WEBENQUÊTES MTSO-INFO 31 BRITT DEHERTOGH KOEN PEPERMANS 2003

WEBENQUÊTES MTSO-INFO 31 BRITT DEHERTOGH KOEN PEPERMANS 2003 Faculteit PSW Universiteit Antwerpen Contact: prof. dr. Dimitri Mortelmans (dimitri.mortelmans@ua.ac.be) Tel : +32 (03) 820.28.53 - Fax : +32 (03) 820.28.82

MTSO-INFO Documenten in de reeks MTSO-INFO werden geschreven door leden van de vakgroep MTSO (Methoden en Technieken van het Sociaal-Wetenschappelijk Onderzoek) met als doel op een heldere en eenvoudige manier bepaalde thema's van onderzoeksmethoden en computergebruik uit te leggen. De thema s sluiten aan bij analysetechnieken of softwareprogramma s die gebruikt worden aan de Faculteit PSW van de Universiteit Antwerpen. Vermits sommige documenten door andere leden van de Universiteit Antwerpen of daarbuiten nuttig kunnen zijn, worden deze gratis online aangeboden op http://www.ua.ac.be/mtso. Het downloaden en verspreiden van deze documenten is toegestaan mits correcte bronvermelding. WAARSCHUWING: De documenten worden slechts sporadisch bijgewerkt. Dit heeft repercussies voor die documenten die slaan op software. De auteurs hebben niet de bedoeling om bij het uitkomen van nieuwe versies van programma s steeds het hele document te herschrijven. Daarom dient de lezer er rekening mee te houden dat het document steeds slaat op de softwareversie zoals deze bij het uitkomen van het MTSO-INFO document gangbaar was.

WEBENQUÊTES Inhoud 1 INLEIDING... 2 1.1 WAT IS EEN WEBENQUÊTE?... 2 1.2 VOOR- EN NADELEN VAN EEN WEBENQUÊTE... 4 2 WEBPAGINA S SCHRIJVEN MET HTML... 5 2.1 WAT IS HTML?... 5 2.2 ENKELE BASISBEGINSELEN... 6 2.3 HET PROGRAMMA FRONTPAGE... 10 3 PHP... 11 3.1 WAT IS PHP?... 11 3.2 ENKELE BASISBEGINSELEN... 11 4 EEN WEBENQUÊTE MAKEN... 12 4.1 STAP1: EEN VRAGENLIJST OPSTELLEN... 13 4.2 STAP2: STATISCHE VRAGENLIJST IN FRONTPAGE... 13 4.2.1 Basisprincipes van Frontpage... 13 4.2.2 Het formulier... 19 4.3 STAP3: DYNAMISCHE VRAGENLIJST MET PHP... 35 4.3.1 Hernoemen document...36 4.3.2 Aanpassen aanhalingstekens... 36 4.3.3 Print-instructie invoegen... 37 4.3.4 Vervangingsopdrachten...39 4.3.5 Begin en einde van het document... 39 4.3.6 De webenquête in schermen delen... 39 4.3.7 Vorm formulier verwijderen... 43 4.3.8 Velden definiëren... 43 4.3.9 Een uitgewerkt voorbeeld...44 4.4 EEN BEDANKPAGINA AANMAKEN... 51 4.5 DE WEBENQUÊTE UITTESTEN... 51 4.6 WEBENQUÊTE AAN DATABESTAND KOPPELEN EN ONLINE ZETTEN... 52 MTSO INFO / UA - FPSW

2 1 Inleiding In sociaal-wetenschappelijk onderzoek wordt veelvuldig gebruik gemaakt van de enquête als onderzoeksinstrument. Door de verspreiding van het internet-gebruik en de uitgebreide communicatie via e-mail is een bijkomende vorm van surveyonderzoek ontwikkeld: de webenquête. Het maken van een webenquête is evenwel complexer dan een papieren enquête en vereist normaal gezien een basis aan programmeerkennis. Omdat niet iedereen even vertrouwd is met programmeren zal in deze MTSO-handleiding stap voor stap de opbouw van een webenquête toegelicht worden. De bedoeling van dit werk is niet een cursus programmeren te bieden, maar een overzicht van alle fasen die je moet doorlopen om een vragenlijst van een papieren naar een elektronische versie om te zetten. Er zullen telkens stukken programmeerwerk aangeboden worden die rechtstreeks overgenomen kunnen worden, mits de nodige kleine aanpassingen, zodat ook programmeerleken een webenquête kunnen creëren. Het ontwikkelen van een webenquête verloopt in drie fasen. In eerste instantie zal de gebruiker de vragen moeten opstellen. Vervolgens dient een webenquête in HTML-code ontworpen aan de hand van het gebruiksvriendelijke programma Frontpage. Tot slot moet dit ontwerp omgezet worden naar een PHP-programma om een aantal extra functies te kunnen gebruiken. 1. Vragenlijst opstellen 2. Statische webenquête via Frontpage 3. Dynamische webenquête in PHP In delen 2 en 3 zal uitvoerig ingegaan worden op de betekenis en het doel van deze stappen en de gehanteerde begrippen. In het praktische deel (deel 4) wordt uitgelegd hoe je aan de slag kan. 1.1 Wat is een webenquête? Een webenquête is een vragenlijst die door de respondenten online ingevuld kan worden. Een aangepaste opmaak zal ervoor zorgen dat de respondent op een eenvoudige en snelle manier de vragenlijst elektronisch kan invullen. In plaats van pen en papier te gebruiken, worden de vragen ingevuld met de muis en het toetsenbord. De respondent opent de webenquête door op de link te klikken die de onderzoeker heeft aangeboden en zal na het invullen van de vragenlijst de resultaten kunnen opsturen naar de onderzoeker met een eenvoudige muisklik.

3 Een meer courante naam voor een reeks vragen die op een website gesteld worden aan de bezoeker is een formulier. De meeste programma s hanteren deze benaming in plaats van webenquête of e-enquête. Formulieren (forms) worden gebruikt om de bezoeker van een site de mogelijkheid te bieden informatie in te voeren en te verzenden. Het kan daarbij gaan om bijvoorbeeld het geven van een reactie, het aanmelden als abonnee, het plaatsen van een bestelling en uiteraard het invullen van een wetenschappelijke enquête. Er bestaan twee typen van formulierverwerking: een statisch en een dynamisch formulier. Deze indeling is gebaseerd op een tweedeling van webpagina s: clientsided en server-sided (zie tabel Tabel 1). Tabel 1: Soorten webpagina s en webenquêtes Webpagina Webenquête Taal Programma Client-sided Statische webenquête HTML, Javascript, Frontpage, Texteditor (Wordpad, UltraEdit,..) Server-sided Dynamische webenquête PHP, ASP, Texteditor (Wordpad, UltraEdit, ) Bij de client-sided vorm wordt de pagina verzonden vanaf de server 1 en daarna kunnen bijna geen veranderingen meer aangebracht worden aan de pagina. 1 Een server is een computer die diensten levert aan meerdere computers (clients) in een netwerk. Een netwerk is een verzameling van onderling verbonden computers. De omvang van een netwerk is variabel en kan gaan van een lokaal netwerk (LAN) zoals in een bedrijf tot een wereldwijd netwerk (WAN) zoals het Internet. Naargelang het soort dienst dat de server verleent spreekt men bijvoorbeeld van een file server of een program server waarbij respectievelijk bestanden en programma s die op de server staan, beschikbaar zijn voor alle andere clients in het netwerk. Webservers zijn computers die webpagina s ter beschikking stellen aan andere computers in het netwerk. Wanneer men een webpagina op het Internet wil tonen zal deze dus op een webserver geplaatst moeten worden.

