Verbondenheid en diversiteit

Landelijke studiedag Associatie voor Interactiebegeleiding en Thuisbehandeling Verbondenheid en diversiteit Patronen in de communicatie tussen ouders en kinderen zijn universeel; de context waarin de opvoeding plaats vindt is divers en cultureel bepaald 17 mei 2011 9.30 17.00 uur Congrescentrum de Reehorst te Ede, Bennekomseweg 24, 6717 LM Ede

Verbondenheid en Diversiteit Elementen en patronen in de communicatie tussen ouders en kinderen zijn universeel; de context waarin de opvoeding plaats vindt is divers en cultureel bepaald. Jeugdhulpverleners bevinden zich op een bevoorrechte positie; aan hen wordt gevraagd (door ouders, jongeren en vanuit maatschappelijke instituties) om adequate begeleiding te bieden in situaties waar de ontwikkeling van jeugdigen stagneert en de opvoeding niet makkelijk verloopt. De ontwikkelingsmogelijkheden van kinderen en jeugdigen vormen het hart van de maatschappij, deze zijn bepalend voor de toekomst van ons allen. Gelukkig is er met name de afgelopen 25 jaar zowel nationaal als internationaal veel vakmanschap ontwikkeld op het gebied van gezinshulpverlening. Al eerder was duidelijk geworden dat de ontwikkelingsmogelijkheden van jeugdigen nauw samenhangen met de mogelijkheden van ouders (en andere belangrijke opvoeders) om op een adequate manier te reageren op de behoeftes van de kinderen/jongeren. Sensitief afstemmen neemt hierbij een sleutelpositie in, deze kwaliteit is in hoge mate bepalend voor de kwaliteit van het contact en de ontwikkelingsmogelijkheden van jeugdigen. Sensitief afstemmen heeft als effect dat het kind/de jongere zich begrepen voelt en in staat wordt gesteld om zijn behoefte aan contact en ontwikkeling op een positieve manier vorm te geven. Sensitief afstemmen houdt daarom ook altijd positief leidinggeven in; waarbij de opvoeder niet alleen ondersteuning biedt, maar ook stimuleert, uitleg geeft en kaders aanreikt. Micro-analyse van alledaagse communicatie tussen ouders/ opvoeders en kinderen maakt zichtbaar dat de basispatronen in de interactie universeel zijn indien men daarbij als vertrekpunt en ijkpunt het initiatief van het kind neemt. Alle kinderen over de hele wereld hebben dezelfde basisbehoeftes, deze worden zichtbaar in de initiatieven die ze nemen. Ook in de basale respons van ouders zijn wereldwijd dezelfde elementen en patronen te herkennen; deze basiscommunicatie tussen ouders en kinderen ligt ten grondslag aan alle communicatie en daarmee aan het sociaal functioneren. Verschillende culturen en de daarmee gepaard gaande opvattingen van volwassenen over het maatschappelijk functioneren kleuren de opvoeding; de verschillende accenten en keuzes die hier het gevolg van zijn vallen vaak als eerste in het oog. In twee instantie bij micro-analyse van de interactie tussen opvoeders en kinderen, vallen juist weer de overeenkomsten in de basiscommunicatie op. Voorafgaand aan culturele diversiteit gaat de invloed van diversiteit die voortkomt uit verschillen tussen meisjes en jongens, de individuele aanleg en de invloed van bijv. het ontwikkelingsniveau van de ouders. De ontwikkelingsmogelijkheden van kinderen worden uiteraard bepaald door de genetische aanleg in brede zin, de ontwikkeling krijgt echter vorm in continue samenspel met de omgeving. Dit maakt de hulpverlening bij opvoedingsproblemen (in het verlengde van de opvoeding zelf) tot een mooie en uitdagende ontdekkingsreis, waarbij de know-how vanuit professioneel vakmanschap gekoppeld wordt aan verwondering over de unieke diversiteit van gezinsculturen. Naast kinderen, blijven ook volwassenen zich ontwikkelen, zowel