Activiteitenverslag 2009

Activiteitenverslag 2009 Project: Activiteitenverslag 2009 Datum: juni 2010 Auteurs: Mary Remijnse / Co van Reijen / Dick Schipper Stichting Technocentrum Zeeland Edisonweg 53b 4382 NV Vlissingen telefoon: 0118-486810 telefax: 0118-486811 e-mail: post@technocentrumzeeland.nl website: www.technocentrumzeeland.nl

Inhoud Voorwoord... 3 1. Algemeen deel... 4 1.1. Naam en Rechtspersoonlijkheid... 4 1.2. Samenstelling Bestuur (situatie december 2009)... 4 1.3. Organisatie Technocentrum op hoofdlijnen... 5 2 Voortgang... 7 2.1. Prioriteiten... 7 2.2. Strategische doelen... 8 2.3. Resultaat 2009 per doelstelling...10 2.3.1. Doelstelling I Kenniscirculatie en kennisuitwisseling...11 2.3.2. Doelstelling II Gezamenlijke benutting apparatuur...13 2.3.3. Doelstelling III Aansluiting onderwijs - arbeidsmarkt...13 2.4. Bereik/participatie...14 2.5. Conclusie...15 3. Resultaat 2009 per activiteit... 16 3.1. Algemene activiteiten...16 Regioanalyse... 16 Website/PR... 17 Landelijk platform... 17 Uitbouwen regie- en informatiefunctie... 18 Monitoring projecten... 19 Algemene activiteiten... 19 3.2. Activiteiten onder de hoofddoelstellingen...20 Bedrijf+School Database, coördinatie en marketing... 20 Bedrijf+School... 21 Techniek Ambassadeur... 21 Bedrijf+School... 22 Zeeuwse Techniekbus... 22 Doorlopend Ontdekken... 23 coördinatie en marketing... 23 Doorlopend Ontdekken Ontwikkeling modules... 24 klas 3 HAVO/VWO... 24 Zonnebootrace 2009... 26 Samenwerking MBO-VO-HBO bedrijfsleven in Zeeuwse Zonnebootrace... 29 Het Loket... 31 Steunpunt VTB Zeeland... 31 Clib Energie (Competentiegericht Leren In de Beroepspraktijk Energiesector)... 32 Zeeuws netwerk van... 33 Loopbaanadviseurs... 33 Bouwend Zeeuws-Vlaanderen... 35 bij de jongeren in beeld... 35 Het Zeeuws Scharnierpunt... 35 Versterken opleiden en... 37 examineren op de werkplek... 37 Niveau 4 in beeld: promotie... 38 attractieve niveau 4 opleidingen... 38 Instroomverdubbeling... 40 MBO Techniek... 40 Deeltraject Civiele Techniek... 42 4. Financiën... 44 5. Overige Informatie... 45 Bijlage: Evaluatie Bedrijf+School 2009 Activiteitenverslag 2009 2

Voorwoord Dit verslag is een verantwoording van de door het Technocentrum Zeeland geïnitieerde en/of ondersteunde activiteiten die in 2009 hebben plaatsgevonden. Voor de wijze van rapporteren is net als voor de activiteitenverslagen 2007 en 2008 gekozen voor een mengvorm van de rapportage van afgelopen jaren op basis van het Senter format en de meting Technocentra die in samenwerking met B&A is opgesteld. In 2009 heeft het Technocentrum Zeeland haar rol als intermediair tussen het technisch onderwijs en de technische arbeidsmarkt versterkt. De al eerder ingezette lange projectlijn Bedrijf+School is verder uit gebouwd. Aan de noodzakelijke contacten tussen het bedrijfsleven en het onderwijs is voortdurend gewerkt. Scholen gaan zonder kosten met de Zeeuwse Techniekbus op bedrijfsbezoek en worden daar ontvangen door opgeleide Techniek Ambassadeurs. Bij de uitvoering van projecten stimuleert het Technocentrum Zeeland consequent de onderlinge samenwerking tussen onderwijsinstellingen, zo wel in horizontale als in verticale zin. In 2009 is begonnen aan het uitbouwen van de regie- en informatiefunctie met middelen van de Provincie Zeeland. De Provincie stelt hiertoe voor de jaren 2009, 2010 en 2011 jaarlijks 250.000,- subsidie beschikbaar. De bekostiging van de Technocentra vanuit de landelijke overheid stopt conform de Kaderregeling per 31 december 2010. Het bestuur en de directie van het Technocentrum Zeeland hebben er voor gekozen ook na 2010 verder te willen werken aan haar ambitie het Zeeuwse bedrijfsleven en onderwijs dichter bij elkaar te brengen. Met de stakeholders wordt gewerkt aan de voortzetting van Technocentrum Zeeland na 2010. Activiteitenverslag 2009 3

1. Algemeen deel 1.1. Naam en Rechtspersoonlijkheid Naam, adresgegevens Stichting Technocentrum Zeeland Bezoekadres: Edisonweg 53b 4382 NV Vlissingen Postadres: Postbus 15 4380 AA Vlissingen Telefoon: 0118-486810 Telefax: 0118-486811 E-mail: post@technocentrumzeeland.nl Website: www.technocentrumzeeland.nl Rechtspersoonlijkheid Stichting Technocentrum Zeeland Het Technocentrum Zeeland is bij de KvK Zeeland ingeschreven onder nummer 22044668. Directie De heren Co van Reijen en Dick Schipper (vanaf 1 juli 2009). 1.2. Samenstelling Bestuur (situatie december 2009) Bestuursleden aangewezen, benoemd of voorgedragen door een onderneming: Brabants Zeeuwse Werkgeversvereniging De heer C.M. Lijesen (voorzitter) Mevrouw A.P.C.J. Stallaert MKB Mevrouw C.W.T.M. Schoonen Bestuursleden aangewezen, benoemd of voorgedragen door een onderwijsinstelling: ROC Zeeland Mevrouw H. van Meerkerk ROC Westerschelde De heer G.J. van der Brugge Hogeschool Zeeland De heer A. de Buck (secretaris) Edudelta Onderwijsgroep De heer H. Laros Bestuursleden aangewezen, benoemd of voorgedragen door een lichaam van openbaar bestuur: Gemeente Vlissingen (namens VZG*) De heer F. Prins Gemeente Terneuzen (,, ) De heer C.L. Liefting (penningmeester) Gemeente Schouwen/Duiveland (,, ) De heer R.J. van der Wekken Provincie Zeeland De heer P. Filius ** * Vereniging Zeeuwse Gemeenten ** Adviserende functie Activiteitenverslag 2009 4

Veranderingen bestuurssamenstelling BZW: de plaats van de heer E. van t Westeinde is ingenomen door mevrouw A.P.C.J. Stallaert. 1.3. Organisatie Technocentrum op hoofdlijnen Bij de inrichting van de organisatie van het Technocentrum Zeeland is gekozen voor een slanke organisatie gericht op de kernfuncties van het Technocentrum: makelen en schakelen, adviseren en monitoring en aansturing van lopende projecten. Daarnaast wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van kwaliteit en capaciteit bij de participerende organisaties. De organisatie is als volgt samengesteld: Directie De kern van de directiefunctie laat zich kort samenvatten als volgt: heeft inzicht en gezag in de regio en vormt het boegbeeld van het Technocentrum Zeeland in de externe netwerken (de markt); is belast met uitbouw van het Technocentrum Zeeland en de algemene leiding van het Technocentrum Zeeland en de onder de vlag van het Technocentrum uitgevoerde projecten; is de spil tussen de interne organisatie, de participanten in projecten en de leden van het Bestuur. Bureaumanager Naast de reguliere secretariële en administratieve taken levert deze medewerker ondersteuning aan projecten en projectleiders. Projectmedewerker Deze medewerker is verantwoordelijk voor de administratie rondom de verschillende projecten, externe en interne communicatie. Projectleiders De projecten van het Technocentrum Zeeland worden aangestuurd door projectleiders. Hierbij wordt deels gebruik gemaakt van door het TCZ ingehuurde projectleiders en deels door projectleiding bij de participanten in projecten. Activiteitenverslag 2009 5

