Enquête Werken met vrijwilligers in Veenendaal Samenvatting van de uitslagen 1
Dit is een samenvatting van de uitslag van de enquête die we verspreid hebben onder organisaties en vrijwilligers in Veenendaal. We zijn blij dat zoveel mensen de moeite namen om de enquête in te vullen. De laatste jaren is er veel veranderd in het sociale domein. Landelijk merken organisaties dat dit ook geldt voor het werken met vrijwilligers. Wij hebben deze enquête uitgezet omdat we benieuwd waren of deze landelijke trend ook merkbaar is voor Veenendaal. Bij Veens hebben we gemerkt dat een toenemend aantal kwetsbare inwoners van Veenendaal op zoek is naar vrijwilligerswerk, of ook al vrijwilligerswerk doet binnen Veens. Het leek ons waarschijnlijk, en we weten dat ook uit contacten met organisaties, dat vele andere organisaties met dit gegeven te maken hebben. Kwetsbare inwoners. Dat kan vele oorzaken hebben: taalproblematiek, psychiatrische beelden, lichamelijke, verstandelijke en/of sociale beperkingen: allemaal factoren die mensen kwetsbaar maken in het functioneren in onze maatschappij. Veel mensen zoeken, vinden of doen vrijwilligerswerk. Daarvoor hebben zij verschillende redenen. Bijvoorbeeld: Door het doen van vrijwilligerswerk kun je iets voor een ander betekenen. Je doet vrijwilligerswerk voor de club waarvan je lid bent of waarmee je je verbonden voelt. Door het doen van vrijwilligerswerk kun je je kwaliteiten inzetten of talenten ontplooien. Vrijwilligerswerk is een prettige vrijetijdsbesteding. Door het doen van vrijwilligerswerk ontmoet je andere mensen. De gemeente verwacht een tegenprestatie voor het verkrijgen van een gemeentelijke uitkering. Etc. En op enig moment staat de inwoner van Veenendaal op de stoep van uw organisatie. Hij meldt zich aan als vrijwilliger. Stelregel: iedereen kan vrijwilligerswerk doen. Maar de vraag is: past dat in mijn organisatie?? De uitslag van de enquête behelst o.a. een prachtige toolkit voor het omgaan met (kwetsbare) vrijwilligers. Door deze publicatie leren we als organisaties van elkaar. Toegevoegd zijn een aantal tips van de Werkgroep Kwetsbare Vrijwilligers van Veens. Bij Veens hebben we gemerkt dat een toenemend aantal kwetsbare inwoners van Veenendaal op zoek is naar vrijwilligerswerk, of al vrijwilligerswerk doet binnen Veens. 2
De enquête Werken met vrijwilligers in Veenendaal 2017 91 personen hebben de enquête ingevuld. Dat is 14,6 procent van het aantal verstuurde enquêtes. De respondenten waren erg gevarieerd: vertegenwoordigers van organisaties zonder vrijwilligers tot meer dan 50 vrijwilligers en organisaties zonder professionals tot organisaties met meer dan 50 professionals. V A Hoeveel vrijwilligers telt uw organisatie? 3
Het vrijwilligersbestand V A Hoe ziet het vrijwilligersbestand eruit? Een groot deel van de inzenders geeft aan dat in zijn organisatie mensen met een taalachterstand of met een beperking werkzaam zijn. Bij de beperkingen wordt een lichamelijke beperking daarbij het meest genoemd. Uit de opmerkingen blijken nog o.a. de volgende zaken: Er treedt vergrijzing op bij een gedeelte van de organisaties. Meerdere organisaties betrekken de vrijwilligers uit het eigen leden- of club- of uit kennisbestand: kerken, sportverenigingen, historici, enthousiastelingen, deskundigen, enz. Een gedeelte van de vrijwilligers is ook mantelzorger. Er zijn vrijwilligers die hun werk doen naast een betaalde baan, anderen juist omdat ze werkeloos zijn. Kunt u een indicatie geven over de samenstelling van uw vrijwilligersbestand? Meerkeuze, Antwoorden 88x, onbeantwoord 2x 4
