Autisme in de levensfase van 16-25 jaar Marijke Gottmer GZ-Psycholoog Altrecht 11 december 2012
Programma Voorstellen Inleiding Problemen Intake/Diagnose Analyse Behandeling
16-25 jaar moeilijke leeftijd waarom Grote veranderingen op alle levensterreinen Opleiding/werk Wonen Relaties Zelfstandigheid / steun nodig hebben Eigen identiteit/eigen levensvisie Ouders: Loslaten
Bij ASS nog moeilijker - Moeite met grote veranderingen - Zelfstandigheid is niet voldoende ontwikkeld - Eigen identiteit is niet voldoende ontwikkeld (geen houvast) - Ouders weten dat ze niet los kunnen laten
Voorbeelden van problemen Bij de jong-volwassenen Extreem terugtrekgedrag/intensief computergebruik Veel buiten de deur en gevaar van verslaving/criminaliteit Gevaar van misbruik (seksueel/financieel) Totaal geen zelfstandigheid
Voorbeelden van problemen Bij de ouders: Grote zorg over hun kind Geconfronteerd met beperkte zelfstandigheid Geconfronteerd met beperkter toekomstperspectief Onmacht t.a.v agressief/dwingend gedrag Relatieproblemen
Intake Autismeteam Jongvolwassene alleen Ouders In kaart brengen Hulpvraag van wie (client/ouders) Klachten Hulpverleningsgeschiedenis Functioneren op diverse leefgebieden Diagnostiek want
Prevalentie, hoe vaak komt het voor? 30 jaar geleden: 4 op de 10.000 Nu: 1 op de 100 Verklaringen: Spectrum Betere herkenning Meer bekendheid Toevoeging van subgroepen Hogere eisen? Meer voorzieningen
Overdiagnose? Voorzieningen Diagnose op basis van gedrag
Autisme: problemen met sociale interactie De aanleg: Vertraagde ontwikkeling Niet aanvoelen/bewustzijn ander Sociale situaties analyseren/beredeneren (compensatie vanuit intelligentie) Alleen empathie als de situatie zelf is meegemaakt, of als hij beredeneert kan worden
Autisme: problemen met sociale interactie Het leren: Geen doen alsof spel Niet leren samen spelen Geen ervaring in vormen van vriendschappen Geen referentiekader van wat normaal is Geen ervaring/leeftijdsadequate informatie over intimiteit en seksualiteit Wel vaak gepest zijn Wel sociale angst opgebouwd hebben
Gevolg Terugtrekken Vriendschap kopen/instumentele benadering Elke toenadering zien als vriendschap (waardoor makkelijk slachtoffer) Sociaal contact zoeken in de computerspellen Nieuwe situaties/veranderingen zijn moeilijk
Jong volwassenheid: Grote veranderingen Wonen Studentenhuishouden Administratie/financieen Zelfstandig contacten onderhouden Werk/opleiding
Grote veranderingen Opleiding Middelbare school Bekende omgeving Bekende mensen Ouders vervullen grote rol in de uitvoering van executieve functies Ondersteuning van ouders wordt geaccepteerd Vervolgonderwijs Nieuwe omgeving met zeer onduidelijke communicatie Geen bekende mensen, ook geen informatie via de sociale omgeving Groot beroep op zelfstandigheid, ouders overzien ook niet wat er moet gebeuren Ondersteuning van ouders wordt niet meer geaccepteerd
Jong volwassenheid: Identiteitsontwikkeling/zelfbeeld Besef anders zijn (van verbazing naar verbijstering) Talenten hebben geen waarde meer (cognitief/creatief) Goed zelfbeeld versus accepteren beperking? (zwart/wit denken) Eenzaamheid dringt diep door Wat is het perspectief? Depressie: grip op je dip?
De ouders Burn out Veel ondersteuning gegeven, nu moet het kind het zelf doen Wil hij niet of kan hij niet? (ongelijke ontwikkeling) Ontwrichting in het gezin (bescherming van andere gezinsleden) Relatieproblemen
Hoge EE Hoge expressed emotions Uit de behandeling van mensen met schizofrenie Kritiek, vijandigheid en/of emotionele overbetrokkenheid Houdt beperking in stand en verergerd
Hoge EE bij Autisme Doordat je weet dat het bij jouw kind anders gaat Opvoedingsinterventies sluiten niet aan Door veel somberheid/suicidale uitingen Geen grenzen kunnen stellen aan agressief en dwangmatig gedrag Relatieproblemen (verschil man/vrouw-vader/moeder)
Uitgangspunten behandeling Autismeteam volwassenen Aansluiten bij de leefsituatie van het gezin Geen grote veranderingen Geen snelle veranderingen (geduld) Ouders hebben het niet verkeerd gedaan Het kind is geen rotkind
Wijze van benadering jong volwassene Neem de tijd, het is een belangrijke periode Eerst contact leggen/zonodig out-reachend Proberen aan te sluiten bij de belevingswereld jongvolwassene/zijn haar motivatie/hem-haar proberen te begrijpen Op zoek naar de positieve eigenschappen Erkenning van teleurstellingen/tegenslagen In contact met leeftijdsgenoten (later)
Wijze van benadering ouders Neem de tijd, het is een belangrijke periode Contact leggen ouders Ouders vertellen wat ze goed hebben gedaan Ouders in contact brengen met andere ouders (ze zijn niet alleen) Ouders stimuleren de opvoeding weer samen ter hand te nemen Bewust maken van verwennende aspecten in de opvoeding
Rol als hulpverlener Geen wondermiddel Jij bent niet deskundig, dat zijn de client en ouders Ondersteunend naar alle betrokkenen Neem initiatief, wacht niet op de hulpvraag Zeurfunctie ouders overnemen Ontwikkeling op gang brengen Onderlinge verhoudingen herstellen
Vorm behandeling outreachende hulp/initiatief nemen niet afwachten Praktische ondersteuning, samen doen, mee gaan Psychologische behandeling (vaak pas later) Ervaringen uitwisselen (ouders, later jongvolwassene) Het hele systeem Woonbegeleiding/beschermd wonen
Dank voor uw aandacht Vragen??