Barendrecht CO2 Opslag Project www.co2opslagbarendrecht.nl Terugblikken en Vooruitkijken Presentatie NL CCS dag 15 April 2009 Margriet Kuijper, Manager CO2 Studies and Projects Shell CO2 Storage BV
Presentatie Intro Barendrecht project Terugblik 2006/7 Positiebepaling: wat speelt er mee? Wat leert Barendrecht ons? Risico s Risicoperceptie Boodschap & boodschapper(s) Waarom dit project Politieke realiteit Conclusies Vooruitblik grotere demo s
Het Barendrecht CO2 Opslagproject 15 km ten zuiden van Rotterdam Barendecht ZW site Barendrecht (fase 1) Opslagvolume: 0.7 mln tonne BRTZ (fase 2) Opslagvolume: 9 mln tonne
CCS Implementatie Specifieke locaties 2 grote, integrale demo s 2015 Tijd Demo s: - capture - opslag Taskforce: - wetgeving - financien - organisatie - draagvlak Wetenschappelijk onderzoek, testen, Praktijk ervaring Generiek Duurzame Energie, Efficientie EN CCS Klimaat- en Energiecrisis
Terugblik: 2006/7 Rotterdam Climate Initiative Noord Nederland CCS ZEP consortium Brussel/EU 2 grote, integrale demo s 2015 UKR regeling capture Tender Ondergrondse CO2 Opslag EU directives CATO-1 Tijd Demo s: - capture - opslag Specifieke locaties Taskforce: - wetgeving - financien - organisatie - draagvlak IPPC-report CCS K12; CO2-EOR; UGS Schoon & Zuinig Wetenschappelijk onderzoek, testen, Praktijk ervaring Generiek Schoon Fossiel werkgroep Green4Sure Duurzame Energie, Efficientie EN CCS Al Gore IPCC-reports Klimaat- en Energiecrisis
Van 2006/7 naar nu. Nu: Lokale politieke partijen allemaal tegen Wetenschappers (in media) verdeeld Ngo s verschuiven naar neutraal en/of tegen Overheden aarzelen WAAROM? WAT KUNNEN WE LEREN UIT DEZE ERVARING? DE KERN: BETER BEGRIJPEN HOE POSITIEBEPALING PLAATS VINDT
Positie bepaling: belangrijkste elementen Risico-beoordeling Risico data Type risico Risico-perceptie Boodschap & Boodschapper Risico-positie Positie t.a.v. Nut & noodzaak Waarom? Waarom nu? Waarom hier? Uitdaging: Nadeel: Hier, nu, wij Voordeel: Globaal, toekomst, zij Positie tav project Politieke realiteit Publieke positie tav project
Risico = Kans x Gevolg Risico beoordeling Ondergrondse opslag Lekkage risico verwaarloosbaar: bewezen gasdicht reservoir, onderdruk situatie, natuurlijk CO2-reservoir onder zelfde kleilaag. Leerpunt: weinig kennis, veel (mis)percepties over de diepe ondergrond; gebruik van plaatjes is belangrijk maar riskant. Pijpleiding, compressoren, etc. Lekkage risico gering en binnen de wettelijke grenzen (externe veiligheid) Leerpunt: angst voor dodelijke CO2-wolk focust op hoeveelheid CO2; fysische realiteit van een hoge druk lek (hoge impuls uitstroming, veel luchtinmenging) is moeilijk te begrijpen
Grote CO2-wolk :: voorwaarden Benodigde condities Lake Nyos Monchengladbach Blow-out BRT HP hor lek BRT Pijpleiding groot lek Pijpleiding onopgemerkt klein lek Pijpleiding groot lek in tunnel Grote hoeveelheid CO2 Geologie Vulkanisch Zeer onwaarschijnlijk!! Blusinstallatie Beperkt door ESD Afhankelijk van visuele inspectie Die vrij komt in korte tijd 1 a 2 dagen Als luik open blaast Lage uitstroomsnelheid Groot oppervlak (meer) Lage druk accumulatie in verfhallen Hoge snelheid verticaal Hoge snelheid veroorzaakt goede inmenging lucht Aan het eind van het uitstromen lage snelheid, effect beperkt Laag doordat CO2 door de grond vrijkomt, beperkt tot enkele tientallen meters Lager door tijdelijke accumulatie in tunnel en grootte luik Windstil weer 1 a 2 dagen max 1 a 2 dagen max 1 a 2 dagen max 1 a 2 dagen max 1 a 2 dagen max Onopgemerkt OF geen tijd om weg te komen s nachts Geen CO2 detectoren Lawaai Proces-alarms CO2-detectie Lawaai Proces-alarms CO2-detectie Lawaai Procesalarms Per definitie onopgemerkt Detectoren in tunnel Fysieke beperking verspreiding Kraterdal Dal Eerst barriere te ver weg Eerst barriere te ver weg Barrieres te ver weg Kleine slootjes, fietstunnels Lokale accumulatie mogelijk