in de relatie met hun partner, in de relatie met hun kinderen als in de relatie met hun ouders. Goed afstemmen op je eigen behoeftes en mogelijkheden gaat daarbij hand in hand met goed afstemmen op de ander. Op deze studiedag komt ook de ontwikkeling van de volwassene aan bod, zowel bij cliënten als bij hulpverleners. Ten slotte ook een workshop over het benutten van basiscommunicatie in de ouderenzorg, ook in de laatste fases in het leven is sensitieve afstemming heel belangrijk. De dynamiek is daarbij wel anders; de beperkingen nemen toe terwijl de behoefte aan (herstel) van goed contact onverminderd groot blijft. Tenslotte: dank aan Anke van Keulen voor het prachtige thema van de dag, al in de voorbereiding bleek dat dit thema mensen raakt en inspireert. Dit is ook wat ik u toewens op deze studiedag. Marjan Hoogland Directeur AIT

PLENAIR OCHTENDPROGRAMMA 09.30-10.00 uur: ontvangst en koffie 10.00 uur: opening door Marjan Hoogland, directeur van de AIT 11.00-11.30 uur: koffiepauze Diversiteit en verbondenheid Inleiders: Anke van Keulen (MUTANT) en Ietje Corman (Korein) Iedere pedagogische beroepskracht weet dat ieder kind uniek is en eigen talenten en eigenschappen heeft, een eigen familie en een eigen achtergrond. Een gemiddeld kind bestaat immers niet? Er zijn verschillen tussen jongens/meisjes, culturele verschillen, verschillen in ontwikkelingsmogelijkheden, in gezinsomstandigheden. Kortom, de diversiteit in de pedagogische praktijk is een weerspiegeling van de diversiteit die we aantreffen in de samenleving. Kunnen omgaan met diversiteit betekent gebruik maken van die verscheidenheid. Dit komt iedereen ten goede, zowel kinderen als volwassenen en verhoogt de kwaliteit van de dienstverlening. Respect voor diversiteit is dus een kenmerk van pedagogische kwaliteit, het is een must geworden. Anke van Keulen is sociaal pedagoog en partner in Bureau MUTANT. Zij is gespecialiseerd in pedagogische kwaliteit in kindercentra en het omgaan met diversiteit. Zij ontwikkelt methodieken en trainingen en publiceerde verschillende boeken zowel nationaal als internationaal. Zij is medeoprichter van en coördinator van het Europese netwerk DECET (Diversity in Early Childhood Education and Training) waaraan 11 landen deelnemen. Zij is bestuurslid van Childcare International een organisatie die internationale uitwisseling van kennis en ervaring in de kinderopvang stimuleert. De presentatie van Anke wordt ondersteund met video-beelden door Ietje Corman, opleider VIB, verbonden aan het kenniscentrum van Korein te Eindhoven. De video-beelden illustreren wat omgaan met diversiteit in de praktijk op de kinderopvang betekent. Met een andere bril op leren kijken is nodig om de meerwaarde van diversiteit te kunnen inzien. Actief ondersteunen en herstellen van contact in een diversiteit aan gezinnen Inleiders: Marij Eliëns, Jessica Boerema en Christine Ruigh Elk kind kan opgenomen worden in een ziekenhuis om medische redenen of om psychosociale redenen. Het kan gaan om een baby die in de couveuse ligt of om een kind dat chronische klachten heeft, zonder dat er een medische verklaring voor te vinden is. Het kan gaan om preventieve ondersteuning van het ouder-kindcontact, maar het kan ook gaan om gezinnen met complexe opvoedingsvragen. De VIB-ers hebben dus te maken met een grote diversiteit aan gezinnen in hun dagelijks werk. In een ziekenhuis dient slagvaardig te worden gewerkt, de beschikbare tijd is beperkt. Daarom wordt er ook vaak poliklinische video-interactiebegeleiding aangeboden. Centraal staat de kracht en het immense belang van (herstel van ) goed contact en een