Organogram Technocentrum Zeeland Bestuur Directie Bureaumanager Projectmedewerker Projectleider Projectleider Projectleider De vestigingsplaats van het Technocentrum Zeeland is Vlissingen. Buiten het bestuur om heeft het Technocentrum Zeeland goede contacten met de Provincie Zeeland, de Zeeuwse gemeentes en onderwijsinstellingen en vertegenwoordigers van het bedrijfsleven (BZW, MKB Zeeland) alsook individuele bedrijven. Activiteitenverslag 2009 6

2 Voortgang 2.1. Prioriteiten Technocentrum Zeeland heeft in haar Activiteitenplan 2009 de volgende prioriteiten geformuleerd: 1. Techniekbreed opereren; 2. Uitbouwen regie- en informatiefunctie; 3. Nadruk op doorlopende leerlijn en vergroten instroom MBO; 4. Inzetten zij-instroom techniek. Ad. 1. Techniekbreed opereren Evenals in de voorgaande jaren, kiest Technocentrum Zeeland voor een techniekbrede aanpak. Dit houdt in dat ze er niet voor kiest om de aandacht te beperken tot bepaalde technische sectoren. Dit heeft twee oorzaken. De beperkte schaalgrootte van Zeeland enerzijds en het feit dat de beperkte instroom / uitstroom zich in zo goed als alle technische opleidingen voordoet anderzijds. Daarbij zal de sterke vergrijzing in Zeeland naar verwachting binnen alle technische sectoren zorgen voor een extra vervangingsvraag door pensionering. Ad 2. Uitbouwen regie- en informatiefunctie Uit de Regioanalyse blijkt dat er nog te veel netwerken en initiatieven ten aanzien van techniek versnipperd zijn. De onderlinge contacten kunnen verder verbeterd worden. Het Technocentrum makelt en schakelt hiertussen. Ze heeft de ambitie om de regiefunctie op professionele wijze proactief en structureel aan te pakken. Onder de regiefunctie wordt verstaan het aan elkaar koppelen van bestaande en/of nieuwe initiatieven, zodat deze elkaar versterken, wat synergie oplevert voor alle partijen: meer consistentie in de activiteiten, een optimaal gebruik van de aanwezige kennis, meer rendement in de zin van het verbeteren van het imago van techniek en de mogelijkheid om grotere projecten te ontplooien die meer aandacht voor techniek genereren. Bij de Provincie Zeeland zijn extra middelen aangevraagd om deze taak structureel te kunnen uitvoeren. De Provincie staat hier positief tegenover. Om deze taak goed te kunnen uitvoeren, is er behoefte aan informatie. Deze informatie omvat het continu in kaart brengen van de techniekactiviteiten/-promotie in de provincie Zeeland. Op basis daarvan kunnen koppelingen worden gemaakt en acties worden ondernomen. Daarnaast is het goed cijfermatig in beeld brengen van vraag en aanbod van technici van essentieel belang. Alle verzamelde informatie wordt digitaal (www.techniekcijferszeeland.nl) en op papier beschikbaar gesteld voor belanghebbenden, zijnde het technisch onderwijs en bedrijfsleven in Zeeland. Ad 3. Nadruk op doorlopende leerlijn en vergoten instroom MBO Het Technocentrum Zeeland heeft in het verleden veel aandacht besteed aan het primair onderwijs middels het Ontdek Kasteel. Als gevolg hiervan werken in Zeeland 220 van de 250 basisscholen met het Ontdek Kasteel om het techniekonderwijs vorm te geven. Dit komt neer op ongeveer 90% van alle basisschoolleerlingen. Het overgrote deel hiervan is enthousiast over het werken met het Ontdek Kasteel. Om de aandacht en interesse voor techniek van deze kinderen ook in het voortgezet onderwijs vast te houden, is er Activiteitenverslag 2009 7

behoefte aan een doorlopende leerlijn PO-VO. Ook de daarop volgende doorlopende leerlijnen VO/VMBO-MBO en VO/MBO-HBO zullen de nodige aandacht krijgen. Gezien het feit dat de grootste tekorten op de arbeidsmarkt aan technisch personeel zich op MBO niveau voordoen, zal de focus qua onderwijsniveau vooral gelegd worden op het vergroten van de MBO instroom. Hiertoe dient ook de relatief lage instroom in het technisch VMBO vergroot te worden. Ad.4 Zij-instroom techniek Om ook andere mogelijkheden te benutten die het tekort aan technisch personeel kunnen oplossen, richt het Technocentrum Zeeland zich, naast activiteiten die gericht zijn op het vergroten van de instroom in de technische opleidingen, op de mogelijkheden van de zij-instroom. Hierbij wordt gedacht aan het omscholen van Zeeuwse volwassenen, het interesseren van jongeren met een niet technische vooropleiding, maar ook aan de optie om buitenlandse (technische) medewerkers aan te trekken en deze hier bij te scholen voor technische functies. Hiermee wordt de techniekvijver, waarin gevist kan worden, vergroot. Technocentrum Zeeland heeft gekozen voor deze prioriteiten, omdat het merendeel van de genoemde knelpunten uit de Regioanalyse hiermee aangepakt kan worden. Daarnaast is het een voortzetting en verdere verdieping van het beleid dat het Technocentrum in de afgelopen jaren heeft gevoerd (met uitzondering van de zij-instroom) en draagt het bij aan het realiseren van de doelstelling van Platform Bèta Techniek. 2.2. Strategische doelen Technocentrum Zeeland heeft de ambitie uitgesproken om scholen en bedrijven dichter bij elkaar te brengen. Dit streeft ze ook in 2009 na. Met als uitgangspunt deze ambitie en de in 4.1. gestelde prioriteiten richt het Technocentrum Zeeland zich op de volgende strategische doelen. A. Het koppelen van netwerken/initiatieven. Dit geeft meer samenhang in activiteiten en een groter rendement in de zin van meer belangstelling voor techniek en een beter beeld over techniek bij jongeren, hun ouders en docenten. Kwantitatief 2009: minimaal 12 koppelingen tot stand brengen. B. Het vergroten van de contacten scholen+bedrijven. Hierdoor wordt de kennisuitwisseling tussen scholen en bedrijven vergroot, het beroepsbeeld van technische beroepen wordt duidelijker voor jongeren, de kwaliteit van het onderwijs wordt verhoogd en de instroom en de doorstroom techniek wordt bevorderd. Kwantitatief 2009: minimaal 350 contacten. Activiteitenverslag 2009 8