4 Client-sided programmeertalen zijn bijvoorbeeld HTML (zie deel 2) en Javascript 2. Ze laten weinig tot geen interactie toe aan de gebruikers van de webpagina s. De server-sided webpagina s maken interactie tussen server en gebruiker wel mogelijk. De server maakt aan de hand van de gegevens die de gebruiker invoert een pagina en verstuurt die dan pas terug naar de gebruiker. Op een server-sided pagina kan bijvoorbeeld de naam van de bezoeker gevraagd worden. De site kan de bezoeker begroeten met de opgegeven naam, doordat deze naam doorgegeven wordt aan de server. Er zijn verschillende technieken voorhanden om dynamische server-sided pagina s te maken, waarvan PHP (zie 3) en ASP de belangrijkste vormen zijn. Indien gewerkt wordt met een client-sided webpagina is het webformulier statisch. Dit wil zeggen dat de gebruiker de vragenlijst invult en in die vorm terugstuurt naar de onderzoeker. De onderzoeker krijgt de vragenlijst teruggestuurd en zal de nodige stappen moeten ondernemen om de ingevulde gegevens in een databestand te zetten. In plaats van de vragen en antwoorden op papier te ontvangen zoals bij een geprinte enquête krijgt de onderzoeker zijn elektronisch formulier terug ter beschikking. Het verdere verloop van de data-invoer verloopt echter analoog aan een papieren enquête. De antwoorden moeten nog steeds handmatig ingevoerd worden in een databestand. Een statische vragenlijst kan volledig gemaakt worden via het zeer gebruiksvriendelijke programma Frontpage dat de instructies omzet naar HTML-code. Je hoeft niets van programmeren te kennen om met dit programma een webpagina of enquête te maken. Met een server-sided webpagina zijn de mogelijkheden veel groter. Een dynamische vragenlijst kan de antwoorden rechtstreeks in een databestand zetten. Dit wil zeggen dat de verkregen gegevens niet meer hoeven ingevoerd te worden. Invoer is een zeer tijdrovende bezigheid. Het nut van een dynamische webenquête ligt dan ook vooral in het besparen van tijd. Een bijkomend voordeel is de mogelijkheid die de onderzoeker krijgt om de enquête te verdelen over verschillende schermen. Een statische pagina geeft een lange lijst met alle vragen onder elkaar. De respondent heeft, doordat de volledige vragenlijst zichtbaar is, een exact beeld van het aantal vragen dat nog ingevuld moet worden. Een dynamische pagina laat toe om de vragenlijst te knippen in deelschermen waardoor de respondent geen idee heeft van het totale aantal vragen. De gebruiker vult telkens een scherm in en klikt door naar het volgende scherm tot het einde van de enquête is bereikt. 1.2 Voor- en nadelen van een webenquête De snelle uitbreiding van het Internet-gebruik heeft ervoor gezorgd dat de webenquête een belangrijk onderzoeksinstrument is geworden. Het gebruik van e- surveys gaat echter gepaard met een aantal methodologische problemen. Vooreerst werd in verschillende onderzoeken vastgesteld dat de respons op 2 Een programmeertaal die voornamelijk wordt gebruikt om effecten en functies toe te voegen aan de webpagina.

5 webenquêtes zeer laag ligt 3. De responspercentages schommelen rond 20%, wat onvoldoende is. Daarnaast is het selectie-effect van Internet-gebruikers een nadeel van websurveys. Personen die niet over Internettoegang beschikken komen niet in aanmerking voor een onderzoek dat gebruik maakt van een webenquête. Een derde nadeel is het feit dat de meeste mailboxen regelmatig geteisterd worden door junk-mail. Het gevaar bestaat dat de enquête wordt verwijderd uit de mailbox, omdat ze als junk-mail wordt aanzien. Ondanks deze nadelen blijft een webenquête een handig onderzoeksinstrument door de lage kostprijs. Een postenquête opsturen aan een grote groep mensen blijft een probleem voor heel wat onderzoeken vanwege de hoge kosten. Een webenquête vereist meer voorbereiding, maar heeft achteraf het financiële voordeel dat ze kosteloos verspreid kan worden. Naast de lage kosten is ook de mogelijkheid tot koppeling van de vragenlijst aan een databank een groot voordeel. De invoer van data gebeurt rechtstreeks bij het invullen van de enquête en dient achteraf niet meer handmatig te worden gedaan. Tot slot vermelden we dat doorgaans de vragen in e-surveys beter ingevuld worden door de kortere invultijd en de eenvoud. Er is een lage nonrespons op de vragen. 4 2 Webpagina s schrijven met HTML 2.1 Wat is HTML? HTML (HyperText Markup Language) is de taal waarmee webpagina s worden opgemaakt. Het is een opmaaktaal en niet echt een programmeertaal. Achter elke website die je bekijkt zit een HTML-code die op voorhand is geschreven door de maker. Het document met de HTML-code wordt ook wel eens de broncode genoemd. Door op de rechtermuisknop te drukken op een willekeurige website en Bron weergeven aan te duiden, kan je het brondocument van de meeste webtoepassingen bekijken. De HTML-code wordt vertaald door de Browser. Dit is een softwareprogramma dat in staat is om de taal te lezen en om te zetten in tekst, beeld en geluid. De bekendste browsers zijn Microsoft Internet Explorer en Netscape Navigator. 3 4 Sills S., Song C. (2002), Innovations in survey-research, an application of web-based surveys, Social Science Computer Review, vol20, nr1, pp22-30 Schaefer D., Dillman D., (1998), Development of a Standard E-mail Methodology, Public Opinion Quarterly, vol62, nr3, pp378-391.

6 Figuur 1: broncode en webtoepassing Broncode Webtoepassing Browser Een HTML-code wordt opgeslagen met de extensie htm of html. Je hebt geen apart programma nodig om HTML te schrijven. Een texteditor is voldoende om aan de slag te gaan. Gevorderde gebruikers zullen schrijven in een texteditor, maar voor de beginners zijn er een aantal programma s voorhanden die volgens het WYSIWYG-principe (What you see is what you get) werken zoals Frontpage van Microsoft (zie 2.3). 2.2 Enkele basisbeginselen Net zoals een gewone taal heeft een programmeertaal bouwstenen en grammaticale regels om de bouwstenen aan elkaar te knopen. Deze regels noemt men de syntaxis of syntax. Kennis over de syntax is nodig om in een texteditor te schrijven. Indien je een WYSIWYG-programma gebruikt hoef je in principe de syntaxis niet te kennen. Om toch een beeld te krijgen van de opbouw en inhoud van een HTML-bestand geven we een beknopt overzicht van een aantal voorname codes en basisregels. Deze zullen van belang zijn wanneer de statische vragenlijst geïntegreerd wordt in een PHP-programma. Daar dient immers rechtstreeks ingegrepen te worden in de broncode (zie 4.3). Enkele basisregels: 1. De tekens < en > komen regelmatig terug in een HTML-brontekst. Met deze tekens kan je een onderscheid maken tussen de tekst en de codes. Alle HTML-instructies (codes) worden tussen haakjes gezet, alle tekst die op de website moet verschijnen niet. 2. De meeste instructies moeten geopend en gesloten worden. De opening is van de vorm <code>, het eindigen van de vorm </code>. Enkel de instructies die geen betrekking hebben op de tussenliggende tekst moeten niet gesloten worden. Een voorbeeld is de Alinea Einde Markering-code: <br>. Om naar een volgende zin te gaan geef je alleen deze code. Ook het invoegen van een figuur kan met één code. 3. Een programma bestaat uit een hoofd en een lichaam. Het hoofd (HEAD) geeft de informatie die niet getoond wordt op het scherm van de gebruiker.