positieve hechtingsrelatie tussen ouders en kinderen. Jessica Boerema, pedagogisch medewerkster in het Bethesdaziekenhuis in Hoogeveen biedt VIB aan vanuit de polikliniek en werkt hierbij nauw samen met de kinderartsen. Zij laat een voorbeeld zien van een gezin met 4 kinderen, waarvan het jongste kind al langere tijd kampt met ernstige obstipatie. Het hele gezin komt naar het ziekenhuis voor dagbehandeling. Christine Ruigh, pedagogisch medewerkster in het Flevoziekenhuis in Almere zal een voorbeeld laten zien van een Chinese moeder, die tijdens de geboorte van haar kindje zelf ernstig letsel oploopt. Ze wordt geholpen door de beelden om toch een hechtingsproces aan te gaan met haar baby, ondanks haar eigen beperkingen. Marij Eliëns is gezondheidswetenschapper en AIT-coördinator voor de Gezondheidszorg. Zij is auteur van o.a. Babies in beeld en van de handleiding K-VHT in gezinnen met jonge kinderen. 12.30-13.30 uur: lunchpauze

MIDDAGPROGRAMMA 13.30-14.45 uur: Workshop 1 14.45-15.15 uur: Pauze 15.15-16.30 uur: Workshop 2 16.30-17.30 uur: Borrel Bij de workshops staat vermeld in welk werkveld de inleiders actief zijn. We nodigen u van harte uit om ook over de schotten tussen de werkvelden heen te kijken en kennis te nemen van wat bij collega s elders ontwikkeld wordt. U kunt voor deze middag TWEE workshops selecteren (1 & 2) en één reserve (R) aangeven op het aanmeldingsformulier. Inschrijving op volgorde van aanmelding! WORKSHOPS (u kunt twee workshops selecteren) Generiek 1. Mindsight & Basiscommunicatie, door Henk Vermeulen De kans op heling en neurale integratie wordt significant vergroot als mensen zowel rust in zich zelf leren vinden en zich daarnaast respectvol leren afstemmen op de ander. De volgorde waarmee men begint is cliëntspecifiek en vereist maatwerk. In elk geval verdient het de voorkeur om z.s.m. aan beide vormen van afstemming te werken. Gedurende beide activiteiten zijn de dezelfde resonantiecircuits in de hersenen actief waardoor er sprake is van een win-win situatie als aan beide vormen van ontwikkeling van vermogens aandacht wordt besteed. Natuurlijk is deze werkwijze niet voor elke cliënt noodzakelijk maar mijn ervaring is dat met name voor cliënten met psychiatrische problematiek o.a. met persoonlijkheidsstoornissen, deze manier van werken een ongelooflijke meerwaarde met zich mee brengt. Daarnaast is het bij uitstek een prachtige invalshoek voor echtpaar relatie therapie (tegelijkertijd werken aan een respectvolle afstemming op jezelf en op je partner). Henk Vermeulen is GZ psycholoog en hoofdbehandelaar bij Max Ernst GGZ te Almere. (De workshop is bedoeld voor opleiders en ervaren hulpverleners) 2. Affectregulatie en basiscommunicatie, door Elly Klompe Stressregulatie bij jonge kinderen is een belangrijke voorwaarde om contact te herstellen en (weer) verbinding te kunnen voelen. Binnen de begeleiding van adoptieouders en adoptiekinderen heeft men altijd te maken met kinderen die onvoldoende (permanente) zorg en aandacht hebben gekregen. Adoptiekinderen zijn in het land van herkomst vaak overgeleverd geweest aan stress en onrustgevoelens en hebben soms traumatische ervaringen moeten doorstaan. Eenmaal in het adoptiegezin kunnen schijnbaar kleine aanleidingen leiden tot heftige reacties. De adoptieouders staan voor de taak om contact op te bouwen met hun adoptiekind, emotie en stressregulatie is hierbij heel belangrijk. Hoe eerder het lukt om stress te reguleren, des te beter kan het contact doorgroeien. De expertise die op Stichting Adoptie Voorzieningen is opgebouwd op dit gebied, kan ook breder worden benut in andere werkvelden waar men te maken heeft met kinderen met een (nog) onveilige gehechtheid gecombineerd met verlieservaringen. Ook in het contact tussen biologische ouders en kinderen kan door deze gebeurtenissen het contact op voor betrokkenen ogenschijnlijk onverwachte momenten, verstoord worden. Ook deze ouders hebben extra ondersteuning nodig om hun kinderen hierbij te begeleiden. Elly Klompe is werkzaam als Videointeractiebegeleider bij Stichting Adoptie Voorzieningen (www.adoptie.nl). 