Type Risico Risico Perceptie Risico Eigenschap Tijdschaal Rampzaligheid Onvrijwilligheid Kosten/batenverdeling Persoonlijke invloed Nieuwe technologie Onomkeerbare schade Identificatie slachtoffers Schadelijke intentie Score CO2-opslag -- = publieke perceptie - +/-- - -/-- -/-- +/-- +/- -- +/-
Nieuwe Technologie? Verwarrende terminologie: pilot, test, experiment, demo Onduidelijkheid over WAAROM van de demo s Bestaande projecten niet bekend: Otway, Lacq, K12, In Salah Perceptie: Onzekerheden risico s gevaar voor mens en milieu Dit is een belangrijk misverstand! Onzekerheden zijn standaard in de olie- en gasproductie Modellering is standaard in de olie- en gasproductie Gaande weg worden onzekerheden kleiner en modellen nauwkeuriger Voor Barendrecht zijn veel onzekerheden al verkleind in de productiefase
Boodschap & Boodschapper Boodschap: Focus op lokale effecten Weinig aandacht voor nut & noodzaak Noodzakelijk kwaad Geen lokale voordelen Conclusie: Geen aantrekkelijk voorstel! Boodschapper: Primair Shell; perioden radiostilte Overheden: onzeker, afstandelijk, laat beleid, opdrachtgever, vergunningverlener Milieuorganisaties: opmerkelijk stil Wetenschappers: verdeeld, voorzichtig Politiek : verdeeld Conclusie: Primaire bron: niet vertrouwd Overige bronnen: aarzelend, verdeeld 2009: Langzaam maar zeker verbetering
Positie bepaling: belangrijkste elementen Risico-beoordeling Risico data Type risico Risico-perceptie Boodschap & Boodschapper Risico-positie Positie t.a.v. Nut & noodzaak Waarom? Waarom nu? Waarom hier? Uitdaging: Nadeel: Hier, nu, wij Voordeel: Globaal, toekomst, zij Positie tav project Politieke realiteit Publieke positie tav project
Waarom? Nut & Noodzaak van CCS 2 grote, integrale demo s 2015 Kunnen kleine opslag demo s wel vooruitlopen op Taskforce activiteiten? Demo s: - capture - opslag Taskforce: - wetgeving - financien - organisatie - draagvlak Voldoende consensus en draagvlak? Wetenschappelijk onderzoek, testen, Praktijk ervaring Duurzame Energie, Efficientie EN CCS Klimaat- en Energiecrisis
Waarom nu, en waarom Barendrecht? Waarom nu? Urgentie klimaatprobleem; vele nieuwe kolencentrales Rond 2015 moeten grotere CCS demo s kunnen starten (EU programma) Daarvoor is zekerheid nodig m.b.t. haalbaarheid (wet- en regelgeving, draagvlak, financieel, emissiecredits, monitoring & verificatie) Waarom Barendrecht? Alle gasvelden zijn in principe geschikt (te maken) voor CO2-opslag Volgorde van gebruik zal met name bepaald worden door volgorde van beschikbaarheid; Barendrechtvelden zijn nu beschikbaar Kosten per ton CO2 zijn hoger dan de verwachte CO2-prijs en dus relatief hoog: klein volume, veel down-time (zomer), twee locaties Grote voordeel: hele levenscyclus van een CO2-opslagproject kan in korte tijd getoond worden; alle leereffecten snel beschikbaar. Waarom niet elders? Offshore (Europa): lopen al 3 projecten, en een vierde (Q8) is in voorbereiding Veel onshore opslagcapaciteit in Nederland Noord Nederland: wordt ook aan CCS gewerkt; op korte termijn (voor 2012) geen goede CO2-bron en geen beschikbaar gasveld (NAM).
