Vastgesteld door de raad van de gemeente West Maas en Waal In werking getreden op 14 maart 2014 Nota Verbonden partijen en andere samenwerkingsvormen 2014
Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 1.1 Doelstellingen nota 2 1.2 Visie en doelstellingen verbonden partijen 3 2 Kaders en uitgangspunten 4 2.1 Wettelijk kader 4 2.2 Indeling verbonden partijen en rechtsvormen 4 2.3 Beleidsruimte 6 3 Gemeentelijk beleid 7 3.1 Participatie in verbonden partijen 8 3.2 Samenwerking met verbonden partijen 8 3.2.1 Publiekrechtelijk verbonden partijen 9 3.2.2 Privaatrechtelijke verbonden partijen 9 3.3 Ontwerpbesluit oprichten van of deelnemen aan een verbonden partij 10 3.4 Gemeentelijke vertegenwoordiging 11 3.5 Sturing verbonden partijen 11 3.5.1 Agenda en rol gemeenteraad 11 3.5.2 Interne organisatie 12 3.6 Sturing verbonden partijen 13 3.7 Beheersing, verantwoording en toezicht verbonden partijen 14 3.8 Beëindiging van deelname aan, opheffing van en verkoop van aandelen in verbonden partijen 15 4 Risico s 16 4.1 Gebrek aan bestuurlijke invloed 16 4.2 Belangenverstrengeling of dubbele pettenproblematiek 16 4.3 Forse afkoopsommen bij uittreding 17 4.4 Minder aandacht voor democratische controle en verantwoording 17 4.5 Verlies van kennis en ervaring binnen de gemeente 18 4.6 Verzet uitvoerders tegen het stellen van eisen 18 4.7 Meetbaarheid prestaties en realisatie doelstellingen gemeente 18 Bijlagen Bijlage 1 - Begrippenkader 19 Bijlage 2 - Wettelijk kader 21 Bijlage 3 - Besliskader oprichten van of deelnemen in verbonden partijen 27 Bijlage 4 - Bevoegd- en verantwoordelijkheden en informatieverstrekking 30 1
1 Inleiding De gemeenteraad heeft de kaderstellende rol inzake het gemeentelijke beleid. Om hier invulling aan te geven hebt u verschillende mogelijkheden. Een van de mogelijkheden is het vaststellen van beleid op het gebied van verbonden partijen, dit beleid is in deze nota verwerkt. In de financiële verordening heeft de gemeenteraad betreffende verbonden partijen het volgende kader vastgesteld: Artikel 1. Financieel beleid 2. Indien daar aanleiding toe is zorgt het college voor beleidsnota s op de volgende terreinen: e. verbonden partijen; De nota behandelt tenminste wanneer, hoe en waarom deelgenomen wordt in verbonden partijen. 3. Behandeling en vaststelling beleidsnota s: b. De beleidsnota s bedoeld in artikel 2 worden in de raad behandeld en vastgesteld indien er sprake is van behoefte of noodzaak aan wijziging van de door de raad te stellen kaders. Redenen hiervoor kunnen zijn wijziging van hogere wet- en regelgeving, economische of maatschappelijke veranderingen en behoefte of noodzaak vanuit het college of de raad. Een verbonden partij is te definiëren als een privaatrechtelijke of publiekrechtelijke organisatie waarin de gemeente een bestuurlijk èn een financieel belang heeft. Omdat niet alle samenwerkingsverbanden formeel onder de titel verbonden partijen vallen is de nota breder getrokken. Waar in de nota gesproken wordt over verbonden partijen geldt dit, met uitzondering van enkele wettelijke kaders, ook voor andere samenwerkingsvormen. Verbonden partijen bestaan uit een breed scala van samenwerkingsverbanden. Vooral bij gemeenschappelijke regelingen (publiekrechtelijk) overheerst vaak het gevoel dat er nauwelijks sprake is van gemeentelijke invloed op de activiteiten en de financiële gevolgen daarvan. De afgelopen jaren is dit beeld nog verscherpt door de financiële problemen bij enkele gemeenschappelijke regelingen. Dit terwijl de Wet Gemeenschappelijke Regelingen (Wgr) wel voldoende mogelijkheden voor sturing biedt. Mede om deze reden bestaat behoefte aan duidelijke kaderstelling op het gebied van verbonden partijen. Een andere ontwikkeling is de vorming van de regiegemeente. Deze keuze betekent meer door anderen laten doen, maar ook meer met anderen. In welke juridische vorm dit plaats vindt zal per geval verschillen, maar het aangaan van verbonden partijen zal in de toekomst vaker plaatsvinden. In deze nota worden de kaders besproken. 1.1 Doelstellingen nota In het kader van het financieel beleid van de gemeente zijn er diverse doelstellingen te benoemen voor het vaststellen van beleid. Dit geldt ook voor het beleid op het gebied van de verbonden partijen. Concrete doelstellingen zijn: 1. Invulling geven aan de kaderstellende rol van de gemeenteraad op het gebied van de verbonden partijen; 2. Betere invulling geven aan de verantwoording door de verbonden partijen en door de gemeentelijke vertegenwoordigers; 3. Invulling geven aan het toezicht op de verbonden partijen en de gemeentelijke vertegenwoordigers; 4. Transparantie en helderheid op het gebied van het beleid met betrekking tot de verbonden partijen in de gemeente West Maas en Waal; 5. Kwaliteitsverbetering van de financiële functie door het actualiseren en vaststellen van de beleidskaders op het gebied van de verbonden partijen. 2
1.2 Visie en doelstellingen verbonden partijen Op het gebied van verbonden partijen heeft de gemeente de volgende visie: De gemeente West Maas en Waal streeft naar het efficiënt uitvoeren van gemeentelijke taken op basis van samenwerking met een adequate regiefunctie waarbij de sturingselementen zoals transparantie, kaderstelling en verantwoording voldoende gewaarborgd zijn. Op het gebied van verbonden partijen zijn de volgende doelstellingen geformuleerd: 1. Het realiseren van beheersbaarheid van de verbonden partijen; Hierbij gaat het onder andere om de mate van invloed bij de besluitvorming/zeggenschap en sturingsmogelijkheden. 2. Het waarborgen van de juiste besteding van publieke gelden; 3. Het afdekken c.q. vermijden van risico s; 4. Het uitvoeren van taken volgens de overeengekomen kwaliteitseisen en gestelde kaders. 3