Tips over inzet van kwetsbare vrijwilligers Veel tips worden gegeven op de vraag hoe de kwetsbare vrijwilligers kunnen worden ingezet, onder andere: Een goed intakegesprek is belangrijk. Zoek een passende taak per persoon. Geef hem de gelegenheid zijn talent in te zetten. Kijk naar iemands talent én naar zijn affiniteit. Kijk dan samen wat haalbaar is. Statushouders kunnen hun beroepsvaardigheden uit hun eigen land gebruiken Het is het proberen waard. Kies een proefperiode, bijvoorbeeld vier keer, en evalueer daarna. Goede en deskundige begeleiding wordt meermaals genoemd. Maatwerk is essentieel. Dingen strak regelen wordt 1 maal genoemd. Zet de ander niet onder druk. Hij/zij zal beter functioneren als hij/zij er zelf plezier uit haalt. Heb oog voor deze medewerkers, en toon interesse in hen persoonlijk. Betrek de medewerker bij het werk. Laat de kwetsbare vrijwilliger samenwerken met een ervaren vrijwilliger of een vrijwilligersmaatje. Zet een tolk in. Statushouders kunnen worden ingezet om asielzoekers te begeleiden, of elkaar goed helpen. Zeker als ze dezelfde taal- en cultuurachtergrond hebben. Laat waardering blijken. Meerder personen geven aan te willen investeren in het begeleiden van de vrijwilliger. Maar uiteindelijk is het wel de bedoeling dat er een meerwaarde is voor de organisatie of voor de cliënten van de organisatie. Zijn er veranderingen geweest in het aanbod van vrijwilligers? Veel organisaties geven aan dat meer mensen aankloppen die een tegenprestatie moeten doen in het kader van de gemeentelijke uitkering. Ook enkele organisaties geven aan met een zeer stabiel vrijwilligersbestand te werken. Als veranderingen in het aanbod aan vrijwilligers wordt onder andere genoemd: Meer mensen met psychische en fysieke beperkingen. Meer mensen die behoefte hebben aan afgebakende taken gezien hun drukke leven. Vergrijzing. Mensen die behoefte hebben aan sociale contacten. 5
Het vrijwilligersbestand V A Zijn er veranderingen geweest in het aanbod van vrijwilligers? Meerkeuze, Antwoorden 90x, onbeantwoord 0x V A Zijn er in het laatste jaar veel wisselingen geweest in het vrijwilligersbestand? Meerkeuze, Antwoorden 90x, onbeantwoord 0x 66% van de organisaties meldt dat ze een stabiel vrijwilligersbestand hebben. Bij de organisaties die wisselingen kenden was dat het vaakst vanwege het vinden van ander vrijwilligerswerk of een baan. Ook het combineren van vrijwilligerswerk met een toenemende mantelzorgtaak geeft relatief vaak wijzigingen in het vrijwilligersbestand van organisaties. 6
Begeleiden en scholen van vrijwilligers V A Bent u in de afgelopen periode specifieke problemen tegengekomen in de begeleiding van vrijwilligers? Meerkeuze, Antwoorden 90x, onbeantwoord 0x Bij het begeleiden van vrijwilligers geeft 2/3 van de organisaties aan geen problemen te hebben ondervonden. Bij de overige 1/3 worden als problemen onder andere genoemd: Taal- en communicatieproblemen. Vrijwilligers vinden het soms moeilijk te ervaren dat vrijwilligerswerk niet vrijblijvend is. De vrijwilligersvraag was groter dan wat de vrijwilliger kon bieden. Onvoldoende motivatie. Ik heb te weinig tijd om de vrijwilliger goed te kunnen begeleiden. Er zijn vrijwilligers die moeite hebben hun afspraken na te komen. Enkele keren wordt genoemd dat de vrijwilliger meer ondersteuning of begrip van de gemeente had gewenst. Digitalisering is soms lastig, met name voor de oudere vrijwilligers. Ontevredenheid bij vrijwilligers wordt enkele keren genoemd. Redenen: ze menen geschikt te zijn voor taken waarvoor ze niet geschikt zijn. Of: ze willen het vrijwilligerswerk betaald doen. Of: ze zijn niet bereid een taak van een andere vrijwilliger over te nemen. Veel organisaties scholen hun vrijwilligers zelf. Ruim 1/3 van de organisaties geeft aan graag op de hoogte te willen blijven van het scholingsaanbod van het Veens Vrijwilligers College (VVC). Gelukkig hebben weinig organisaties te maken (gehad) met geweld met betrekking tot vrijwilligers: twee organisaties melden dat er sprake is geweest van geweld door een vrijwilliger, en vijf organisaties met geweld tegen een vrijwilliger. 7
