Rol Procesindustrie. Opschalen & opschieten. Marjan Minnesma 15 november 2016

Vergelijkbare documenten
Nieuwe Economie. Circulair op 100% duurzame energie. Marjan Minnesma 3 november 2016

Opschalen en Opschieten Marjan Minnesma 29 juni 2017

Opschalen en Opschieten

Impact Elektrisch Vervoer op Klimaat en Maatschappij. Ronald van Wuijtswinkel 23 januari 2017

Opschalen en Opschieten

Opschalen en Opschieten

Opschalen en Opschieten Marjan Minnesma 17 november 2016

Opschalen en Opschieten!

Opschalen en Opschieten Marjan Minnesma 19 oktober 2018

Biomassa. Pilaar in de energietransitie. Uitgangspunt voor de biobased economie

Gas op Maat. Postbus 250, 3190 AG Hoogvliet Rotterdam Telefoon +31(0)

Duurzame Industrie. De ombouw van energie-intensief naar energie-efficiënt

Startnotitie Energietransitie. November 2018

Inzichten uit een regio:

Perspectief voor klimaat neutraal en hernieuwbaar gas

Het KlimaatAkkoord (ieder z n opinie; hier is de mijne)

Raadsakkoord energietransitie. Februari 2019

Raadsakkoord energietransitie. April 2019

Waterstof. Hoe het kleinste element in het periodiek systeem een grote drijvende kracht vormt voor de energie- en chemische industrie transitie

Energy2050NL Klimaatneutraal energiesysteem. Frans Rooijers - directeur CE Delft

Transitie naar een duurzame elektriciteitsvoorziening en de rol van biomassa. Ir. Harry A. Droog

Duurzame Industrie. De overgang van energie-intensief naar energie-efficient

Energy2050NL Klimaatneutraal energiesysteem. Frans Rooijers - directeur CE Delft

Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL

BIJEENKOMST VNO NCW Macro-ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid en energieverbruik

EnergyNL2050, een serie van 4 bijeenkomsten, Korte uitleg over de bijeenkomsten. KIVI-E/USI energynl2050 UvU 13 /10/16

Duurzame Industrie. De overgang naar een circulaire en een CO2-vrije industrie

Transitie naar een. CO -neutrale toekomst

Biomassa in het Voorstel voor Hoofdlijnen van het Klimaatakkoord (VHKA)

Net voor de toekomst. Frans Rooijers directeur CE Delft

WARMTE IS HOT VISIE, KANSEN EN ONTWIKKELING. Sjaak Verburg Pipeliner terugkomdag, 18 november 2015

Governance Energietransitie Haven en Industrieel Complex Rotterdam Moerdijk. Huibert van Rossum Adviseur External Affairs Havenbedrijf Rotterdam N.V.

Wat vraagt de energietransitie in Nederland?

Waterstof, het nieuwe gas. Klimaatneutraal is de toekomst Frans Rooijers directeur CE Delft

Hoe snel verandert de energiemarkt?

ENERGIE-INFRASTRUCTUUR IN HET ROTTERDAMSE HAVENGEBIED. Maart 2019

Twence: Transitie naar Euregionaal producent van duurzame energie en grondstoffen

WELKOM BIJ PORT OF ROTTERDAM! Remco Neumann en Ankie Janssen 19 April 2018

Hernieuwbare Energie na Frans Rooijers - directeur CE Delft

Naar een duurzame energie huishouding: belofte of mogelijkheid?

Reactie visiedocument: Duurzame bio-economie 2030

Wie betaalt de rekening van de energietransitie?

NAAR EEN GROENE WATERSTOFECONOMIE IN ZUID-HOLLAND EEN VISIE VOOR 2030

Energie voorziening op weg naar duurzaamheid: biomassa? Chris Westra.

Wat is energie? Als een lichaam arbeid kan leveren bezit het energie Wet van het behoud van energie:

Klimaat & CO 2, Parijs, Polen Wereldwijde doelen, NL-doelen Energie in de gemeente Wierden Opties duurzame opwek:

Klimaatverandering en onze voedselzekerheid

Over de crisis niets dan goeds

VERANDERENDE VERBINDINGEN ASSETMANAGEMENT VERBINDT NEDERLAND

Nieuwe Waterstof Infrastructuur

Rotterdam CCUS Project Porthos: transport en opslag van CO2

Energie uit bintjes en bieten 1981 een doodlopende weg

H-vision Blauwe waterstof voor een groene toekomst Alice Krekt, programmadirecteur Deltalinqs Cimate Program

Beschikbaarheid en duurzaamheid in EU

Presenta/e door Jan de Kraker - 5 mei Energie in Beweging

Stakeholdersbijeenkomst SBK Routekaart naar NMD 2.0

Naar een hoogefficiënte en duurzame toekomstige energie-voorziening

NEW BUSINESS. Guy Konings

In het hol van de leeuw?