C. Het gezamenlijk benutten van apparatuur tussen VMBO en MBO scholen. Het werken met hoogwaardige technische apparatuur vergroot bij VMBO leerlingen het enthousiasme voor techniek en bevordert de doorstroom VMBO-MBO. Kwantitatief 2009: 1 MBO school en 2 VMBO scholen. D. Het verder verhogen van de kwaliteit van de technische opleidingen. Dit verhoogt de aantrekkelijkheid van de technische opleidingen, bevordert de in-, zij- en doorstroom en vergroot de kennisuitwisseling tussen bedrijfsleven en onderwijs. Kwantitatief 2009: Minimaal 10 opleidingen. E. Het verbeteren van de aansluiting in de keten (PO-VMBO/VO-MBO-HBO). Dit bevordert de instroom, de zij-instroom en de doorstroom techniek. Kwantitatief 2009: Minimaal 10 scholen. F. Het optimaliseren van het imago van techniek. Door een betere beeldvorming tot stand te brengen bij jongeren, hun ouders en docenten over de beroepen en mogelijkheden die techniek biedt, wordt de instroom, zij-instroom en doorstroom bevordert. Kwantitatief 2009: bereik van 8.000 jongeren en hun ouders en 300 docenten, techniekwijzer realiseren. G. Het om- c.q. bijscholen van volwassenen. Op deze manier wordt de zij-instroom in techniek bevorderd en het kennisniveau verhoogd. Kwantitatief 2009: minimaal 20 personen. Deze doelen sluiten aan bij het Provinciaal Sociaal Economisch Beleid, waarin binnen het programma Innovatie & Kennistransfer specifiek aandacht is voor de kennistransfer tussen scholen en bedrijven en het programma Scholing en Arbeidsmarkt, waarin een goede afstemming tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt centraal staat. Een investering in het sociale kapitaal van Zeeland draagt bij aan de duurzaamheid van de Zeeuwse economie, eveneens een beleidsthema van de Provincie Zeeland. Verder ondersteunt het de doelen die zijn uitgesproken door ondernemers, overheid en onderwijs in het Akkoord Zeeuwse Kenniseconomie, met name ten aanzien van de verhoging van kwalificaties van Zeeuwse studenten en de verbetering van de kennisuitwisseling tussen ondernemers en onderwijs. Tenslotte sluiten de doelstellingen van het Technocentrum aan bij de programmalijn Versterking van de Zeeuwse Kenniseconomie van de NV Economische Impuls Zeeland. Deze laatste heeft als taak de dynamiek van de Zeeuwse (kennis)-economie te vergroten. De programmalijn Versterking van de Zeeuwse Kenniseconomie heeft als doel het verhogen van het algehele kennisniveau in de provincie Zeeland en de uitwisseling daarvan tussen onderwijs en bedrijfsleven om daarmee een moderne bijdrage te leveren aan daadwerkelijke economische groei in Zeeland. Activiteitenverslag 2009 9

2.3. Resultaat 2009 per doelstelling Hieronder is schematisch weergegeven welke projecten zijn ingezet op de voor 2009 gestelde strategisch doelen. Ook is aangegeven of het project een voortzetting is. Projecten Doelstelling 1 Doelstelling 2 Doelstelling 3 Voortzetting Koppelen netwerken initiatieven Meer contacten scholen - bedrijven Samenwerking MBO en 2 VMBO scholen t.a.v. apparatuur Verhogen kwaliteit opleidingen Verbetering aansluiting in de onderwijsketen Optimaliseren imago techniek Om- en bijscholing Regioanalyse X X Regie- en informatiefunctie X X X X X Monitoring projecten X X Bedrijf+School X X X X X X Bedrijf+School Techniek Ambassadeurs X X X X X Bedrijf+School Techniekbus X X X X X Doorlopend Ontdekken X X X X X Doorlopend Ontdekken modules HAVO/VWO X X X X X Zeeuwse Zonnebootrace 2009 X X Samenwerking MBO-VO-HBO bedrijfsleven in Zeeuwse X X X X X X Zonnebootrace 2009 Het Loket X X Steunpunt VTB Zeeland X X X Clib Energie X X Zeeuws Netwerk Loopbaanadviseurs X X X Bouwend Zeeuws Vlaanderen bij de jongeren in beeld X X X Het Zeeuwse Scharnierpunt X X Versterken opleiden en examineren op de werkplek X X X X Niveau 4 in beeld: promotie attractieve niveau 4 opleidingen X Instroomverdubbeling MBO Techniek X X X X Deeltijdtraject Civiele Techniek X Activiteitenverslag 2009 10

2.3.1. Doelstelling I Kenniscirculatie en kennisuitwisseling Bedrijven - scholen Binnen de doelstelling Kenniscirculatie en Kennisuitwisseling zijn de contacten tussen het Zeeuwse bedrijfsleven en onderwijs versterkt en in aantal toegenomen. Projecten als Samenwerking MBO- VO-HBO bedrijfsleven in Zeeuwse Zonnebootrace, Versterken opleiden en examineren op de werkplek en Bedrijf+School hebben hieraan bijgedragen. Scholen - scholen Het Technocentrum Zeeland heeft ervoor gezorgd dat de contacten tussen onderwijsinstellingen onderling zijn verbeterd. Het project Samenwerking MBO-VO-HBO bedrijfsleven in Zeeuwse Zonnebootrace is hier een voorbeeld van, alsook het project Het Zeeuwse Scharnierpunt, waarbij docenten van VMBO en MBO contact hebben over doorlopende leerlijnen in competentiegericht beroepsonderwijs. Daarnaast is zowel MBO als HBO meer betrokken bij het VO, in de vorm van gastlessen en schoolbezoeken. Dit gebeurt onder meer via Bedrijf+School. Deze activiteiten bevorderden de doorstroom. Het Technocentrum Zeeland ondersteunt in beginsel alleen projecten op MBO niveau waar beide Zeeuwse ROC s bij betrokken zijn. Dit beleid heeft geresulteerd in een betere samenwerking tussen beide ROC s. Bedrijven bedrijven Tijdens het Technocentrum projectleideroverleg zijn bedrijven met elkaar in contact gebracht. Techniek Ambassadeurs van verschillende bedrijven hebben daarnaast samen gastlessen gegeven op het VMBO. Zeeland andere regio s Ook in 2009 zijn er contacten geweest met Technocentra en andere belangstellenden, met name ten aanzien van het overnemen van de formule Bedrijf+School, Techniek Ambassadeur en Techniekbus. 1. Kenniscentrum Bèta Techniek te Arnhem over Bedrijf+School 2. Technocentrum Amsterdam RTCA over de Techniek Ambassadeurs 3. Technocentrum Noord-Holland Noord over de Techniekbus en Bedrijf+School Activiteitenverslag 2009 11

