Paul Timmers, directeur directoraat Duurzame & Veilige Maatschappij: Het potentieel

Magazine pag. 8 Paul Timmers, directeur directoraat Duurzame & Veilige Maatschappij: Het potentieel van mobiele gezondheidszorg benutten Security in zorg van levensbelang Zorgverlening met slimme camera s 22 14 32 BrainGymmer - voor een gezonder brein Magazine over innovatie en ICT in de zorg Jaargang 1 Nr. 2 www.digitalezorg.nl

Voorwoord Ik ga op reis en neem mee De vakantieperiode is weer aangebroken en menig smartphone gaat mee op reis. Het aantal smartphones in Nederland blijft stijgen. Het door GfK genoemde aantal van 8,5 miljoen in december 2013 overstijgt het aantal computers. Daarnaast heeft bijna de helft van de Nederlanders een tablet. Het is dan ook niet zo verwonderlijk dat apps voor zorg en welzijn als paddenstoelen uit de grond schieten. Tienduizenden apps beogen een bijdrage te leveren aan de gezondheidszorg in Nederland. Maar maken ze dat ook waar? Ik denk van niet. Los van de vraag of sommige apps kwalitatief wel door de beugel kunnen, zijn de healthapps die nu in de verschillende appstores te verkrijgen zijn, vooral handig en leuk in gebruik. Je kunt ze gebruiken om gegevens te registreren, informatie te verkrijgen of gegevens te delen. Maar ze maken nog geen onderdeel uit van het systeem. En zolang de apps nog geen onderdeel uitmaken van het ecosysteem in de zorg, blijven het handige apps. Om ze echt nuttig en van toegevoegde waarde te maken is nog wel wat nodig. Denk aan kwaliteit, interoperabiliteit, betrouwbaarheid, bekostiging etc. Maar het gaat wel hard. Onderzoekers en bedrijven kijken naar de mogelijkheden en kansen van mhealth en zowel minister Schippers als de beleidsmakers in Brussel geven aandacht aan het onderwerp mhealth. In een aantal Europese regio s is men nu mhealth ecosystemen aan het opzetten. Het gaat dus de goede kant op, maar we zijn er nog niet. Het zal dus nog wel even duren voordat ik zal zeggen: ik ga op reis en neem mee mijn healthapps waar ik echt iets aan heb. Veel lees- en bladerplezier! Paul Pelsmaeker Hoofdredacteur en voorzitter Stichting Digitalezorg.nl Colofon Digitalezorg.nl Magazine verschijnt 5 maal per jaar in een oplage van 3.000. Het magazine biedt interviews, praktijkverhalen en achtergronden over ICT in de zorg en zorg-innovatie in de breedste zin van het woord. Speciaal geschreven voor bestuurders en zorgprofessionals in het algemeen en ICT-professionals binnen het zorgdomein in het bijzonder. Toezending van Digitalezorg.nl Magazine vindt plaats op basis van abonnementen en controlled circulation. Vraag uw abonnement aan via abonnementen@fenceworks.nl. Uitgever Jos Raaphorst 06-34 73 54 24 jos@fenceworks.nl Hoofdredacteur Paul Pelsmaeker 06-10 60 96 69 pelsmaeker@digitalezorg.nl Advertentie-exploitatie Jos Raaphorst 06-34 73 54 24 jos@fenceworks.nl Eindredactie/traffic Ab Muilwijk Vormgeving Studio Kees-Jan Smit BNO Druk Grafia Media Groep Digitalezorg.nl Magazine is een uitgave van Stichting Digitalezorg.nl Postbus 376 3400 AJ IJsselstein FenceWorks Beatrixstraat 2 2712 CK Zoetermeer Het kopiëren of overnemen van artikelen, geheel of gedeeltelijk, is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van de uitgever. Copyright 2014 Stichting Digitalezorg.nl Uitgeverij FenceWorks nr. 2 / 2014 3

Inhoud Congres 8 Het potentieel van mobiele gezondheidszorg benutten 22 Zorgverlening met slimme camera s De Europese Commissie heeft de afgelopen maanden een raadpleging gehouden over mhealth, ofwel: mobiele gezondheidszorg. Hiervoor werd de hulp van alle Europeanen ingeroepen, om manieren te zoeken om de gezondheid en het welzijn van de Europeanen te verbeteren met gebruikmaking van mobiele apparaten, zoals mobiele telefoons, tablets, patiëntmonitoringapparaten en andere draadloze apparatuur. De redactie van Digitalezorg.nl Magazine sprak hierover met directeur Paul Timmers van het directoraat Duurzame & Veilige Maatschappij. Ecosystemen; een community van stakeholders De zorg staat voor een grote uitdaging. De mens wordt toenemend ouder, het aantal chronisch zieken is groeiende, de kosten nemen steeds meer toe en de bekostiging wordt steeds lastiger. Daarnaast ken de Zorg ICT grote technische uitdagingen, beperkte interoperabiliteit, een versnipperd ICT-landschap en onvoldoende succes bij ehealth implementaties. Voor Nictiz en Stichting Digitalezorg.nl voldoende redenen om aan het eind van dit jaar een symposium op het gebied van ehealth ecosystemen te organiseren. tekst: Martijn Claus, secretaris van Stichting Digitalezorg.nl 32 BrainGymmer - voor een gezonder brein En verder In het nieuw gebouwde verpleeghuis Willibrord in Middelburg houden slimme camera s in de gaten of de bewoners zich zelfstandig kunnen redden, s nachts niet uit bed vallen en na een toiletbezoek daar weer in terugkeren. Een innovatief praktijkvoorbeeld van hoe camera s de zorgverlening aan oudere mensen kunnen ondersteunen, als hulpmiddel voor het personeel. 50 jaar geleden was het naar de sportschool gaan om te trainen geen doorsnee activiteit. Tegenwoordig lijkt het erop dat iedereen een abonnement op de plaatselijke sportschool heeft of een andere manier zoekt om regelmatig te bewegen. Dit komt door een revolutie die recentelijk heeft plaatsgevonden: we hebben allemaal geleerd hoe belangrijk lichaamsbeweging is voor onze algehele gezondheid en welzijn. 3 Voorwoord 5 Ecosystemen; een community van stakeholders 6 Kort nieuws 12 Zorginstellingen zitten in een spagaat 14 Security in de zorg van levensbelang 16 Hoe innovatie van de zorgbekostiging mhealth eindelijk gaat stimuleren 20 Future Internet CHallenge ehealth 24 Europese Commissie schetst juridisch kader voor lifestyle en wellbeing apps 28 Technologie als aanjager van betere zorg 36 Module ehealth en zelfmanagement binnenkort van start 38 Agenda Organisaties zijn als mensen. Wij willen allemaal graag als individu door het leven maar streven daarnaast naar samenwerking en cohesie. Om een samenleving mogelijk te maken moeten wij ons houden aan gemeenschappelijke regels. Om deze regels te maken moeten wij allen goed samenwerken en consensus bereiken. Bereiken wij geen consensus dan maakt dat het lastiger om in cohesie samen te leven. Goed overleg en afstemming van gemeenschappelijke doelstellingen is het beginpunt. De Engelse term Ecosystem is geïntroduceerd door de ecologische botanist, Sir Arthur Tansley, in 1935 als het gehele systeem, inclusief maar niet alleen de organismen maar ook het gehele complex van fysieke factoren wat wij de omgeving noemen. Binnen de gezondheidszorg wordt de term ecosystemen als een metafoor gebruikt voor de onderlinge afhankelijkheden die er bestaan in de zorg. Het omschrijft een systeem waarin alle belangen en belanghebbenden in de gezondheidszorg bij elkaar worden gebracht. Binnen een ecosysteem werken ideaal gezien alle belanghebbenden sluitend met elkaar samen. Dit betreft alle belanghebbenden van zorgprofessionals, ICT-bedrijven, apothekers, onderwijs, beleidsmakers maar ook patiënten zouden binnen (mhealth/ehealth) ecosystemen een centralere rol moeten gaan spelen. Daar waar wij in het Europese domein ecosystemen zien functioneren worden ook successen geboekt op het gebied van ehealth. Denk hierbij aan Finland, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Spanje. Welke kritische succesfactoren hier bijvoorbeeld ehealth succesvol maken is nog niet uitgekristalliseerd maar het laat zich raden dat aspecten als interoperabiliteit, samenwerking en draagvlak een belangrijke rol spelen. Nictiz en Stichting Digitalezorg.nl organiseren aan het eind van dit jaar een symposium op het gebied van ehealth ecosystemen. Doelstelling is om tijdens een intensieve dag met betrokken stakeholders te onderzoeken waar de kansen voor ecosystemen liggen. Tijdens het eerste gedeelte zullen wij de term ecosysteem exploreren. Aan de hand voor voorbeelden, gerenommeerde binnen- en buitenlandse sprekers zal een duidelijk beeld ontstaan wat een ecosysteem in de zorg is. Hierop volgend zullen in verschillende tracks workshops plaatsvinden om met de opgedane kennis aan de slag te gaan. De workshops worden verdeeld in professionals en beleidsmakers. De workshops worden gegeven door internationale experts op het gebied van ecosystemen die hun internationale ervaring kunnen vertalen naar de Nederlandse markt. In de namiddag zullen plenair de opgedane inzichten in perspectief worden gebracht. Onze ambitie is om bezoekers, of dat nu individuele hulpverleners, beleidsmakers, private organisaties of regiovertegenwoordigers zijn, bewust te maken van de voordelen van ecosystemen. Misschien zullen sommige bezoekers wel ontdekken dat zij al een goed eind op weg zijn een ecosysteem te vormen. Ecosystemen hebben in zich besloten dat alle stakeholders met elkaar samenwerken om een gemeenschappelijk doel te vervullen. Als u geïnteresseerd bent geraakt in het onderwerp of u heeft bijvoorbeeld ideeën hoe u kunt ondersteunen of bijdragen dan nodigen wij u van harte uit om te reageren. U kunt een mailtje sturen naar redactie@ digitalezorg.nl of bellen met Martijn Claus op nummer +31(0)6 243 727 61. Wij ontmoeten u graag aan het eind van het jaar op ons congres, wij houden u op de hoogte! 4 Digitalezorg.nl Magazine nr. 2 / 2014 5

Kort nieuws Alle SRZ-ziekenhuizen over op de ZorgDomein Verwijsapplicatie De ziekenhuizen, de medisch specialisten en de huisartsen in de regio Rijnmond willen de onderlinge samenwerking en hun patiëntenzorg verbeteren door het inzetten van een intelligente digitale verwijsapplicatie die het werk en de communicatie van de zorgverleners ondersteunt. In de loop van 2014 en 2015 gaan alle ziekenhuizen van de Stichting Samenwerkende Rijnmond Ziekenhuizen (SRZ) gebruik maken van ZorgDomein. In deze stichting werken samen: Erasmus Universitair MC, Sint Franciscus Gasthuis, VitaValley, UPC en Ziggo organiseren Connected Health Challenge om digitale oplossingen voor de zorg thuis te bedenken VitaValley lanceerde onlangs, in samenwerking met UPC en Ziggo, de Connected Health Challenge. Met deze Challenge worden personen, organisaties en/of samenwerkingsverbanden uitgedaagd dé digitale oplossing voor de zorg te bedenken. Het beste idee dat binnen een jaar grootschalig in te voeren is op de Nederlandse markt krijgt een vliegende start: 20.000,- en professionele ondersteuning om de Inschrijving Connected Health Challenge van start innovatie verder te ontwikkelen. De Challenge wordt mede ondersteund door NL Kabel en UMC Utrecht. Meer informatie over de Connected Health Challenge is te vinden op http://www.connectedhealthchallenge.nl Bron: VitaValley Nieuwe ICT-standaard voor betere samenwerking in geboortezorg Het CPZ, de KNOV, NVOG, NVK, PRN, het RIVM-CvB en Nictiz hebben op 10 juli voor het gebruik van een nieuwe ICT-standaard voor een betere digitale gegevensoverdracht en uitwisseling tussen verloskundigen, gynaecologen en kinderartsen getekend. De PWD standaard verbetert de communicatie onder meer bij (acute) overdrachtsmomenten. PWD standaard De informatie-uitwisseling bij (acute) overdrachtsmomenten kan snel, betrouwbaar en locatie onafhankelijk plaatsvinden door de PWD standaard, omdat de zorg- Ikazia Ziekenhuis, Maasstad Ziekenhuis, Havenziekenhuis, IJsselland Ziekenhuis, Spijkenisse Medisch Centrum, Oogziekenhuis, Het Van Weel-Bethesda Ziekenhuis (Dirksland), Vlietland Ziekenhuis en Rijndam Revalidatie. Bron: ZorgDomein verleners niet apart (en handmatig) gegevens hoeven door te geven. Medische gegevens als bloeddruk en bloedverlies, maar ook praktische zaken als de telefoonnummers van de zorgverleners zijn in acute overdrachtssituaties direct beschikbaar. De PWD standaard is ook de basis voor de berichten aan het RIVM-CvB en de Perinatale Registratie Nederland (PRN). CPZ, de KNOV, NVOG, NVK, PRN, het RIVM-CvB hebben de PWD standaard ontwikkeld en Nictiz heeft het proces gefaciliteerd. Bron: Nictiz Eerste e-consult via karify in gezondheidscentrum Stichting Amsterdamse Gezondheidscentra Gezondheidscentrum Helmersstraat, onderdeel van Stichting Amsterdamse Gezondheidscentra (SAG), is gestart met een online praktijk (Healthspace) via karify. De online praktijk is ontwikkeld door e-health leverancier IPPZ en maakt het mogelijk dat de huisartsen online spreekuur (e-consult) houden. In de beveiligde Healthspace beheert de patiënt het persoonlijk gezondheidsdossier (PGD) en bepaalt de patiënt wie toegang krijgt tot zijn medische gegevens. Tijdens de pilot van 1 jaar bekijkt het gezondheidscentrum met welke e-tools en apps ze de patiëntenzorg kunnen ICT-dienstverlener ilionx heeft een oplossing in huis gehaald voor digitale ondersteuning bij medicatietoediening: Med-OK. Med-OK is een applicatie die zorgmedewerkers ondersteunt en controleert bij het inplannen en toedienen van medicatie. Op deze manier kunnen zorgverleners de risico s op fouten bij het inplannen en toedienen van medicijnen verminderen. Med-OK is op een tablet te gebruiken en mee te nemen bij medicatierondes. Daarbij begeleidt, stuurt en registreert Med-OK de toediening en krijgen zorgmedewerkers doorlopend instructies. Daarnaast zijn afspraken over de medicatietoediening tussen zorginstelling, apotheker, arts en cliënt continu beschikbaar, zodat medewerkers hier altijd van op de hoogte zijn. De applicatie verbetert de kwaliteit en efficiëntie van het medicatieproces, doordat alle informatie die van belang is voor de medicatietoediening up-to-date en continu beschikbaar is. Ook verminderen de administratieve lasten door het digitaliseren van papierwerk en is meer inzicht mogelijk door het automatisch uitrollen van rapportages. Het is erg belangrijk dat het inplannen en toedienen verbeteren. Bovendien laten ze de patiënt ervaring op doen met het proactief bezig zijn met hun gezondheid. Bron: Karify Ilionix implementeert oplossing voor digitale ondersteuning medicatietoediening van medicijnen in verpleeghuizen, verzorgingshuizen en instellingen conform de veiligheidsnormen worden uitgevoerd, aldus Remmert Remmerts de Vries, Business Unit Manager bij ilionx. Met een optimale medicatieveiligheid zijn jaarlijks maar liefst 16.000 acute ziekenhuisopnames te voorkomen. Med-OK helpt hierbij. Het vermindert risico s op fouten aanzienlijk en het ontlast zorgmedewerkers en managers. Bron: ilionx 6 Digitalezorg.nl Magazine nr. 2 / 2014 7