Energie. Gebruik, kosten & transitie. Frans Rooijers directeur CE Delft

Nederland kantelt naar een duurzame samenleving

Rol van WKK in een toekomstige Nederlandse energievoorziening:

Copernicus Institute of Sustainable Development. Koe en klimaat. Dr. Jerry van Dijk Dr. Karin Rebel. Copernicus Institute of Sustainable Development

Second opinion Lange-termijn warmtestrategie Nuon/Vattenfall

Ministerie van Economische Zaken De Minister van Economische Zaken H.G.J. Kamp Postbus EK DEN HAAG

Wat zijn voor Nederland de argumenten voor en tegen CO2-afvang en -opslag (CCS*)?

Bedreigingen. Broeikaseffect

Onze koning zou op Prinsjesdag een klimaatbegroting moeten voorlezen

Toelichting infopaneel energie

Strategische visie Biomassa drs. Marten Hamelink Directie Topsectoren & Industriebeleid

en uitdagingen voor de toekomst Pieter Boot, maart 2018

Klimaatneutrale gemeenten. Frans Rooijers - directeur CE Delft

Wij hebben méér dan een plan! Naar een klimaatneutraal Chemelot in 2050 Inzet voor het klimaatakkoord

Chemie & ICT ICT en Chemie: samen naar een duurzame toekomst?

Net voor de Toekomst. Frans Rooijers

Presentatie Nieuwe energie voor het klimaat

Klimaatbeleid gericht op een energietransitie. 11 maart 2016, Ros PBL

thuis in energie presentatie Duurzaam4Life tbv VCEN

Energievoorziening Rotterdam 2025

10 redenen voor (voorzichtig) milieu-optimisme

Nadeel: Of kolencentrales gaan minder bijstoken en worden nog minder duurzaam.

WAAR MOETEN WE VERSNELLEN?

Duurzame energie in balans

DE ROL VAN GAS EN GASINFRASTRUCTUUR IN EEN DUURZAME LEEFOMGEVING. Samen naar een duurzame, betrouwbare en competitieve energiemix

Zonder kernenergie of fossiel, kan dat? Frans Rooijers directeur CE Delft

Duurzame warmtenetten

Caro De Brouwer 27/11/2013

EEN NIEUWE AMBITIE IN ENERGIE

Wat doet Strukton Worksphere in het kader van verduurzaming. Leo Schunck 16 maart

FedEC-Industrie en de industriële energietransitie

GROEN GAS HEEFT DE TOEKOMST en de toekomst begint nu

Workshop Biobased Economy. Docent Event

Biomassa: brood of brandstof?

Na aardgas komt zonneschijn

Presentatie BTG BioLiquids Bio Energie dag Zwolle,

Warmtetransitie en het nieuwe kabinet. Nico Hoogervorst

Aardgasloos wonen in wijk Bunders/Dotterveld, kan dat.

GROENE KOOLWATERSTOFFEN. Marcel Weeda, Remko Detz, Jeffrey Sipma

Van fossiele brandstoffen naar waterstof: de overgang

Transcriptie:

Opzij opzij opzij - maak plaats, maak plaats, maak plaats. Wij hebben ongelofelijke haast. Opschalen & opschieten Rol Procesindustrie Marjan Minnesma 15 november 2016

12 th Dec 2015 Duidelijk signaal in Parijs: decarbonisation, as soon as humanly possible

2 nd 31 Mar st 2016 Mar 2016 x US and China jointly exhort other nations to sign Paris Agreement with them on Earth Day, 22 nd April

Klimaatverdrag - basis Klimaatverdrag: meer dan 190 landen -> gevaarlijke klimaatverandering voorkomen Temperatuurstijging tov 1850 max 1,5 2C Hoeveel graden warmer is het al gemiddeld? En in Ons land sinds 1900? Prognose deze eeuw? (2100 = 85 jr) Beloofd in Parijs?

