: een quantum leap in stikstofverwijdering!

KRW symposium 9 mei Epe. Anammox in de hoofdstroom: een quantum leap in stikstofverwijdering! 1 KRW symposium 9 mei Epe Anammox in de hoofdstroom: een quantum leap in stikstofverwijdering! rwzi Dokhaven locatie pilotinstallatie 2 3 RWZI Dokhaven Grootste RWZI WSHD 560.000 v.e. 150 Capaciteit ca.

Nadere informatie

Quickscan energie uit champost

Quickscan energie uit champost Quickscan energie uit champost Paddenstoelenpact 27 juni 2018 Stijn Schlatmann en Erik Kosse Achtergrond Wekelijks 16.000 ton champost Strengere regelgeving in Duitsland Kosten voor afvoer ca 15 per ton

Nadere informatie

ca«. PROEFSTATION VOOR TUINBOUW ONDER GLAS 223 '2^2- hm/pap/csstikst Stikstofvormen bij intensieve bemestingssystemen voor kasteelten C.

ca«. PROEFSTATION VOOR TUINBOUW ONDER GLAS 223 '2^2- hm/pap/csstikst Stikstofvormen bij intensieve bemestingssystemen voor kasteelten C. Bibliotheek Proefstation Naaldwijk dciiuwijrv.. a hm/pap/csstikst 3 C ca«. 74 o^0 P GL^ t PROEFSTATION VOOR TUINBOUW ONDER GLAS Stikstofvormen bij intensieve bemestingssystemen voor kasteelten C. Sonneveld

Nadere informatie

Praktijk : Voorschrift bacterieel wateronderzoek

Praktijk : Voorschrift bacterieel wateronderzoek LTO42 Toets 5.1 Boek: Biologie voor het MLO. (zesde druk) H17, pag 347 t/m 350 H17, pag 354 t/m 357 H17, pag 362 t/m 373 (dit is hoofdstuk 16 van de vijfde druk, Blz 321-324, Blz 328-332, Blz 336-345)

Nadere informatie

Thermische Druk Hydrolyse

Thermische Druk Hydrolyse Thermische Druk Hydrolyse Techniek om de conversie van moeilijke biomassa te verhogen Door: Ir. Frederik Oegema 1 4e Europese leverancier van biogas installaties Micro vergisting 50-130 kwe Co-vergisting

Nadere informatie

Urban Energy. Kansen en mogelijkheden van energiemodellering op wijkniveau. Aart de Geus TNO

Urban Energy. Kansen en mogelijkheden van energiemodellering op wijkniveau. Aart de Geus TNO Urban Energy Kansen en mogelijkheden van energiemodellering op wijkniveau Aart de Geus TNO Opzet Presentatie Waarom en voor Wie Ontwikkelingen GIS en wijk modellen Urban Strategy als voorbeeld Energie

Nadere informatie

SESSIE Europees Beleid uur en uur

SESSIE Europees Beleid uur en uur SESSIE Europees Beleid 15.15 uur en 16.15 uur Twitter mee #afval2015 Sessie Europa Sessie voorzitter: Werner Annaert (FEBEM) Sprekers: Unico Van Kooten (Vereniging Afvalbedrijven) Patrick Deprez (Van Gansewinkel)

Nadere informatie

luchtconcentratie in de werkatmosfeer NVvA symposium 24 maart 2010

luchtconcentratie in de werkatmosfeer NVvA symposium 24 maart 2010 Huidopname van gevaarlijke stoffen via luchtconcentratie in de werkatmosfeer Daan Huizer NVvA symposium 24 maart 2010 Huidopname: direct / indirect deposition gas evaporation evaporation corneocyt diffusion

Nadere informatie

Harry Roetert, Stimuland / Provincie. Themadag bio-energie 27 februari 2013

Harry Roetert, Stimuland / Provincie. Themadag bio-energie 27 februari 2013 Harry Roetert, Stimuland / Provincie Themadag bio-energie 27 februari 2013 Bio-energieconsulenten: - Sinds 2006, in opdracht van de Provincie Overijssel - Voorlichting, loket voor boeren, bedrijven en

Nadere informatie

Verkennend onderzoek mogelijkheden en kansen hergebruik nutriënten (anders dan fosfor) Nutriënten Platform 7 december 2017

Verkennend onderzoek mogelijkheden en kansen hergebruik nutriënten (anders dan fosfor) Nutriënten Platform 7 december 2017 Verkennend onderzoek mogelijkheden en kansen hergebruik nutriënten (anders dan fosfor) Nutriënten Platform 7 december 2017 Inhoud Uitvoerders en begeleidingcommissie Prioritering Nutriënten Onderzochte

Nadere informatie

Bijlage A Toepassingsmogelijkheden van diverse mesocosms en foto s installatie Mesocosm Filterbuis Techniek

Bijlage A Toepassingsmogelijkheden van diverse mesocosms en foto s installatie Mesocosm Filterbuis Techniek Bijlage A Toepassingsmogelijkheden van diverse mesocosms en foto s installatie Mesocosm Filterbuis Techniek Applications and bottlenecks of mesocosm techniques ISM MLS Biosock s Mesocosmpipes Applications

Nadere informatie

Gemaakt door: Erik, Rens en Lorijn 3H4. Inleverdatum: ma 8 okt. 07

Gemaakt door: Erik, Rens en Lorijn 3H4. Inleverdatum: ma 8 okt. 07 Gemaakt door: Erik, Rens en Lorijn 3H4 Inleverdatum: ma 8 okt. 07 Onderzoeksvraag Hoe schoon of vuil is het water? We onderzoeken de vuilheid van het water in de Dinkel aan het SinGraven En de volgende

Nadere informatie