3. Heb ik het goed uitgelegd?, door Marjolijn van Leeuwen In de workshop worden handreikingen gegeven m.b.t. adequate en positieve communicatie met migranten met een lage scholing en beperkte beheersing van de Nederlandse taal. Zelfmanagement staat de komende jaren centraal in de zorg. Dat betekent dat cliënten zelf verantwoordelijk zijn voor de eigen gezondheid. Daarvoor is het nodig dat de cliënt de informatie begrijpt, vragen kan stellen en adviezen in de praktijk kan brengen. Bij cliënten met een lage scholingsachtergrond is dit niet altijd vanzelfsprekend. Helemaal als de cliënt uit een ander land komt en het Nederlands slechts beperkt beheerst. In de workshop wordt behandeld hoe de hulpverlener/ zorgverlener met zijn/haar vragen, informatie en andere inbreng kan aansluiten op het scholingsniveau en het niveau Nederlands van de cliënt. Marjolijn van Leeuwen is projectmedewerker bij het Programma Migrantenjeugd bij Pharos, het kennis- en adviescentrum migranten, vluchtelingen en gezondheid. Marjolijn is pedagoge en betrokken bij verschillende projecten gericht op de verbetering van de communicatie met allochtone cliënten.

Kinderopvang & Onderwijs 4. VIB en pluskinderen, door Marion de Vries en Chantal Marks Ieder kind is uniek! Ieder kind heeft zijn/haar eigen talenten en beperkingen. Ieder kind heeft een eigen manier van ontwikkelen en een eigen manier om die ontwikkeling te laten zien. Bij sommige kinderen gaat opgroeien niet vanzelf; bijvoorbeeld omdat ze sociaal/emotioneel minder goed uit de voeten kunnen, om wat voor reden dan ook. Deze kinderen laten gedrag zien, wat door de omgeving niet altijd begrepen wordt of wat als moeilijk/lastig ervaren wordt. De kunst is om, ook bij deze kinderen, de juiste ingang te vinden - het passende sleuteltje -. VIB in de kinderopvang is daarbij een effectief hulpmiddel, de positieve effecten zijn ook middels wetenschappelijk onderzoek vastgesteld. Presentatoren: Marion de Vries, opleider VIB en Chantal Marks (VIB-er) bij Korein. Maatschappelijk Werk 5. Activeren m.b.v. beelden in het Maatschappelijk Werk, door Daisy Lutter en Bep Oerlemans In de workshop worden beelden besproken en toegelicht van het activerend werken met de beelden. Rode draad in de opnames die behandeld worden is het vertalen van de hulpvraag van de cliënten naar de begrippen uit de basiscommunicatie. In de workshop zal steeds de koppeling worden gemaakt tussen de theoretische en methodische concepten en de toepassing in de praktijk. De voorbeelden die besproken worden betreffen met name verwijzingen vanuit het school-maatschappelijk werk, met diverse problematiek. De koppeling van de hulpvragen naar de uitgangspunten van VHT is per casus beschreven en zal als hand-out beschikbaar worden gesteld. Daisy Lutter is werkzaam als VHT-er bij Careyn afdeling MW, Bep Oerlemans is AIT-coördinator voor Zuid-West-Nederland en werkt vanuit zowel STEK als Careyn. Thuiszorg, Thuis Begeleiding 6. Aansluiting bij mogelijkheden in een diversiteit aan gezinnen, door Liesbeth Linssen en Yda Kromhout De TB staat bekend om haar diversiteit aan cliënten en complexiteit van de problematiek die ter tafel