4. Techniek = Troef (platform om de techniek in het onderwijs en bedrijfsleven in de regio Noord Oost Brabant te versterken) over Bedrijf+School 5. Haagse Hogeschool over de contacten met het bedrijfsleven via Bedrijf+School 6. OTC Technocentrum Haaglanden over bedrijfsbezoeken voor het primair onderwijs 7. Technomatch, Technocentrum voor de drie noordelijke provincies over Bedrijf+School. Kenniscentrum Bèta Techniek, het Technocentrum voor zuidoost Gelderland is in 2009 ook daadwerkelijk gestart met Bedrijf+School. www.bedrijfplusschool.nl is hiervoor geschikt gemaakt. Op de openingspagina moet nu als eerste stap een keuze gemaakt worden voor een regio. Koppeling initiatieven Er is een koppeling gelegd tussen VTB en Techniek Ambassadeurs Bedrijf+School. Techniek Ambassadeurs hebben tijdens netwerkbijeenkomsten VTB een presentatie gegeven van de mogelijkheden (gastlessen, bedrijfsbezoeken) voor het primair onderwijs. Bedrijf+School is daarnaast gekoppeld aan het Technasium Netwerk Zuidwest Nederland. Dit heeft geleid tot het aanpassen van de website en het koppelen van bedrijven uit Bedrijf+School aan het Technasium voor 18 concrete opdrachten. Daarnaast is VTB-Pro gekoppeld aan Bedrijf+School. Als gevolg van het projectleidersoverleg is er overleg geweest tussen partijen over de overname van succesvolle initiatieven in andere regio s en branches. Target en realisatie Het koppelen van netwerken/initiatieven. Doelstelling: Minimaal 12 koppelingen tot stand brengen. Gerealiseerd: Ja Het vergroten van de individuele contacten scholen-bedrijven. Doelstelling: Minimaal 350 individuele contacten. Gerealiseerd: Ja Activiteitenverslag 2009 12

2.3.2. Doelstelling II Gezamenlijke benutting apparatuur In het project Samenwerking MBO-VO-HBO bedrijfsleven in Zeeuwse Zonnebootrace 2009 hebben Zeeuwse HBO, MBO en VO scholen samengewerkt met het bedrijfsleven bij het bouwen van de zonneboten. Voor dit doel is, tijdens de duur van het project, een werkplaats ingericht. Target en realisatie Het gezamenlijk benutten van apparatuur tussen VMBO en MBO scholen. Doelstelling: 1 MBO school en 2 VMBO scholen. Gerealiseerd: Ja 2.3.3. Doelstelling III Aansluiting onderwijs - arbeidsmarkt Binnen de projecten Zeeuwse Scharnierpunt, Versterken en examineren op de werkplek, CLIB Energie en Deeltijdtraject Civiele Techniek is er door onderwijs, in samenwerking met het bedrijfsleven lesmateriaal ontwikkeld. Dit zijn sprekende voorbeelden van een intensieve samenwerking tussen onderwijs en ondernemers. De projecten Zeeuwse Zonnebootrace, Bedrijf+School, Techniek Ambassadeur en Steunpunt VTB, Niveau 4 in beeld zijn voorbeelden van activiteiten met als doel het beeld dat jongeren van techniek hebben positief te beïnvloeden. Binnen het project Niveau 4 in beeld is een concept ontwikkeld om potentiële leerlingen uit het VMBO aan te spreken voor de technische sector. Concrete producten die zijn opgeleverd zijn : een communicatieplan, brochures speciaal ontwikkeld voor de doelgroep en een PR-Campagne. De campagne is goed ontvangen bij de doelgroep. Binnen Bedrijf+School is er, in samenwerking met de Zeeuwse bouwsector, de OnderwijsDag van de Bouw georganiseerd. Ruim 600 leerlingen van het basisonderwijs hebben acht bouwbedrijven bezocht. De dag was een groot succes en scoorde een 8,2. Alleen al binnen Bedrijf+School hebben 7.800 leerlingen kennis gemaakt met techniek in de regio, in de vorm van bedrijfsbezoeken, gastlessen, snuffelstages of technasium opdrachten. Target en realisatie Het verder verhogen van de kwaliteit van de opleidingen. Doelstelling: Minimaal 10 opleidingen. Gerealiseerd: Ja Het verbeteren van de aansluiting in de keten (PO-VMBO/VO-MBO-HBO). Doelstelling: Minimaal 10 scholen. Activiteitenverslag 2009 13

Gerealiseerd: Deels Het optimaliseren van het imago van techniek. Doelstelling: Bereik van 8.000 jongeren en hun ouders en 300 docenten, Techniekwijzer realiseren. Gerealiseerd: Ja: jongeren en docenten en Techniekwijzer Deels: ouders Het om- c.q. bijscholen van volwassenen Doelstelling: Minimaal 20 personen. Gerealiseerd: Ja 2.4. Bereik/participatie scholen bedrijven/ cursisten/ PO VO MBO HBO organisaties/ leerlingen Projecten overheden Regioanalyse 12 2 1 28 Regie- en informatiefunctie 20 12 2 1 35 20 Monitoring projecten 7 2 1 25 Bedrijf+School Bedrijf+School Techniek Ambassadeurs Bedrijf+School Techniekbus Doorlopend Ontdekken 250 12 6 2 1 251 ± 7.800 Doorlopend Ontdekken modules HAVO/VWO 1 1 5 ± 150 Zeeuwse Zonnebootrace 2009 21 11 2 1 8 ± 550 Samenwerking MBO-VO-HBO bedrijfsleven in Zeeuwse Zonnebootrace 2009 7 1 1 1 35 Het Loket 2 1 190 ± 3.500 Steunpunt VTB Zeeland 23 1 4 Clib Energie 2 4 37 Zeeuws Netwerk Loopbaanadviseurs 12 2 200 375 Bouwend Zeeuws Vlaanderen bij de jongeren in beeld 1 4 Het Zeeuwse Scharnierpunt 3 1 Versterken opleiden en examineren op de werkplek 2 10 Niveau 4 in beeld: promotie attractieve niveau 4 opleidingen 4 2 4 ± 1.500 Instroomverdubbeling MBO Techniek 4 1 9 ± 1.000 Deeltijdtraject Civiele Techniek 1 1 18 Zo goed als alle Zeeuwse onderwijsinstellingen zijn in 2009 bereikt en/of hebben geparticipeerd in één of meerdere projecten. Bij de Zeeuwse bedrijven/organisaties ligt dit aantal naar schatting rond de 500, zonder dubbelingen. De primaire doelgroep van het Technocentrum Zeeland bestaat uit rond de 600 bedrijven. Een groot deel hiervan is dus bereikt. Activiteitenverslag 2009 14

2.5. Conclusie De met het project Bedrijf+School ingezette lijn blijkt goed aan te slaan in Zeeland en erbuiten. Het is een zichtbaar en herkenbaar project, waar veel op aangehaakt wordt, zowel vanuit de bedrijven als vanuit het onderwijs. Er is met veel partijen gesproken over de overname van de formule of delen ervan. Concreet zijn er enkele partijen al mee aan de slag gegaan. 2009 heeft onder andere in het teken gestaan van communicatie. De bekendheid van het Technocentrum is hierdoor verder gegroeid. Alhoewel de target gerealiseerd zijn, blijkt het invullen van de regiefunctie in de praktijk nog niet zo eenvoudig. Er zijn nog te veel partijen die hun eigen koers willen varen. Activiteitenverslag 2009 15