Interview Gezondheidszorg onder handbereik: Het potentieel van mobiele gezondheidszorg benutten De Europese Commissie heeft de afgelopen maanden een raadpleging gehouden over mhealth, ofwel: mobiele gezondheidszorg. Hiervoor werd de hulp van alle Europeanen ingeroepen, om manieren te zoeken om de gezondheid en het welzijn van de Europeanen te verbeteren met gebruikmaking van mobiele apparaten, zoals mobiele telefoons, tablets, patiëntmonitoringapparaten en andere draadloze apparatuur. De redactie van Digitalezorg.nl Magazine sprak hierover met directeur Paul Timmers van het directoraat Duurzame & Veilige Maatschappij. tekst: Paul Pelsmaeker, hoofdredacteur Digitalezorg.nl Magazine Paul Timmers is directeur van het directoraat Duurzame & Veilige Maatschappij, dat deel uitmaakt van het Directoraat-generaal Communicatienetwerken, Inhoud en Technologie (DG CONNECT) in de Europese Commissie. Het directoraat van Timmers houdt zich bezig met beleid, onderzoek en innovatie in informatie- en communicatietechnologie (ICT) voor welzijn en gezondheid, ouder worden, openbare diensten, smart cities (intelligente steden) en cyber-security. in theoretische fysica van de Katholieke Universiteit Nijmegen en een MBA van Warwick Business School (Groot-Brittannië). Hij heeft heel wat publicaties op zijn naam staan op het gebied van technologie en beleid, inclusief een boek over elektronische handelsstrategieën en bedrijfsmodellen. Hij was gastprofessor en lector op meerdere universiteiten en business schools over de hele wereld inclusief een EU Research Fellow op de Universiteit van North Carolina in de VS. Hiervoor leidde Timmers de ICT voor Inclusie en de egovernment eenheden. Hij was ook kabinetslid van de Europese Commissaris voor Onderneming en Informatiemaatschappij Erkki Liikanen, verantwoordelijk voor de portefeuilles informatiemaatschappij en telecommunicatie. Voordat hij bij de Europese Commissie aan de slag ging, was hij manager productmarketing en software ontwikkeling bij een groot IT-bedrijf. Hij was ook betrokken bij de oprichting van een software start-up. Hij heeft een PhD Waarom denkt u dat het nodig was een Green Paper en een raadpleging over mobiele gezondheid (mhealth) te publiceren? mhealth is een snel groeiend veld dat de kwaliteit en efficiëntie van de zorg ten goede kan komen. Het kan zorgprofessionals ondersteunen bij het behandelen van patiënten en het kan de continuïteit van de zorg makkelijker maken. Mobiele technologieën die zorg en diagnose op afstand mogelijk maken, kunnen patiënten helpen onafhankelijk te blijven leven in hun eigen huis terwijl ze wel de beste zorg krijgen. 8 Digitalezorg.nl Magazine nr. 2 / 2014 9

Maar hoewel het potentieel ervan duidelijk is, wordt mhealth in de Europese Unie nog steeds maar in beperkte mate ingezet. Er is vraag naar meer bewijs voor de effectiviteit van gezondheidsapps bijvoorbeeld. Andere struikelblokken om mhealth op grote schaal in te zetten zijn onder andere een gebrek aan kennis onder app ontwikkelaars wat betreft de juridische vereisten die op welzijns- en gezondheidsapps van toepassing zijn. Een consequent gebrek aan zowel nakoming van die regels als transparantie rond deze apps kunnen consumenten afschrikken om zulke apps te gebruiken waardoor de ontwikkeling op de markt geremd wordt. Door de Green Paper te lanceren, wil de Commissie input en ideeën over mobiele gezondheid verzamelen van een zo groot en divers mogelijke groep belanghebbenden. Op die manier kunnen we onderzoeken wat er gedaan zou moeten worden en op welk niveau (EU, nationaal, regionaal) om de hindernissen te overbruggen. Er zijn heel wat uitdagingen die we willen aangaan: gegevensbescherming en gebruikersvertrouwen, veiligheid voor de gebruikers en de waarde van mhealth voor een hoge kwaliteit van de zorg. Wat zijn volgens de Europese Commissie de volgende noodzakelijke stappen? Wanneer we de reacties op de raadpleging binnen hebben, zijn we van plan om eind 2014 een analyse van de resultaten te publiceren. Op basis daarvan zullen we in de loop van 2015 aankondigen of er pertinente acties komen om het dossier verder op te volgen. Zijn er de komende jaren specifieke instrumenten die de EC gaat inzetten rondom mhealth? Op het vlak van beleid weten we het nog niet, dat zal afhangen van het resultaat van de Green Paper en de politieke acties die ten gevolge hiervan genomen kunnen worden. Maar onder het Horizon 2020 programma hebben we al aangekondigd dat we op grote schaal onderzoek en innovatie steunen om tot mhealth oplossingen te komen die in veel EU landen toegankelijk zijn. Door dit soort oplossingen kunnen patiënten pro-actiever te werk gaan om gezond te blijven en hun gezondheidstoestand zelf te managen. mhealth heeft een enorm potentieel om kwaliteitszorg toegankelijker te maken voor alle Europese burgers. Daarom moeten we erin investeren. Wat is uw persoonlijke ambitie rondom het mhealth onderwerp? Uit een recente enquête blijkt dat 70 % van de mensen die daadwerkelijk apparaten, software toepassingen of mobiele apps gebruiken om hun gezondheid op te volgen, deze technologieën nuttig vinden om hun gezondheid te verbeteren en te managen. Het is mijn ambitie om het aantal mensen dat deze technologieën gebruikt in de toekomst drastisch te zien stijgen. Ik geloof namelijk dat mhealth echt een verschil kan maken en de kwaliteit van je leven en je gezondheid kan verbeteren: Het maakt je vooral meer bewust van een gezonde levensstijl, waardoor je ziektes kunt voorkomen. De voordelen van mobiele gezondheidsapps De EU verzamelt via een raadpleging ideeën voor hoe we met mobiele technologie de gezondheidszorg in Europa kunnen verbeteren. Dat kan tot 99 miljard euro aan besparingen opleveren. Met mhealth bedoelen we het gebruik van apps op smartphones en tablets om bijvoorbeeld: de bloeddruk te meten de gebruiker te vertellen dat het tijd is voor zijn pillen de insulinepomp van een suikerpatiënt te regelen De EU denkt dat we met zulke apps wel 99 miljard euro kunnen besparen op gezondheidzorg dankzij: snellere diagnoses meer aandacht voor voorkomen in plaats van genezen een tijdsbesparing van 30% voor gezondheidswerkers bij het verzamelen en analyseren van gegevens Een bijkomend voordeel van mhealth is dat patiënten meer greep krijgen op hun eigen gezondheid en welzijn. Naar verwacht zullen tegen 2017 wereldwijd 3,4 miljard mensen over de hele wereld een smartphone hebben. Waarschijnlijk zal de helft daarvan dit soort applicaties gaan gebruiken. Er zijn er nu al bijna 100.000 van. De 20 meest populaire gratis apps zijn al meer dan 230 miljoen keer gedownload over de hele wereld. Tot dusver heeft de EU al 100 miljoen euro in onderzoek naar mhealth gestoken en daarmee de innovatie een flinke zet gegeven. Een paar voorbeelden: nierpatiënten kunnen binnenkort hun nierdialyse via de smartphone volgen nu al kun je dankzij virtuele omgevingen met apps bepaalde ontspanningstechnieken leren ziekenpersoneel in het Oostenrijkse Graz heeft het interne beheer sterk verbeterd dankzij een nieuwe mobiel systeem In de komende twee jaar is er bijna 95 miljoen euro beschikbaar voor nieuwe ontwikkelingen. Meer informatie http://ec.europa.eu/news/environment/140410_nl.htm 10 Digitalezorg.nl Magazine