komt. Dit vergt van de werker steeds meer profilering en positionering, niet alleen in de samenwerking met de cliënt maar ook in het contact met samenwerkende partners. Kunst is om in het hulpverleningsproces goed af te stemmen (kleine stapjes nemen) in wat de cliënt daadwerkelijk nodig heeft en zicht te hebben op de mogelijkheden van de ouder en die van het kind. Dit alles gebeurt vanuit de vertrouwensband die wordt opgebouwd. In het contact wat tussen de cliënt en de hulpverlener tot stand komt is en blijft het een kust om te balanceren tussen ontvangen, activeren en daarin meebewegen in het proces wat de cliënt doormaakt. TB is per definitie in staat om ouders te stimuleren in hun mogelijkheden als opvoeder in de dagelijkse dingen. Liesbeth Linssen is werkzaam als TB-er en VHT-er bij Vitras/CMD, Yda Kromhout is werkzaam als MW-er, VHT-er en opleider bij Vitras/CMD. Gehandicaptenzorg/LVG 7. Meertaligheid bij cliënten met een beperking door Mirjam Blumenthal en Margaret van Ruitenbeek In Nederland groeit 5 tot 10% van de kinderen met een auditieve of communicatieve handicap op in een meertalige omgeving. Thuis wordt een andere taal gesproken of thuis worden meer talen gesproken. Er is geen bewijs dat meertaligheid de taalontwikkeling van kinderen met een auditieve/communicatieve beperking negatief beïnvloedt. Aan de ouders van deze kinderen wordt verteld dat ze de taalontwikkeling van hun kinderen moeten stimuleren. Ze krijgen vaak tegenstrijdige adviezen over hoe ze dat moeten doen. Hoe kunnen ouders goed worden geïnformeerd? Margaret van Ruitenbeek legt vanuit de presentatie van Mirjam de verbinding naar de basiscommunicatie en de beelden. Mirjam Blumental is verbonden aan de afdeling Expertise en Innovatie van Kentalis, Margaret van Ruitenbeek is AIT-coördinator voor de Gehandicaptenzorg. Jeugdhulp 8. Diversiteit in een kleurrijke hulpverleningsomgeving, Nuran Yildirim, Rick La Salvia en Pieter Daansen Besproken wordt de hulp middels VHT aan gezinnen met verschillende culturele achtergrond, aan bod komen o.a. gezinnen met een Turkse, Surinaamse en Nederlandse culturele achtergrond. Nuran heeft zelf een Turkse

culturele achtergrond; zij kan zowel reflecteren op wat gezinnen met een diverse culturele achtergrond nodig hebben om goed geholpen te worden, als op wat het betekent als hulpverlener met een Turkse culturele achtergrond te functioneren in de jeugdhulpverlening in een grote stad. Pieter Daansen leidt de workshop en vult de inbreng van Nuran en Rick aan door aanvullend aan de beelden; de deelnemers aan de workshop ook zelf actief te maken! Nuran is VHT-er, Rick VIB-er en Pieter Daansen is VHT/VIB-opleider en trainer bij Spirit. 9. Invoegen bij gezinnen met een andere culturele achtergrond m.b.v. VIB, door Ebrahim el Hadidy en Jan Roos Een instelling voor jeugd- en opvoedhulp in een grote stad heeft te maken met een veelheid aan culturen. Vaak kan de verschillende culturele achtergrond tussen hulpverlener en gezin vrij makkelijk worden overbrugd, maar geregeld is hier toch specifieke aandacht voor nodig. VIB kan hierbij behulpzaam zijn. Ebrahim el Hadidy is zelf afkomstig uit Egypte en een ervaren hulpverlener met name bij oudere jeugd. Hij heeft een eigen stijl ontwikkeld om de brug te slaan en hierbij VIB te benutten. Jan Roos is opleider VHT-VIB bij Spirit en tevens een zeer ervaren hulpverlener, met name ook op het gebied van oudere jeugd en jong volwassenen. 