Moeilijk opvulbare vrijwilligersvacatures V A Kent uw organisatie vrijwilligersvacatures die moeilijk opvulbaar zijn? Enkele keuze, Antwoorden 90x, onbeantwoord 0x Ruim de helft van de organisaties kent vacatures die moeilijk op te vullen zijn. Als problemen worden onder andere genoemd: Bestuursfuncties. Dat is voor veel organisaties een groot probleem. Daarnaast ook coördinerende functies of andere functies waarbij veel eigen verantwoordelijkheid en zelfstandigheid wordt gevraagd van de vrijwilliger. Verschillende praktische vacatures zijn ook moeilijk in te vullen: schoonmaakwerk, verkeer regelen, zorg, technici, tuinwerk, chauffeurs enz. Een probleem blijkt ook bij meerdere organisaties: de terugkerende vragen. Wekelijks met iemand op pad, langdurig maatjescontact enz. Daarnaast zijn er veel specifieke vacatures moeilijk in te vullen: hulp bij zwemmen of andere sporten, energiecoaches, tolken, planners, vormgevers enz. Ook social media experts of websitebouwers of onderhouders, zijn moeilijk te vinden. Veel mogelijkheden worden genoemd om toch kandidaten te vinden voor deze moeilijker in te vullen vacatures. Onder andere: Specifieke werving, gebruik van je netwerk en doelgroep en van op je doelgroep betrokken mensen en actieve persoonlijke benadering worden door veel organisaties ingezet. Spreek mensen aan op hun verantwoordelijkheid, op hun loyaliteit, of doe een beroep op hun kennis of vaardigheden. Flexibiliteit is ook nodig. Bijvoorbeeld flexibele tijden, vacature opdelen, creatief denken in oplossingen. Maak een goed gebruik van meerdere wervingsmethodes. Wervende tekst op vacaturebank van Veens, inzet van social media, advertentie in de plaatselijke krant, campagne voeren, en via via werden onder andere genoemd. Benader het bedrijfsleven. Verder worden verschillende manieren genoemd om de vacature of het vrijwilligerswerk aantrekkelijker te maken. Voorbeelden: vergroot het ownership ten opzichte van het project. Bied meer begeleiding. Zorg voor een goede werksfeer en goede arbeidsvoorwaarden. Eventueel onkostenvergoeding. Scholing. Positief klimaat. Leuk maken. Meer projectmatig werken zou ervoor zorgen dat de belasting voor de vrijwilliger minder wordt. Ten slotte wordt geconstateerd dat het een proces van lange adem blijft. Geduld is nodig. Meerdere organisaties geven dan ook aan juist over het vinden van geschikte vrijwilligers regelmatig contact met Veens te wensen of al te hebben. 8
Vragen of opmerkingen uit de enquête Ten slotte is nog gevraagd of de enquête-invullers nog (andere) vragen of opmerkingen hebben. We willen hier noemen: Komen er nog buurtmarkten? Verschillende organisaties melden dat ze content zijn over de samenwerking met Veens. Het zou fijn zijn als de gemeente waardering toont aan organisaties die maatschappelijke betrokkenheid tonen door veel vrijwilligers met andere etniciteit in te zetten. Het kost vaak veel moeite en inzet om mensen met kwetsbaarheid in te zetten als vrijwilliger. Als ze dan toch afhaken is dat een teleurstelling. Maar als het wel lukt motiveert dat weer om het toch weer te proberen! Door de vele wijzigingen op het terrein van sociale en belastingwetgeving is het vinden en behouden moeilijker geworden. Bijscholing op dit gebied is van cruciaal belang. Ik ben gestopt met vrijwilligerswerk. Het ging op hard werken lijken.... Goede scholing op het gebied van vrijwilligersbeleid is een must Tenslotte een prachtige opmerking: Werken met vrijwilligers is leuk, inspirerend en uitdagend! 9
