De 101tte. Deloitte Accountants B.V. Flight Forum 1 5657 DA Eindhoven Postbus 376 5600 AJ Lindhoven Tel: (088) 288 2888 Fax: (088) 288 9839 wwwdeloittenl VERTROUWELIJK Aan het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Helmond T.a.v. mevrouw drs. P.J.M.G. Blanksma-van den Heuvel Postbus 950 5700 AZ HELMOND Datum Behandeld door Dna kenmerk 7 november 2014 H.J.H. Maas MSc RA 2.014.007.524-3100103744/mj Onderwerp Onderbouwing voorziening Suytkade in de gemeentelijke jaarrekening 2013 Uw kenmerk Geachte mevrouw Blanksma, In het overleg op vrijdag 31 oktoberjongstleden heeft u ons verzocht om een nadere toelichting op de door ons verrichte controlewerkzaamheden op de voorziening Suytkade in de jaarrekening 2013 van de gemeente Helmond. Opdracht Dejaarrekening is opgesteld onder verantwoordelijkheid van het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Helmond. In overeenstemming met de opdracht van de gemeenteraad hebben wij de jaarrekening 2013 van de gemeente Helmond gecontroleerd. Bij deze jaarrekening hebben wij op 14 mei 2014 een goedkeurende controleverkiaring verstrekt. Voorziening Suytkade in de jaarrekening 2013 In dejaarrekening 2013 is op basis van een actuele berekening van het verwachte eindresultaat op de totale ontwikkeling binnen GEM Suytkade de voorziening Suytkade bepaald. Per jaareinde 2013 is, ten opzichte van 2012, in de gemeentelijkejaarrekening een aanvullende verliesvoorziening getroffen van circa 4,2 miljoen. Op alle opdrachten verricht door Deloitte zijn de Algemene Voorwaarden Dienstverlening Deloitte Nederland, januari 2014 gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel onder nummer 24362837 van toepassing. Deloifte Accountants B.V. is ingeschreven in het handeisregister van de Kamer van Koophandel te Rotterdam onder nummer 24362853. Member of Deloille Touche Tohmatsu Limited
rente door Deloitte. 2 7 november 2014 2.0 14.007.524-3 100 103744/mj Dit aanvullende verlies wordt veroorzaakt door een tweetal elementen en is in de jaarrekening 2013 (paragraaf Grondbeleid) als volgt toegelicht: Een aanpassing van het woningbouwprogramma van appartementen naar grondgebonden woningen enerzijds en verschuiving van vrije sector naar sociale sector anderzijds, met impact op de te verwachten verkoopprijzen. Wijziging in de systematiek van het berekenen van de rentekosten als gevoig van gewijzigd inzicht in de continulteit van GEM Suytkade. Zoals afgesproken in het overleg van 31 oktoberjongstleden geven wij onderstaand een korte toelichting op de aanleiding tot het wijzigen van de systematiek van berekening van de rentekosten. Onderbouwing van de voorziening De wijziging in bet berekenen van de rentekosten komt voort uit de ontwikkelingen welke zich hebben voorgedaan tussen het samenstellen en vaststellen van dejaarrekening van uw gemeente. Zoals bij u bekend en toegelicht op 31 oktoberjongstleden wordt dit veroorzaakt door de volgende elementen: Medio 2013 heeft uw college gemeld dat de aanhoudende negatieve resultaten uit de exploitatie van GEM Suytkade C.V. voor beide aandeelhouders van Suytkade Beheer B.V. aanleiding geven om de continuiteit van bet project opnieuw te evalueren, de risico s te bepalen en te beoordelen welke invloed dit heeft op de waardering in de jaarrekening. Tijdens de uitvoering van onzejaarrekeningcontrole 2013 zijn de inzichten in de exploitatie van GEM Suytkade C.V. opnieuw geactualiseerd en is intern geconstateerd dat de zachte landing niet haalbaar blijkt. Dit heeft tot gevolg dat er onvoldoende zekerheid is over de continuiteit van GEM Suytkade op (middel)lange termijn. De gemeente Helmond heeft ten behoeve van de onderbouwing van de voorziening Suytkade in de jaarrekening 2013 een herziene berekening gemaakt. Hierin is - bet gewijzigde inzicht in de continuiteitsveronderstelling - berekend over de bruto boekwaarde van het onderhanden werk in GEM Suytkade. Dit is de boekwaarde uit de jaarrekening van GEM Suytkade exctttsiejde kapitaalstortingen van de participanten in GEM Suytkade. Hierbij is voor de bepaling van de voorziening in de jaarrekening 2013 van uw gemeente op basis van bet voorzichtigheidsbeginsel rekening gehouden met bet gemeentelijk aandeel in bet actuele berekende toekomstige resultaat van GEM Suytkade.