Interview Paul van Veen, account manager healthcare van Trend Micro Vijf stappen om je voor te bereiden op de EU-databeschermingswetgeving Zorginstellingen zitten in een spagaat Zorginstellingen zitten in een spagaat. Enerzijds neemt de druk op IT enorm toe door de toenemende stroom aan data en doordat de aard van de data verandert, maar anderzijds worden budgetten steeds kleiner. Dit stelt IT-managers voor enorme uitdagingen, zo bleek ook tijdens één van onze kennissessies van Let s talk about it (letstalkabout-it.nl) speciaal voor de zorg. Tijdens deze sessie gingen security-specialisten van verschillende zorginstellingen met elkaar in gesprek om kennis uit te wisselen en zo van elkaar te leren. De IT-infrastructuur van organisaties veroudert razendsnel instellingen zwaar onder druk staan, maken het beveiligen doordat de stroom van data steeds omvangrijker wordt. Er van de data van de organisatie een grote opgave. Gezien de wordt steeds meer data gebruikt doordat meer medische enorme hoeveelheden data (in de cloud en daarbuiten) en apparaten zijn aangesloten op het internet en artsen en verpleegkundigen steeds vaker gebruikmaken van een mobiel nen met het monitoren van alle activiteiten op je netwerk, devices in de organisaties, moet je als organisatie begin- apparaat om direct patiëntgegevens te verwerken. Daarnaast om inzicht te krijgen in mogelijke issues. Er zijn diverse wordt de data ook steeds gevoeliger. Het zijn patiëntgegevens en die zijn interessant voor heel veel verschillende bieden van alle activiteiten op je netwerk, zodat je vroeg- goede oplossingen die je in één oogopslag een overzicht partijen zoals verzekeraars of farmaceutische bedrijven. Een tijdig issues signaleert en hier snel en adequaat op kan zorgverzekeraar in Engeland betaalde recentelijk het enorme reageren. bedrag van 47 miljoen voor patiëntgegevens, dit geeft wel ongeveer de waarde aan van deze gegevens, ook voor cybercriminelen. Trends als consumerization en BYOD maken het Bewustzijn belang security laag bij directie zorgbeheer van deze data daarnaast ontzettend lastig. instellingen IT-managers in de zorg stellen dat er weinig bewustzijn is Gerichte aanvallen (APT s) over het belang van goede security. Om een goed beveiligingsbeleid in te richten moet er eerst worden geïnves- Eén van de belangrijkste uitdagingen voor zorginstellingen is dan ook om zich te wapenen tegen gerichte aanvallen (advanced persistent threats). Het uitvoeren van schade te voorkomen. En de voorbeelden van organisaties teerd om later hoge kosten door verlies van data of imago- een dergelijke gerichte aanval op een organisatie wordt die dus te laat zijn met het nemen van maatregelen tegen echter steeds gemakkelijker. Op de diverse cybercriminele markten zijn inmiddels al talrijke uitgebreide orga- werkt de Europese Unie op dit moment aan een nieuwe wet cybercrime worden steeds groter. Mede om deze reden nisatieprofielen te koop waarin wordt beschreven hoe de voor databescherming. Deze wet zal hoogst waarschijnlijk IT-infrastructuur van de organisatie in elkaar zit en welke boetes gaan geven aan organisaties die zich niet houden beveiliging-tools de organisatie gebruikt. aan deze maatregelen. Ook al vraagt deze nieuwe wet veel van organisaties, het zal in ieder geval helpen het bewustzijn bij de directies te verhogen. Monitor activiteiten op je netwerk Deze uitdaging, plus het feit dat budgetten bij veel zorg- De nieuwe EU General Data Protection Regulation is opgesteld om één lijn te trekken in de wetgeving over databescherming. Slechts 20 procent van de organisaties in de Benelux weet echter precies wat deze wetgeving voor hun organisatie gaat betekenen. En slechts 50 procent van de organisaties in de Benelux geeft aan dat ze niet weten of, of niet denken dat het realistisch is om zich te conformeren aan de nieuwe Europese wet voor databescherming. Toch horen we steeds meer geluiden waaruit blijkt dat de wet snel gaat komen. Tijd dus om je alvast voor te bereiden, want de maatregelen die waarschijnlijk ingevoerd gaan worden, gaan niet over één nacht ijs. Daarom alvast vijf stappen die je kunt nemen, zodat jouw organisatie straks niet de boetes hoeft te betalen die de EU naar zeer grote waarschijnlijk ook gaat doorvoeren. 1. Breng in kaart waar alle bedrijfsdata staan Hopelijk is dit geen moeilijke vraag en kun je hier een exact antwoord op geven. Het zou echter zomaar kunnen zijn dat als je het precies nagaat, je toch nog voor verrassingen komt te staan. Het gaat namelijk niet alleen om digitale data, maar ook om fysieke data die ligt opgeslagen bij klanten, medewerkers of partners. Is deze data veilig, gemakkelijk toegankelijk, verzekerd en beheersbaar opgeslagen? 2. Ga na voor wie de bedrijfsdata toegankelijk zijn Nog een aantal belangrijke vragen: wie heeft er toegang tot de data? Hoe bekijken ze de data en bekijken ze de data überhaupt? Weten ze welke gevolgen misbruik van de data heeft voor de organisatie? De meeste bedrijven groter dan 250 medewerkers zullen worden verplicht een data-officer aan te stellen die ervoor moet zorgen dat bedrijven voldoen aan de nieuwe databeschermingswetgeving en het managen van mogelijke security-issues. Het is belangrijk dat er in elke organisatie iemand aanwezig is die naast technische kennis, ook een opleiding heeft gehad over de wettelijke, procedurele en financiële implicaties van het beheren van data. 3. Bedenk de juiste procedure bij een cyberaanval Elke organisatie moet van te voren nadenken over de procedures bij een datalek. Wie neemt contact op met de autoriteiten en wie moet er worden geïnformeerd? En als het datalek groot is, wie neemt er dan contact op met de pers en wat worden dan de statements? En hoe wordt dit nieuws vervolgens gecommuniceerd naar klanten? Maar uiteraard ook de technische kant; wat wordt er gedaan om het lek zo snel mogelijk te dichten en schade te beperken? Je wilt later immers nooit bekend komen te staan als de naïeveling die hier nog nooit eerder over heeft nagedacht. 4. Regel optimale bescherming van jouw organisatie Ook met alleen maar goede intenties kan er wel eens iets fout gaan. Er zijn immers meer dan genoeg bad guys die maar al te graag jouw waardevolle data willen stelen. Om dit te voorkomen moet je in ieder geval zorgen voor goede beveiligingstechnologie zoals: Een datalekbeschermingsoplossing die sleutelwoorden in documenten en gevoelige documenten kan opsporen en ervoor kan zorgen dat deze niet zomaar worden verstuurd. Gedegen encryptie-technologie die ervoor zorgt dat data die wordt uitgestuurd ook beveiligd is. Geavanceerde technologie die verdachte activiteiten op het netwerk signaleert en hier weer op kan reageren. 5. Zorg dat medewerkers goed geschoold worden De sancties voor het overtreden van de regels zijn hoog en kunnen oplopen tot 5 procent van de omzet. Het is dan ook cruciaal dat de hele organisatie op de hoogte is van de uitdagingen voor het beveiligen van bedrijfskritische data. In plaats van een technisch issue wordt het nu een issue voor de directie, dus is het belangrijk dat alle senior beslissers in de organisatie weten wat de gevolgen zijn en ook de noodzaak zien om medewerkers een leidraad mee te geven waar ze naar moeten handelen. Veel IT-managers geven aan dat ze een grote verantwoordelijkheid zien weggelegd voor de overheid (ongeveer 40 procent), echter legt de overheid deze verantwoordelijkheid middels deze wet bij bedrijven zelf. Deze vijf stappen geven je alvast een goede basis om straks te kunnen voldoen aan de databeschermingswet van de Europese Unie. 12 Digitalezorg.nl Magazine nr. 2 / 2014 13

Praktijkcase Jurgen Valks, ZuidZorg: Als zorginstelling kan je je geen enkel security-risico permitteren ZuidZorg is de grootste en meest ervaren aanbieder van zorgdiensten in Eindhoven en omliggende gemeenten. Om de gezondheid en zelfstandigheid van mensen in buurten, wijken en dorpen te stimuleren, bieden professionele zorgverleners een breed pakket diensten. Deze variëren van huishoudelijke hulp, verzorging en verpleging bij cliënten thuis tot voedingsvoorlichting. Maar ook voor kraamzorg, jeugdgezondheidszorg en cursussen rondom gezondheid en welzijn kunnen inwoners uit de regio Eindhoven bij ZuidZorg terecht. Om de hedendaagse zorg toegankelijker en beter betaalbaar te houden, zet de organisatie sterk in op kwaliteit en innovatie. Effectieve beveiliging van systemen en bestanden is voor elke organisatie een absolute noodzaak, zegt Jurgen Valks, senior systeembeheerder bij ZuidZorg. Als zorgorganisatie moeten wij daar een schepje bovenop doen omdat we verantwoordelijk zijn voor het beheer van cliëntgegevens. Wij kunnen ons op dat vlak geen enkel risico permitteren. Deze privégegevens mogen niet ongewenst naar buiten komen. De focus van de beveiliging binnen ZuidZorg ligt momenteel bij de bestanden en de laptops binnen onze omgeving. We gebruiken Trend Micro OfficeScan om virussen en malware buiten de deur te houden. Efficiënte beveiliging ZuidZorg maakt al meerdere jaren naar volle tevredenheid gebruik van Trend Micro s security-oplossingen. Valks: Toen ik hier kwam werken, waren er andere oplossingen in gebruik, maar de beveiliging verliep toen niet helemaal naar wens. Ik had in het verleden al ervaring met de producten van Trend Micro en deze pasten ook goed binnen ZuidZorg. Voor het datacenter viel de keuze op Deep Security van Trend Micro. We hebben een twin datacenter op basis van FlexPod en Cisco UCS blades en een VMware virtualisatielaag. Voor deze omgeving zochten we een oplossing die de omgeving betrouwbaar en efficiënt kon scannen en beveiligen. Agentless monitoring van Deep Security sloot goed aan bij de eis. We hoeven nu niet op iedere virtual machine agents te installeren. Dit gebeurt automatisch. Extra voordeel is dat Trend Micro en VMware nauw samenwerken bij productontwikkeling, waardoor de oplossingen naadloos op elkaar aansluiten. Risico s voorkomen Met Deep Security kan ZuidZorg haar ICT-omgeving via de centrale console monitoren en beheren. Valks: We hebben altijd een goed beeld van de beveiligingsstatus van de complete omgeving. Daarbij is de oplossing zo gebruikersvriendelijk dat we het beheer zelf doen. Alle activiteiten worden nauwkeurig vastgelegd en de gedetailleerde rapportages brengen alle gedetecteerde afwijkingen en eventuele oplossingen duidelijk in kaart. Dat geldt ook voor alle updates. Deze worden op een gunstig tijdstip gepland. We weten dus precies wat er gaande is en of een update wel of niet gelukt is. Zo voorkomen we onnodige kwetsbaarheden en risico s. Ook het webverkeer van Zuid- Zorg wordt via de webmodule van Trend Micro in de gaten gehouden. Al het verkeer dat via de proxy gaat, wordt gescand. Eventueel verdacht verkeer wordt zo automatisch afgevangen. Hybride omgeving Momenteel hebben ambulante medewerkers die extern werken nog geen toegang tot cliëntgegevens. Zij gebruiken wel smartphones, maar daarop ontvangen ze via de mail alleen praktische informatie zoals de planning en instructies. Voor de uitwisseling van cliëntgegevens met andere zorgverleners of behandelaars gebruiken we nu nog uitsluitend encrypted lijnen. Het is op termijn zeker de bedoeling om data veilig via mobiele apparatuur te gaan ontsluiten. Daarbij willen we het voor de gebruikers zo eenvoudig mogelijk houden. Het is de uitdaging van de ICT-afdeling om dit aan de achterkant te realiseren. Bij- voorbeeld door het zakelijke deel van de smartphone goed af te scheiden van andere opties. Hoewel het nog niet zo ver is, gaan we dan zeker om de tafel met Trend Micro om te kijken hoe we de beveiliging van data en communicatie van deze hybride omgeving dan zo optimaal mogelijk kunnen inrichten. Tot die tijd houden we nauw contact over nieuwe ontwikkelingen en volgen we workshops om onze kennis up-to-date te houden. NEN7510 De huidige beveiligingsomgeving van ZuidZorg sluit goed aan op de geldende regelgeving. Momenteel is NEN7510 de norm in de zorgbranche. Hoewel deze richtlijn nog niet verplicht is, onderzoeken we samen met onze afdeling kwaliteit hoe we onze beveiliging op een hoger niveau kunnen krijgen. De keuze voor Deep Security is daarbij een stabiele basis die we kunnen blijven uitbouwen. Bijvoorbeeld door een uitbreiding met Deep Packaging Inspection of Data Loss Prevention. Die modules kunnen we relatief eenvoudig bijschakelen. We kunnen dus innovatieve ontwikkelingen snel omarmen en tegelijkertijd de veiligheid van onze systemen en data waarborgen. 14 Digitalezorg.nl Magazine nr. 2 / 2014 15