7 Deze informatie heeft betrekking op het document, maar wordt niet weergegeven in het venster. De titel (TITLE) van het document wordt bijvoorbeeld binnen het hoofd geplaatst in het HTML-programma (zie Figuur 1: broncode en webtoepassing). In de titelbalk boven het venster verschijnt de titel die door zoekmachines gebruikt wordt. Het lichaam (BODY) geeft vorm aan alles wat op het documentvenster van de site staat. De informatie die je als gebruiker kan bekijken op een webpagina wordt binnen het lichaam geprogrammeerd. 4. HTML behandelt hoofdletters en kleine letters hetzelfde. Het maakt dus niet uit of je <html> of <HTML> typt. In onderstaande tabel worden verschillende instructies gegeven die vaak gebruikt worden in een HTML-document. Hoe deze instructies geordend zijn in het HTMLdocument wordt in het voorbeeld onder de tabel aangegeven. BEGINCODE EINDCODE BETEKENIS Basisopbouw-codes <HTML> </HTML> Begin en einde document <HEAD> </HEAD> Hoofd <BODY> </BODY> Lichaam <TITLE> </TITLE> Titel (statusbalk) <br> Enter (einde van de regel) spatie BEGINCODE EINDCODE BETEKENIS Opmaak-codes <FONT COLOR="red"> </FONT> Kleur lettertype (rood) <FONT FACE= tahoma > </FONT> Lettertype (tahoma) <FONT SIZE= 9 > </FONT> Grootte lettertype (9) <B> </B> Vet <I> </I> Cursief <U> </U> Onderlijnen <P>; <P align= center > <P align= left > Tabel & figuur-codes <IMG SRC="vindplaats/naam"> <TABLE> <TR> <TD> </P> </P> </P> </TABLE> </TR> </TD> Nieuwe paragraaf Uitlijnen (centreren, links, ) Figuur invoegen Tabel invoegen Nieuwe rij Inhoud van een kolom in een bepaalde rij (= inhoud van een cel) Hyperlink-codes <A HREF="link.htm"> </A> Interne hyperlink <A HREF="http://www. "> </A> Externe hyperlink <A HREF="mailto: "> E-mail hyperlink Frame-codes <FRAMESET> </FRAMESET> frame Formulier-codes <FORM> </FORM> formulier <FORM METHOD= post > </FORM> Geen veldwaarden tonen in

8 <INPUT TYPE= TEXT NAME= > <INPUT TYPE= CHECKBOX NAME= > <INPUT TYPE= RADIO NAME= > <INPUT TYPE= SUBMIT VALUE= > <INPUT TYPE= RESET VALUE= > <SELECT> <OPTION> </OPTION> <OPTION> </OPTION> </SELECT> URL Tekstveld Aankruisvak (meerdere opties) Keuzerondje Knop verzenden Knop wissen invoer Drop down met 2 opties <TEXTAREA> </TEXTAREA> Tekstvak (meer dan 1 regel) In 4.2.2 wordt meer uitleg gegeven over de verschillende soorten knoppen die in een formulier gebruikt kunnen worden als antwoordcategorieën. Een voorbeeld van een kort formulier met verschillende soorten vragen: De broncode van het korte HTML-formulier met opmaak wordt al snel vrij lang. In de linkerkolom staat het programma voor het formulier. De rechterkolom geeft aan waar je bepaalde vragen of codes in het programma kan vinden.

9 <html> <head> <meta http-equiv="content-language" content="nl-be"> <meta name="generator" content="microsoft FrontPage 5.0"> <meta name="progid" content="frontpage.editor.document"> <meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=windows-1252"> <title>voorbeeldformulier</title> </head> Open HTML Open head Sluit head <body bgcolor="#c0c0c0"> <form method="post" action="voorbeeldformulier"> <p><b><u><font face="arial" size="5">voorbeeldformulier</font></u></b></p> Open body Formulier titel <p><fontface="arial">naam <input type="text" name="t1" size="20"></font></p> <p><fontface="arial">adres <textarea rows="2" name="s1" cols="20"></textarea></font></p> Vraag: Naam en adres? <p><font face="arial">heb je ooit al eens geprogrammeerd? <input type="radio" value="v3" checked name="r1"> ja &nb sp; <input type="radio" name="r1" value="v2">neen</font></p> Vraag: ooit al geprogrammeerd? <p><font face="arial">indien ja, in welke programmeertaal was dit? <i>(meerdere antwoorden zijn mogelijk)</i></font></p> <table border="1" cellpadding="0" cellspacing="0" style="border-collapse: collapse; border-width: 0" bordercolor="#111111" width="100%" id="autonumber1"> <tr> <td width="25%" style="border-style: none; border-width: medium"> </td> <td width="25%" style="border-style: none; border-width: medium"> <font face="arial"><input type="checkbox" name="c1" value="on"> Visual Basic</font></td> <td width="50%" style="border-style: none; border-width: medium"><font face="arial"><input type="checkbox" name="c6" value="on"> Perl</font></td> </tr> <tr> <td width="25%" style="border-style: none; border-width: medium"> </td> <td width="25%" style="border-style: none; border-width: medium"> <font face="arial"><input type="checkbox" name="c2" value="on"> Java</font></td> <td width="50%" style="border-style: none; border-width: medium"> <font face="arial"><input type="checkbox" name="c7" value="on"> XML</font></td> </tr> Vraag: welke programmeertaal Open tabel 1 ste rij antwoorden 2 de rij antwoorden