2 Kaders en uitgangspunten In dit hoofdstuk zijn op hoofdlijnen de wettelijke kaders betreffende verbonden partijen opgenomen en wordt de beleidsvrijheid van de gemeente in beeld gebracht. 2.1 Wettelijk kader Op het gebied van verbonden partijen zijn er diverse wettelijke kaders. De belangrijkste hiervan zijn vastgelegd in: - de Gemeentewet (GW); - de Wet Gemeenschappelijke Regelingen (Wgr); - het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV); - Burgerlijk wetboek (BW). De Gemeentewet bepaalt dat het besluit (van het college) tot oprichting van een NV of BV of een deelneming daarin niet wordt genomen dan nadat de raad een ontwerpbesluit is toegezonden en de raad in de gelegenheid is gesteld zijn wensen en bedenkingen ter kennis van het college te brengen. Verder is in de GW opgenomen dat de gemeenteraad besluit tot het instellen van gemeenschappelijk regeling. De Wet Gemeenschappelijke Regelingen richt zich op een specifiek type samenwerking, namelijk die tussen decentrale overheden onderling. Het gaat hierbij dus om samenwerkingsverbanden tussen bijvoorbeeld gemeenten, provincies en waterschappen. Het gaat hierbij vaak om uitvoerende taken. Het BBV bepaalt dat de gemeente in de paragraaf verbonden partijen bij de begroting en rekening de visie op deze partijen in relatie tot de realisatie van de doelstellingen dient aan te geven. Deze voorschriften geven ook aan dat er bij een verbonden partij altijd sprake is van een financieel en een bestuurlijk belang. Dit betekent concreet dat de gemeente het ter beschikking gestelde bedrag niet kan verhalen en aansprakelijk is voor niet nagekomen verplichtingen en dat er sprake is van zeggenschap c.q. stemrecht binnen het bestuur. Het BW bevat de verschillende privaatrechtelijke rechtsvormen, welke oprichtingsvereisten daarvoor gelden, en welke rechten en plichten aan specifieke rechtsvormen verbonden zijn. In bijlage 2 - Wettelijk kader zijn de wettelijke kaders uitgebreid weergegeven. 2.2 Indeling verbonden partijen en rechtsvormen Verbonden partijen kunnen in de gemeente West Maas en Waal als volgt worden ingedeeld: 1. Publiekrechtelijk verbonden partijen; a. Gemeenschappelijke Regelingen 2. Privaatrechtelijk verbonden partijen. a. Deelnemingen (Commanditaire, Naamloze of Besloten Vennootschappen, Vennootschap onder Firma, maatschap); b. Publiek Private Samenwerking (PPS-constructies); c. Stichtingen en verenigingen. 4
Ad. 1. Publiekrechtelijk verbonden partijen a. Gemeenschappelijke Regelingen Er zijn taken die de gemeente niet direct zelf uitvoert, maar waarvoor samenwerking kan of zelfs moet worden gezocht met andere overheden. Het gaat hier dan met name om een relatief afgebakende, meestal specialistische gemeentelijke taak. Er zijn verschillende varianten voor een gemeenschappelijke regeling: 1. Gemeenschappelijke regeling met een openbaar lichaam; Het openbaar lichaam heeft de status van een rechtspersoon. Dit betekent dat het bestuur bijvoorbeeld zelf overeenkomsten kan sluiten en personeel in dienst kan nemen. 2. Lichtere vormen van samenwerking a. GR met een gemeenschappelijk orgaan Hierbij heeft de GR geen rechtspersoonlijkheid en is vooral geschikt als overlegorgaan tussen de deelnemers. b. Centrumgemeente variant Bij deze GR worden taken en bevoegdheden overgedragen aan een andere gemeente, de centrumgemeente. c. Samenwerkingsovereenkomst Hierbij wordt geen bestuursorgaan in het leven geroepen of bevoegdheden overgedragen. De onder sub 2 genoemde gemeenschappelijke regelingen vallen overigens formeel niet onder de verbonden partijen. Er is geen sprake van een financieel en bestuurlijk belang. Betreffende de Wet Gemeenschappelijke Regelingen is een wetsvoorstel tot wijziging ingediend. Vooral om de wet aan te passen in verband met de dualisering van het gemeente- en provinciebestuur en de invoering van een bedrijfsvoeringsorganisatie met rechtspersoonlijkheid. In bijlage 2 - Wettelijk kader wordt dit nader toegelicht. Ad. 2. Privaatrechtelijk verbonden partijen Bij privaatrechtelijke participaties gaat het om de deelname in vennootschappen, stichtingen en verenigingen. a. Deelnemingen in vennootschappen Vennootschappen zijn er in verschillende verschijningsvormen. De belangrijkste zijn de Besloten Vennootschap (BV) en de Naamloze Vennootschap (NV). In bijlage 1 - Begrippenkader worden de verschillende vennootschappen verder toegelicht. b. Publiek Private Samenwerking (PPS) PPS is een manier om beleidsdoelen te realiseren door middel van samenwerking met marktpartijen. Dit kan zijn in de vorm van participatie in rechtsvormen zoals stichtingen, verenigingen, vennootschappen, bestuursovereenkomsten, etc. PPS constructies spelen voornamelijk bij grote (infrastructurele) projecten. De samenwerking kan een meerwaarde opleveren ten aanzien van het benutten van kennis en expertise van andere partijen, het spreiden van risico s en het behalen van de doelen. Voorts kan het leiden tot een efficiëntere uitvoering van plannen en projecten. 5
c. Stichtingen en verenigingen De gemeente kan op twee manieren met een stichting of vereniging verbonden zijn: - door zelf een bestuurslid naar de stichting of vereniging af te vaardigen; - door diensten af te nemen. 2.3 Beleidsruimte Voor het aangaan van een samenwerkingsverband met verbonden partijen heeft de gemeente veel beleidsvrijheid. Er zijn, in de meest gevallen, geen verplichtingen om samenwerkingsverbanden aan te gaan. Ook de vorm van samenwerking is vrij. Een uitzondering geldt bijvoorbeeld voor de wettelijk verplichte deelname in de regionale uitvoeringsdiensten en de veiligheidsregio s. In het volgende hoofdstuk wordt op de punten waarbij beleidskeuzes te maken zijn nader ingegaan. Hierbij zijn om praktische redenen soms ook onderwerpen die de uitvoering, en dus de verantwoordelijkheid van het college, betreffen opgenomen. Een voorbeeld hiervan is de inrichting van de interne organisatie betreffende de verbonden partijen. 6