Column Hoe innovatie van d e zorgbekostiging mhealth eindelijk gaat stimuleren In de bekostiging van de zorg veranderen zaken in 2015 waarmee mhealth meer kansen krijgt. Doordat de prikkels in de huisartsen zorg en de ketenzorg veranderen kan de business case voor mhealth eerder rond komen. De visie die daar vanuit het ministerie en verzekeraars achter zit maakt dat deze kansen structureel zijn. In dit artikel leggen wij kort uit waarom deze ontwikkelingen van belang zijn. tekst: Leo Melissen Eerst even terug naar de wereld van nu Daar sta je dan glunderend op het podium. Jouw app heeft zojuist een award in de wacht gesleept. Nog even en de zorg zal onherkenbaar veranderd zijn. Het gemak waarmee de patiënt zijn eigen ziekte kan managen zal tot betere behandelresultaten leiden en dat tegen lagere kosten. Hoewel je het niet deed voor het grote geld is het wel een fijn gevoel dat de uitrol nu natuurlijk bekostigd gaat worden. Nog eventjes checken op www.ehealthfinanciering.nl. Daar vind je al snel de E health bekostigingswijzer van de NZa. Een paar muisklikken verder en de eerste twijfel slaat toe. In formele taal popt een harde boodschap op het scherm. De app valt niet in het juiste hokje en dus is er geen prestatie en ook geen structurele bekostiging. Zucht dan maar weer op zoek naar een sponsor of een potje voor een pilotproject... Zo moet het de afgelopen periode heel vaak zijn gegaan. Enthousiaste vernieuwers die zich niet lieten ontmoedigen door zaken als CE certificering en privacyvraagstukken maar hun verdienmodel uiteindelijk toch niet rondkrijgen. Een ingewikkelde markt met fictieve zorgproducten Het lijkt er vaak op dat die moeizame markt er in de zorg nu eenmaal bij hoort. Deels is dat ook wel zo. Kort gezegd is het zo dat wat in de zorg in rekening mag worden gebracht meestal vast ligt in ingewikkelde prestatiebeschrijvingen van de NZa. Zodra een ehealth toepassing daar niet goed bij is in te passen ontstaat er dan al snel een probleem. Een zorgaanbieder kan dan geen aparte rekening sturen voor de geleverde ehealth dienst. Dat betekent dat zijn business case moet komen uit kostenbesparingen bij de zorgaanbieder zelf. Helaas is het zo dat die besparingen mogelijk helemaal niet bij hem aan de orde zijn maar zich voordoen elders in de keten. Bovendien is het officiële verdienmodel vaak het in rekening brengen van activiteiten van zorgverleners. Als die activiteiten minder worden als gevolg van een succesvolle vorm van ehealth heeft de zorgaanbieder niet alleen de lasten van de ehealth investering maar ook nog eens de lasten van de mindere exploitatie. Als een ziekenhuis bijvoorbeeld patiënten sneller thuis krijgt en heropnames weet te voorkomen schiet het daar in geldelijke zin niets mee op. Integendeel het zorgt er zo voor dat het minder omzet draait. Dan klopt er toch iets niet met het systeem zou je zeggen. Dat is ook zo. Langzamerhand raken steeds meer personen en organisaties ervan overtuigd dat de manier waarop zorg wordt ingekocht slimmer kan en moet. Kort samengevat is er met de prikkels in het huidige stelsel iets mis. Zorgaanbieders zijn steeds meer risico gaan lopen voor hun bedrijfsvoering. Dat prikkelt hen om volume te maken. Het systeem is immers gebaseerd op verrichtingen. Hoe moet het dan wel Op papier is het simpel. Verzekeraars zouden meer moeten betalen voor resultaten; voor het gezond houden van mensen of voor het maatschappelijk actief houden van chronisch zieken. Bijvoorbeeld door vooraf een bedrag af te spreken waarvoor een zorgaanbieder een groep chronische patiënten een jaar lang moet behandelen. Afhankelijk van de resultaten kan die zorgaanbieder dan nog een bonus krijgen bovenop de basisvergoeding. Aan dit soort modellen wordt al enige tijd gewerkt in diverse westerse landen. Zo simpel als dit idee in de basis is, zo lastig is het om consequent door te voeren. Er zijn twee grote puzzels. Allereerst is het nodig om te bepalen wat de relevante uitkomsten zijn waarop je dan afrekent. Wat is kwaliteit? Het realiseren van een cholesterolwaarde? Het bereiken van therapietrouw? Of de mate van zelfredzaamheid van de patiënt? Veel indicatoren zijn alleen maar indirect aan kwaliteit te correleren. Een ander risico van indicatoren is dat iedere patiënt als standaard geval wordt gezien. Dat risico loop je bijvoorbeeld als je de kwaliteit van behandelaren uitdrukt in de mate waarin zij netjes volgens een richtlijn handelen. Het doel daarbij is om steeds meer de patiënt en niet de aandoening centraal te zetten. De tweede puzzel is hoe eerlijk om te gaan met verschillen in patiëntenpopulatie. Als je als zorgaanbieder het risico van de verzekeraar overneemt door voor een vast bedrag per chronisch zieke te werken moet helder van tevoren de uitgangssituatie van de betreffen patiëntgroep in beeld zijn. Met andere woorden wat is de objectief te verwachten zorgvraag. Het maakt nogal wat uit of de betreffende populatie oud of jong is, arm of rijk, hoogopgeleid of juist niet. Oftewel betalen voor uitkomsten en zeker populatiebekostiging zal nog heel wat vragen voordat dit gemeengoed 16 Digitalezorg.nl Magazine nr. 2 / 2014 17

is. Dat neemt niet weg dat dit de richting is waar naar toe gewerkt wordt de komende jaren. Dat is goed nieuws voor innovaties op gebied van Ehealth. Het levert immers een positieve business case op wanneer je als zorgaanbieder met Ehealth goedkoper aan de juiste patiënten uitkomsten komt. Wat gaat er nu veranderen Per 2015 wordt door de Nza een nieuwe bekostiging ingevoerd voor de huisartsenzorg en multidisciplinaire zorg. Wat je daar ziet is dat de huisarts in de basis wordt betaald om er voor een populatie te zijn en al minder dan nu wordt betaald voor het draaien van productie. Bovenop deze basisbekostiging komt daarnaast veel ruimte om zorg voor chronisch zieken in te kopen als zorgprogramma s die in samenwerking tussen zorgaanbieders worden geleverd. Het doel daarbij is om steeds meer de patiënt en niet de aandoening centraal te zetten. Deze ontwikkeling biedt diverse kansen voor ehealth innovaties. Simpel gezegd wordt er in toenemende mate van zorgaanbieders gevraagd om met elkaar samen te werken en daarbij de patiënt te stimuleren zoveel mogelijk aan zelfmanagement te doen. Dat vraagt om goede informatie uitwisseling tussen zorgaanbieders en om het hebben van stuurinformatie. Je ziet nu aanbieders van apotheek en huisartseninformatiesystemen hierop inspelen. Verder komt er in de nieuwe bekostiging meer ruimte voor zorgvernieuwing. Om te beginnen creëert dit de mogelijkheid om te betalen voor zorguitkomsten. Bovendien komt er een expliciete prestatie ehealth. Deze prestatie mag vrij worden ingevuld. Concreet betekent dit dat zorgaanbieders en verzekeraars het eens moeten worden over een zinnige invulling en zich daarbij niet hoeven op te winden of het in het systeem in te passen is. De NZa bemoeit zich er inhoudelijk verder niet mee. Er voor zorgen dat chronisch zieken zo goed mogelijk met hun aandoening kunnen leven is feitelijk de essentie van de opdracht van de samenwerkende zorgaanbieders. Dat betekent dat zij daarmee meer moeten opschuiven in de richting van coaching en gedragsbeïnvloeding, bij uitstek een terrein waar apps, sensoren en feedback naar de patiënt een deel van de oplossing kunnen zijn. En als je beloning afhangt van de resultaten bij de patiënt kun je daar als arts of gezondheidscentrum maar beter iets mee gaan doen. mhealth kan de patient de tools in handen geven om meer grip op zijn aandoening te houden terwijl bijvoorbeeld de arts of apotheker de coachende rol kan oppakken. Wij merken dat bij beleidsmakers in Den Haag en zien dat terug in pilot projecten. Er vinden nu in diverse regio s bijvoorbeeld experimenten plaats met populatiebekostiging. In deze zogeheten proeftuinen werken aanbieders uit eerste en tweede lijn samen om met name chronisch zieken slimmer te behandelen. Kernelement is samenwerking tussen diverse professies en organisaties waarbij de patiënt een zorgprogramma wordt geboden dat op zijn of haar positie is toegespitst. Een ander kenmerk is dat de honorering deels is gekoppeld aan te bereiken gezondheidsresultaten. Simpel gezegd wordt er in toenemende mate van zorgaanbieders gevraagd om met elkaar samen te werken en daarbij de patiënt te stimuleren zoveel mogelijk aan zelfmanagement te doen. Conclusie De hier geschetste ontwikkelingen op het gebied van bekostiging bieden voor mhealth (en ehealth in het algemeen) nieuwe kansen. Makkelijk zal het zeker niet zijn. In de zorg is er veel meer complex dan alleen de bekostiging en er moet nog veel worden uitgewerkt om de zorg slimmer te organiseren. Maar partijen die in staat en bereid zijn om in deze ontwikkelingen mee te denken krijgen in ieder geval de komende tijd meer kansen. Daar komt nog bij dat er door keuzes van de politiek veel op het bordje van de huisarts afkomt. De zorg moet zoveel mogelijk van de dure tweede lijn naar de eerste lijn. Bovendien moeten ouderen meer zelfstandig blijven wonen. Dat valt niet zomaar op te vangen en zal een grote druk leggen op de eerste lijn. Het zou een gemiste kans zijn wanneer de mogelijkheden van mhealth daarbij niet zouden worden benut. Leo Melissen is partner bij Brabers Corporate Counsel en actief betrokken bij vraagstukken rondom innovaties in de zorg. APP VOOR DE THUISZORG: KEY2ZORGPROFESSIONAL U wilt dat uw thuiszorgmedewerkers op elk moment en op elke locatie toegang hebben tot realtime cliëntgegevens en meer tijd overhouden voor het verlenen van zorg. Dit is mogelijk met de app Key2Zorgprofessional. Deze app geeft thuiszorgmedewerkers op locatie toegang tot alle benodigde cliëntgegevens, zoals adresgegevens en contactpersonen en de planning van de uit te voeren zorg. Daarnaast is handmatige of automatische registratie mogelijk van onder andere de duur van de geleverde zorg, reistijden, reiskosten, vakanties, scholing en vergaderingen. Misschien nog wel belangrijker dan deze concrete veranderingen is dat de filosofie hierachter breed gesteund wordt. 18 Digitalezorg.nl Magazine SOFTWARE SOLUTIONS IT OUTSOURCING BPO STAFFING SERVICES www.centric.eu/zorg

Challenge FICHe accelerator launches its open call in September for ehealth SMEs and Startups across Europe Future Internet Challenge ehealth Oulu, June 18, 2014 The Future Internet CHallenge ehealth (FICHe) accelerator announced today that it will launch its open call for applications on the first of September 2014. Participation is open to all European ehealth small and mid-sized enterprises and startups eager to develop innovative applications in the ehealth domain using FI-WARE technology (www.fi-ware.org) tekst: Paul Pelsmaeker Accelerator program Pan-European exposure during events, on websites and the programme, 100 Million Euro will be invested across Pan-European project Selected companies and startups will enter into an social media and in magazines. Europe in financial support, coaching and mentoring. This FICHe is co-funded under the European Union s Programme 18-months challenge, split in a three phase accelera- can be a great change in your professional life, get infor- for research, technological develop ment and demonstra- tion program. Going through the three phases, they will Initiator of the FICHe project and consortium Paul mation and be prepared for the challenge! tion. translate their idea into a field lab tested prototype, while Pelsmaeker took the initiative for the FICHe accelerator elaborating their business plan and go-to-market strategy. program in 2013. Pelsmaeker: When I heard for the first Why ehealth? Project partners are University of Oulu, Business Oulu, The most promising and innovative companies from each time about the ambition of the European Commission With aging populations, European countries are spending TIC BioMed, FFIS de la region de Murcia, TNO, Amsterdam phase, will be hand-picked to continue to the next phase. Future Internet PPP, I quickly realized the potential it an increasing percentage of their GDP on healthcare. The Economic Board, Stichting zorginc., Dutch ehealth Fund 80 teams will enter the first phase, 40 will continue, but holds for the ehealth domain. Both look for innovation healthcare sector has been more resistant to the current Management BV and Stichting Digitalezorg.nl. only 20 will succeed in entering the third and last phase. that translate into successful businesses. And that is crisis than other industries, continuing to attract invest- where FICHe comes in to play. ments. Innovation is now expected to have a big impact, FICHe is open for applications on September 1, 2014 and making health access, management and delivery more closes on October 31, 2014. The latest updates can be Project coordinator Satu Väinämö will be leading the efficient by the use of Information Technology. By empowe- found on F6S (http://www.f6s.com/fiche#/about) or Twit- project. Väinämö: I m excited to lead the FICHe accele- ring highly-innovative start-ups and small- and mid-sized ter: @FICHe_EU. rator as it brings a truly great opportunity for European enterprises, FICHe aims to make European healthcare more Contact Once entered the FICHe accelerator, the startups and SMEs startups and SMEs with viable ideas to break through. competitive. Satu Väinämö, FICHe project coordinator, University of will have access to: I look forward to seeing unique ideas and 20 excellent Oulu, Finland Support and coaching by more than 50 affiliated men- businesses at the end of the project. FI-WARE technology satu.vainamo@cie.fi, +35 850 437 0978 tors; FI-WARE is an innovative, open cloud-based infrastructure Online and onsite boot-camps, technical training and Jesus Villasante, Head of Unit for Net Innovation, at the Eu- for cost-effective creation and delivery of Future Internet Paul Pelsmaeker, FICHe project ambassador, Stichting Di- business coaching; ropean Commission, DG CONNECT, leads the group of 16 applications and services, at a scale not seen before. FI- gitalezorg.nl, The Netherlands Three dedicated living labs for co-creating and testing Future Internet accelerators that challenge European SMEs WARE API specifications are public and royalty-free, driven pelsmaeker@digitalezorg.nl, +31 610 609 699 the applications; and Startups to come up with smart business ideas. FICHe by the development of an open source reference imple- Up to e 215K cash per team; is one of these accelerators. Jesus Villasante: This Future mentation which accelerates the availability of commercial FICHe Over e 500K worth of partner services through F6S Internet-accelerator is a major opportunity that European products and services based on FI-WARE technologies. Stay F6S: http://www.f6s.com/fiche#/about deals ; SMEs and Web Entrepreneurs cannot not miss. As part of tuned: http://www.fi-ware.org or @FIWare Twitter: @FICHe_EU 20 Digitalezorg.nl Magazine nr. 2 / 2014 21