3. Resultaat 2009 per activiteit De resultaten zijn hierna weergegeven per activiteit. In 3.1. zijn de algemene activiteiten benoemd, in 3.2 de activiteiten die onder de doelstellingen vallen. 3.1. Algemene activiteiten Beschrijving van de uitvoering De Regioanalyse 2009 is gebaseerd op Deskresearch naar regionale ontwikkelingen (o.a. CBS, kamer van Koophandel) Technische Onderwijscijfers (CFI, Onderwijsinstellingen, CBS) Fieldresearch onder stakeholders Regioanalyse De mening van de stakeholders is geïnventariseerd tijdens: o Conferentie Perspecctiefrijk technisch Beroepsonderwijs Walcheren op 5 maart 2009 o Projectleidersoverleg dat Technocentrum tweemaal per jaar organiseert. o Digitaal onderzoek onder stakeholders o Persoonlijke contacten met PO (via VTB), VO, MBO en HBO. Lopend (jaarlijks doorlopende activiteit) Het in beeld brengen van knelpunten in Zeeland op het raakvlak van technisch onderwijs en bedrijfsleven in Zeeland, betreffende kenniscirculatie en -uitwisseling, benutting gezamenlijke apparatuur en aansluiting onderwijs arbeidsmarkt. Participatie Technocentrum Zeeland, projectleider. Vertegenwoordigers van Zeeuws bedrijfsleven uit de technische sectoren, Zeeuwse opleidingsinstituten en Zeeuwse overheden Scholingsinstituten Zeeland Technisch bedrijfsleven Zeeland Brancheorganisaties Zeeland Zeeuwse overheden Resultaat in 2009 Regioanalyse 2009 samengesteld. Platform Bèta Techniek Ministerie van Onderwijs Andere belanghebbenden Regioanalyse verspreid onder geïnteresseerden/belanghebbenden. Ontwikkeling van nieuwe projecten aan de hand van de gesignaleerde knelpunten. Bewustwording bij het bedrijfsleven inzake knelpunten techniek in Zeeland. Trends en ontwikkelingen kunnen op lange termijn gevolgd worden. Belanghebbende partijen zien het Technocentrum steeds meer als de spin in het (techniek)web en zijn zich meer bewust van de Zeeuwse situatie en de knelpunten die er zijn. Activiteitenverslag 2009 16

Website/PR Beschrijving van de uitvoering Onderhouden website www.technocentrumzeeland.nl en het verzorgen van PR activiteiten. Lopend Informeren van belanghebbenden. Participatie Technocentrum Zeeland Overheid Technisch bedrijfsleven Technisch onderwijs Resultaat in 2009 Een up to date website. Digitale nieuwsbrieven. Persberichten. Website wordt vermeld in alle communicatie-uitingen van het Technocentrum Zeeland. De website is een informatiemedium voor belanghebbenden. Informatieverstrekking belanghebbenden. Landelijk platform Beschrijving van de uitvoering Gezamenlijk overleg Technocentra. Lopend Afstemming, uitwisseling kennis en ideeën, bepaling gemeenschappelijke standpunten. Voortzetten landelijk platform. Afstemming van de programmering TCZ-PBT en samenwerking. Participatie Alle Technocentra, Platform Bèta Techniek n.v.t. Resultaat in 2009 n.v.t. n.v.t. Onderlinge afstemming en uitwisseling. Activiteitenverslag 2009 17

Uitbouwen regie- en informatiefunctie Beschrijving van de uitvoering Uit de Regioanalyse van het Technocentrum blijkt dat er nog te veel initiatieven ten aanzien van (de promotie van) techniek langs elkaar heen lopen. Het Technocentrum heeft de ambitie om de regiefunctie proactief en structureel aan te pakken. Dit houdt in dat bestaande en/of nieuwe initiatieven aan elkaar gekoppeld worden, zodat ze elkaar versterken, wat synergie oplevert voor alle partijen, meer consistentie in de activiteiten, een optimaal gebruik van de aanwezige kennis en meer rendement in de zin van het verbeteren van het imago van techniek en de aandacht voor techniek. Het overzichtelijk in beeld brengen van de activiteiten is hierbij de basis van waaruit verdere acties ondernomen worden. Daarnaast is bij belanghebbenden (Zeeuwse scholen en werkgevers technici) behoefte aan duidelijk cijfermateriaal inzake vraag en aanbod naar technici als basis voor het nemen van beslissingen. Lopend. Met de Provincie Zeeland zijn de volgende targets afgesproken: 200 koppelingen tussen scholen en bedrijven Opzet Zeeuwse Techniek Portal Opzet Techniekwijzer Opzet Techniekkalender Opzet Techniekcijfers 20 zij-instromers techniek Participatie Drie O s. Drie O s. Resultaat in 2009 De targets zijn gerealiseerd. De volgende sites zijn opgezet. Hierdoor is inzichtelijk gemaakt wie wat doet in Zeeland als het gaat om techniek, hoeveel leerlingen technisch onderwijs volgen, welke projecten en activiteiten er zijn. www.techniekcijferszeeland.nl www.techniekportalzeeland.nl www.techniekkalenderzeeland.nl www.techniekwijzerzeeland.nl Ruim 200 koppelingen gerealiseerd tussen scholen en bedrijven via Bedrijf+School. 20 zij-instromers gerealiseerd Het TCZ onderhoud de websites en is projectleider van Bedrijf+School. Techniek in Zeeland is meer inzichtelijk gemaakt. Scholen en bedrijven hebben meer contact. Activiteitenverslag 2009 18

Monitoring projecten Beschrijving van de uitvoering Het uniform en structureel monitoren van de projecten/activiteiten die hebben plaatsgevonden dank zij een (financiële) bijdrage van het Technocentrum Zeeland. Tijdens de looptijd van projecten wordt met een vaste regelmaat nagegaan of projecten volgens planning verlopen. Dit middels gesprekken met projectleiders en schriftelijke rapportages in een vast format. Op basis van de individuele projectresultaten wordt door het Technocentrum een totaaleffect geformuleerd. Lopend. Optimaliseren systeem van monitoring en evaluatie. Uitvoeren monitoring (gesprekken projectleiders, rapportages). Twee maal per jaar projectleidersoverleg. Jaarlijkse rapportage met totaaleffect. Participatie TCZ, projectleiders projecten TCZ Projectleiders Resultaat in 2009 Projecten worden strakker gemonitord. In 2009 twee maal projectleideroverleg georganiseerd. Daarnaast persoonlijke gesprekken gevoerd met projectleiders over de voortgang. Structurele aanpak. Verdere professionalisering van de organisatie. Projectleideroverleg leidt tot koppeling van initiatieven. Algemene activiteiten Beschrijving van de uitvoering Een deel van de algemene werkzaamheden van de TCZ directie en medewerkers, zoals algemene administratie, inkoop, bezoek algemene netwerkbijeenkomsten enzovoorts zijn niet projectgebonden. Deze worden onder de noemer algemene activiteiten gebundeld. Lopend. De uitvoering van algemene activiteiten en werkzaamheden ter ondersteuning van de doelstellingen van het Technocentrum Zeeland, niet direct toe te rekenen aan de andere projecten/activiteiten. Participatie Belanghebbende partijen Directie en medewerkers TCZ Activiteitenverslag 2009 19