10 <tr> <td width="25%" style="border-style: none; border-width: medium"> </td> <td width="25%" style="border-style: none; border-width: medium"> <font face="arial"><input type="checkbox" name="c3" value="on"> HTML</font></td> <td width="50%" style="border-style: none; border-width: medium"> <font face="arial"><input type="checkbox" name="c8" value="on"> ASP</font></td> </tr> <tr> <td width="25%" style="border-style: none; border-width: medium"> </td> <td width="25%" style="border-style: none; border-width: medium"> <font face="arial"><input type="checkbox" name="c4" value="on"> Javascript</font></td> <td width="50%" style="border-style: none; border-width: medium"> <font face="arial"><input type="checkbox" name="c9" value="on"> MySQL</font></td> </tr> <tr> <td width="25%" style="border-style: none; border-width: medium"> </td> <td width="25%" style="border-style: none; border-width: medium"> <font face="arial"><input type="checkbox" name="c5" value="on"> PHP</font></td> <td width="50%" style="border-style: none; border-width: medium"> <font face="arial"><input type="checkbox" name="c10" value="on"> andere <input type="text" name="t2" size="20"></font></td> </tr> </table> <p><input type="submit" value="verzenden" name="b1"><input type="reset" value="invoer wissen" name="b2"></p> 3 de rij antwoorden 4 de rij antwoorden 5 de rij antwoorden Sluit tabel Knoppen: verzenden en invoer wissen </form> </body> Sluit formulier Sluit body </html> Sluit HTML Op het Internet zijn verschillende online cursussen HTML beschikbaar. Een zeer heldere en uitgebreide uitleg kan je bijvoorbeeld vinden op www.handleidinghtml.nl of www.mijnhomepage.nl/htmlcursus/lessenoverzicht.php 2.3 Het programma Frontpage Frontpage is een programma van Microsoft dat dient om makkelijk en snel websites te creëren. Het programma maakt deel uit van de professionele editie van Microsoft Office (2000 en XP). Frontpage werkt ongeveer hetzelfde als een tekstverwerker waarbij de grafische mogelijkheden vrij uitgebreid zijn. De

11 opdrachten die je als gebruiker geeft, zoals bijvoorbeeld een tekst intypen en de achtergrondkleur van de pagina wijzigen, worden door het programma omgezet tot HTML-code. Dit noemt men een WYSIWYG-toepassing (What you see is what you get). Frontpage is een programma met vele mogelijkheden. Gebruik echter niet te veel toeters en bellen in een webenquête, maar hou het eenvoudig. Zeker voor een webenquête is het aangewezen om deze regels te volgen. De gebruiker moet nog steeds onmiddellijk kunnen merken dat de vragenlijst een wetenschappelijke grondslag heeft. Een overvloed aan prenten, kleuren, geluid en animatie komt bijzonder onprofessioneel over. 3 PHP 3.1 Wat is PHP? PHP staat voor Personal Hypertext Preprocessor. Het is een gratis scripttaal die in 1994 ontwikkeld is en sindsdien de meest gebruikte server-sided taal is geworden om dynamische websites te maken. Een groot voordeel van PHP is de koppeling aan HTML. Dit betekent dat alle programmeerwerk in de HTML-taal geïntegreerd kan worden in PHP. Een webpagina die opgesteld is in HTML kan op deze manier uitgebreid worden met een aantal dynamische functies die enkel via PHP verkregen kunnen worden. In onderstaand voorbeeld wordt de PHP-code ingekapseld in het HTML-document. <html> <head> <title>voorbeeld</title> </head> <body> </body> </html> <?php echo "Hallo! Ik ben een PHP script!";?> Het programmeren gebeurt in een texteditor, waarvan UltraEdit (zie MTSO-INFO 17) een krachtig voorbeeld is. PHP-pagina s worden opgeslagen met de extensie php (voorbeeld: webpagina.php). 3.2 Enkele basisbeginselen In dit deel zullen een aantal basisregels voor PHP behandeld worden. Er wordt een korte introductie gegeven in de basisprincipes die nodig zijn om het PHPprogramma te lezen dat in 4.3 wordt gegeven om een dynamische webenquête te maken. Openen en sluiten

12 Het openen en sluiten van een PHP-programma gebeurt met volgende commando s. Tussen beide tags komt de opdracht die je vraagt aan de computer om uit te voeren. <?php?> openen sluiten Variabelen Variabelen zijn items die je aangeeft in een deel van het programma, en die je later weer kan opvragen. Het zijn geheugenvakjes waaruit informatie opgevraagd kan worden op een ander moment. Een variabele begint altijd met een dollarteken $var. De if-constructie Met de if kan je voorwaarden opleggen aan stukken codes. De if wordt gevolgd door een voorwaarde tussen haakjes. Datgene dat vervolgens moet gebeuren als aan de voorwaarde is voldaan, staat tussen accolades. De Else code geeft een afwijking van de voorwaarde aan. if(voorwaarde) { doe dit en dat; } else { Doe iets anders; } Voorbeeld: if ($a > $b) { print "a is groter dan b"; } else { print a is kleiner dan of gelijk aan b ; } Andere instructies \n nieuwe lijn (enter) ; scheiden van instructies echo output naar het scherm schrijven print idem Vermits er geen uitgebreide kennis van PHP vereist is voor het maken van een webenquête, gaan we er niet verder op in. Verdere informatie over PHP kan gevonden worden op http://www.php. net/manual/nl/manual. php. 4 Een webenquête maken Een webenquête maken kan op verschillende manieren en met verschillende programma s en talen. Voor deze handleiding is gekozen om te werken in drie stappen: het opstellen van de vragenlijst op een tekstverwerker, het ontwerpen van de vragenlijst in HTML-code aan de hand van het programma Frontpage en het omzetten en uitbreiden van de mogelijkheden van de webenquête met PHP. Een belangrijke opmerking: bewaar geregeld de vorige versies van de webenquête! Tijdens het programmeren kan er wel eens een fout insluipen. Het is handig dat je op dat moment terug kan keren naar een vroegere versie. Zeker indien je geen programmeerervaring hebt, is dit een noodzaak. Zorg ervoor dat de

13 naamgeving logisch aangepast is, bijvoorbeeld webenquête1.htm, webenquête2.htm, enzovoort. 4.1 STAP1: een vragenlijst opstellen Alvorens de webenquête te ontwikkelen, dient de inhoud vastgelegd. Het opstellen en controleren van de vragen kan best gebeuren vóór je het eigenlijke programmeerwerk uitvoert. Zo kan vermeden worden dat tijdens het maken van de webenquête nog inhoudelijke verbeteringen aangebracht moeten worden, wat vaak tijdrovend werk is. We raden aan om de vragen op te stellen in een tekstverwerker. Omdat het opstellen van een correcte vragenlijst meestal meerdere versies vereist, is het eenvoudiger om alles eerst in een tekstverwerker te plaatsen en daarna vraag per vraag te kopiëren naar Frontpage. Voor het opstellen van een vragenlijst gelden bepaalde regels. Meer informatie vind je in Een samenleving onderzocht: methoden van sociaal-wetenschappelijk onderzoek van J. Billiet en H.Waege 5. 4.2 STAP2: Statische vragenlijst in Frontpage Om een vragenlijst om te zetten naar een online webenquête wordt eerst een korte handleiding gegeven voor het programma Frontpage in Office XP (4.2.1). Daarna wordt besproken hoe de statische vragenlijst opgesteld wordt (4.2.2). 4.2.1 Basisprincipes van Frontpage 4.2.1.1 Frontpage starten Om te beginnen start je het programma op. Vermits dit behoort tot het Officepakket zal de snelkoppeling meestal op dezelfde plaats staan als Word, Excel, Powerpoint en Access (Menu Start Programma s Microsoft Frontpage). Als het de eerste keer is dat het programma opgestart wordt krijg je waarschijnlijk de melding of je Frontpage als standaard HTML-editor wil instellen op je computer. Druk op ja. Na het opstarten verschijnt de onderstaande interface. Deze lijkt veel op die van andere Microsoft applicaties. 5 J. Billiet, H.Waege (2001) Een samenleving onderzocht: methoden van sociaal-wetenschappelijk onderzoek, Standaard, Antwerpen. Er is net een nieuwe versie van het boek uitgegeven: J. Billiet, H.Waege (2003) Een samenleving onderzocht: methoden van sociaal-wetenschappelijk onderzoek, De Boeck, Antwerpen