Technologie Verpleeghuis Willibrord ondersteunt zorgverlening met slimme camera s In het nieuw gebouwde verpleeghuis Willibrord in Middelburg houden slimme camera s in de gaten of de bewoners zich zelfstandig kunnen redden, s nachts niet uit bed vallen en na een toiletbezoek daar weer in terugkeren. Een innovatief praktijkvoorbeeld van hoe camera s de zorgverlening aan oudere mensen kunnen ondersteunen, als hulpmiddel voor het personeel. Planetree filosofie ruimte scherp in de gaten houden. Omdat ze meer op een WVO Zorg uit Vlissingen zorgt er met 1.200 medewerkers rookmelder dan een camera lijken, wordt zo op discrete en 700 vrijwilligers elke dag voor dat ouderen in Zeeland wijze in de gaten gehouden of een bewoner niet valt, s een goed leven hebben. In een verpleeghuis, woonzorg- nachts over de gang gaat dwalen en na een toiletbezoek centrum, of nog thuis wonend. In het oude centrum van weer zelf terug in bed keert. De bijgeleverde MxActivi- Middelburg hebben zij een nieuw verpleeghuis Willibrord tysensor software zorgt er automatisch voor dat alleen laten bouwen, bestaande uit 3 woningen met elk 6 tot 8 beelden worden opgeslagen, of een alarm wordt geacti- bewoners en 39 appartementen voor mensen met lichame- veerd, als er echt iets belangrijks gebeurt. Daarvoor zijn lijke klachten. WVO Zorg heeft dit complex laten ontwer- de camera s geïntegreerd met een zorgsysteem van Ascom. pen en inrichten volgens de zogeheten Planetree filosofie. In heb al bij eerdere projecten de toepassingsmogelijkhe- Daarin staat het leveren van mensgerichte zorg centraal, den van Mobotix-camera s ervaren, vertelt adviseur Peter door bijzondere aandacht te besteden aan het welzijn, de Morsink. Vorig jaar gaf WVO Zorg mij de vrijheid om die leefomgeving, voeding en spiritualiteit van de bewoners. voor verpleeghuis Willibrord te verwerken in een zorgon- afstand de situatie beoordelen. Als onze mensen geplande gen van een groot aantal kabels overbodig. Zowel aan de Daar wordt onder andere invulling aan gegeven met een dersteunende domotica-oplossing. zorg komen verlenen, kunnen zij de aanwezige camera voor iedereen zichtbare gebruikerskant, als de onzichtbare aantal innovatieve technieken en inrichtingsvoorzienin- met één druk op de knop tijdelijk uitzetten en bij vertrek installatiekant en het operationele beheer daarvan, hebben gen die het wonen en werken voor zowel de ouderen als Extra ogen en oren weer aanzetten, om de bewoners hun privacy te geven. wij samen met onze projectpartners betere en duurzamere medewerkers veraangenamen. Twee voorbeelden daarvan Door de toenemende overheidsbezuinigingen moet je als oplossingen bedacht. zijn de toepassing van dynamische verlichting die het bio- bestuurder oplossingen gaan bedenken om het zorgverle- Blauwdruk voor andere zorgcentra ritme van de bewoners ondersteunt en de toepassing van nende personeel zowel efficiënter als ook prettiger te laten De in verpleeghuis Willibrord geïnstalleerde technische op- Mobotix slimme camera s, die geïntegreerd zijn met een centraal werken, zegt WVO Zorg directeur Jan de Graaf. Daarbij lossingen vormen voor Jan de Graaf en Peter Morsink een Mobotix AG is een softwarebedrijf met ontwikkeling van zorgsysteem. Deze innovatieve technische oplossingen staan bij ons betrouwbaarheid en kwaliteit altijd voorop. innovatieve blauwdruk voor andere zorgcentra van WVO eigen hardware op het gebied van digitale, op een netwerk zijn bedacht door adviseur Peter Morsink, in overleg met Zelf hebben wij ervaren dat oplossingen gebaseerd op Zorg. De hier bedachte combinatie van slimme camera s gebaseerde videoveiligheidssystemen met hoge resolu- Mobotix-distributeur CNI Europe en geïnstalleerd door bewegingssensoren kwetsbaar zijn en ook veel onderhoud gekoppeld aan het centrale zorgsysteem, dynamische ver- tie. Daarbij ligt de focus op de ontwikkeling van gebrui- Wolter & Dros. vergen. De door Peter Morsink geadviseerde slimme ca- lichting, kamerbrede tilliften, klimaatbeheersing en andere kersvriendelijke complete systeemoplossingen uit eigen mera s zijn gezien de ervaringen bij andere projecten heel installaties, gaan wij de komende jaren ook in andere com- productie. Het Duitse bedrijf staat sinds de oprichting in Zorgondersteunende domotica-oplossing betrouwbaar en hebben geen onderhoud nodig. Ze geven plexen toepassen, aldus Morsink. Verpleeghuis Willibrord 1999 bekend als de pionier in netwerkcameratechnologie Om de zorgverleners een aantal extra ogen en oren te ons personeel extra ogen en oren die zij indien nodig op is bijvoorbeeld één van de eerste projecten in Nederland en om het gedecentraliseerde concept dat videosystemen geven, zijn in verpleeghuis Willibrord met toestemming afstand kunnen gebruiken. Wij zetten ze in eerste instantie waar de MxActivitySensor van Mobotix wordt gebruikt, om met hoge resolutie in de praktijk voor het eerst kostenef- van de bewoners in alle appartementen en gangen slimme alleen in voor alarmering van uitzonderingsituaties, die geautomatiseerd valse alarmmeldingen te voorkomen. Dat ficiënt maakt. Sinds 2010 breidt Mobotix het portfolio aan camera s geïnstalleerd. In totaal ruim 70. Die onlasten de videosoftware zelfstandig signaleert en nog niet voor is slimme videosoftware voor bewegingsdetectie. Een inte- producten uit met zelfontwikkelde intelligente producten het personeel van veel overbodige controlemomenten traditioneel cameratoezicht. Bottom-line besparen ze ons ressant voordeel van Mobotix is het feit dat alle software op het gebied van huistechniek. Of het nu om ambassades, en geven de bewoners meer rust omdat zij s nachts niet tijd omdat de vroegere periodieke controles niet meer en toekomstige updates er licentievrij worden bijgeleverd, luchthavens, stations, havens, tankstations, hotels of snel- meer onnodig in hun slaap worden gestoord. Het zijn nodig zijn, en geven een rustig gevoel dat er toch 24/7 een wat bij grote projecten veel geld bespaart. Verder zorgt wegen gaat, al jaren worden er meer dan honderdduizend hulpmiddelen die het personeel ondersteunen alleen zorg oogje in het zeil wordt gehouden. Zodra er iets afwijkends de hoge resolutie 360-graden lens van de Q24 ervoor dat videosystemen van Mobotix op alle continenten toegepast. te verlenen als dat echt nodig is. Via een 360-graden hoge gebeurt, stuurt de camera die het waarneemt een melding wij veel minder camera s nodig hebben dan bij andere resolutie lens en ingebouwde audio kan de toegepaste naar ons Ascom-zorgsysteem en kan een medewerker merken. Tenslotte maakt de Power over Ethernet voeding Mobotix Q24-camera vanaf het plafond een complete die voor de betreffende bewoner verantwoordelijk is op van onze camera s, via bekabeling van Panduit, het aanleg- 22 Digitalezorg.nl Magazine nr. 2 / 2014 23

Europese Commissie schetst juridisch kader voor lifestyle mhealth en wellbeing apps Op 10 april 2014 publiceerde de Europese Commissie (hierna: Commissie ) het Groenboek mobiele gezondheidszorg ( mhealth ). Dit Groenboek is een uitwerking van actiepunt 12 uit het Actieplan e-gezondheidszorg 2012-2020. In het Groenboek worden diverse vragen op het gebied van mhealth gesteld waarop de Commissie graag uw input ontvangt met als doel mhealth in de EU te kunnen stimuleren. Tot 3 juli 2014 kon er gereageerd worden op de vragen. Het Groenboek laten we nu verder buiten beschouwing, we nemen hierna het bestaande juridisch kader voor lifestyle en wellbeing apps onder de loep, want daarover heeft de Commissie ook een document gepubliceerd. Sofie van der Meulen en Erik Vollebregt, Axon advocaten Werkdocument over regels voor lifestyle en Bescherming van persoonsgegevens gezondheid, zoals bijvoorbeeld iemands ECG of BMI, van apps moeten de mogelijkheid hebben om het plaatsen wellbeing apps Er is geen onduidelijkheid als het om de toepasselijk- mogen alleen verwerkt worden door een zorgprofessional van cookies te accepteren of te weigeren. Daar bovenop is Het Groenboek ging vergezeld van een Werkdocument van heid van privacyregelgeving gaat. Het recht op privacy en die aan een beroepsgeheim is onderworpen in het kader het belangrijk om goede Gebruiksvoorwaarden in de app op de Commissie over het bestaande juridische kader dat gegevensbescherming is onverkort van toepassing op de van de behandeling van een patiënt. Een andere grondslag te nemen, evenals een Privacy en cookie statement. van toepassing is op lifestyle en wellbeing apps. Op dit gebruikers van alle apps die geïnstalleerd en gebruikt wor- biedt de ondubbelzinnige toestemming van de betrokkene. moment staan medische apps volop in de belangstelling. den in de EU, ongeacht de locatie van de app-ontwikkelaar Richtlijn Consumentenrechten en ecommerce Tijdens de vakbeurs Zorg & ICT 2014 zat de zaal van de of de app store. De Richtlijn is in iedere Europese lidstaat Persoonsgegevens die verzameld worden voor mhealth Richtlijn Zorgacademie over medische apps dan ook alle drie de in nationale wetgeving geïmplementeerd. Er bestaan wel toepassingen mogen alleen voor commerciële doelen Als een consument binnen de EU een app in de app store dagen (over)vol. Terecht en gelukkig werd de volgende helaas soms aanzienlijke verschillen in privacywetgeving gebruikt worden als de gebruiker, nadat informatie is koopt wordt de consument beschermd door de bepalingen vraag gesteld: Wat als mijn app geen medisch hulpmid- per lidstaat. In Nederland is de Richtlijn bescherming per- verstrekt over de voorgenomen gegevensverwerking, hier die voor consumenten gelden voor koop op afstand. del is, maar een algemene fitness app? Is er daar geen soonsgegevens omgezet in de Wet bescherming persoons- uitdrukkelijk toestemming voor geeft. Van app-ontwikke- Op dit moment heeft de consument 7 dagen bedenktijd in regelgeving voor? Zeker wel. Het Werkdocument geeft gegevens (hierna: Wbp). De Wbp legt verplichtingen op aan laars wordt verwacht dat al tijdens het ontwerp van de app geval van koop op afstand. Op 12 december 2011 is er een een beschrijving van EU-regelgeving die in ieder geval van verwerkers van persoonsgegevens en geeft rechten aan rekening wordt gehouden met privacy. De Groep gege- nieuwe Richtlijn Consumentenrechten in werking getreden toepassing is op lifestyle en wellbeing apps. betrokkenen. Persoonsgegevens moeten voor welbepaalde, vensbescherming artikel 29 heeft een Advies gepubliceerd en de oude Richtlijn is per 13 juni 2014 vervallen. Zodra uitdrukkelijk omschreven en gerechtvaardigde doeleinden waarin compliance van smart apps met privacyregelgeving de nieuwe Richtlijn in Nederlands recht wordt omgezet zal Allereerst is in het document te lezen dat er op dit moment worden verkregen en ze mogen vervolgens niet verwerkt uitgebreid aan de orde komt. Verplicht leesvoer voor men- er een bedenktijd van 14 dagen gelden. in Europa geen geldende regels zijn die de grens tussen worden op een manier die onverenigbaar is met die doel- sen die bezig zijn met de ontwikkeling van apps! Daarnaast medische apps en lifestyle en wellbeing apps afbakenen. einden. Daarnaast mogen alleen de voor de doeleinden vormt Advies 05/2012 over Cloud Computing van dezelfde Alle door consumenten gekochte apps in een app store Het is volgens de Commissie op dit moment ook nog noodzakelijke gegevens worden verzameld en mogen de Groep gegevensbescherming een nuttige leidraad voor de vallen onder de bepalingen van koop op afstand. Los van onduidelijk of de lifestyle en wellbeing apps risico s voor gegevens niet langer bewaard worden dan noodzakelijk. toepassing van privacyregelgeving op cloud providers. de bedenktijd waar de consument onder bepaalde voor- de gezondheid van burgers met zich meebrengen. Hoe dan Meer verzamelen dan strikt noodzakelijk is niet toegestaan. waarden vanaf kan zien is de verkoper verplicht om aan ook zou een app-ontwikkelaar moeten weten of de app Afhankelijk van het soort persoonsgegevens geeft de wet eprivacy Richtlijn de consument bepaalde informatie te verschaffen zoals aan de algemene veiligheidseisen voor producten in de EU de vereisten voor de verwerking van persoonsgegevens. De eprivacy Richtlijn geeft regels voor de toegang, het plaat- de belangrijkste kenmerken van de app en de prijs. Deze moet voldoen en of een app een product is waarvoor hij sen en lezen van informatie die is opgeslagen in apparaten informatie moet verschaft worden voordat de consument aansprakelijk gesteld kan worden in geval van gebreken. Lifestyle en wellbeing apps kunnen zowel persoonsgege- van gebruikers in de Europese Economische Ruimte. De een bestelling plaatst. Als de verkoper niet voldoet aan de Helaas gaat het Werkdocument op dit punt niet verder dan vens van algemene aard, zoals iemands hobby s, als bij- bekendste bepaling uit deze Richtlijn is de cookie-bepaling. informatieverplichtingen dan is de consument niet aan de de constatering dat er onduidelijkheid bestaat over de toe- zondere persoonsgegevens betreffende iemands gezond- Gebruikers moeten toestemming geven voor het plaatsen overeenkomst gebonden. Ook in de ecommerce Richtlijn passelijkheid van de wetgeving op dat gebied op apps. heid verwerken. Persoonsgegevens over iemands van cookies of andere tracking technologieën. Gebruikers zijn informatieverplichtingen opgenomen die vooral van 24 Digitalezorg.nl Magazine nr. 2 / 2014 25