3 Gemeentelijk beleid Voor de uitvoering van de taken heeft de gemeente een grote mate van vrijheid. Het si mogelijk het zelf doen, taken uit te besteden of te samenwerken op bepaalde terreinen. Welke keuze de gemeente West Maas en Waal maakt is mede afhankelijk van de gewenste invloed op anderen en de aard van de gemeentelijke verantwoordelijkheid voor maatschappelijke effecten 1. De keuze om een samenwerkingsverband aan te gaan wordt gemaakt op basis van het onderstaande besliskader 2 : 1. Is er sprake van een publiek belang? Nee Niets doen en aan markt of andere overheden overlaten Ja 2. Is volledige gemeentelijke betrokkenheid noodzakelijk? Ja Uitvoering door gemeente zelf (de zelf uitvoerende gemeente) Nee 3. Kan de gemeente het publieke belang als opdracht-, subsidie- of regelgever voldoende behartigen? Ja Uitbesteden of met toezicht door markt uit laten voeren (de opdrachtgevende, ordenende/subsidiërende gemeente) Nee 4. Is een publiekrechtelijke participatie o.b.v. de Wgr mogelijk? Ja Oprichten of aangaan publiekrechtelijk samenwerking (de coproducerende gemeente) Publiekrechtelijke participatie met gemeentelijke vertegenwoordiging (verbonden partij) Nee 5. Is er sprake van een project waarbij een PPS-constructie meerwaarde kan hebben? Ja Oprichten of aangaan publiek-private samenwerking (de coproducrende gemeente) PPS-constructie met gemeentelijke vertegenwoordiging (verbonden partij) Nee 6. Is een privaatrechtelijke participatie mogelijk en opportuun? Ja Oprichten of aangaan privaatrechtelijke participatie Wel/geen vertegenwoordiging? (de coproducerende gemeente) Privaatrechtelijke participatie met gemeentelijke vertegenwoordiging (verbonden partij) Nee Uitvoering door de gemeente zelf (de zelf uitvoerende gemeente) 1 Zie de notities in het kader van de Regiegemeente. 2 Zie bijlage 3 voor het besliskader, inclusief de toelichting. 7
Op basis van het doorlopen van het besliskader wordt bepaald of het aangaan van een samenwerkingsverband de beste keuze is. In de volgende paragrafen worden de gehanteerde uitgangspunten bij het aangaan van samenwerkingsverbanden en het doorlopen van het besliskader gepresenteerd. 3.1 Participatie in verbonden partijen Voor het oprichten van of deelnemen in verbonden partijen hanteert de gemeente het volgende uitgangspunt: Beslispunt A. Participatie in verbonden partijen De gemeente West Maas en Waal participeert uitsluitend in verbonden partijen: 1. indien de publieke taak daarmee wordt gediend; 2. in privaatrechtelijke rechtsvormen indien de betreffende taak niet vanuit een publieke rechtsvorm kan worden uitgevoerd. Achtergrond hierbij is dat er vaak diverse (publiekrechtelijke) alternatieven zijn om het publieke belang te behartigen, waardoor de beïnvloedingsmogelijkheden groter zijn. Daarnaast is er bij de publiekrechtelijke rechtsvormen meer aandacht voor democratische verantwoording en controle en dus meer transparantie. Ook kunnen er bij de vervulling van bepaalde functies in privaatrechtelijke rechtspersonen conflicten ontstaan 3. 3.2 Samenwerking met verbonden partijen Bij het doorlopen van het besliskader gelden de in beslispunt B opgenomen kaders als uitgangspunt. Beslispunt B. Samenwerking met verbonden partijen In de gemeente West Maas en Waal worden alleen samenwerkingsverbanden met verbonden partijen aangegaan indien er sprake is van; 1. Uitvoering van gemeente overstijgende taken; 2. Uitvoering van specialistische gemeentelijke taken; 3. Realiseren van beoogde maatschappelijke effecten door middel van efficiënte en effectieve samenwerking; 4. Efficiëntieverbetering door samenwerking; 5. Vergroting van de bestuurlijke slagkracht; 6. Betere coördinatie en beïnvloeding van regionale processen. 3 Zie ook paragraaf 4.2 Belangenverstrengeling. 8
3.2.1 Publiekrechtelijk verbonden partijen Op basis van het doorlopen van het besliskader van de stappen tot en met 4 en de hiervoor genoemde uitgangspunten 4 participeert de gemeente medio 2014 in de volgende gemeenschappelijke regelingen met een openbaar lichaam: 1. Regio Rivierenland; 2. Veiligheidsregio Gelderland Zuid (VRGZ); 3. Breed, sociale werkvoorziening; 4. GGD Gelderland-Zuid; 5. Milieu Afvalverwerking Regio Nijmegen (MARN); 6. Schoollogopedische Dienst Maas en Waal; 7. Recreatieschap Nederrijn, Lek en Waal; 8. Euregioraad Rijn-Waal; 9. Belasting Samenwerking Rivierenland (BSR); 10. Omgevingsdienst Rivierenland (ODR). In lichtere vormen van samenwerking 5 wordt nog niet geparticipeerd. In het kader van de samenwerking met de gemeenten Buren en Neder-Betuwe wordt in de loop van 2014 mogelijk wel voor deze vorm gekozen. 3.2.2 Privaatrechtelijke verbonden partijen Betreffende de verschillende privaatrechtelijke samenwerkingsvormen, uitwerkingen op grond van de stappen 5 en 6 van het besliskader, participeert de gemeente op de volgende wijze: a. Deelnemingen De gemeente West Maas en Waal participeert in één onderneming met een privaatrechtelijke rechtsvorm. De gemeente bezit als rechtspersoon aandelen. Voor de gemeente zijn deze aandelen met name van belang in verband met het dividend dat per aandeel wordt uitgekeerd en dat als algemeen dekkingsmiddel in de begroting kan worden meegenomen. De enige vennootschap waarin de gemeente medio 2014 participeert is Vitens N.V. b. PPS-constructies De gemeente participeert niet in PPS-rechtsvormen maar is wel partij in PPS-overeenkomsten. Publiek Private Samenwerking blijft binnen de gemeente als zodanig beperkt tot contractuele afspraken. Dit betreft met name de ontwikkeling van woningbouwlocaties. Er is hierbij dus geen sprake van een verbonden partij. c. Stichtingen en verenigingen Als gemeente wordt niet bestuurlijk deelgenomen in stichtingen en verenigingen. Wel worden er producten en/of diensten van stichtingen afgenomen. De gemeente kiest er voor geen bestuursleden in een stichtingsbestuur af te vaardigen. De reden hiervoor is dat bij een combinatie van bestuurslid en opdrachtgever de integriteit van de vertegenwoordiger in het geding kan komen. Dit uitgangspunt heeft tot gevolg dat niet aan de voorwaarden voor het zijn van een verbonden partij wordt voldaan. Er is namelijk geen sprake van een financieel en bestuurlijk belang. Dit betekent dus dat in West Maas en Waal stichtingen en verenigingen nooit een verbonden partij zijn. 4 Zie de beslispunten A en B. 5 Zie Bijlage 2 Wettelijk kader onder Wijzigingen Wet Gemeenschappelijke Regelingen. 9