14 4.2.1.2 Een nieuw document aanmaken Bij het opstarten van Frontpage beland je in een leeg scherm. Je zal eerst moeten aangeven welk soort webtoepassing je wil maken. Je kan een website maken of enkel een webpagina. Wanneer je in het menu Bestand kiest voor Nieuw en vervolgens voor Pagina of Web dan krijg je een keuzelijst. In deze lijst kan je aangeven welk soort document je wil maken: een lege pagina, lege een web, een bestaande pagina, een bestaande web, een paginasjabloon of een websitesjabloon. 4.2.1.2.1 Een website maken Een websjabloon geeft een aantal vooraf gedefinieerde websites, onder andere Web met één pagina, Klantenondersteuningsweb, Persoonlijk web en Projectweb.

15 Met behulp van de knoppen kan je aangeven op welke manier de sjablonen getoond moet worden: in iconen of in een lijst. Verder kan je in het invoerveld opgeven waar je nieuwe website moet komen. Hier wordt doorgaans een plaats op de harde schijf ingevuld. Kies in de lijst een type website en klik op OK. Frontpage is nu een tijd bezig met het samenstellen van het web op de locatie die je hebt opgegeven. Wanneer Frontpage klaar is krijg je terug de normale weergave. Het lijkt alsof het programma niets heeft gedaan maar in de details van het web is al heel wat ingesteld. Je kan de details bekijken via de verschillende weergaven die in 4.2.1.3 worden behandeld. Voor de verdere opbouw van een website kan je best de vele online cursussen raadplegen (http://www.playgarden.com/frontpage2000.php3). 4.2.1.2.2 Een pagina maken Een nieuwe pagina aanmaken kan via de werkbalk door op het witte pagina-icoon in de werkbalk te drukken. Er verschijnt een lege pagina. Als je een paginasjabloon wil gebruiken moet je via het Bestand-menu werken. Ook hier heeft Frontpage verschillende voorbeelden voorhanden om op verder te werken. We zullen enkel ingaan op het sjabloon voor de aanmaak van een formulier in volgend deel (zie 4.2.2)

16 4.2.1.3 De onderdelen van het Frontpage-startscherm Het beginscherm bestaat uit een aantal delen die we eerst bespreken alvorens over te gaan tot het ontwikkelen van een formulier. Bovenaan het scherm heeft Frontpage een titelbalk, menubalk en werkbalken. Vermits deze dezelfde opbouw hebben als alle andere Microsoft Office programma s gaan we hier niet op in. 6 De functies die gebruikt worden bij de aanmaak van een formulier zullen verder in de handleiding wel aan bod komen. Een groot verschil met de andere Office programma s is echter de weergavebalk die zich aan de linkerkant van het hoofdvenster bevindt. Deze balk dient om een andere weergave van je webtoepassing op te vragen. We bespreken de verschillende opties van de weergavebalk. weergavebalk Deelschermen van pagina-weergave De eerste weergave Pagina is actief als je een pagina of website aan het bewerken bent. Onderaan kan je drie deelschermen opmerken: normaal, HTML en voorbeeld. In de normale weergave of ontwerp weergave wordt de pagina ontworpen. Net zoals bij een Word-document wordt in dit scherm de inhoud en opmaak van de webtoepassing vastgelegd. Daarnaast heb je de HTML-weergave. Dit is de eigenlijke broncode die aan de basis ligt van de webtoepassing. Hier hoef je zelf niets aan te doen. Frontpage zet jouw instructies om in HTML-code. Merk op dat bij een nieuwe pagina waar nog niets is ingevuld, reeds een aantal tags zijn geschreven. Deze tags vormen de basis van het hoofd (head) van het document (zie 2.2). Elke wijziging die je aanbrengt in de normale weergave zal door 6 Voor verdere informatie over de werkbalken kan je MTSO-INFO 6: Microsoft Word. Een Inleiding raadplegen.

17 Frontpage vertaald worden in HTML-code. Uiteraard kan je zelf ingrijpen in het brondocument. Doe dit echter enkel wanneer je zeker van je stuk bent. Een fout in een kleine wijziging kan heel wat schade aanbrengen aan je webtoepassing. Het laatste tabblad geeft een voorbeeld van de webtoepassing die je tot nu hebt gemaakt. De voorbeeldweergave is de dichtste benadering van de reële publicatie van je toepassing. Wanneer je volledig wil zien hoe het bestand eruit ziet, ga dan in het Bestand-menu naar Voorbeeld in browser. Vermits we nog in de startfase zitten zal in de voorbeeldweergave een wit blad staan. Voor het ontwikkelen van een webpagina volstaat de eerste pagina-weergave. Wanneer je een volledige website creëert, zijn de volgende weergaven bijkomende instrumenten. Gewoonlijk bestaan websites namelijk uit meerdere pagina s. Hoe meer pagina s de website bevat, hoe complexer het wordt om de website te ontwikkelen en onderhouden. Frontpage biedt daarom een aantal extra weergaven om te kunnen omgaan met complexe structuren: mappen, rapporten, navigatie, hyperlinks en taken. De tweede weergave in de lijst is de mappenweergave. Deze geeft een overzicht van alle mappen binnen je website. Frontpage maakt deze mappen aan zodat je de website behoorlijk kan beheren. Het kan bijvoorbeeld gaan over een map met alle figuren, alle pagina s en alle hyperlinks. In de mappenweergave vind je een bestand index.htm. Dit is de startpagina voor je website. Je krijgt, afhankelijk van het sjabloon dat je hebt ingesteld, een opmaakpatroon voor je eerste pagina. Uiteraard kan dit volledig gewijzigd worden indien je dat wenst. Je kan ook zelf een nieuwe map toevoegen. Dit gebeurt op identieke wijze zoals in Windows verkenner. Je klinkt vanuit de mappenlijst op het Bestand-menu, op Nieuw en op Map. Wanneer je in de mappenlijst dubbelklikt op een webbestand, dan wordt dit geopend in een nieuw Frontpage-venster.

18 De rapportenweergave wordt gebruikt om allerlei rapporten over je webtoepassing te laten maken. Het geeft in detail een aantal eigenschappen van je pagina s weer zoals de snelheid, het aantal interne links enzovoort. Frontpage maakt deze weergave met de kenmerken van je website automatisch aan. De vierde weergave is de navigatiestructuur. Je krijgt hier te zien wat de logische navigatiestructuur binnen de site is. De structuur is vooral van belang bij grotere websites waartoe verschillende pagina s horen. Een overzicht van het complexe geheel wordt via een boomstructuur duidelijk. Door op hyperlinks te drukken krijg je een weergave van de pagina s die aan elkaar hangen door middel van interne links. Er wordt telkens getoond waar de links van de pagina naar toe gaan en welke pagina s naar de huidige pagina linken. Dit kan een behoorlijke wirwar worden bij een grote website.