belang zijn voor app stores en app-ontwikkelaars, voor zover ze direct lifestyle en wellbeing apps verkopen. De ecommerce Richtlijn is ook van toepassing op gratis apps. Richtlijn oneerlijke handelspraktijken Ten slotte is ook de Richtlijn oneerlijke handelspraktijken van toepassing op alle B2C handelspraktijken, dus ook op de verkoop van lifestyle en wellbeing apps aan consumenten. In de kern bepaalt deze Richtlijn dat de keuzevrijheid van de consument niet beperkt mag worden. De verkoop van apps wordt in ieder geval als oneerlijk beschouwd als er sprake is van misleiding waardoor de consument besluit tot aankoop van een app over te gaan, die hij bij de juiste voorstelling van zaken niet gekocht zou hebben. In advertenties en bij andere vormen van promotie van een lifestyle of wellbeing app moet hier dus rekening mee gehouden worden. Ter illustratie volgen hierna een paar voorbeelden van oneerlijke handelspraktijken: Valse claim op het onderschrijven van een gedragscode of over de goedkeuring van het product door een openbare of particuliere instelling (CE-markering); Gebruik van keurmerken zonder de vereiste goedkeuring; Valse claims dat een product ziekten, gebreken of misvormingen kan genezen. Lifestyle en wellbeing apps een bijzondere categorie apps, een algemeen product of geen van beide? Het Werkdocument maakt duidelijk dat er niet alleen regels gelden voor medische apps, maar ook voor lifestyle en wellbeing apps. In onze praktijk merken we dat partijen die bezig zijn met de ontwikkeling van een app zich hier vaak in het geheel niet - of beperkt - van bewust zijn. Sommige ontwikkelaars zijn blij als de app niet onder het regime van de Richtlijn medische hulpmiddelen valt, maar dit betekent niet dat er geen andere regelgeving is waar aan voldaan moet worden. Het Werkdocument bevestigt dit. Zoals we in het begin al aan hebben gegeven biedt het document helaas geen aanknopingspunten voor de afbakening tussen lifestyle en wellbeing apps en medische apps. Sterker, het document stelt dat er over die afbakening geen regels zijn. Wij zijn het met deze conclusie niet eens. Weliswaar is de grens tussen medische apps en algemene lifestyle en wellbeing apps niet eenvoudig te trekken, de definitie van medisch hulpmiddel uit de Richtlijn medische hulpmiddelen biedt op zichzelf al een afbakening, en er is ook het Brain Products arrest van het Europese Hof uit november 2012 dat over de afgrenzing van medische hulpmiddelen en algemene gezondheids- / lifestyle producten gaat. Medische hulpmiddelen zijn volgens dit arrest producten die door de fabrikant bestemd zijn voor een van de medische doelen die in de Richtlijn medische hulpmiddelen wordt genoemd en binnen een medische context wordt gebruikt. Dit criterium moet volgens het Hof niet dusdanig breed geïnterpreteerd worden dat er allerlei producten onder vallen die helemaal geen medische doelen beogen. Het Hof overweegt in de punten 16,17, 30 en 31 van het arrest het volgende: 16. Vervolgens moet worden gepreciseerd dat artikel 1, lid 2, sub a, van richtlijn 93/42 is gewijzigd bij artikel 2 van richtlijn 2007/47, waarvan punt 6 van de considerans benadrukt dat software op zichzelf een medisch hulpmiddel is, als hij door de fabrikant specifiek bestemd is om te worden gebruikt voor een of meer van de in de definitie van een medisch hulpmiddel vermelde doeleinden. Dat punt van de considerans voegt hieraan toe dat software voor algemene doeleinden die in de gezondheidszorg wordt gebruikt, geen medisch hulpmiddel is. 17. De wetgever heeft voor software dus duidelijk gemaakt dat het niet voldoende is dat software in een medische context wordt gebruikt om binnen de werkingssfeer van richtlijn 93/42 te vallen, maar dat tevens is vereist dat de producent de software een specifiek medische bestemming heeft gegeven. 30. Wanneer een product door de fabrikant ervan niet is ontworpen om te worden gebruikt voor medische doeleinden, mag dus niet worden verlangd dat het wordt gecertificeerd als medisch hulpmiddel. 31. Dat is met name het geval voor een groot aantal sportartikelen waarmee de werking van bepaalde organen van het menselijk lichaam kan worden gemeten, zonder dat het daarbij gaat om medisch gebruik. Zouden dergelijke artikelen moeten worden aangemerkt als medische hulpmiddelen, dan zouden zij een certificatieprocedure dienen te doorlopen zonder dat dit vereiste gerechtvaardigd is. Algemene software Waar het Werkdocument de suggestie wekt dat lifestyle en wellbeing apps tot een aparte categorie (mhealth) apps (software) behoren waar geen specifieke regels voor gelden, blijkt uit het Brain Products arrest dat deze apps kwalificeren als algemene software. Of op algemene software de algemene productveiligheidseisen en het aansprakelijkheidsregime voor gebrekkige producten niet van toepassing zijn is nog niet eenduidig uitgemaakt en in de praktijk verschilt dit van lidstaat tot lidstaat. De constatering dat er geen regels van toepassing zijn op de afbakening tussen lifestyle en wellbeing apps en medische apps is te kort door de bocht. Blijkbaar bedoelt de Commissie dat er geen regels met betrekking tot medische hulpmiddelen op van toepassing zijn, en dat het bij de overige regels niet altijd duidelijk is of en hoe ze van toepassing zijn. Zo gesteld onderschrijven wij die conclusie. 26 Digitalezorg.nl Magazine

Evenement Technology for Health bundelt alle technologische ontwikkelingen onder één dak Technologie als aanjager van Frank de Roo Martin van Acht Rutger van Merkerk betere zorg TOPIC Embedded Systems TEGEMA Pontes Medical Jan Nesvadba Cordian Peter Tilleman Aligator Plastics De technologische ontwikkelingen gaan razendsnel en bieden ongekende mogelijkheden voor betere én betaalbare zorg. Technology for Health, de voortzetting van het Health & Technology event, maakt deze ontwikkelingen inzichtelijk met de combinatie van een congres en een volwaardige vakbeurs. Op 9 en 10 september vindt Technology for Health 2014 plaats in Congrescentrum 1931 in Den Bosch. Organisator Mikrocentrum rekent op 75 exposanten uit de gehele keten voor medische en zorgtechnologie. De naar verwachting circa 1.000 deelnemers vertegenwoordigen industrie, (gezondheids)zorg, patiënten- en consumentenorganisaties, wetenschap, incubators, handels- en distributiekanalen, investeerders/financiers, zorgverzekeraars en overheden. In het grote maatschappelijke debat over de gezondheidszorg, met als centrale thema s kwaliteit en betaalbaarheid, listische bedrijven zoals designbureaus, productontwikke- zal de hele keten vertegenwoordigd zijn. Er staan specia- is de perceptie van technologie vaak dubbel : heel knap laars, ingenieursbureaus, contract manufacturers, OEM ers, wat er nu nog meer mogelijk is, maar het maakt de zorg gereedschapmakers, softwarespecialisten, systeemintegratoren, rapid-prototypers, adviesorganisaties, opleidingscentra, wel weer duurder. Technologie voor gezondheid is echter veel meer dan alleen een dure scanner die nog weer meer netwerkorganisaties, research- & kenniscentra en overheden. kan opsporen. In brede zin kan technologie fungeren als aanjager van veilige, efficiënte, patiëntgerichte én betaalbare zorg. Dat stelt Herman van Wierst, beursmanager bij Onder de exposanten die al hebben bevestigd voor Tech- Technologieroadmap Mikrocentrum. Hij was de afgelopen jaren verantwoordelijk voor het event Health & Technology. Dat gaat nu verder de werkgebieden van het ingenieursbureau uit Son is nology for Health 2014, bevindt zich TEGEMA. Eén van onder de naam Technology for Health, om nog meer die de health-sector. Dankzij applicatiekennis bij dochterbedrijven als MA3 Solutions kunnen zeer uiteenlopende cruciale rol van technologie in onze huidige en toekomstige gezondheidszorg te benadrukken. Technologie, vraagstukken multidisciplinair worden aangepakt, vertelt van mechatronica en nanotechnologie tot (bio)materialen directeur Martin van Acht. Wij kunnen bijvoorbeeld biochemische reacties vertalen in een machine. Daarvoor heb- en ICT, kan over de volle breedte impact hebben op de gezondheidszorg. Op het nieuwe event geven we veel aandacht aan nieuwe ontwikkelingen, zoals rond 3D-technolo- en mensen met kennis van de medische sector aan boord. ben wij naast ingenieurs ook fysici, chemisch technologen gieën, robotica, ICT, domotica en e-health. Omdat de technologische ontwikkelingen zo razendsnel gaan, heeft TEGEMA een technologieroadmap gedefinieerd Volwaardige vakbeurs op basis van (toekomstige) maatschappelijke behoeftes. Lag voorheen de nadruk op het congresprogramma, nu is Daarmee willen wij verzekeren dat we over drie jaar nog een volwaardige vakbeurs het primaire onderdeel van het bestaan. Verder vooruitkijken lukt niet; zo hard gaat het. event. Het congres zal gaan over technologische ontwikkelingen, samenwerkingsverbanden, business cases en klini- -positionering (trend van miniaturisatie); fotonica/fiberop- De roadmap omvat vijf programma s: microdosering en sche validatie, en is gericht op de veranderende zorgmarkten in cure, care en selfcare. Op de beursvloer in Den Bosch tuur, modelleren en simuleren (vanwege almaar tica (exponentieel groeiend dataverkeer); systeemarchitec- toenemende complexiteit en kortere time-to-market); green mobility (duurzaamheid); en zero-defect manufacturing (kwaliteit, geen verspilling). Deze programma s passen perfect bij de health-sector maar ook bij de automotive en hightech systems, tekent Van Acht aan. Microdosering ligt voor de hand, voor allerlei medische analysetaken, fiberoptica is nodig in magnetische omgevingen (zoals een MRI-scanner), zero-defect moet medische devices 100% betrouwbaar maken, en simuleren is heel belangrijk voor bijvoorbeeld het testen van de complexe medische software. Kortom, medische technologieontwikkeling is TEGEMA op het lijf geschreven en op Technology for Health voelt het bedrijf zich als een vis in het water. Wij willen daar uitdragen wat wij kunnen en willen betekenen in de medische wereld. Onze medewerkers vinden het fantastisch om in projecten met maatschappelijke relevantie te werken. Aan een net iets betere wereld... Productie Naast technologieontwikkeling blijft productie een kritische factor. Medische producten moeten kwalitatief hoogwaardig, betrouwbaar, veilig en tegenwoordig ook traceable zijn. Alligator Plastics uit Son investeert daarom volop in automatisering van de productie en de informatiestroom eromheen. Het spuitgietbedrijf maakt kunststofcomponenten en -behuizingen en levert onder meer pincetten voor oogchirurgie, onderdelen voor beademingsapparatuur en behuizingsdelen voor bloedverwarmingsapparatuur. Om een constante hoge kwaliteit te kunnen leveren en tegen verantwoorde kosten te kunnen produceren, automatiseren wij zoveel mogelijk. Naast de reguliere productie wordt er ook geproduceerd en geassembleerd in een schone omgeving, we zijn ISO 9001 gecertificeerd en we volgen ISO 22000 en de GMP-normering die onder meer door Philips wordt gehanteerd, vertelt salesmanager Peter Tilleman. Onze ontwikkelingsafdeling kan voor klanten engineering verzorgen voor hun producten en meedenken over vormgeving, functionaliteit, materiaalkeuze, bouw van matrijzen, et cetera. Met de oplevering van een nieuw magazijn hoort hier ook logistieke dienstverlening bij. Nieuwe ontwikkelingen liggen onder meer op het gebied van 2K-spuitgieten en het zeer nauwgezet produceren, assembleren en testen van kleine componenten (zoals minuscule delen voor gehoorbescherming). Technology for Health biedt Alligator Plastics een mooi podium om te tonen wat kunststoftechnologie te bieden heeft voor health-toepassingen. Embedded Omgekeerd is het event voor exposanten de ideale gelegenheid om niet alleen bestaande relaties maar ook nieuwe partijen te ontmoeten. Start-ups bijvoorbeeld, met een idee voor een nieuw medisch product. Daar komen leuke contacten en projecten uit voort, weet Frank de Roo, businessmanager bij TOPIC Embedded Systems, uit eigen ervaring. Zijn werkgever, gevestigd in Best en sinds kort ook Delft, staat al jaren op Health & Technology en zal ook in september weer aanwezig zijn. Om de nieuwe focus van Technology for Health te onderstrepen, zal TOPIC een systeemhuis dat inmiddels steeds meer interne projecten uitvoert, maar ook nog detacheert met dochteronderneming TOPIC Embedded Products enkele eigen producten presenteren. Dat betreft zowel software (embedded operating system) als hardware (processorborden); gecombineerd faciliteren deze producten een flexibele en snelle ontwikkeling van een (medisch) systeem. Het biedt bijvoorbeeld nieuwe mogelijkheden voor zelfzorg, de trend dat de patiënt met hulp van moderne technologie steeds meer een actieve rol in diagnostiek en therapie gaat spelen. De producten van TOPIC zijn met name geschikt voor het snel en flexibel verwerken van veel gegevens en daarmee speelt TOPIC in op de trends van connectiviteit en flexibiliteit in sectoren als medische technologie maar ook ruimtevaart en defensie. 28 Digitalezorg.nl Magazine nr. 2 / 2014 29