Resultaat in 2009 n.v.t. n.v.t. n.v.t. 3.2. Activiteiten onder de hoofddoelstellingen De activiteiten zijn in dezelfde volgorde als in het Activiteitenplan 2009 weergegeven. Beschrijving van de uitvoering Bedrijf+School Database, coördinatie en marketing Om meer jongeren te interesseren voor techniek en daarnaast het contact en de kennisuitwisseling tussen scholen en bedrijfsleven te intensiveren, is in 2006 door het Technocentrum Zeeland het project Bedrijf+School geïnitieerd. Bedrijf+School bestaat uit een database met Zeeuwse bedrijven en organisaties die op technisch gebied gastlessen, bedrijfsbezoeken, snuffelstages en docentstages willen verzorgen voor Zeeuwse scholen (van basisonderwijs tot HBO) en daarnaast technische werkopdrachten willen laten uitvoeren door MBO en HBO studenten. De database is toegankelijk via www.bedrijfplusschool.nl. Lopend 1. Het aanvullen van de database www.bedrijfplusschool.nl tot 250 deelnemers, met bedrijven en organisaties die activiteiten willen verzorgen voor de ondervertegenwoordigde gebieden. 2. Het aanpassen van de site voor de Zeeuwse Technasia, zijnde HAVO/VWO scholen. 3. Het promoten van het gebruik van de database, door onder meer het sturen van digitale nieuwsbrieven, breed de publiciteit zoeken en het inzetten van de Techniekbus Bedrijf+School, waar scholen gratis gebruik van kunnen maken. 4. Het realiseren van een naamsbekendheid van 90% bij de docenten uit de doelgroep. 5. Het realiseren van minimaal 250 activiteiten. 6. Het betrekken van ouders bij Bedrijf+School. 7. Het organiseren van twee workshops Hoe organiseer ik een bedrijfsbezoek voor bedrijven. 8. Het organiseren van twee workshops Hoe bereid ik een bedrijfsbezoek of gastles voor? voor scholen. 9. Het opleiden van 16 werkzame technische MBO-ers als Techniek Ambassadeur Bedrijf+School om gastlessen en bedrijfsbezoeken te verzorgen voor met name het VMBO. Het opleiden van 8 werkzame technische HBO-ers als Techniek Ambassadeur Bedrijf+School voor gastlessen en bedrijfsbezoeken voor met name HAVO/VWO en Technasia. 10. Het verder optimaliseren van de website. 11. Het geschikt maken van de website voor landelijk gebruik. Activiteitenverslag 2009 20

Participatie Hogeschool Zeeland Zeeuwse scholen voor PO, VO, MBO en HBO Zeeuwse participerende bedrijven en organisaties (251) Technocentrum Zeeland Bedrijf+School Database, coördinatie en marketing Zeeuwse organisaties met technisch personeel, zijnde bedrijven, overheden en non-profit organisaties. Zeeuwse onderwijsinstellingen: directie (techniek) en techniekdocenten, zijnde leerkrachten (techniekcoördinatoren) van het basisonderwijs, docenten uit het voortgezet onderwijs en technische vakdocenten uit VMBO, MBO en HBO. Belanghebbende (semi)overheden zoals Technocentra, Ministerie van OC&W, Provincie Zeeland, Platform Bèta Techniek, Economische Impuls Zeeland, Syntens. Resultaat in 2009 Zie bijgevoegde evaluatie Bedrijf+School is een platform voor techniekactiviteiten, beheert door TCZ. Activiteiten en projecten van verschillende partijen worden hier gekoppeld. Meer individuele contacten tussen scholen en bedrijven. Verbetering van de aansluiting van de opleidingen op de arbeidsmarkt. Kenniscirculatie tussen scholen en bedrijven. Meer jongeren interesseren voor techniek. Koppelen van initiatieven ten aanzien van techniek. Beschrijving van de uitvoering Bedrijf+School Techniek Ambassadeur Binnen het project Bedrijf+School verzorgen bedrijven gastlessen en bedrijfsbezoeken voor scholen. Om dit zo succesvol mogelijk te laten verlopen, worden medewerkers van de werkvloer (uitvoerende technische MBO-ers) van de deelnemende bedrijven getraind. Uitgangspunt bij de training is dat deelnemers zich persoonlijk bewust worden van het belang van technische beroepen in onze maatschappij en wel zodanig dat zij deze overtuiging ook daadwerkelijk uitstralen naar hun omgeving. Hierdoor wordt hun beroepskeuze bevestigd en hun trots op het eigen beroep en bedrijf vergroot. Daarop volgend wordt dit enthousiasme overgedragen aan jongeren op scholen, om hen te bewegen een technische richting te kiezen. Lopend Het opleiden van 25 tot 30 jonge (tot 35 jaar) MBO Techniek Ambassadeurs uit verschillende Activiteitenverslag 2009 21

sectoren. Participatie Deelnemende bedrijven Bedrijf+School VO scholen Technocentrum Zeeland Technische MBO-ers, werkzaam bij deelnemers van Bedrijf+School Bedrijf+School Techniek Ambassadeur Onderbouw VMBO, voor examen (gastles-bedrijfsbezoek) Techniek Ambassadeurs Resultaat in 2009 Zie bijgevoegde evaluatie Bedrijf+School 2009 De Techniek Ambassadeurs werken bij Zeeuwse bedrijven en zetten de opgedane kennis en ervaring in bij contacten met scholen. De cursus Techniek Ambassadeur levert een bijdrage aan het vergroten van de waardering voor technische beroepen bij de deelnemers in het algemeen en van het eigen beroep in het bijzonder. Men draagt dit ook meer uit, heeft een positiever zelfbeeld: meer rust en zelfvertrouwen, bewuster van de eigen houding en meer durf om voor groepen te spreken. Door de inzet van de Techniek Ambassadeur zien en ervaren leerlingen dat techniek overal om je heen is, leuk is en dat er meer technische beroepen zijn dan ze wisten plus dat deze beroepen leuker zijn dan ze dachten. Ook docenten zijn positief over de inzet van Techniek Ambassadeurs. Het project wordt gezien als succesvol en in 2009 voortgezet Beschrijving van de uitvoering Bedrijf+School Zeeuwse Techniekbus Alle scholen in Zeeland kunnen gebruik maken van gratis vervoer als het gaat om het organiseren van een bedrijfsbezoek bij één van de deelnemende bedrijven van Bedrijf+School. Het vervoer wordt deels bekostigd door adverteren op de bus. Lopend Adverteerders vinden onder de deelnemende bedrijven Bedrijf+School. Het aanbieden van een gratis Techniekbus voor het Zeeuwse onderwijs 150 tot 200 ritten in 2009 Participatie TCR, Technocentrum Zeeland Deelnemende bedrijven B+S Scholen in Zeeland Activiteitenverslag 2009 22

Resultaat in 2009 Zie evaluatie Bedrijf+School 2009 Project loopt door in 2010. Meer scholen gaan op bedrijfsbezoek. Bedrijf+School Zeeuwse Techniekbus Beschrijving van de uitvoering Doorlopend Ontdekken coördinatie en marketing Het coördineren van de ontwikkeling van verschillende lesmodules Doorlopend Ontdekken. Het promoten van reeds ontwikkelde modules bij VO scholen (voor VMBO: Drop, van mal tot verkoop en voor HAVO/VWO: Bruggen Bouwen). Afgerond Het onder de aandacht brengen van de ontwikkelde lesmodules DO bij scholen voor voortgezet onderwijs in Zeeland. Het stimuleren van het gebruik van de lesmodules. Het coördineren en adviseren bij de ontwikkeling van nieuwe lesmodules. Participatie CSW, TCZ VO scholen in Zeeland Resultaat in 2009 Benadering scholen, persoonlijke toelichting modules. Er zijn geen extra nieuwe modules ontwikkeld. De ontwikkelde modules zijn onderdeel van de lesstof op CSW. Interesse van scholen is niet omgezet naar gebruik. blijft beperkt tot CSW. Activiteitenverslag 2009 23