19 De opbouw van een webtoepassing kan gecontroleerd worden via de takenweergave. Een volledige planning van de aanmaak, voor jezelf en eventueel voor anderen die aan de toepassing zouden meewerken, kan hierin opgesteld worden. In deze weergave kan je zelf een agenda maken, Frontpage zet niets in de map. 4.2.2 Het formulier Formulieren aanmaken kan op twee manieren. Enerzijds kan je zelf aan de slag gaan en anderzijds kan je beroep doen op het formuliersjabloon dat Frontpage aanbiedt. Beide manieren worden besproken, maar we raden aan om de eigen invulling van een formulier te hanteren. Hoewel het meer werk is om een enquête volledig zelf op te bouwen, loont vooral de vrijheid die je hebt bij de opbouw en de opmaak. 4.2.2.1 Soorten formulierknoppen Er zijn verschillende soorten vragen die opgenomen kunnen worden in de vragenlijst. In hoofdzaak zijn er 7 formulierknoppen die gebruikt worden voor de opbouw van de antwoordmogelijkheden. In onderstaand schema worden ze getoond: Formulierknop Doel Tekstvak Open vraag (één regel) Selectievakje keuze1 keuze2 Keuzevakjes: meerdere antwoorden mogelijk Keuzerondje mee eens niet mee eens Keuzevakjes: slechts één antwoord mogelijk Tekstgebied Open vraag (meerdere regels) Uitschuifkeuzelijst: optie 1 Drop down (eerste optie getoond) Meervoudige keuzelijst: mogelijkheid 1 mogelijkheid 2 mogelijkheid 3 Drop down (meerdere opties getoond) Drukknoppen Beginw aarden Verzenden Drukknoppen voor het verzenden, wissen, van de gegevens

20 4.2.2.2 Een formulier aanmaken met de wizard formulierpagina Met de wizard kan je stap voor stap opdrachten geven aan Frontpage om een formulier op te stellen. Wanneer je bij de paginasjablonen (zie 4.2.1.2.2) op Wizard formulierpagina klikt, krijg je volgend scherm. Druk op Volgende om de eerste instructies te geven. Een vraag in de vragenlijst zetten doe je via de knop Toevoegen.

21 Je krijgt een aantal soorten vragen om uit te kiezen. In het voorbeeld is de optie persoonlijke gegevens geselecteerd. Daaronder geeft Frontpage telkens een beschrijving van het soort vraag. Je kan met deze optie gebruikers vragen naar een aantal persoonlijke gegevens. In het witte kader onderaan is het mogelijk om de formulering van de vraag aan te passen. Standaard geeft Frontpage de zin Identificeer en beschrijf uzelf. Je kan deze bijvoorbeeld veranderen naar: Geef uw persoonlijke gegevens. Druk daarna op Volgende en een aantal extra mogelijkheden kunnen ingesteld worden.

22 Wanneer de eigenschappen van de vraag volledig zijn opgegeven, krijg je het beginscherm van de wizard terug. De vraag verschijnt in het witte venster. Meerdere vragen kunnen toegevoegd worden op dezelfde wijze. De vragenlijst wordt afgesloten als je op Voltooien drukt. In het voorbeeld is enkel een vraag naar persoonlijke gegevens opgenomen. Het formulier dat door Frontpage gemaakt wordt ziet er als volgt uit: Identificeer en beschrijf uzelf: Naam Geboortedatum Geslacht Mannelijk Vrouwelijk Verder dienen de waarden bij elke variabele in de vragenlijst nog opgegeven. Hoe dit gebeurt wordt in het volgende deel besproken waar het zelfstandig ontwerpen van een webenquête aan bod komt. 4.2.2.3 Zelf een formulier aanmaken In plaats van de wizard die alle stappen voorbereid zal je nu zelf de opbouw kunnen bepalen. Onderstaand schema zal gevolgd worden. In volgende paragrafen worden alle stappen toegelicht. 1. de vorm van de webtoepassing opgeven: een formulier 2. de knop invoer wissen verwijderen 3. de knop verzenden onderaan in het formulier verplaatsen 4. de eerste vraag invoeren 5. de naam en antwoordcategorieën van de eerste vraag opgeven 6. de tweede vraag opgeven 7. de naam en antwoordcategorieën van de tweede vraag opgeven ga verder tot alle vragen zijn opgenomen 8. de hoofding maken 9. de opmaak aanpassen 10. de enquête testen

23 4.2.2.3.1 Stap 1: vorm van het formulier opgeven De eerste stap in de aanmaak van een formulier is het openen van een nieuwe pagina. Daarna moet je aangeven dat de pagina de bestemming van een formulier zal krijgen. Dit doe je door in het Invoegen-menu de optie Formulier aan te duiden. Merk op dat de HTML-codes <FORM> en </FORM> zijn opgenomen in de HTMLweergave. 4.2.2.3.2 Stap 2 en 3: knoppen wijzigen In het formulier staat reeds een knop Verzenden en Invoer wissen. Frontpage maakt deze knoppen standaard aan en ze moeten op het einde van het formulier komen. De knop Invoer wissen mag je weghalen door deze te selecteren en op Delete te drukken. Zet de cursor daarna vóór de knop Verzenden en geef enkele enters zodat deze onderaan belandt binnen de stippellijnen. 4.2.2.3.3 Stap 4 t.e.m. 7: vragen opnemen Binnen de randen van het formulier kan je alle vragen invoegen die in de webenquête gesteld moeten worden. Het invoegen van vragen verloopt in vier fasen. De bedoeling is dat je eerst een tabel aanmaakt voor een vraag die opgenomen moet worden. Daarna typ je de vraag in en vervolgens moeten de

24 antwoordcategorieën bijgevoegd worden. Indien je de vragen reeds hebt ingetypt in een tekstverwerker, kan je de vragen kopiëren naar Frontpage. Nadien moet de vorm van de tabel aangepast worden om de vraagstelling zo overzichtelijk mogelijk te maken. Tot slot zullen de naam van de variabele en de waarde die elke antwoordcategorie krijgt, ingevuld moeten worden. Dit worden de labels genoemd. 1. tabel aanmaken 2. vraag en antwoordcategorieën opnemen 3. tabelvorm aanpassen 4. labels opgeven In 0 en 0 worden voor open en gesloten vragen deze vier stappen overlopen. Verdere opmaak van de tabellen komt in 0 en 0 aan bod. Open vragen Open vragen zijn vragen waarbij de respondent zelf een antwoord zal ingeven, zonder dat de onderzoeker een aantal antwoordmogelijkheden aanreikt. 1. Tabel aanmaken Het gebruik van tabellen in Frontpage is ongeveer hetzelfde als in Word 7. De mogelijkheden zijn iets beperkter, maar algemeen gezien geldt dezelfde werkwijze. Maak eerst een tabel aan door op het icoon in de werkbalk te drukken ( ) of door in het Tabelmenu Invoegen te kiezen. Als het open veld onder de vraag moet staan, creëer je een tabel met twee rijen en één kolom. Een tabel met slechts één rij en twee kolommen dient om het antwoordveld ernaast te zetten. 7 Voor verdere informatie over het gebruik van tabellen kan je MTSO-INFO 6: Microsoft Word. Een Inleiding raadplegen.