3 7 november 2014 2.0 14.007.524-3 100 103744/mj Op het moment dat de going concern -gedachte in GEM Suytkade niet langer leidend is, heeft dit uiteraard ook gevolgen voor de financiële positie en verantwoording van GEM Suytkade. Dit is de voornaamste reden dat dejaarrekening 2012 van GEM Suytkade flog niet definitief is vastgesteld. Communicatie Over deze wijzigingen in de waardering van GEM Suytkade in de gemeentelijke jaarrekening hebben wij zowel tijdens als na de jaarrekeningcontrole gesproken met de planeconoom, de directeur van de dienst Stedelijke Ontwikkeling & Beheer, de concerncontroller en de gemeentesecretaris van uw gemeente. In het op 14 mel 2014 aan de gemeenteraad aangeboden accountantsverslag (paragraaf 3.5) hebben we zowel over het gewijzigde inzicht in de toekomst van GEM Suytkade als over de impact hiervan op de hoogte van de voorziening gerapporteerd. Dit is ook als zodanig op lojuni 2014 aan de rekenkamercommissie gepresenteerd. Dit accountantsverslag is in het kader van hoor en wederhoor op 25 april 2014 in concept aan uw ambtelijke organisatie en college aangeboden. Ult deze casus nemen wij mee dat we, in tegenstelling tot voorgaande jaren, onze (concept) rapportages naar aanleiding van de interim- enjaarrekeningcontrole 2014 ook met de portefeuillehouder financiën afstemmen. Hierdoor zijn we in staat om tijdig(er) uw college te informeren over de ontwikkelingen en bevindingen naar aanleiding van onze controlewerkzaamheden. Conclusie Gegeven de opdracht van uw gemeenteraad tot het controleren van de j aarrekening 2013 van de gemeente Helmond stellen wij vast dat de voorziening Suytkade per jaareinde 2013 voldoet aan de verslaggevingseisen zoals gesteld in artikel 44 van het BBV. Wij vragen hierbij uw aandacht voor het felt dat wij de aan ons gestelde vraag hebben beantwoord vanuit onze opdracht tot het controleren van dejaarrekening 2013 van de gemeente Helmond. Gezien de complexiteit en het unieke karakter van de PPS-constructie GEM Suytkade en de ontwikkelingen die, gedurende het proces van het opstellen van de jaarrekening, zich hebben voorgedaan, is het voorstelbaar dat vanuit het perspectief van GEM Suytkade een ander beeld is ontstaan. Tot en met de jaarrekening 2011 van GEM Suytkade was er geen twijfel over de continuiteit. Ook de concept-jaarrekening 2012 van GEM Suytkade is flog opgesteld met going concern als uitgangspunt, waardoor deze nog niet is vastgesteld door de aandeelhoudersvergadering.
4 7 november 2014 2.0 14.007.524-3 100 103744/mj Het loslaten van de going concern -gedachte en de hiermee verband houdende andere wijze van berekenen van de rentekosten en het toekomstige financiële resultaat van GEM Suytkade is door de ambtelijke organisatie als een rekenfout c.q. omissie gerapporteerd. Tot slot Wij hebben deze brief op 5 november 2014 in concept besproken met de heren Jetten, Van Duren en Van Rooij. De in dit overleg naar voren gekomen opmerkingen en aanvullingen zijn in deze definitieve versie verwerkt. Daarnaast hebben we met elkaar afgesproken dat er ambtelijk een notitie wordt opgesteld, waarin de zienswijze vanuit het perspectief van GEM Suytkade wordt opgenomen. Wij vertrouwen erop u hiermee voldoende inzicht te hebben gegeven in onze controle werkzaamheden op de voorziening Suytkade in dejaarrekening 2013 van uw gemeente. Tot het geven van een nadere toelichting zijn wij graag bereid. Hoogachtend, Deloitte Accountants B.V Bijiage: Overzicht van de communicatiemomenten in het kader van de waardering Suytkade.
Bijiage 1: Overzicht van de communicatiemomenten in het kader van de waardering Suytkade Datum Onderwerpen 3 april 2014 Met mevrouw Van Wetten en de beer Jetten de 1e concept-versie van de gemeentelijke jaarrekening doorgesproken. Hierbij o.a. de vraag gesteld over de onderbouwing van de voorziening Suytkade. 1 1 april 2014 Met mevrouw Van Wetten en de heren Jetten en Van Duren hebben we gesproken over het gegeven dat de oorspronkelijke onderbouwing ( harde landing ) niet consistent is aan de realiteit, noch aan de toelichting in dejaarrekening van de gemeente Helmond. 16 april 2014 Tijdens dit overleg met de heren Jetten, Van Duren en Van Rooij is een gewijzigde berekening van de onderbouwing van de voorziening Suytkade ontvangen, waaronder ook de wijzigingen en de renteaanpassing in de berekening. Daarnaast heeft er afstemming over de definitieve bevindingen jaarrekeningcontrole en opvolging van bet overleg van 1 1 april plaatsgevonden. 22 april 2014 Concept-jaarrekening door college vastgesteld. 23 april 2014 Overleg gemeentesecretaris en de beer Jetten (agenda: Zorgpoort en W&I). In dit overleg hebben we de gemeentesecretaris bijgepraat over de belangrijkste controlebevindingen, waaronder de voorziening Suytkade. 25 april 2014 Concept-accountantsverslag via de mail aan de heer Jetten en mevrouw Van Wetten verstrekt, met hierin een passage over de voorziening Suytkade opgenomen. 13 mei 2014 Telefonisch overleg met mevrouw Van Wetten over de afwikkeling van de controle en over de communicatie richting rekenkamercommissie en gemeenteraad. 14 mei 2014 Het accountantsverslag en de controleverkiaring bij dejaarrekening zijn definitief aangeboden aan de gemeenteraad. Ten opzichte van bet concept-accountantsverslag d.d. 25 april 2014 zijn er geen aanpassingen geweest in de passage over de voorziening Suytkade.
Datum Onderwerpen 10 j uni 2014 Presentatie accountantsverslag in rekenkamercommissie. 24 juni 2014 Definitieve jaarrekening + accountantsverslag door college vastgesteld. 1 juli 2014 Definitieve jaarrekening + accountantsverslag door gemeenteraad goedgekeurd.