Tips van de Werkgroep Kwetsbare Vrijwilligers van Veens Betrek het eigen netwerk van de vrijwilliger bij de intake of begeleiding. bijvoorbeeld om te tolken. Zet ervaringsdeskundigen of meer ervaren vrijwilligers in als coach van de vrijwilliger op de werkvloer. Werk met heldere functieprofielen. Dit kan helpend zijn bij de intakeprocedure Functieprofielen zijn niet onveranderlijk. Mogelijk kan de kandidaat eerst worden ingezet als assistent-vrijwilliger. Leg helder uit wat vrijwilligerswerk is. Vrijwilligerswerk is vrijwillig maar niet vrijblijvend. Dat is niet voor iedereen helder. Leg uit wat van de kandidaat wordt verwacht. Benoem het belang van het zorgvuldig uitvoeren van het werk, voor de organisatie, voor de doelgroep of voor het project. Werk met een proeftijd. Evalueer na de afgesproken periode. Probeer te achterhalen of de kandidaat/vrijwilliger alles heeft begrepen. Diversiteitssensitief werken houdt in dat wederzijds begrip voor culturele verschillen nodig is. Afspraak is afspraak. Betekent dat voor iedereen hetzelfde? Hoe ga je om met verschillende interpretaties van deze stelregel? Deze zaken worden besproken tijdens de intake en inwerkperiode. Overleg regelmatig met de vrijwilliger. Maar ook: overleg met en door een vrijwilligersgroep op locatie kan de binding met de organisatie en het vrijwilligerswerk vergroten. Biedt scholing en/of doorgroeimogelijkheden in het vrijwilligerswerk. Samengevat Werken met vrijwilligers is leuk, inspirerend en uitdagend! Iedereen kan vrijwilligerswerk doen. Goede voorwaarden zijn belangrijk. Samenwerking kan helpend zijn. Scholing voor organisaties en/of vrijwilligers is nuttig. Goede begeleiding is noodzakelijk, maar uiteindelijk moet er meerwaarde zijn voor de organisatie of het project. Én voor de vrijwilliger. Maar vooral: Werken met vrijwilligers is leuk, inspirerend en uitdagend! 10
Contact Veens ondersteunt vrijwilligersorganisaties Informatie en advies over zaken als de vrijwilligersverzekering, vrijwilligersbeleid, etc. Netwerkbijeenkomsten met voor het veld relevante thema s; Scholing via het Veens Vrijwilligerscollege; Mogelijkheid om gebruik te maken van de vrijwilligersvacaturebank en het matchingsysteem Veens, Gemeentehuis Raadhuisplein 1, Veenendaal Open: maandag t/m donderdag van 9.00-12.00 uur en van 13.00-15.00 uur, vrijdag van 9.00-12.00 uur (0318) 544 131 (maandag tot en met vrijdag van 9.00-17.00 uur) veenscentrale@veens-welzijn.nl Vrijwilligers vacaturebank Veenendaal: www.vrijwilligerswerkveenendaal.nl Algemene informatie vrijwilligerswerk Veenendaal: www.veens-welzijn.nl/vrijwilligers-veenendaal Veens Vrijwilligerscollege: www.veens-welzijn.nl/vvc Veens ondersteunt en motiveert De vrijwilligers en wijkcoaches van Veens ondersteunen en motiveren u bij initiatieven voor uw buurt en zijn er voor u als u hulp nodig heeft. Een goed gesprek, een cursus, een activiteit, lotgenotencontact of kortdurende begeleiding kunnen u helpen op weg naar oplossingen. Waar vindt u Veens? In elke wijk én in het gemeentehuis vindt u een Veens Voordeur. Een inlooppunt waar u hulp kunt vragen én bieden. Kijk voor een Veens Voordeur bij u in de buurt en de openingstijden op onze website. veens-welzijn.nl/contact 11
november 2017 12