25 In de voorbeelden is de opvulkleur van de cellen aangepast om het onderscheid duidelijk te maken tussen de verschillende cellen. Wanneer je een tabel aanmaakt zal je dit doen in een latere fase (zie 0). 2. Vraag en antwoordmogelijkheden opnemen Bovenaan de tabel plaats je de vraag. Daaronder of daarnaast worden de antwoordmogelijkheden gezet. Om open vragen te krijgen zijn er twee antwoordmogelijkheden: het tekstvak en het tekstgebied (zie4.2.2.1). In 4.2.2.1 werd een overzicht gegeven van de verschillende antwoordmogelijkheden. Deze opties kunnen opgenomen worden via het menu Invoegen en Formulier. Wanneer je in de lijst op één van de mogelijkheden klikt, verschijnt dit op het scherm op de plaats waar je cursor staat. In het eerste voorbeeld is gebruik gemaakt van een tekstvak dat onder de vraag gezet is. Het tweede voorbeeld bevat een tekstgebied, naast de vraag. Wat is je postcode? Wat is je adres?

26 3. Tabelvorm aanpassen Nadat de tabel is aangemaakt en de invulvakken zijn opgenomen, kan je de plaats van de vakken nog veranderen. Als je bijvoorbeeld bij het eerste voorbeeld het tekstvak meer naar rechts wil zetten, dan zal je beroep moeten doen op de functie Cellen Splitsen in het Tabel-menu. Je kan immers in de tabel niet werken met Tabs. Zet de cursor in de cel met het tekstvak en klik deze optie aan. De cel kan in kolommen en rijen opgedeeld worden naar keuze. Wat is je postcode? Merk op dat enkel deze cel gesplitst wordt in gelijke cellen. Dit is net hetzelfde wanneer je een tabel opvraagt met meer kolommen of rijen, alleen pas je dit enkel toe op een cel of op een aantal cellen. Dit is een zeer handige functie die je vaak zal gebruiken om de opmaak van de tabel in orde te brengen! Wat is je postcode? Vervolgens verplaats je het tekstvak naar de tweede cel en schuif je de rand van de cel naar links. Je hebt nu een ruimte gecreëerd aan de linker kant van het antwoordvak. Het verplaatsen van het tekstvak kan uiteraard achteraf ook nog gebeuren, maar om de opmaak bij elke vraag van in het begin te uniformiseren, raden we aan om per vraag deze aanpassing te doen. Je zal misschien gemerkt hebben dat voor open vragen deze aanpassing minder noodzakelijk is. Bij de bespreking van gesloten vragen (zie 0) zal het nut van de aanpassing aangetoond worden. Het uitlijnen van gesloten vragen is immers heel belangrijk voor de opmaak van de webenquête. Mooi uitgelijnde antwoordmogelijkheden sporen de respondent aan om de vraag in te vullen.

27 4. Labels aanpassen Geef het tekstvak of tekstgebied na het invoegen een variabelenaam. Klik met de rechtermuisknop op het vak, kies Eigenschappen van het formulierveld en vul in onderstaand scherm de naam in (voorbeeld: v49). In het databestand dat later aan de webenquête gekoppeld zal worden komt de variabele v49 te staan. De grootte van het tekstvak of gebied kan veranderd worden met de opties breedte in tekens en aantal regels. In het vak beginwaarde kan je tekens plaatsen (tekst, cijfers, ) die vast in het tekstgebied komen. De gebruiker kan deze tekens niet wijzigen. In de meeste gevallen zal deze functie niet gebruikt worden. Gesloten vragen Bij gesloten vragen wordt aan de respondent een aantal antwoordmogelijkheden geboden waaruit een keuze gemaakt kan worden. 1. Tabel aanmaken Het aanmaken van een tabel gebeurt op dezelfde manier als bij de open vragen. De antwoordcategorieën worden doorgaans onder de vraag geplaatst. Het aantal rijen in de tabel is uiteraard afhankelijk van het aantal antwoordcategorieën. 2. Vraag en antwoordmogelijkheden opnemen Selectievakken, keuzerondjes en keuzelijsten zijn beschikbaar om gesloten vragen te stellen in de webenquête (zie 4.2.2.1). Het invoeren van deze vragen gebeurt op dezelfde manier: de vraag wordt in de bovenste cel gezet, en daaronder zet je de antwoordmogelijkheden.

28 Voorbeeld gesloten vraag met keuzerondjes In welke richting zit je? Communicatiewetenschappen Politieke wetenschappen Sociale wetenschappen Voorbeeld gesloten vraag met selectievakjes Wie betaalt volgende uitgaven? Je mag beide opties aanduiden. Laat de vraag open indien geen van de twee antwoorden gelden. Ouders Zelf Kleding Uitgaan Computerspelletjes Transport Schoolgerief reis Voorbeeld gesloten vraag met keuzelijst Hoeveel kinderen heb je? 1 2 3 3. Tabelvorm aanpassen Gebruik de functie Cellen splitsen om de opmaak van de antwoordcategorieën overzichtelijk te houden. In bovenstaande voorbeelden is deze functie gebruikt om de antwoorden op dezelfde lijn te zetten. De rij met de vraag blijft onaangeroerd. De rijen waarin de antwoordmogelijkheden staan, zijn met deze functie opgesplitst in meerdere cellen. In het voorbeeld met de selectievakjes zijn de rijen bijvoorbeeld opgedeeld in vier kolommen. Oorspronkelijk waren de vier kolommen even breed. Door de randen van de kolommen te verslepen, zijn alle antwoorden mooi uitgelijnd.

29 Oorspronkelijke tabel zonder opmaak: Wie betaalt volgende uitgaven? Je mag beide opties aanduiden. Laat de vraag open indien geen van de twee antwoorden gelden. Ouders Zelf Kleding Uitgaan Computerspelletjes Transport Schoolgerief reis Tabel met opmaak: Wie betaalt volgende uitgaven? Je mag beide opties aanduiden. Laat de vraag open indien geen van de twee antwoorden gelden. Ouders Zelf Kleding Uitgaan Computerspelletjes Transport Schoolgerief reis 4. Labels aanpassen De labels worden aangepast door met de rechtermuisknop te klikken op de antwoordcategorie (selectievak, keuzerondje of keuzelijst) en de optie Eigenschappen formulierveld op te geven. We bespreken per antwoordcategorie de labels. vraag met keuzerondjes In welke richting zit je? Communicatiewetenschappen Politieke wetenschappen Sociale wetenschappen Met een rechtermuisklik op het keuzerondje kan je de naam van de variabele en de waarde van het rondje opgeven (optie Eigenschappen formulierveld). In dit voorbeeld zou je kunnen stellen dat de variabelenaam v1 is, en de waarden van de respectievelijke keuzerondjes: 1, 2 en 3. Per keuzerondje vul je dus onderstaand scherm in. De beginstatus moet niet geselecteerd zijn. In het

30 uiteindelijke databestand komt een variabele met de naam v1, waarvan de waarden 1, 2 en 3 kunnen zijn. vraag met selectievakjes Wie betaalt volgende uitgaven? Je mag beide opties aanduiden. Laat de vraag open indien geen van de twee antwoorden gelden. Ouders Zelf Kleding Uitgaan Computerspelletjes Transport Schoolgerief reis Bij de eigenschappen van het selectievakje moet de naam ingevuld worden. De waarde kan je best veranderen van de standaardinstelling ON naar 1. In het SPSSdatabestand zullen énen komen, als het vakje aangeklikt wordt. De beginstatus is uitgeschakeld. Denk eraan dat je voor elke apart vakje een variabele aanmaakt omdat er meerdere antwoordmogelijkheden zijn.