3.3 Ontwerpbesluit oprichten van of deelnemen aan een verbonden partij Na het doorlopen van het besliskader met als uitkomst het participeren in of oprichten van een verbonden partij 6 hanteert de gemeente de volgende uitgangspunten voor het ontwerpbesluit voor het oprichten van of deelnemen aan een verbonden partij, zodat de raad een goede afweging kan maken. Beslispunt C. Ontwerpbesluit oprichting of deelname Het ontwerpbesluit behandelt minimaal de volgende onderwerpen: 1. Besliskader verbonden partij Voor oprichting van of deelname aan een verbonden partij geldt een besliskader. Dit kader is opgenomen als bijlage 3. Uitgangspunt hierbij is mede de rol die de gemeente wil spelen. 2. Formeel en juridisch doel van het samenwerkingsverband 3. Motivatie voor deelname en het doel van de deelname voor de gemeente De aanpak en concrete doelen van de gemeente binnen het samenwerkingsverband en daarmee het mandaat voor de gemeentelijke vertegenwoordiger. 4. Dienstverlening door het samenwerkingsverband 7 Er dient duidelijk vastgelegd te worden welke taken het samenwerkingsverband voor de gemeente gaat uitvoeren en welke taken de gemeente zelf blijft doen. Onderdeel hiervan is de keuze-, sturings- en controlemogelijkheden die de raad heeft. Een nulmeting kan hier onderdeel van uitmaken. 5. Gemeentelijke vertegenwoordiging en stemverhouding Dit betreft de bevoegdheden en de wijze van besluitvorming in het samenwerkingsverband. De mogelijkheid van democratische controle en beïnvloeding is in voldoende mate aanwezig. Tevens wordt inzicht gegeven in de inbreng van en de stemverhouding tussen de deelnemers. Uitgangspunt hierbij is zeggenschap naar evenredigheid, evenals verdeling van winsten, verliezen en risico s, over de deelnemers. 6. Financiële consequenties Het gaat hierbij om de financiële aspecten gemoeid met de verbonden partij, de inbreng en verdeling van mogelijke resultaten. Ook wordt duidelijk aangegeven hoe om wordt gegaan met het eigen vermogen van de verbonden partij, mag deze bijvoorbeeld risicoreserves vormen. Tevens dient duidelijk te worden of er sprake is/moet zijn van inverdieneffecten en wat de achterblijvende lasten zijn. Dit laatste dient in ieder geval onderdeel te zijn van het raadsvoorstel tot het aangaan van de samenwerking. 7. Juridische aspecten Bij de oprichting wordt voldaan aan wet- en regelgeving, ook wordt benoemd of er is voldaan aan Europese regelgeving. 8. Risico s Mogelijke risico s worden benoemd, tevens wordt aangegeven welke beheersmaatregelen getroffen worden om gevolgen van het daadwerkelijk ontstaan van de risico s te voorkomen, beperken of beheersen. De berekening van mogelijke uittreedsommen maakt hiervan onderdeel uit. 6 Het resultaat van de stappen 4, 5 en 6 van het Besliskader. 7 Zie beslispunt E. Sturing. 10
3.4 Gemeentelijke vertegenwoordiging De Wet Dualisering gemeentebestuur heeft 3 kerntaken bij de gemeenteraad gelegd namelijk de volksvertegenwoordigende rol, kaderstellende rol en de controlerende rol. Het college is belast met het dagelijks bestuur (artikel 160 GW) en de uitvoering van wetten en verordeningen. Tegen deze achtergrond is het te adviseren alleen collegeleden aan te wijzen als gemeentelijk vertegenwoordigers in verbonden partijen. Beslispunt D. Gemeentelijke vertegenwoordiging Alleen collegeleden vertegenwoordigen de gemeente West Maas en Waal in verbonden partijen. Leden van de gemeenteraad vervullen hun kaderstellende en controlerende rol vanuit de raad en niet vanuit een bestuur of vergelijkbaar orgaan van de verbonden partij. 3.5 Sturing verbonden partijen Bij sturing gaat het over de sturing van zowel de verbonden partij als geheel als van de gemeentelijke vertegenwoordiger in de verbonden partij. Voor wat betreft de sturingsmogelijkheden dient een onderscheid gemaakt te worden tussen gemeenschappelijke regelingen en deelneming aan privaatrechtelijke regelingen (BV s en NV s). Bij deze laatste is de conclusie dat de bestuurlijke invloed gezien de omvang van de samenwerking gering is. Anders ligt het bij de gemeenschappelijke regelingen. In de Wet Gemeenschappelijke Regelingen (WGR) zijn de bevoegdheden en verantwoordelijkheden tussen het gemeentebestuur en het bestuur van de WGR uitvoerig geregeld. Desondanks ervaren gemeenten de sturingsmogelijkheden niet altijd als voldoende. Dit wordt vooral veroorzaakt doordat er in de voorbereidingsfase van de begroting, bestuursrapportages, jaarrekening e.d. onvoldoende overleg met de gemeente plaatsvindt over de inhoud en consequenties van de stukken. Hetzelfde geldt voor de producten, diensten en prestatieafspraken. Voor vergaderingen van verbonden partijen worden agenda s en bijbehorende stukken soms laat aangeboden. Daarnaast zijn de gemeentelijke bestuurlijke besluitvormingstrajecten lang. Hierdoor is de raad niet of onvoldoende in staat om hierin een adequate rol te spelen. Dit betekent dat er vooraf te weinig wordt gestuurd en de gemeentelijke vertegenwoordiger vaak naar eigen inzicht de gemeentelijke belangen vertegenwoordigt. 3.5.1 Agenda en rol gemeenteraad Om hier verbetering in aan te brengen is het van belang dat de raad zelf de agenda bepaald. Dit kan bijvoorbeeld door via het presidium onderwerpen betreffende verbonden partijen op de lange termijnagenda te plaatsen. Dit kan gekoppeld worden aan de agenda s c.q. planningen van deze verbonden partijen. Hierbij kan ook aangegeven worden welke rol de raad in het voorbereidingsproces wil spelen c.q. welke invloed ze uit wil oefenen. Dit kan op de volgende manieren: a. Onderwerp op de raadsagenda; Een (te verwachten) stuk van de verbonden partij wordt op de raadsagenda geplaatst. b. Onderwerp op opiniërende raadsvergadering; Een (te verwachten) stuk van de verbonden partij kan onderwerp tijdens een opiniërende vergadering zijn. Ook kan een verbonden partij gevraagd worden een presentatie, eventueel samen met de regiefunctionaris of portefeuillehouder, te geven. c. Onderwerp tijdens de ronde tafel gesprekken; Voorstellen worden ter behandeling in een ronde tafel gesprek aangeboden. 11
d. Instellen van een bestuurlijke adviescommissie Voor de belangrijkste verbonden partijen (groot beleidsmatig en/of financieel belang) is het mogelijk een bestuurlijke adviescommissie in te stellen. Deze groep bereidt de bestuurlijke besluitvorming in de gemeente en indirect dus in de verbonden partij voor. Deze groep wordt samengesteld vanuit de raad en ondersteunt door de betreffende portefeuillehouder en regiefunctionaris vanuit de organisatie. Daarnaast zijn er afspraken te maken over de tijdige informatieverspreiding van de stukken, via mail of ter inzage legging in de leeskamer. Verder is het van belang met de verbonden partij zelf duidelijke prestatieafspraken te maken. Wat is het beleid dat door de verbonden partij gerealiseerd moet worden en wat zijn hierbij de kaders? 