Beschrijving van de uitvoering Doorlopend Ontdekken Ontwikkeling modules klas 3 HAVO/VWO a. Ontwikkeling van de module ontploftechniek. Deze module duurt 18 lessen en is uitgebreider van opzet dan andere O&O-modules. Slechts die leerlingen die buitengewone interesse hebben in techniek volgen deze module in de zgn. Sciencelijn 3 e leerjaar [Zie punt c]. De module start met de vuurwerkramp in Enschede. De leerlingen maken kennis met de gevaren en risico s. Zij onderzoeken het verband tussen afstand -hoeveelheid springstof -gehoorschade. In het ontwerpdeel van deze module maken leerlingen waterraketten. In de cursus 2009-2010 is de module uitgeprobeerd, geëvalueerd en bijgesteld. De docentenhandleiding en het leerlingenmateriaal is ontwikkeld. b. In de projectdagen van mei [10,11,12 mei] is een deel van de module duurzame energie uitgeprobeerd. Leerlingen van HAVO 4 hebben een rotor ontworpen die aan bepaalde eisen moest voldoen. De ontwerpopdracht zal onderdeel uitmaken van een nieuwe module voor de 4 e klas HAVO. Doelgroep: leerlingen uit de N-profielen met bijzondere interesse in techniek. c. Implementatie Radiologie module. De module heeft een duur van 12 lessen. Inhoud: röntgenstraling, zoekopdracht computer, focus op röntgenstraling, gevaren. Met behulp van licht wordt onderzoek gedaan naar straling. De leerlingen doen onderzoek naar het verband tussen enerzijds de afstand tot de stralingsbron en anderzijds de impact van de straling [afstand 2 x zo groot; straling 4 x zo klein]. De leerlingen brengen meetresultaten grafisch in kaart en gaan op zoek naar de wiskundige formule. De kennis van het softwareprogramma Excel, opgedaan bij de modules Vitaal Vermogen en Bruggen bouwen, kan hier opnieuw worden ingezet. Het experiment met de ontwerpopdracht, het ontwerpen van een beschermkapje, is vooralsnog niet bevredigend. In een 2 e experiment is geprobeerd een stralingsmeter te ontwerpen, maar ook deze opdracht voldoet niet aan het gewenste niveau. Verdere ontwikkeling en experimenten is wenselijk. d. In het 2 e en 3 e leerjaar is een zgn. science-lijn ontwikkeld. Leerlingen die in de andere O&O modules [elektriciteit, drop maken, bruggen bouwen, etc.] hebben laten zien, bijzondere interesse te hebben in techniek komen in aanmerking voor deze lijn. De lijn bestaat uit modules met een grotere omvang en een grotere diepgang. In de 2 e klas zouden in een 18tal lessen achtereenvolgens de modules katapult en computerchip aan de orde komen. In de experimentele fase is gebleken dat de computerchipmodule genoeg potentie heeft om 18 lessen te onderzoeken en ontwerpen. Deze module is uitgeprobeerd. Docenten en leerlingenmateriaal is ontwikkeld. De katapultmodule is ook ontwikkeld. Ook hiervoor is materiaal geschreven. Dit materiaal blijft vooralsnog op de plank liggen. a. afgerond [verankering cursus 2010-2011] b. lopend, in cursus 2010-2011 wordt gezocht naar mogelijkheden de module te verankeren in het lesprogramma. [afronding najaar 2011] c. lopend, bijstelling volgt in najaar 2010. Voorjaar 2011 wordt module opnieuw geprogrammeerd. Activiteitenverslag 2009 24

Doorlopend Ontdekken Ontwikkeling modules klas 3 HAVO/VWO Afronding: najaar 2011. [Beschikbaarheid definitief leerlingen- en docentenmateriaal.] d. afgerond Meer leerlingen die kiezen voor een natuurprofiel in de bovenbouw; nulmeting HAVO 2009 37% kiest N-profiel nulmeting VWO 2009 48% kiest N-profiel; Meer meisjes interesseren voor technische beroepen; Voor de leerlingen een duidelijker beeld schetsen van technische beroepen; Beter zicht geven op profielkeuze in klas 3; Doortrekken doorgaande leerlijn richting bovenbouw Participatie Hogeschool Zeeland (HZ) Zeeuws radiotherapeutisch instituut (ZRTI) Istimewa elektro (elektrotechnisch bureau) Technum Bedrijf + School (techniekbus) Scheldebouw Betaplaza Leerlingen HAVO en VWO, 1 e, 2 e en 3 e klassen. Leerlingen HAVO met NT-profiel. Contacten andere schoolinstellingen regio Zeeland. Resultaat in 2009 a. Leerlingenboek ontploftechniek b. Docentenhandleiding ontploftechniek c. Leerlingenboek computerchipmodule d. Docentenhandleiding computerchipmodule e. Science-lijn klas 2 en klas 3 f. Leerlingenboek radiologie De sciencelijn is verankerd in de modulestructuur: in de cursussen 2010-2011 en verder zullen leerlingen met bijzondere belangstelling voor techniek meer dan voorheen onderzoeken en ontwerpen. De overige modules worden in 2010-2011 opnieuw aangeboden. De te verwachten effecten zijn: Meer leerlingen kiezen voor een natuurprofiel; HAVO, klas 3, locatie van de Perre: In 2007 kiest 36% van de leerlingen een Natuurprofiel In 2008 kiest 41% van de leerlingen een Natuurprofiel stijging: 5% In 2009 kiest 37% van de leerlingen een N-profiel stijging van -4% In 2010 kiest 40% een N-profiel stijging van 3% Activiteitenverslag 2009 25

Doorlopend Ontdekken Ontwikkeling modules klas 3 HAVO/VWO VWO, klas 3, locatie van de Perre: In 2007 kiest 59% van de leerlingen een Natuurprofiel In 2008 kiest 52% van de leerlingen een Natuurprofiel -7% In 2009 kiest 48% van de leerlingen een N-profiel -4% In 2010 kiest 41% van de l leerlingen -7% Op het HAVO ontstaat consistent beeld. Ongeveer 40% van de leerlingen kiest voor een N- profiel. Op het VWO is voor het 3 e opeenvolgende jaar een daling waarneembaar. Vervolgonderzoek naar de oorzaken van deze daling is urgent. De verschuiving vindt vooral plaats van de N- profielen naar het EM-profiel. De onderzoek- en ontwerpvaardigheden van leerlingen in de onderbouw neemt toe. Zonnebootrace 2009 Beschrijving van de uitvoering Het bestuur van de stichting Zeeuwse Zonneboot Race heeft met ondersteunen van vele partijen, waaronder het Technocentrum Zeeland, een internationale zonnebootrace georganiseerd. De race is gehouden in juni 2009 wen kende een deelnemersveld van 35 deelnemers. Als side events zijn een mini- zonnebootrace en een zonne-gadgetwedstrijd georganiseerd voor resp. leerlingen van basisscholen en scholen voor voortgezet onderwijs. Over het hele project is een uitgebreid verslag gemaakt. Omroep Zeeland en de PZC hebben uitgebreid verslag gedaan van de race. Technocentrum Zeeland heeft naast financiële steun adviezen gegeven en jurywerk verricht bij verschillende onderdelen. Het project is volgens projectplan uitgevoerd en afgerond. De Dutch Open Solarboat Challenge wordt georganiseerd om duurzame zonne-energie te promoten en leerlingen van verschillende onderwijsniveaus kennis te laten maken met de technische mogelijkheden van concrete toepassingen van zonne-energie. Het operationele doel betrof de feitelijke organisatie van een internationale meerdaagse zonnebootrace en enkele side-events. Doelstelling 1: Er zijn minstens 35 binnen- en buitenlandse teams gevormd en zonneboten gebouwd die deelnemen aan de wedstrijd. Als redenen voor het afmelden van verschillende teams zijn financiële, technische en persoonlijke redenen aangevoerd. Vooral de buitenlandse teams ontbrak het vaak aan voldoende financiële middelen. Het wegvallen van sponsorgelden door de economische crises speelde hierbij een rol. Doelstelling 2: Er zijn minstens 30 teams gevormd van leerlingen in het voorgezet onderwijs die een gadget op zonne-energie hebben gemaakt. Bereikt resultaat doelstelling 2: Van de verschillende scholengemeenschappen van voortgezet Activiteitenverslag 2009 26