10. Systeemtheoretisch denken en VIB, door Els Dirks en Thea van Erp (1-malige herhaling) De beelden die besproken worden illustreren hoe de verbinding gemaakt kan worden tussen de 2 methodische kaders en hoe video-interactiebegeleiding ingezet wordt om verbinding te maken tussen mensen. Els neemt ons mee in 2 begeleidingstrajecten; een gezin met een uit huis geplaatste jongen met ASS, waarbij samen met het gezin wordt gezocht naar begrip en erkenning voor alle gezinsleden en het weer thuis kunnen komen wonen van de zoon. hoe de initiatieven van een kind dat knel zit in loyaliteiten, met behulp van beelden, in de tweede kans ontvangen kunnen worden. Hierbij wordt moeder geholpen om een deel van de last bij haar zoontje weg te nemen en hem erkenning te geven voor zijn zorg om haar. De beelden laten zien dat VIB een prachtig middel is om op systeemtheoretische wijze in te zetten. Els Dirks is werkzaam als ambulant hulpverlener bij De Combinatie Jeugdzorg. Zij heeft aan de Interactie Academie in Antwerpen de opleiding ouderbegeleiding, opvoedingsondersteuning en ontwikkelingsbegeleiding gevolgd. Daar heeft ze uitvoerig kennis gemaakt met systeemdenken en communicatie. Middels theorie en oefeningen is ze bezig geweest met wederzijdse beïnvloeding tussen mensen, de wijze waarop mensen communiceren en de betekenis hiervan. Thea van Erp, opleider VIB/VHT, leidt Els op tot video-interactiebegeleider. Els laat beelden zien die zij tijdens deze opleiding heeft gemaakt. N.B. De workshop is een herhaling op verzoek van velen die de vorige keer wegens overboeking de workshop niet konden bezoeken. 11. Contactherstel m.b.v. VHT in multi-problemgezinnen, door Hesdy Olieberg en Margaret Bakker (1-malige herhaling) In deze presentatie is te zien hoe de methode VHT wordt ingezet in multiproblem gezinnen in Amsterdam Zuid-Oost. De gezinnen waarmee gewerkt wordt bevinden zich vaak in veel tumult, zoveel dat het nodig is om terug te gaan naar de basis, het contact. Aan de hand van beelden wordt stap voor stap de ontwikkeling in beeld gebracht en is de zien hoe de gezinsleden door de Video Home Training dichter bij elkaar komen en er weer ruimte komt voor groei. Hesdy Olieberg laat zien en bespreekt hoe hij en collega s daarbij te werk gaan, welke methodische uitgangspunten en instrumenten naast VHT worden benut en vooral, hoe ouders weer kunnen gaan kijken naar hun kind. De hulpverlening op Altra weerspiegelt de culturele diversiteit van de grote stad; zowel wat betreft de hulpverleners als cliënten. Hesdy Olieberg is medewerker van Altra Thuis, Margaret Bakker is opleider VHT/VIB en AIT-opleidingscoördinator. Ouderenzorg 12 VIB in de ouderenzorg, door Henny Hagen VIB kan in de ouderenzorg op velerlei wijze worden ingezet, afstemmen is daarbij het sleutelbegrip. In verpleegen verzorgingshuizen wonen veel bewoners met psycho-geriatische problematiek en met somatische klachten. VIB helpt de professionals om te reflecteren op hun attitude en aanpak en om in het verlengde hiervan zorgvuldig af te stemmen op tempo en mogelijkheden van de oudere. De dynamiek binnen dit werkveld is wezenlijk anders dan die in de hulpverlening aan jeugdigen; het perspectief is immers dat de mogelijkheden van de oudere in toenemende mate af zullen nemen. Hierdoor is het extra van belang om te kijken wat de bewoner nog wel kan en hier op af te stemmen. Het direct zichtbare positieve effect van goede afstemming zodat de bewoner zich goed begrepen voelt, verstevigt het zelfvertrouwen van de medewerker. Het leefklimaat voor de bewoners verbetert. Door het werken met deze methode ontstaat een professionele en eenduidige houding van de medewerkers. Dit geeft de organisatie een krachtige en positieve uitstraling naar familie en de omgeving. Henny Hagen is opleider VHT/VIB bij Zuwe en Aveant.