3.5.2 Interne organisatie Om een en ander goed voor te breiden en te coördineren beleggen wij per verbonden partij de taak van regiefunctionaris. Als taken van deze functionaris zijn te noemen: a. Beleid op het gebied van de verbonden partij Voorbereiding, ontwikkeling en vaststelling van het betreffende gemeentelijke beleid. Door het op afstand plaatsen, kan het zo zijn dat binnen de gemeente kennis en ervaring verdwijnt op het beleidsterrein van de belastingen. Deze kennis is echter essentieel om als volwaardig opdrachtgever te kunnen functioneren. b. Contract Het contractueel vastleggen van de uit te voeren werkzaamheden, onderhandelingen over de kosten daarvan, wijze en kwaliteit van de uitvoering en de wijze van rapportage. c. Uitvoering Toezicht op de uitvoering van het beleid en monitoring van de prestaties. Als basis hiervoor dient de afgesloten dienstverleningsovereenkomst (SLA of DVO). d. Planning & control De regiefunctionaris is verantwoordelijk voor de planning en control betreffende de verbonden partij. Dit betekent onder andere beoordeling van en advisering over de begroting, tussentijdse informatievoorziening en jaarrekening. Dit laat onverlet de verantwoordelijkheid van de controller van de gemeente. e. Risicomanagement De regiefunctionaris is verantwoordelijk voor het beheersen van de risico s betreffende de verbonden partij en zal adequate beheersingsmaatregelen moeten organiseren. f. Informatievoorziening De medewerker is zowel voor de interne organisatie als de verbonden partij het eerste aanspreekpunt. De medewerker belegt overleg met vertegenwoordigers van de verbonden partij, intern overleg en zorgt er voor dat bij externe overleggen de juiste vertegenwoordiger namens de gemeente participeert. Daarnaast wordt er een algemeen coördinator verbonden partijen benoemd. Taken in dit kader zijn: Het actueel houden van de nota Verbonden partijen; Het actueel houden en beheren van het centraal register verbonden partijen; In dit register wordt van alle verbonden partijen de volgende informatie opgenomen: - Naam en vestigingsplaats 12
- Openbaar belang dat wordt behartigd, de relatie met de beleidsterreinen en de doelen - Wijzigingen in gemeentelijk belang - Eigen en vreemd vermogen verbonden partij - Ontwikkelingen en risico s en beheersmaatregelen - Gemeentelijke vertegenwoordiging en wijze zeggenschap en besluitvorming - Overzicht te verstrekken informatie aan college en raad - Alle stukken van de verbonden partijen Het verzamelen van alle relevante stukken (fysiek en digitaal) betreffende de verbonden partijen en deze op verzoek beschikbaar stellen; Het actualiseren van de regiefunctionarissen per verbonden partij; Het begeleiden van de verschillende regiefunctionarissen betreffende hun taken in relatie tot de verbonden partijen; Het coördineren van de paragraaf Verbonden partijen ten behoeve van de programmabegroting en de jaarstukken. 3.6 Sturing verbonden partijen Betreffende de sturing van verbonden partijen heeft de gemeente veel beleidsvrijheid. Nu is het zo geregeld dat de raad de zienswijzen ten aanzien van begrotingen en jaarrekeningen van verbonden partijen indient. Dit leidt in de praktijk nogal eens tot tijdsproblemen, doordat de planningen van de verbonden partijen niet parallel lopen met de gemeentelijke besluitvormingsmomenten. Het is dan ook te overwegen deze bevoegdheden, onder voorwaarden, te delegeren aan het college. Naast de op de voorgaande bladzijde genoemde agendabepaling gaat het met betrekking tot de sturing om de volgende zaken: Beslispunt E. Sturing Voor een doeltreffende sturing hanteert de gemeente West Maas en Waal de volgende normen: De gemeente streeft een bepaald doel met haar deelneming na De gemeente maakt aan de betreffende verbonden partij kenbaar wat zij met haar bestuurlijke zeggenschap nastreeft Dit geldt in de algemene vergadering van aandeelhouders, in het algemeen bestuur, via correspondentie hierover of het sluiten van een overeenkomst. Met de verbonden partij worden kaders afgesproken over jaarlijks te bereiken en te controleren doelstellingen Deze kaders worden opgenomen in de, voor de samenwerking wordt aangegaan, af te sluiten dienstverleningsovereenkomst. De gemeente heeft kennis van de eventuele financiële risico s die zijn verbonden aan de bestuurlijke zeggenschap in de verbonden partij Het gaat hierbij bijvoorbeeld om leningen, garantstellingen en aansprakelijkheid voor liquidatietekort. De gemeentelijke vertegenwoordiger informeert de gemeenteraad tijdig c.q. vraagt een besluit bij besluiten binnen het samenwerkingsverband die een wijziging betekenen in beleid, doelen, prestaties en/of financiële kaders De informatievoorziening wordt nader gestructureerd en er worden sluitende afspraken gemaakt over de aanlevering van stukken De gemeenteraad delegeert het indienen van zienswijzen met betrekking tot begrotingen en jaarrekeningen, onder andere om een tijdige reactie te kunnen geven, aan het college, tenzij de voorgelegde begrotingen en jaarrekeningen ingrijpende gevolgen, financieel of beleidsinhoudelijk, kunnen hebben voor de gemeente. Dan wordt de raad door middel van een informatienota op de hoogte gebracht en in de gelegenheid gesteld haar wensen en bedenkingen ter kennis van het college te brengen De paragraaf Verbonden partijen bij de programmabegroting biedt voldoende inzicht voor de gemeenteraad om op hoofdlijnen te kunnen sturen 13
3.7 Beheersing, verantwoording en toezicht verbonden partijen Beheersing heeft betrekking op de (informatie)relatie die tussen de gemeente en de verbonden partij bestaat. Bij verantwoording gaat het over het afleggen van verantwoording door de verbonden partij zelf en door de gemeentelijke vertegenwoordiger in de verbonden partij. Uitgangspunt bij het toezicht is dat de risico s voor de gemeente tijdig worden gesignaleerd en kenbaar gemaakt aan het college en voor zover de gestelde kaders worden overschreden aan de raad. Deze signalen moeten er toe leiden dat de gemeente tijdig kan anticiperen en de benodigde maatregelen kan treffen. Ondersteunend aan de gemeentelijke verantwoordelijkheid heeft ook de accountant van de gemeente en de accountant van de verbonden partij een rol in het toezicht. De Nederlandse Beroepsorganisatie voor Accountants (NBA) heeft hier nadere voorschriften voor gepubliceerd, die niet alleen voor accountants van toepassing zijn, maar ook voor de decentrale overheid zelf. De gemeente dient met de uitvoerende organisaties afspraken te maken over het moment van verantwoorden, de aard van verantwoording, alsmede de gewenste controle van