Business Bij alle aanbod van technologie blijft het de uitdaging om een innovatie ook daadwerkelijk naar de markt te brengen. Pontes Medical doet dat namens de drie universitaire medische centra van Amsterdam en Utrecht. In vijf jaar zijn inmiddels zeven producten in de markt gezet en er zitten nog vijftig ideeën in de pijplijn, vertelt business developer Rutger van Merkerk. Pontes Medical organiseert in samenwerking met Mikrocentrum onder meer expertisemeetings. Drie thema s staan daarbij centraal: betrouwbaarheid, patiëntveiligheid en versterking van de eerste lijn. Je moet niet alle zorg in het ziekenhuis willen doen, de huisarts kan ook veel doen in z n praktijk of bij de patiënt thuis. Onze producten lopen uiteen van diagnostiek voor de huisartsenpraktijk tot een systeem om veiliger te opereren. De meest recente innovatie is SensiStep, een product om revalidatie efficiënter te maken door middel van feedback naar de patiënt. Acceptatie door de markt begint met een goede stakeholder-analyse, aldus Van Merkerk: welke partijen gaan het product gebruiken, wie hebben er wel of niet baat bij, en wie moet het uiteindelijk aanschaffen? Van daaruit ontwikkelen we altijd een business case en we stoppen niet op het moment dat het product klaar is. Voor het MKB is het belangrijk dat we ook een rol spelen bij de eerste marktontwikkeling, als eerste klanten het product kopen en in gebruik nemen. Vaak heeft de betreffende MKB er dat traject nog nooit eerder doorlopen. Wij kunnen bijvoorbeeld ook helpen door de eerste 25 klanten uit ons netwerk te halen. Kennisuitwisseling Op de beursvloer van Technology for Health domineert technologie, maar het is geen technology push event. Een exposant als Cordian, een activiteit afkomstig van Philips, steekt heel veel energie in marktverkenning en -ontwikkeling. De Zorg Monitor die Cordian heeft ontwikkeld wordt gebruikt in bijvoorbeeld bejaardenhuizen, verpleeghuizen, de geestelijke gezondheidszorg en alarmcentrales voor de thuiszorg. De monitor hangt naast het bed van een cliënt of patiënt en verwerkt procesgegevens uit diens bed en kamer, met onder meer een zendertje onder de matras. Er zijn al modules voor het buitengewoon betrouwbaar detecteren van het verlaten van het bed en het gaan dwalen, voor doorligwondpreventie en voor conditieanalyse en slaapgedrag. Dat levert waardevolle gegevens op voor de zorgverleners en helpt incidenten te vermijden, stelt technisch directeur Jan Nesvadba. We brengen een derde van ons leven door in bed. Die tijd kun je benutten voor allerlei metingen; de informatie die dat oplevert is goud waard. Vanwege z n product is Cordian geïnteresseerd in de (politieke) ontwikkelingen rond de intra- en extramurale zorg. Reden om met de doelgroep in gesprek te gaan, trendanalyses te verrichten en zelf symposia te organiseren, onder meer in samenwerking met Technology for Health-organisator Mikrocentrum. Zo vult Nesvadba tijdens het event een lezingentrack in over technologieontwikkeling en procesverandering in de zorg. De bezuinigingen op de zorg, denk aan de overheveling van zorgtaken naar de gemeenten (onder de nieuwe WMO), geven veel pijn, maar zijn ook een prikkel om te innoveren en bieden kansen. Via deze symposia kunnen wij een brug slaan tussen medische devices, zorginnovatie en zorgbehoeftes, en brengen wij bijvoorbeeld wethouders en bestuurders van zorginstellingen in aanraking met oplossingen. Wij kijken daarbij breder dan onze eigen business. Als nieuwe technologie wordt aangeboden, zo concludeert Nesvadba, loopt het vaak mis omdat het een zware procesverandering voor een zorginstelling betekent. Dat vergt verandermanagement. Wij kunnen daarover meedenken met de zorgketen; via onze symposia zijn we een katalysator voor kennisuitwisseling. Dit is precies de kennisuitwisseling die ook Technology for Health nastreeft. Algemene beursgegevens Technology for Health Datum: Dinsdag 9 en woensdag 10 september 2014 van 9.00 uur tot 17.00 uur. Locatie: Congrescentrum 1931, Brabanthallen, Den Bosch. Toegang: Gratis voor bezoekers van zowel de vakbeurs als het congres. Voor wie? Professionals die zich bezighouden met technologische ontwikkelingen voor de health-sector vanuit omgevingen als gezondheidszorg, patiënten- / consumentenbelangen, wetenschap, incubators, handels- en distributiekanalen, industrie, opleidingen, investeerders/ financiers, zorgverzekeraars en overheden. Programma: Het doorlopende programma telt meer dan veertig lezingen van onafhankelijke experts en exposanten. Profiel exposanten: fabrikanten & leveranciers van (bio) materialen, componenten en modules, instrumenten, apparaten, 3D-technologie, robotica, (embedded) software, zorgdomotica, e-health; ontwerpbureaus; systeemintegratoren; cluster- en brancheorganisaties; medische research- en kenniscentra; zakelijke dienstverlening rond kwaliteit & validatie, wet- & regelgeving, octrooien & patenten, subsidie- & stimuleringsregelingen en financiering; opleidingscentra; overheden. Exposeren? Neem contact op met Herman van Wierst, Mikrocentrum: tel. 040-296 9922 herman.van.wierst@ mikrocentrum.nl, www.technologyforhealth.nl 30 Digitalezorg.nl Magazine

health-apps Hoe werkt brain training? BrainGymmer s spellen trainen verschillende categorieën: geheugen, visuele perceptie, denksnelheid, concentratie en logisch denken. Sommige spellen richten zich direct op een bepaalde vaardigheid en sommige spellen richten zich op fundamentale zintuiglijke vaardigheden (snel patronen kunnen herkenen of objecten kunnen identificeren). Onze ogen, oren en andere zintuigen sturen continu informatie naar de hersenen. Onze hersenen gebruiken deze informatie om ervaringen en herinneringen te vormen van bijvoorbeeld die geweldige vakantie in Spanje, de namen van je collega s, een boodschappenlijstje of de route naar de plaatselijke snackbar. De spellen van BrainGymmer richten zich vooral op problemen in het dagelijkse leven. Het snel kunnen omrekenen van wisselgeld bij de kassa, het onthouden waar je je sleutels hebt gelaten of het achteruit inparkeren van je auto. Brain training helpt bij deze problemen die we allemaal wel eens zijn tegengekomen. De spellen zijn dan ook allemaal gebaseerd op deze problemen en het trainen van vaardigheden om zo deze problemen het hoofd te bieden. BrainGymmer is het eerste brain training platform in Nederland waarmee je op een actieve manier je hersenen kunt trainen. Dit wordt gedaan door middel van korte, stimulerende spellen. Er wordt een persoonlijk brain training profiel gemaakt voor de gebruiker waarop de maandelijkse voortgang wordt bijgehouden. Dit wordt gedaan door midkunnen trainen middels brain training spellen. De spellen richten zich op verschillende delen van het brein en trainen zo verschillende vaardigheden. De spellen zijn voor jong en oud. Kinderen en jongeren moeten nog veel leren en hebben veel aan een goed geheugen, moeten goed logisch leren denken en hebben veel concentratie nodig voor school en hun vervolgopleiding. Ouderen hebben vaak te maken met geheugenverlies waardoor het dagelijks leven moeilijker wordt en gaan langzaam maar zeker cognitief achteruit. del van BFI (Brain Fitness Index). De BFI wordt berekend door de scores die je haalt met de spellen in verschillende categorieën. BrainGymmer - voor een gezonder brein 50 jaar geleden was het naar de sportschool gaan om te trainen geen doorsnee activiteit. Tegenwoordig lijkt het erop dat iedereen een abonnement op de plaatselijke sportschool heeft of een andere manier zoekt om regelmatig te bewegen. Dit komt door een revolutie die recentelijk heeft plaatsgevonden: we hebben allemaal geleerd hoe belangrijk lichaamsbeweging is voor onze algehele gezondheid en welzijn. tekst: Louis Kinsbergen Brain fitness is de volgende stap in deze revolutie. Zoals je je buikspieren, biceps en beenspieren kunt trainen, kun je ook je geheugen, denksnelheid en andere cognitieve vaardigheden trainen. Net zoals met lichaamsbeweging kan brain training je prestaties en gezondheid verbeteren. Spelletje spelen om je brein gezond te houden: het kan bij BrainGymmer. BrainGymmer is een online brain training platform waarmee gebruikers hun cognitieve vaardigheden BrainGymmer en neuroplasticiteit De spellen van BrainGymmer zijn gebaseerd op het principe van neuroplasticiteit. Voor een lange tijd heeft men gedacht dat intelligentie en intellect aangeboren waren. Er werd gezegd dat het brein en hoe dit orgaan zich ontwikkelde al vastgesteld was bij de geboorte. Veel neurologische onderzoeken van de afgelopen tijd hebben echter aangetoond dat het brein zich in de loop van jaren aan kan passen. Bij de geboorte heeft iedereen een soortgelijke brein. Maar iedereen heeft een compleet verschillend leven en het brein past haar ontwikkeling aan op basis van dit leven. Dit principe wordt neuroplasticiteit genoemd. Ons brein wordt namelijk beïnvloed door onze zintuiglijke waarnemingen, handelingen en zelfs onze gedachten en verbeeldingen. Het proces van aanpassen gebeurt echter niet meteen, maar daar gaat een lang proces aan vooraf. Maar dát het gebeurt is zeker. Neuroplasticiteit staat aan de basis van de spellen van BrainGymmer. Het feit dat ons brein zich aan kan passen betekent dat je zelf invloed op je brein kunt uitoefenen. 32 Digitalezorg.nl Magazine nr. 2 / 2014 33

Om neuroplasticiteit te stimuleren is het zeer verstandig om je brein actief te houden. Dit kun je doen door je brein dagelijks op de proef te stellen door allerlei uitdagende oefeningen en spelletjes te spelen. Zo houd je je brein scherp. Wetenschappers hebben geconcludeerd dat neuroplasticiteit het brein gezond en vitaal kan houden door middel van mentale en actieve training. ACTIVE: een studie met baanbrekende resultaten Er zijn al veel onderzoeken gedaan naar de werking van cognitieve training. Het grootste onderzoek ooit uitgevoerd is het ACTIVE onderzoek. Er deden meer dan 2.800 mensen mee aan het onderzoek met een gemiddelde leeftijd van 74 jaar. De deelnemers werden in verschillende groepen ingedeeld. Er was een groep die geheugentraining deed, een groep die oefende met redeneren (problemen oplossen door een patroon te ontdekken) en een groep die trainde op snelheid (zij moesten informatie op verschillende pleken op het scherm zo snel mogelijk herkennen). Er was ook een controlegroep deze groep kreeg geen enkele training. dagelijkse training van de hersenen voor gezonde senioren en voor mensen die aan het herstellen zijn van een beroerte. Hiervoor wordt gebruikgemaakt van verschillende versies van een hersentrainer. De hersentraining is een dagelijkse training van 12 weken die thuis uitgevoerd wordt. De trainingen duren 30 minuten per dag, 5 dagen per week. Voor de training en na afloop van de training wordt er een meetsessie gehouden van 3 to 4 uur. De resultaten van het onderzoek worden in 2014 verwacht. Om meer te lezen over het TAPASS onderzoek, ga naar http://www.tapass.nl/. Een dagje brain trainen De bedenkers van BrainGymmer waren natuurlijk zelf ook benieuwd hoe het platform in de smaak zou vallen bij de wat oudere doelgroep. Hiervoor zijn ze naar verschillende verzorgingstehuizen gegaan om een brain training workshop te geven voor ouderen met een gemiddelde leeftijd van 80 jaar. Meer weten over business, innovatie & IT? Lees www.businessenit.nl De deelnemers trainden gedurende een periode van vijf tot zes weken 10 keer. Deze trainingen duurden 60 tot 74 minuten. Een deel van de deelnemers kreeg na één en drie jaar nog een extra training. Na tien jaar keken de onderzoekers hoe het met de deelnemers ging. De resultaten van het onderzoek waren erg positief. Alle deelnemers die tien jaar eerder een training ontvangen hadden, bleken minder moeite te hebben met dagelijkse activiteiten dan de mensen in de controlegroep. Alle deelnemers zagen vooruitgang in het deel van het brein dat getraind werd. Deze cognitieve vooruitgang bleek vijf jaar na de training nog aanwezig te zijn. De mensen die oefenden met snelheid en redeneren hadden daar zelfs tien jaar na de training profijt van. De duur van dit effect is opmerkelijk, vindt onderzoeker Frederick Unverzagt. De trainingen verbeterden niet alleen de verwerkingssnelheid en logisch redeneren van de deelnemers, maar het hielp de deelnemers ook met alledaagse taken zoals zelfstandig boodschappen doen en de financiën bijhouden. De onderzoekers willen in de toekomst achterhalen in welke mate een combinatie van cognitieve training, een gezonde levensstijl en een gezond dieet het leven kan verbeteren. Onderzoek UvA Sinds de zomer van 2013 loopt er bij de Universiteit van Amsterdam een cognitief trainingsonderzoek genaamd TrainingsProject Amsterdamse Senioren en Stroke (TA- PASS). Bij het onderzoek wordt gebruikgemaakt van Brain- Gymmer. In het TrainingsProject Amsterdamse Senioren en Stroke (TAPASS) wordt bekeken wat de effecten zijn van De deelnemers waren allemaal ontzettend enthousiast en speelden de spellen met veel plezier en interesse. Een klein struikelblok voor sommige ouderen was het bedienen van de muis dit werd opgelost door met tablets te spelen. Er zat zelfs een brain training talent in de groep. Een mevrouw van 83 speelde het spel Digit en behaalde een waanzinnige score. Het lukte haar om tot wel 10 tegels te onthouden en in correcte volgorde om te draaien! Ze zou een goede kansmaker zijn bij de volgende wereldkampioenschappen brain trainen. Veel van de deelnemers gaven aan dat ze interesse hebben in BrainGymmer omdat het een leuke manier is om de cognitieve vaardigheden te trainen. Ook de begeleiding was enthousiast over BrainGymmer en zag zeker mogelijkheden om BrainGymmer te gebruiken in de zorg. Je kunt je gratis registeren voor een BrainGymmer account op https://www.braingymmer.com/nl. Met dit account kun je een aantal brain games proberen. Mocht je toegang willen tot alle brain games, tests en personal coaching dan kun je een BrainGymmer Pro account aanvragen. Business & IT publiceert artikelen en blog posts over de relatie tussen IT, business en innovatie. Ook publiceren? Kijk op http://businessenit.nl/over-business-en-it/ 34 Digitalezorg.nl Magazine