AANMELDINGSFORMULIER Landelijke AIT-studiedag 17 mei 2011, thema: Verbondenheid & diversiteit Locatie: Congrescentrum de Reehorst, Bennekomseweg 24, 6717 LM Ede (tel. 0318-633 611) De deelnamekosten voor dit congres bedragen per persoon 150,-. Betalingswijze: U wordt verzocht het deelnamebedrag van 150,- over te maken vóór 10 mei 2011 op bankrekeningnummer 56 93 93 450 van OCK het Spalier te Santpoort inzake AIT o.v.v. uw naam en AIT 17-05-11 Let op: indien betaling geschiedt door een financiële administratie gelieve een kopie van dit formulier te verstrekken aan de financiële administratie van uw organisatie, zodat tot betaling kan worden overgegaan. In geval er vier weken na 17 mei nog niet betaald is zal er 25,- aan administratiekosten in rekening gebracht worden. Dit aanmeldingsformulier is tevens uw FACTUUR. Wilt u er op toezien dat bij het overmaken van het deelnamebedrag de naam van de deelnemer(s) wordt vermeld, anders weten wij niet voor wie er betaald is! Na ontvangst van het aanmeldingsformulier ontvangt u een toegangsbewijs. We verzoeken u het toegangsbewijs van tevoren in te vullen. Indien u verhinderd bent, kunt u zich laten vervangen door een collega. In dat geval kunt u het toegangsbewijs aan deze collega meegeven. Tegelijk met het toegangsbewijs ontvangt u de routebeschrijving naar het Congrescentrum De Reehorst en uw workshopindeling. Annulering (evt. via E-mail: ait@ockhetspalier.nl) van uw aanmelding is mogelijk tot 10 mei 2011. In dit geval wordt het deelnamebedrag, onder aftrek van 15,- administratiekosten, gerestitueerd. Daarna vindt geen restitutie meer plaats. Door u aan te melden wordt u geregistreerd als deelnemer en gaat u akkoord met het bovenstaande. U meldt zich aan door de andere zijde van dit formulier te faxen of te sturen naar: Associatie voor Interactiebegeleiding en Thuisbehandeling (AIT) Postbus 581 Voor meer informatie over AIT zie 2070 AN Santpoort-Noord onze website: www.aitnl.org Tel. 023-520 25 00 Fax. 023-538 77 60 Verkoop van boeken op de studiedag: Aanwezig is de boekenstand van SWP.

Aanmelding studiedag 17 mei 2011 A.U.B. GOED LEESBAAR INVULLEN Naam deelnemer(s):... Instelling:... Postbus/straat:... Postcode en plaats:... Tel en/of fax... E-mail:... Toegangsbewijs sturen naar: Naam deelnemer:... Straat:... Postcode en plaats:... Het programma bestaat uit een ochtend- en een middagprogramma. Na de lunch kunt u aan 2 workshops deelnemen. Hieronder kunt u uw voorkeur aangeven, door drie nummers te omcirkelen (waarvan een reserve) met betrekking tot de te volgen workshops in de middag. Wij registreren deze voorkeur bij binnenkomst van inschrijving, ten behoeve van de zaalindeling en planning van de workshops. Afhankelijk van het aantal inschrijvingen, zullen diverse workshops op de dag worden herhaald. Bij uw toegangsbewijs zit een overzicht van de workshops waar u bent ingedeeld, met de aanvangstijden. WORKSHOPS 1. Mindsight & Basiscommunicatie, door Henk Vermeulen 2. Affectregulatie en basiscommunicatie, door Elly Klompe 3. Heb ik het goed uitgelegd?, door Marjolijn van Leeuwen 4. VIB en pluskinderen, door Marion de Vries en Chantal Marks 5. Activeren m.b.v. beelden in het Maatschappelijk Werk, door Daisy Lutter en Bep Oerlemans 6. Aansluiting bij mogelijkheden in een diversiteit aan gezinnen, door Liesbeth Linssen en Yda Kromhout 7. Meertaligheid bij cliënten met een beperking door Mirjam Blumenthal en Margaret van Ruitenbeek 8. Diversiteit in een kleurrijke hulpverleningsomgeving, Nuran Yildirim, Rick La Salvia en Pieter Daansen 9. Invoegen bij gezinnen met een andere culturele achtergrond m.b.v. VIB, door Ebrahim el Hadidy en Jan Roos 10. Systeemtheoretisch denken en VIB, door Els Dirks en Thea van Erp 11. Contactherstel m.b.v. VHT in multi-problemgezinnen, door Hesdy Olieberg en Margaret Bakker 12. VIB in de ouderenzorg, door Henny Hagen