de accountant (normenkader inclusief rechtmatigheid). De accountant van de verbonden partij heeft hier een faciliterende rol in. Dat betekent dat inzicht dient te worden gegeven in de aard en diepgang van de verrichte controlewerkzaamheden, zodat de gemeente van de verantwoording daadwerkelijk gebruik kan maken. Beslispunt F. Beheersing, verantwoording en toezicht Voor doeltreffend beheer, verantwoording en toezicht hanteert de gemeente West Maas en Waal de volgende normen: De gemeente maakt afspraken met de verbonden partij over de te leveren informatie op basis waarvan de gemeente kan bepalen of haar doelen van de bestuurlijke participatie zijn gerealiseerd De gemeente gebruikt een procedure om (eventuele) financiële risico s te kunnen beheersen en om te kunnen bepalen of de doelen zijn gerealiseerd Jaarlijks stelt de verbonden partij voor 1 mei de begroting voor het volgende jaar ter beschikking In de begroting neemt de verbonden partij het beleid en de concrete doelstellingen voor realisatie in het komende jaar op, evenals de financiële risico s voor de deelnemende partijen. Uiteraard wordt inzicht geboden in de financiële stand van zaken en het meerjarenperspectief. Jaarlijks stelt de verbonden partij voor 1 april van het volgende jaar de jaarstukken ter beschikking In de jaarstukken wordt een verantwoording over het gevoerde beleid van het afgelopen jaar opgenomen en wordt inzicht gegeven in de mate waarin de in de begroting geformuleerde doelen zijn bereikt. Zijn deze doelen nog niet (volledig) gerealiseerd wordt verklaard waarom en worden de maatregelen toegelicht om het doel alsnog te bereiken en de mogelijke financiële consequenties daarvan. De gemeente maakt afspraken met de accountant over de gewenste controle van de verbonden partijen In de paragraaf Verbonden partijen bij zowel de programmabegroting als de jaarstukken geeft het college een toelichting op de financiële stand van zaken en de ontwikkelingen en de mate waarin de doelen en afgesproken prestaties voor de gemeente gerealiseerd en de risico s beheerst zijn (zie ook paragraaf 4.2) De verbonden partij wordt gedurende iedere raadsperiode door het college geëvalueerd, rapportage hierover vindt plaats in de paragraaf verbonden partijen van de gemeentelijke jaarstukken Deze evaluatie kan bestaan uit een beoordeling van: - het publieke kader: de doelmatigheid en rechtmatigheid van de verbonden partij. Hierbij wordt gecontroleerd of de publieke doelstellingen worden gewaarborgd en of dit op de juiste wijze plaatsvindt. - het politieke kader: een beoordeling of de zeggenschapsstructuur in lijn is met de wetgeving en de gehanteerde beleidsuitgangspunten met betrekking tot de gemeentelijke vertegenwoordiging. 14
- begroting en jaarstukken: een beoordeling of deze stukken voldoen aan wet- en regelgeving, de statuten en van de financiële resultaten, risico s en toekomstige ontwikkelingen. Optioneel: De raad kan periodiek zelf een evaluatie (laten) uitvoeren met als mogelijke onderdelen: de redenen en doelstellingen van de samenwerking bij de start, de behaalde resultaten en de ontwikkeling hiervan en eventuele knel- en discussiepunten. Met betrekking tot deelnemingen voert het college indien mogelijk toezicht op dezelfde wijze uit Gelet op het feit dat de gemeente meestal een kleine aandeelhouder zal zijn is er minder noodzaak een strikt toezichtsbeleid uit te voeren. Het toezicht zal dan op praktische wijze vorm gegeven worden. 3.8 Beëindiging van deelname aan, opheffing van en verkoop van aandelen in verbonden partijen Er kunnen zich omstandigheden voordoen die leiden tot heroverweging van de samenwerking met de verbonden partij. Dat kan leiden tot beëindiging van de deelname in, opheffing van of verkoop van aandelen in de verbonden partij. De belangrijkste omstandigheden die hiertoe aanleiding kunnen geven zijn: wijziging van de doelstelling van de verbonden partij; wijziging in het voortbestaan en eigenstandigheid van de verbonden partij als gevolg van fusie of integratie; negatieve ontwikkelingen en daardoor verhoogde risico s voor onze gemeente; een verbonden partij is niet meer de beste optie voor het uitvoeren van de voorgenomen activiteiten en prestaties; afwijking van de voorgenomen activiteiten en prestaties; realisatie van de voorgenomen activiteiten en prestaties. Bij heroverweging van de deelneming stelt het college een afwegingskader op, op basis waarvan de raad kan besluiten wel of niet over te gaan tot beëindiging van deelname, opheffing of verkoop. In dit kader wordt tevens aandacht besteed aan het (verkoop)proces. Afspraken over de informatievoorziening naar alle partijen, zoals de aandeelhouder, RvC, AB en DB, raad, college en eventueel ook de Ondernemingsraad, maken hiervan onderdeel uit. Het in beeld brengen van risico s bij uittreding uit een verbonden partij maakt trouwens onderdeel uit van de risicoafweging bij het ontwerpbesluit betreffende de oprichting of deelname aan de verbonden partij. Zie ook beslispunt C. Beslispunt G. Beëindiging deelname aan, opheffing en verkoop van verbonden partijen De gemeenteraad van West Maas en Waal beslist op basis van een door het college aangeboden afwegingskader over beëindiging van deelname, opheffing en verkoop van een verbonden partij. 15
4 Risico s In dit hoofdstuk komen onderwerpen aan de orde die spelen met betrekking tot verbonden partijen en mogelijk onduidelijkheden of problemen op kunnen leveren. Risico s die als gevolg van het uitbesteden van taken kunnen ontstaan zijn onder meer: 1. Gebrek aan bestuurlijke invloed; 2. Rolconflicten of dubbele petten problematiek; 3. Forse afkoopsommen bij uittreding; 4. Minder aandacht voor democratische controle en verantwoording; 5. Verlies van kennis en ervaring binnen de gemeente (moeilijker om eisen aan de uitvoering te stellen en regiefunctie in te vullen); 6. Uitvoerders kunnen zich verzetten tegen het stellen van eisen; 7. Het niet goed meetbaar maken van de prestaties van uitvoerders en de verwezenlijking van de doelstellingen van de gemeente. 