Opleiding Post-initieel programma Health Informatics Module ehealth en zelfmanagement binnenkort van start Informatie en communicatie technologie (ICT) is niet meer weg denken binnen de zorg. De afhankelijkheid en het belang van informatietechnologie neemt sterk toe binnen de zorginstellingen. Denk aan elektronische patiëntendossiers, thuisrevalidatieprogramma s via internet of het gebruik van beslissingsondersteuning bij het voorschrijven van medicatie. Er is geen ander domein denkbaar waar goede informatieverwerking zo belangrijk is. Toch komen we nog steeds papieren dossiers in zorginstellingen tegen, worden de handgeschreven formulieren tussen de instellingen onderling gefaxt of met de patiënt meegestuurd, radiologische beelden worden op een CD gebrand voor second opinion. Bij de meeste zorgverleners worden we nog steeds in de telefonische wachtrij geplaatst omdat er geen mogelijkheid is om online een afspraak te maken. Dan hebben we het nog niet eens over de beperkte implementatie van reeds aanwezige technische mogelijkheden om zorgbegeleiding via mobiele apparatuur bij patiënten thuis aan te bieden. Hoe is dit mogelijk en wat kunnen we doen om sneller slimme ICT-innovaties door te voeren zodat we beter om kunnen gaan met de constante stroom van informatie? Rol zorgprofessionals in ICT projecten De huidige financiële druk op de zorgsector dwingt instellingen om kritisch naar de investeringen in de ICT te kijken, maar juist ook om de ICT effectief in te zetten om besparingen te realiseren. Naast de financiële druk, ervaren de zorginstellingen ook een toegenomen druk om de kwaliteit van de zorg te verantwoorden. Deze zaken resulteren in herinrichting van zorgprocessen en applicatielandschappen, direct in het domein van de zorgprofessionals. Het tijdperk dat ICT een administratief hulpmiddel is, wordt langzaam vervangen door het tijdperk waar de ICT de motor wordt om de zorgverlening anders te organiseren. Techniek is al lang geen belemmering meer, maar effectief toepassen ervan in de praktijk blijkt toch lastiger dan vaak voorzien. De uitdaging zit hem vaak in de juiste keuzes maken in de grote variatie van ICT-tooling en het adequaat inpassen van de techniek in de dagelijkse praktijk van de zorg. Mede om deze reden worden veel zorgprofessionals betrokken bij ICT-projecten, maar zij zijn niet altijd goed voorbereid op deze nieuwe rol omdat hun vooropleiding geen aandacht aan dit onderwerp besteedde. Recent onderzoek van KNMG en AMC heeft de behoefte aan dit programma bevestigd (http://www.smarthealth.nl/2014/05/07/ veel-artsen-niet-voorbereid-op-toekomst-met-ict-amcknmg/). Opleiding Health Informatics Waar moet je op letten bij de keuze van een applicatie? Wat is de impact van wijzigingen in het applicatielandschap? Hoe zorg je ervoor dat je eenmaal geregistreerde gegevens het beste kan benutten voor meerdere doeleinden? Hoe kan je planmatig met ICT-toepassingen omgaan en daarin de beste strategie bepalen? Hoe overtuig je je management over de nut van een ehealth toepassing? Hoe zorg je ervoor dat de informatie beveiligd en de privacy van de patiënt bewaakt is? Voor welke problemen is beslissingsondersteuning effectief en hoe moet deze geïntegreerd worden in bestaande werkprocessen en informatiesystemen? Het post-initiële programma Health Informatics van het AMC is opgericht om dit soort vragen te beantwoorden. Zorgprofessionals, onder wie artsen, staffunctionarissen, verpleegkundigen en paramedici, kunnen met dit programma hun ICT-kennis bijspijkeren en deze vaardigheden meteen toepassen binnen hun organisatie. Het overgrote deel van de leerstof wordt aangeboden via e-learning, waardoor het mogelijk is dit programma te combineren met een reguliere baan. Het AMC is bezig met het ontwerpen van tien verschillende modules die onafhankelijk van elkaar gevolgd kunnen worden of als volledig post-initieel programma. De onderwerpen variëren van Eenmalige registratie, meervoudig gebruik; Selectie en inrichting van een ICTsysteem, Informatiebeveiliging en privacy; Elektronische Beslissingsondersteuning; tot ehealth en zelfmanagement. In iedere module worden casussen uit de praktijk gebruikt, al dan niet ingebracht door de studenten. Het AMC beschikt ruim 20 jaar over een onderzoeksafdeling Klinische Informatiekunde. Deze afdeling is ook verantwoordelijk voor de academische opleiding Medische Informatiekunde aan de Universiteit van Amsterdam. Een ervaren team van docenten en onderzoekers voorzien de modules van de nodige wetenschappelijke, bewezen theorieën om de ICT vanuit de kritische blik van zorgprofessionals te kunnen beschouwen. ehealth en zelfmanagamanent Op dit moment worden twee modules, Beginselen van Informatica en Eenmalige registratie, meervoudig gebruik aangeboden. In het najaar komen daar de module Beslissingsondersteuning en de module ehealth en Zelfmanagement bij. Inmiddels is het algemeen bekend dat er geen unieke definitie is van ehealth. Het is een groot containerbegrip geworden. Binnen de module ehealth en Zelfmanagement is een bewuste keuze gemaakt om de focus te leggen op ehealth innovaties ter aanvulling van het reguliere zorgproces om de kwaliteit van de zorg en om leefstijl gerelateerd aan een ziekte te bevorderen. In de module ehealth en zelfmanagement wordt dan ook geen aandacht besteed aan reguliere ICT systemen zoals EPDs of beslissingsondersteuning voor professionals. Deze onderwerpen worden immers in andere modules behandeld. Centrale boodschap binnen deze module is dat ehealth geen kwestie is van een technische innovatie, maar juist een middel is om nieuwe manieren van zorgverlening te organiseren. Daardoor wordt een andere invalshoek op ehealth en zelfmanagement gecreëerd. Wat kunnen we ermee en hoe kunnen we aantonen dat het bijdraagt aan de verbetering van de kwaliteit? Kritisch leren beoordelen van bestaande (wetenschappelijke) publicaties binnen dit terrein hoort daar zeker bij. Onder welke omstandigheden heeft ehealth de meeste potentie om te slagen? Welke randvoorwaarden zijn vereist voor het succesvol en veilig implementeren van ehealth applicaties? Naast een reeks van nationale en internationale voorbeelden worden in deze module ook algemene innovatie theorieën bediscussieerd. In het afgelopen decennium zijn verschillende initiatieven ontplooid en voor sommige onderdelen van ehealth bestaat er al een vergoeding. De Nederlandse regering, zorgstakeholders en zelfs de Europese Commissie zien het belang ervan in en investeren in toenemende mate in onderzoek naar deze innovaties in de zorg. Het is dan vaak onbegrijpelijk dat ehealth technieken nog maar mondjesmaat toegepast worden in de zorg. Hoewel het wetenschappelijk bewijs niet eenduidig overtuigend is voor alle ehealth applicaties, zijn er duidelijke aannames dat ze de kwaliteit van leven van patiënten kunnen beïnvloeden en de zorg efficiënter kunnen maken. Terwijl er een breed scala aan medische apps zelfs gratis te verkrijgen is, zijn er maar weinig zorginstellingen die deze mogelijkheden inzetten om hun patiënten ook in hun thuisomgeving te Centrale boodschap binnen deze module is dat ehealth geen kwestie is van een technische innovatie, maar juist een middel is om nieuwe manieren van zorgverlening te organiseren. begeleiden. Zo vreemd is dat echter niet. We weten ook al heel erg lang dat het wassen van handen infecties in ziekenhuizen kan verlagen. Minimale investering, geen ingewikkelde techniek, maar een continu aandachtspunt. Dit soort voorbeelden leren ons dat een succesvolle implementatie en verspreiding van innovaties, zoals ehealth en mhealth (ehealth via mobiele devices) applicaties, vooral een kwestie is van zorgvuldige voorbereiding en een brede, kritische blik. Wetenschappelijk bewijs voor de effectiviteit is een belangrijke factor, gevolgd door aandacht voor de adequate herinrichting van het zorgproces en het organiseren van het financieringsmodel. Deze module biedt kennis, kaders maar ook zeker praktische handvatten aan zorgprofessionals als ondersteuning in hun rol in de wereld van ehealth. Het programma - op WO-master niveau - is momenteel nog in ontwikkeling en zal binnenkort worden aangemeld voor NVAO accreditatie. Artsen kunnen tot 20 accreditatiepunten voor bij- en nascholing krijgen per afgeronde module. Heeft u vragen over de inhoud of interesse in de modules? Mail dan naar Marijke Richmond (m.richmond@amc.uva.nl), coördinator van het programma. 36 Digitalezorg.nl Magazine nr. 2 / 2014 37

Agenda Het meest complete event van computerruimtes en datacenters Evenementenkalender Digitalezorg.nl Magazine Blijf op de hoogte van de evenementen op het gebied van zorg en ICT. Kijk op www.digitalezorg.nl onder agenda. Zelf een evenement aankondigen? Stuur een mailtje naar info@digitalezorg.nl Datum Evenement Plaats Website IT ROOM INFRA Donderdag 6 november 2014 Congrescentrum 1931 Brabanthallen Den Bosch 31/08-03/09 MIE 2014 Istanbul, Turkije www.mie2014.org 09-10/09 Health & Technology event Den Bosch www.technologyforhealth.nl 09-12/09 Ambient Assisted Living Forum 2014 Bucharest, Roemenië www.aalforum.eu 10-12/09 Int. digital health and care congress London,VK www.kingsfund.org.uk/events/ international-digital-health-and-carecongress 16/09 Launch event FICHe Munchen, Duitsland www.f6s.com/fiche#/about 17-18/09 ECFI Munchen, Duitsland www.ecfi.eu 25/09 Cross Care Café Hilversum www.izovator.nl/evenement/cross-care- Consumententechnologie cafe-0 26/09 Congres Diagnose Zorginnovatie Utrecht www.zorgvisiecongressen.nl/diagnose 09/10 Mobile Healthcare Zeist www.mobilehealthcare.nl 27-28/10 Games for Health Europe Utrecht www.gamesforhealtheurope.org 07/11 Emerce ehealth Amsterdam www.emerce.nl/ehealth 10-11/11 Health 2.0 London London, VK www.health2con.com Registreer u met onderstaande code voor een bezoek aan het event op www.itroominfra.nl Registratiecode: ITR3700 Bekijk de deelnamevoorwaarden op de website BOUWEN & MANAGEN DATA- & ENERGIETRANSPORT INSTALLATIES & VEILIGHEID KOUDE & WARMTE DATACENTERTALK 38 Digitalezorg.nl Magazine