En de politieke realiteit Risico-beoordeling Risico data Type risico Risico-perceptie De publieke positie kan afwijken van de prive-mening, door: -Groepsdruk -Politieke prioriteiten -Persoonlijke belangen -Strategische overwegingen Boodschap & Boodschapper Risico-positie Positie tav project Positie t.a.v. Nut & noodzaak Waarom? Waarom nu? Waarom hier? Politieke realiteit Publieke positie tav project
Conclusies (1) Alle partijen hebben de maatschappelijke significantie van een eerste opslagproject op land onderschat. De controverse rond kolencentrales (wenselijkheid, financiering) werpt zijn schaduw vooruit. Geen breed draagvlak om kleine opslagdemo s voor te laten lopen op wetgeving, structuurplannen, etc. Consensus over nut & noodzaak is redelijk fragiel effect op de risicodiscussie. 2 grote, integrale demo s 2015 Demo s: - capture - opslag Taskforce: - wetgeving - financien - organisatie - draagvlak Wetenschappelijk onderzoek, testen, Praktijk ervaring Duurzame Energie, Efficientie EN CCS Klimaat- en Energiecrisis Hierdoor zijn ingenomen posities m.b.t. veiligheid moeilijk bespreekbaar
Conclusies (2) Kleine demo s zoals Barendrecht zijn essentieel om: Discussie op gang te brengen; duidelijkheid te krijgen over posities Kennisniveau op te bouwen (ook bij overheden!) Leereffecten te generen, kinderziektes op te sporen, etc, zodat de procedures rond de grotere, duurdere demo s soepeler kunnen verlopen Als Shell zijn wij daarom voor het afronden van het vergunningentraject zodat maximale leereffecten uit dit project gehaald kunnen worden; ook als het project eventueel niet door kan gaan. Volgende stap: advies van de Commissie MER (24 april); indien positief, daarna: Intensivering lokale communicatie (overheid, Shell) Opzetten wetenschappelijke begeleidingscommissie (CATO-2) Verdere onderhandeling over lokale eisen en wensen (toetskader)
Vooruitblik Voor de grotere demo s (2015) zijn de volgende zaken essentieel: Breder en dieper draagvlak voor de Nut & Noodzaak van CCS; inclusief een akkoord over wat een redelijke verdeling is van overheidssteun voor duurzame energie, energie efficientie en CCS, en de randvoorwaarden voor nieuwe kolencentrales. Landelijke structuurvisie voor CCS waarin ook een visie voor gebruik van de diepe ondergrond in bredere zin wordt opgenomen (Ruimtelijke Ordening). Bredere wetenschappelijke discussie over voor- en nadelen van CCS. Kan CATO-2 voor CCS worden wat het IPCC is voor de klimaatdiscussie? Verdere bewustwording en kennisopbouw bij beleidsambtenaren, vergunningverleners en politici; inclusief implementatie EU-richtlijnen Heldere eisen m.b.t. externe veiligheid (VROM, RIVM) Duidelijke visie op lange termijn beheer van de opslaglocaties (EZ) Betere communicatie: onderlinge afstemming, risico percepties, juiste volgorde (eerst waarom, dan pas projectveiligheid).