4.1 Gebrek aan bestuurlijke invloed Bij samenwerking is er altijd sprake van gedeelde bevoegdheden en verantwoordelijkheden en dus minder bestuurlijke invloed. Hierdoor kan een gevoel van gebrek aan invloed ontstaan. Zeker bij samenwerkingsverbanden is het belangrijk de gemeentelijke vertegenwoordiging goed te regelen, maar daarnaast ook goede afspraken te maken over de besluitvormingsprocessen. In de praktijk hebben kleinere gemeenten hebben vaak minder stemmen en dus ook minder invloed. Daarnaast wordt er sneller geluisterd naar de grotere gemeenten. Het is van belang hier goede afspraken over te maken. Ook is het, om een bestuurlijk gewicht te organiseren, verstandig met andere (kleinere) gemeenten samen op te trekken. Anderzijds is het van belang goede afspraken te maken over besluitvormingsprocedures en planningen. De gemeente moet de tijd krijgen om zaken die verbonden partijen betreffen op een goede manier het gemeentelijke bestuurlijke besluitvormingsproces te laten doorlopen. Beslispunt H. Bestuurlijke invloed Om bestuurlijke invloed te verkrijgen en behouden hanteert de gemeente West Maas en Waal de volgende uitgangspunten: 1. De gemeente krijgt stemrecht volgens een redelijke stemverhouding ten opzichte van de andere deelnemers; Deze verhouding kan gebaseerd zijn op inwonertal of inbreng van taken of financiële bijdrage. 2. De gemeente is rechtstreeks of indirect vertegenwoordigd in het algemeen bestuur of dagelijks bestuur of bijvoorbeeld de raad van commissarissen; 3. De besluitvormingsprocessen bij de verbonden partij worden dusdanig georganiseerd en gepland dat bij de gemeente voldoende ruimte is om het besluitvormingsproces goed voor te bereiden en te doorlopen; 4. De gemeente vergroot in samenwerking met andere deelnemers de bestuurlijke invloed door vooraf standpunten uit te wisselen en steun te organiseren. 4.2 Belangenverstrengeling of dubbele pettenproblematiek Belangenverstrengeling kan optreden als de gemeente in meerdere rollen te maken heeft met een verbonden partij. Hierbij kan gedacht worden aan de situatie dat de vertegenwoordiger van de gemeente in een verbonden partij tegelijkertijd een rol heeft als aandeelhouder en opdrachtgever. Deze relaties kunnen door elkaar heen gaan lopen. 16
De eventueel hieruit voortvloeiende (schijn van) belangenverstrengeling kan negatieve consequenties hebben, niet alleen voor de gemeentelijke vertegenwoordiger, maar ook voor het imago van de gemeente als geheel. De gemeentelijke vertegenwoordiger heeft een eigen verantwoordelijkheid voor het belang van/in de verbonden partij. De afgevaardigde in een verbonden partij zal in de eerste plaats bij moeten dragen om de doelstelling van de verbonden partij te realiseren, zelfs wanneer dat afwijkt van de belangen van onze gemeente. Bij privaatrechtelijke deelnemingen kan er in deze zin sprake zijn van een belang dat strijdig is met het publieke belang van de gemeente. Bij een vertegenwoordiging in een gemeenschappelijke regeling (GR) ligt dat iets anders. In een GR is sprake van zogenaamd verlengd lokaal bestuur. In het algemeen bestuur van de GR vertegenwoordigt het collegelid met name (ook) het gemeentelijk belang. In dit kader is het van belang dat de gemeentelijke vertegenwoordiger regelmatig verantwoording aflegt en de raad meeneemt in de beslissingen die moeten worden genomen. Zie ook paragraaf 3.8. Beslispunt I. Belangenverstrengeling Om mogelijke belangenverstrengeling te voorkomen hanteert de gemeente West Maas en Waal de norm dat het niet is toegestaan dat gemeentelijke vertegenwoordigers gelijktijdig aandeelhouder en opdrachtgever zijn. 4.3 Forse afkoopsommen bij uittreding Bij een deelname in een samenwerkingsverband is er vaak sprake van een groot financieel belang. Logisch dat het bij uittreding uit een samenwerkingsverband ook sprake kan zijn van flinke uittreedsommen. De verbonden partij moet immers voor de achterblijvende deelnemers gewoon door kunnen blijven draaien. Dit is een aspect dat bij het oprichten van of deelnemen in een verbonden partij meegewogen moet worden. Dit maakt onderdeel uit van de risicoafweging. Zie beslispunt C. 4.4 Minder aandacht voor democratische controle en verantwoording Door het op afstand zetten van bepaalde taken of diensten bestaat de mogelijkheid van afname van bestuurlijke interesse en betrokkenheid. Om dit te voorkomen dienen de gemeentelijke besluitvormingsprocessen betreffende verbonden partijen goed vorm te worden gegeven. In de voorbereiding op besluiten bij de verbonden partij en verantwoording over uitgevoerd beleid en diensten door de verbonden partij in de gemeentelijke besluitvormingsprocessen dient voldoende aandacht te zijn voor de democratische controle en verantwoording. Naast de gemeentelijke vertegenwoordiger hebben de genoemde adviescommissie en de gemeentelijke regiefunctionaris hierin een belangrijke rol. Daarnaast is er natuurlijk de wettelijke verplichting (BBV) 8 om in de gemeentelijke planning & controlinstrumenten specifiek aandacht te besteden aan de verbonden partijen in de betreffende paragraaf. In de paragrafen 3.6 Sturing en 3.7 Beheersing, verantwoording en toezicht zijn beslispunten opgenomen in het kader van de controle en verantwoording. 8 Zie bijlage 2 - Wettelijk kader 17
4.5 Verlies van kennis en ervaring binnen de gemeente Een belangrijk aandachtspunt bij het uitbesteden van taken is het op niveau houden van de kennis binnen de latende organisatie in het kader van aansturing en control. Door het specifiek beleggen van de taak van regiefunctionaris en hier in de formatie ook tijd voor vrij te maken kan dit op een adequate manier worden belegd. Aandachtspunt is en blijft hierbij de kwaliteit van de medewerkers die de taken van regiefunctionaris uitvoeren. Door middel van kwalitatieve selectie bij de belegging van de taak van regiefunctionaris en een actieve begeleiding in de vorm van coaching en intervisie kan hier op een goede manier invulling aan worden gegeven. 4.6 Verzet uitvoerders tegen het stellen van eisen Doordat de verbonden partijen diverse deelnemers bedienen kan het zijn dat zij zich verzetten tegen individuele eisen van deelnemers. Zij zijn gebaat bij uniforme dienstverlening voor alle deelnemers. Vanuit het oogpunt van een adequate en efficiënte bedrijfsvoering een te begrijpen uitgangspunt. Indien hiervan sprake is en dit is onacceptabel rest de gemeente drie opties: 1. Organiseren dat meerdere (idealiter alle) deelnemers dezelfde eisen gaan stellen 2. Niet deelnemen aan of uittreden uit de verbonden partij 3. Aanvullende diensten afnemen (hogere kosten) om de eisen wel ingewilligd te krijgen In de risicoanalyse bij de start van de samenwerking zal dit aandachtspunt meegenomen moeten worden. 4.7 Meetbaarheid prestaties en realisatie doelstellingen gemeente Wanneer er eisen worden gesteld en door de gemeente toezicht gehouden moet worden op de uitvoering, zullen allereerst de prestaties moeten worden gedefinieerd aan de hand van meetbare doelstellingen. In het kader van toezicht en controle is het van groot belang bij de start van een samenwerking de te realiseren gemeentelijke doelstellingen expliciet vast te leggen. In het vorige hoofdstuk is hier in paragraaf 3.6 Sturing aandacht aan besteed. 18