31 vraag met keuzelijst Hoeveel kinderen heb je? 1 2 3 De keuzelijst moet eerst een naam krijgen. In het lege venster vul je de naam in die je deze variabele wil geven, bijvoorbeeld aantal_kinderen. Daarna geef je de keuzes op die in de drop down moeten komen. Druk op de knop Toevoegen om een nieuwe waarde in te geven. Deze waarde verschijnt in het keuzevenster. De keuzes die je opgeeft kunnen Verwijderd en Gewijzigd worden. Om de volgorde van de keuzes te veranderen gebruik je de knoppen Omhoog en Omlaag. De drop down kan slechts één keuze tonen of meerdere op het formulier. Je geeft dit op in het vakje Hoogte (vul de waarde 1, 2, 3, in). In het voorbeeld is gevraagd om drie waarden te tonen. 4.2.2.3.4 Stap 8: hoofding aanmaken Nadat alle vragen zijn ingevoerd en de waarden zijn opgegeven, zal de hoofding aangemaakt worden. Zoals bij de vragen wordt best gewerkt met tabellen in functie van de opmaak. Het uitwerken van een hoofding steunt op je eigen creativiteit. Er zijn geen vaste regels die je moet volgen. De bedoeling is echter dat de webenquête een wetenschappelijk instrument blijft. Gebruik niet te veel kleuren en tekeningen, en plaats zeker geen bewegende beelden of geluiden op de webpagina. Je kan bijvoorbeeld een balk met tekst maken of een logo inbrengen (zie 0).

32 WEBENQUETE WEBENQUETE Als je geen inspiratie hebt voor een hoofding, ga misschien eens kijken bij de website-sjablonen (zie 4.2.1.2.1). Je kan er verschillende voorbeelden vinden. 4.2.2.3.5 Stap 9: opmaak van formulieren Achtergrondkleur van het formulier wijzigen De achtergrondkleur van het formulier wordt aangepast in het Opmaak-menu met de functie Achtergrond bij kleuren.. Duid de kleur aan in het vak Achtergrond Opvulkleur van tabel wijzigen Selecteer de volledige tabel en klik erop met de rechtermuisknop. In de optie Tabeleigenschappen kan je bij Achtergrond de kleur wijzigen.

33 Randen van tabel wijzigen Het aanpassen van de kleur van de randen van tabellen verloopt in twee fasen. Eerst zal via de optie Randen en Arcering in het Opmaak-menu de kleur van de binnenste randen van de tabel worden aangepast. Selecteer de volledige tabel door met de muis over alle cellen te gaan (in de linker bovenhoek klikken werkt niet). En kies een Kleur in het venster Randen en Arcering. Daarna moet de buitenste rand van de tabel nog van kleur veranderen. Je klikt met de rechtermuisknop op de geselecteerde tabel en kiest Tabeleigenschappen. In onderstaand scherm duid je de kleur aan voor de buitenste rand.

34 Vaak zal je celindelingen maken in de tabel in functie van de uitlijning van antwoordcategorieën zoals in volgende vraag. Hoeveel kinderen heb je? 1 2 3 Het is niet de bedoeling dat de respondent de celranden allemaal ziet. Je kan ze eenvoudig weghalen door in de cel te gaan staan waarvan celranden onzichtbaar moeten worden en op het randen-icoon in de werkbalk te drukken. Kies de rand die je wil verwijderen en er verschijnt een lichte stippellijn op de plaats van de rand. De celindelingen blijven dezelfde maar de randen zijn niet meer zichtbaar voor de respondenten.

35 Een tekening of logo inbrengen De meeste websites worden opgefleurd met foto s en tekeningen. Er bestaan momenteel verschillende formaten voor grafische bestanden zoals GIF, JPEG, BMP, TIF, XGA en WPG. De eerste twee, GIF (Graphics Interchange Format) en JPEG (Joint Photographic Expert Group), worden veruit het meest gebruikt voor websites vanwege de korte oplaadtijd en de ondersteuning door de belangrijkste browsers. Bij beide vormen kan je zeker zijn dat iedereen je pagina goed kan bekijken. Het voordeel van GIF ten opzicht van JPEG is de compressie zonder kwaliteitsverlies. Een GIF-afbeelding die gedecomprimeerd wordt is weer gelijk aan het originele bestand, bij een JPEG kan informatie verloren gaan. Vandaar dat aangeraden wordt om het bestandsformaat GIF te gebruiken om een figuur zoals een logo of een tekening op te nemen in een webenquête. Alleen voor foto s is het aangewezen een JPEG-bestandsformaat in te voegen doordat deze vorm een veel groter pallet aan kleuren ondersteunt. Bestandsformaat GIF JPEG Naamgeving Logo.gif Logo.jpg Het invoegen van een externe figuur verloopt in Frontpage op dezelfde manier als in Word: kies in het menu Invoegen de optie Figuur en geef aan dat het uit een extern bestand zal komen. Zet bij voorkeur het logo in een tabel als je ernaast nog tekst wil plaatsten. 4.2.2.3.6 Stap 10: de enquête uittesten De laatste fase van het ontwikkelen van de webenquête in Frontpage is het uittesten. Als eerste test kan de enquête ingevuld worden in de voorbeeldweergave (zie 4.2.1.3). Let erop dat de laatste versie van de webenquête opgeslagen moet zijn om na te gaan of alle vragen ingevuld kunnen worden. Indien dit niet gebeurt, is het mogelijk dat een aantal functies niet werken. Naast het testen van de vragenlijst via de voorbeeld-weergave, zou de enquête getest moeten worden op andere PC s. Laat anderen de statische versie van de vragenlijst invullen om technische problemen in een latere fase te vermijden. Om anderen de enquête te laten invullen moeten het html-bestand en een bijkomende map op de andere PC gekopieerd worden. Frontpage maakt een map voor elke aangemaakte webpagina of website met de figuren, de links,. Als deze map niet wordt meegegeven, zullen de gebruikers de enquête in een andere vorm zien omdat er gegevens ontbreken. Je kan deze map vinden op dezelfde plaats waar je het bestand hebt opgeslagen. Frontpage heeft een map aangemaakt met de dezelfde benaming. Als de bestandsnaam bijvoorbeeld webenquête(1).htm is, dan zal de map webenquête(1)_bestanden noemen. 4.3 STAP3: Dynamische vragenlijst met PHP Een vragenlijst omzetten naar PHP om dynamische functies te gebruiken, gebeurt in een texteditor. Tot nu is de broncode nagenoeg onaangeroerd gebleven. Al het programmeerwerk werd door Frontpage gedaan. De overgang naar PHP kan enkel