Zonnebootrace 2009 onderwijs hebben 37 PV panelen van de organisatie ontvangen waarmee leerlingenteams een gadget hebben gebouwd. 26 teams hebben zich aangemeld voor deelname aan de finale. Het oordeel van de jury was dat het niveau van de inzendingen ten opzichte van voorgaande jaren is verbeterd. Doelstelling 3: Er zijn minstens 50 teams gevormd van leerlingen uit de bovenbouw van het basisonderwijs die een klein (max. 50 cm lang) zonnebootje bouwen. Bereikt resultaat doelstelling 3: 21 basisscholen in Zeeland hebben zich aangemeld voor dit projectonderdeel. In totaal hebben meer dan 400 leerlingen uit groep 7 en 8 meer dan 60 teams gevormd, waarvan er 36 aan de finale op 12 juni op de Grote markt in Goes hebben deelgenomen. Participatie De verantwoordelijkheid voor de organisatie van de Dutch Open Solarboat Challenge in 2009 berustte bij het bestuur van de stichting Zeeuwse Zonneboot Race (ZZR). In het bestuur zijn belangrijke onderwijsinstellingen (Hogeschool Zeeland, ROC Zeeland), maatschappelijke organisaties (vereniging Zeeuwind) en het bedrijfsleven (directeuren van MarEtec en machinefabriek Sas van Gent) vertegenwoordigd. Het voorzitterschap ligt bij ROC Zeeland. Vanuit het bestuur is een organisatiecomité gevormd. Dit comité DOSC is belast met de feitelijke organisatie van de DOSC. De projectleiding was in handen van het ROC Zeeland. Het organisatiecomité is ondersteund door bureau AdFair en COS Zeeland. Deze externe organisaties voerden in opdracht van de organisatie onderdelen uit van het werkplan. AdFair nam feitelijk deel in het organisatiecomité. COS Zeeland richtte zich op uitvoeringstaken voor de minizonnebootrace en de Solar Olympics. DOSC en side events Deelnemers Mini- zonnebootrace Voor het onderdeel mini-zonnebootrace vormen leerlingen van groep 7 en 8 van basisscholen de doelgroep. Basisscholen konden zich met één of meer teams aanmelden. Vanuit de organisatie zijn bouwpakketjes van zonnecellen en onderwatermotortjes beschikbaar gesteld. Een team bestond uit 3-5 leerlingen en een begeleider. Deelnemers Solar Olympics De zonnegadgetwedstrijd Solar Olympics was opgezet voor leerlingen in het voortgezet onderwijs. Deelname stond open voor leerlingen van onderwijsinstellingen voor VMBO, HAVO, VWO en de ROC s. In Zeeland gaat het om circa 15 onderwijsinstellingen. Een team bestond uit ten hoogste vijf leerlingen. Deelnemers zonnebootrace DOSC voor bemande vaartuigen De deelnemers van de Dutch Open Solarboat Challenge zijn ingedeeld in verschillende klassen. De Standaardklasse gold als een opstapklasse voor leerlingen van de bovenbouw van onderwijsinstellingen voor VMBO, HAVO en VWO. In veel gevallen betrof het leerlingen die in een project samen aan een profielwerkstuk werkten. Naast de opstapklasse zijn er nog drie klassen met een hoger ambitieniveau. De deelname stond open voor teams van binnen- en buitenlandse onderwijsinstellingen voor voortgezet onderwijs, HBO en universitair niveau. Ook bedrijven en particuliere teams konden zich hiervoor aanmelden. Bedrijven Deelnemende teams uit het onderwijsveld zijn ondersteund door uiteenlopende bedrijven. Zeker Activiteitenverslag 2009 27

Zonnebootrace 2009 voor de topteams gold dat er een intensieve samenwerking tot stand was gekomen met bedrijven voor de ontwikkeling van bepaalde onderdelen van de boot. Bedrijven leverden kennis, knowhow, materialen en stellen faciliteiten beschikbaar. Anderzijds leverde de betrokkenheid van bedrijven bij het bouwen van zonneboten nieuwe ervaringen op die tot bruikbare nieuwe toepassingen in het bedrijf kunnen leiden. Dat gold in het bijzonder voor bedrijven die actief zijn in de jacht- of scheepsbouw. Bedrijven namen daarnaast met een eigen bedrijfsteam deel. Burgers/Publiek Een race met zonneboten spreekt, evenals de World Solar Challenge met voertuigen, een groot publiek aan. Het is een tot de verbeelding sprekende illustratie van de mogelijkheden van duurzame energie, in het bijzonder zonne-energie. De DOSC leverde een aansprekende bijdrage aan het onder de aandacht brengen van zonne-energie bij een groot publiek. Resultaat in 2009 Doelstelling 1: Voor de Dutch Open Solarboat Challenge hebben zich in totaal 46 teams uit binnenen buitenland ingeschreven. In het voorbereidingstraject zijn maar liefst 14 teams afgevallen (In de meeste gevallen hebben deze teams wel een boot gebouwd of verbeterd). Het totaal aantal feitelijke deelnemers bedraagt 32, waarvan 8 in de Standaardklasse, 15 in de A-Klasse, 5 in de B-Klasse en 4 in de Open Klasse. Doelstelling 2: Van de verschillende scholengemeenschappen van voortgezet onderwijs hebben 37 PV panelen van de organisatie ontvangen waarmee leerlingenteams een gadget hebben gebouwd. 26 teams hebben zich aangemeld voor deelname aan de finale. Het oordeel van de jury was dat het niveau van de inzendingen ten opzichte van voorgaande jaren is verbeterd. Doelstelling 3: 21 basisscholen in Zeeland hebben zich aangemeld voor dit projectonderdeel. In totaal hebben meer dan 400 leerlingen uit groep 7 en 8 meer dan 60 teams gevormd, waarvan er 36 aan de finale op 12 juni op de Grote markt in Goes hebben deelgenomen. Er is een structurele samenwerking tussen verschillende onderwijsinstellingen in Zeeland gecreëerd voor de organisatie van en participatie in dit project. Betrokken instellingen bestreffen basisscholen, scholen voor voortgezet onderwijs, ROC s en Hogeschool Zeeland. Hogeschool Zeeland heeft een ondersteuningsproject ontwikkeld voor scholen voor voortgezet onderwijs. Het effect van dit project is dat er op het niveau van de onderwijsinstellingen blijvende aandacht is voor duurzaamheid, nieuwe technologieën en technieken. Op student- en leerlingenniveau is er veel ervaring opgedaan met het toepassen van nieuwe technieken, projectgericht onderwijs en het behalen van concrete resultaten. Activiteitenverslag 2009 28