Bijlage 1 - Begrippenkader Besloten Vennootschap (BV) Een BV wordt aangegaan met het oog op de persoonlijke eigenschappen en kwaliteiten van de aandeelhouders. De BV kent een bestuur en een algemene vergadering van aandeelhouders. Bij de statuten kan worden bepaald dat er een raad van commissarissen zal zijn. De BV is een rechtspersoon, zelfstandig drager van rechten en plichten, die onder eigen naam deelneemt aan het rechtsverkeer. De aandelen worden uitgegeven op naam en zijn niet vrij verhandelbaar. De BV is uitvoerig in het Burgerlijk Wetboek geregeld. Bestuurlijk belang Zeggenschap, hetzij uit hoofde van vertegenwoordiging in het bestuur hetzij uit hoofde van stemrecht. Commanditaire Vennootschap (CV) Een CV is een samenwerkingsverband waarop de regels van het BW en van het Wetboek van Koophandel van toepassing zijn. De CV bestaat uit twee soorten vennoten: commanditaire vennoten (ook wel 'stille' vennoten) en beherende vennoten. Commanditaire vennoten mogen geen beheersdaden of vertegenwoordigingshandelingen verrichten. De CV is een maatschapsvorm, waarbij alle vennoten een inbrengplicht hebben. Een CV bezit geen rechtspersoonlijkheid en kan derhalve niet zelfstandig rechten en plichten dragen. De CV is beperkt geregeld in de wet, waardoor veel aandacht besteed moet worden aan het CV contract. Vanwege het karakter van de CV zal deze rechtsvorm enkel in PPS-constructies in combinatie met een BV of NV gebruikt worden. Delegatie Het overdragen door een bestuursorgaan van zijn bevoegdheid tot het nemen van besluiten aan een ander, die deze onder eigen verantwoordelijkheid uitoefent. Financieel belang Een aan de verbonden partij ter beschikking gesteld bedrag dat niet verhaalbaar is indien de verbonden partij failliet gaat onderscheidenlijk het bedrag waarvoor aansprakelijkheid bestaat indien de verbonden partij haar verplichtingen niet nakomt. Maatschap Een maatschap is een samenwerkingsverband zonder rechtspersoonlijkheid waarbij twee of meer (rechts)personen geld en/of kundigheden gemeenschappelijk exploiteren en het daaruit behaalde voordeel gezamenlijk delen. Naamloze Vennootschap (NV) De NV is een open samenwerkingsverband met een in overdraagbare aandelen verdeeld maatschappelijk kapitaal. De NV kent een bestuur en een algemene vergadering van aandeelhouders. Bij de statuten kan worden bepaald dat er een raad van commissarissen zal zijn. De NV is een rechtspersoon, zelfstandig drager van rechten en plichten, die onder eigen naam deelneemt aan het rechtsverkeer. De aandelen worden uitgegeven aan toonder of op naam en zijn vrij verhandelbaar, tenzij in de statuten is geregeld dat de overdraagbaarheid van de aandelen op naam is beperkt. De NV is uitvoerig in de wet geregeld. 19
Publiek Private Samenwerking (PPS) PPS is een verzamelnaam van verschillende samenwerkingsverbanden tussen de overheid en de markt bij projecten. Er zijn verschillende constructies c.q. deelnemingen en contractvormen mogelijk. Stichting Een stichting is een door een rechtshandeling in het leven geroepen rechtspersoon welke geen leden kent en beoogt met behulp van een daartoe bestemd vermogen een in de statuten vermeld doel te verwezenlijken. Een stichting heeft geen winstoogmerk. De stichting heeft een monistisch karakter en kent derhalve uitsluitend een bestuur. De stichting bezit rechtspersoonlijkheid. Vennootschap onder Firma De Vennootschap onder firma (VOF) is een ondernemingsvorm waarbij twee of meer (rechts)personen (firmanten) een samenwerkingsverband aangaan c.q. een bedrijf uitoefenen onder een gemeenschappelijke naam. Verbonden partij Een privaatrechtelijke of publiekrechtelijke organisatie waarin de gemeente een bestuurlijk en een financieel belang heeft. Vereniging Een vereniging is een rechtspersoon met leden die is gericht op een bepaald doel. De vereniging is een duale rechtspersoon met een bestuur en een algemene ledenvergadering. 20
Bijlage 2 - Wettelijk kader Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten Artikel 1 b. verbonden partij: een privaatrechtelijke of publiekrechtelijke organisatie waarin de provincie onderscheidenlijk gemeente een bestuurlijk en een financieel belang heeft; c. financieel belang: een aan de verbonden partij ter beschikking gesteld bedrag dat niet verhaalbaar is indien de verbonden partij failliet gaat onderscheidenlijk het bedrag waarvoor aansprakelijkheid bestaat indien de verbonden partij haar verplichtingen niet nakomt; d. bestuurlijk belang: zeggenschap, hetzij uit hoofde van vertegenwoordiging in het bestuur hetzij uit hoofde van stemrecht; Artikel 5 Verbonden partijen worden niet geconsolideerd in de begroting en jaarstukken. Artikel 9 1. In de begroting worden in afzonderlijke paragrafen de beleidslijnen vastgelegd met betrekking tot relevante beheersmatige aspecten, alsmede tot de lokale heffingen. 2. De begroting bevat ten minste de volgende paragrafen, tenzij het desbetreffende aspect bij de provincie onderscheidenlijk gemeente niet aan de orde is: f. verbonden partijen; Artikel 15 De paragraaf betreffende de verbonden partijen bevat ten minste: a. de visie op verbonden partijen in relatie tot de realisatie van de doelstellingen die zijn opgenomen in de begroting; b. de beleidsvoornemens omtrent verbonden partijen. Artikel 36 In de balans worden onder de financiële vaste activa afzonderlijk opgenomen: a. kapitaalverstrekkingen aan: 1. deelnemingen; 2. gemeenschappelijke regelingen; 3. overige verbonden partijen; b. leningen aan: 2. deelnemingen; 3. overige verbonden partijen; Artikel 67 2. De toelichting op de productenrealisatie bestaat ten minste uit: b. een lijst van verbonden partijen; 21