CO 2 blijft 200 jaar in atmosfeer

Likely chance warming < 2 C, 68% of reserves unburnable Medium chance < 1.5 C, 85% of reserves unburnable Nu 40 Gton/jaar - groeit

Rentmeesterschap

En dan NL afgelopen 2 jaar: 3 nieuwe kolencentrales geopend & 130 km/u & autobrief pro fossiel

En dat is zichtbaar

Verschil 1,5 C en 2 C enorm! Maar bij 1,5C (i.t.t. bij 2 graden) Boven 1,5C: 600 mln sub-sahara boeren groot probleem (Turn Down the Heat 2) Kunnen deel vd soorten t nog bijhouden Blijft 50% koraal misschien leven Blijft nog wat arctisch zee-ijs Verzuring oceanen moderate levels Meer kans op aanpassing

Deze 20 jaar cruciaal->4000 jr

Kan 1,5 graad überhaupt nog? Technologieën zijn aanwezig en zelfde als voor 2 graden: moet alleen SNELLER Technisch en economisch mogelijk Kost 1,5 a 2 keer meer: betekent dat bep. economische groei 4 jaar later wordt bereikt (vgl financiële crisis: ook jaren stagnatie)

2030 100% duurzame energie Leveringszeker & betaalbaar energiesysteem 150.000 banen & versnelde innovatie Als goedkope gas op is, zijn wij niet afhankelijk van andere landen Energievoorziening in 2030 is 3 mrd goedkoper dan BAU Kost: 1,5% BNP

CO 2 -uitstoot in 2011 (158 MT)

Woningen Energieneutraal 35k

Personenvervoer: Elektrisch 25

Apple car Coming Soon

Zwaarder vervoer Elektrisch (bv stadsbussen etc) Bio-LNG Waterstof Nog geen oplossing luchtvaart Uber: eerste self-driving taxi fleet Pittsburgh

Duurzame kassen & A group of 40 investors managing $1.25 trillion in assets have launched a campaign to encourage 16 global food companies to change the way they source protein for their products to help to reduce environmental and health risks.

Industriële veranderingen essentieel Niet incrementeel, geen procentje minder Maar fundamentele veranderingen Noem het disruptive, game changers of doorbraakprojecten, voor echte transitie binnen 15 jaar is al jullie intellect, vernuft, creativiteit, passie, lef en doorzettingsvermogen nodig. Hoe gaan we uitstoot broeikasgassen naar nul terugbrengen binnen 20 jaar?

1. Brandstof Hoe kunnen we zoveel mogelijk elektrificeren en gebruik maken van zon en wind? Waarvoor kunnen we diepe geothermie gebruiken? Rol van biomassa goed doordenken; reststroom evt soms als brandstof, maar eerst alles hoger in de waardeketen, liever als grondstof voor de biobased economy Geen hout uit Canada bijstoken in kolencentrale

2. Grondstof a. Fossiele bronnen zoveel mogelijk vermijden bv. Kunstmest zonder aardgas (elektrolyse) b. Als we geen niet-fossiele oplossingen hebben ( echt niet?), dan liever niet afvangen en opslaan, maar opnieuw benutten als grondstof voor ander proces c. Chemie, hoe snel kan dat gaan? Zolang uitstoot maar vermeden wordt, niet uitgesteld CCS alleen in nood (duur, end of pipe)

En er zal ook wel wat verdwijnen of veranderen EVs-> minder raffinaderijen Auto-industrie: geen/minder staal Einde fossiel: andere rol havens Oplossingen zonder papier/karton Draaien als de energie overvloedig is: wat gaan we maken P2G, P2H,.. Meer benutten algen

Interessante tegenstelling Landen komen overeen in INDCs komende 20 jaar: 30-40% reductie fossiel Prognoses bedrijven: BP: 43% stijging vraag fossiele brandst 2035 Exxon: 35% stijging in 2040 Shell: 43% stijging in 2040

Veel wind & zon! + Aardwarmte etc

Benieuwd naar jullie input! Vanuit het systeem bekeken (dus geen lock-ins creëren of groene grondstoffen benutten voor de verkeerde toepassingen) Elektrolyse, plasma technologie, CO2- recycling, E-fuels, (m)ethanol, ammoniak... Hoe verduurzamen we de industrieën die veel uitstoten, zonder nieuwe problemen Oplossingen voor zeeschepen/luchtvaart?

Nodig omslag binnen 15 jaar