KWALITEITSONDERZOEK IN HET KADER VAN HET ONDERWIJSVERSLAG 2014 CS De Hoven, Lyceum Oudehoven HAVO Plaats : Gorinchem BRIN nummer : 00YH C7 BRIN nummer : 00YH 03 HAVO Onderzoeksnummer : 273469 Datum onderzoek : 11-12 februari 2014 Datum vaststelling : 8 april 2014
Pagina 2 van 12
1. INLEIDING De inspectie van het Onderwijs heeft op 11 en 12 februari 2014 een onderzoek uitgevoerd op CS De Hoven, locatie Lyceum Oudehoven, afdeling havo om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs op deze afdeling en over de naleving van wet- en regelgeving. Daarmee geldt dat onderzoek ook als het bezoek dat de inspectie op alle scholen voor voortgezet onderwijs ten minste eens in de vier jaar aflegt. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. De afdeling is betrokken in het jaarlijkse steekproefonderzoek voor het Onderwijsverslag 2013/2014. In dit onderzoek verzamelen wij informatie over een aantal aspecten. Deze aspecten hebben naast de kernindicatoren betrekking op de onderwerpen waarover afspraken zijn gemaakt in het bestuursakkoord (opbrengstgericht werken en differentiatie). Dit onderzoek leidt tot een kwaliteitsprofiel voor uw school en een bepaling van het toezichtarrangement. De verzamelde informatie gebruiken wij bovendien voor rapportage over de kwaliteit van het stelsel in het Onderwijsverslag 2013/2014. Ook gebruiken we dit onderzoek om informatie te verzamelen over een aantal thema s waarover we in het Onderwijsverslag 2013/2014 zullen rapporteren, te weten zittenblijven en achterstandenbestrijding. Lyceum Oudehoven heeft 166 leerlingen in de havo/vwo-brugklas en 585 leerlingen in leerjaar twee tot en met vijf van de havo. Onderzoeksopzet De inspectie baseert haar kwaliteitsoordelen door de onderwijspraktijk van de school te toetsen aan een selectie van kwaliteitsindicatoren uit het toezichtkader voortgezet onderwijs 2013. Bij dit onderzoek hebben we de indicatoren uit het zogenaamde kernkader onderzocht. Dit is het gedeelte uit het toezichtkader dat bij al onze kwaliteitsonderzoeken minimaal wordt beoordeeld. In het onderzoek is ook een aantal indicatoren uit het aanvullende kader onderzocht waarmee de stand van zaken van de afspraken in het bestuursakkoord in beeld kunnen worden gebracht. Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Wij hebben relevante documenten van en over de school geanalyseerd; Pagina 3 van 12
Het leerlingvolgsysteem is ingezien. In aansluiting daarop is een aantal dossiers van leerlingen bestudeerd; Schoolbezoek, waarbij wij in een aantal lessen de onderwijspraktijk hebben geobserveerd; Wij hebben gesprekken gevoerd met de schoolleiding, leraren, de zorgcoördinator en de verantwoordelijken voor het taal- en rekenbeleid; Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de directie en bestuur. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staat de conclusie van het onderzoek waaronder het vervolgtoezicht. In hoofdstuk 3 beschrijven we de bevindingen uit het onderzoek in de vorm van een kwaliteitsprofiel. Dit wordt gevolgd door een paragraaf waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Pagina 4 van 12
2. CONCLUSIE EN TOEZICHTARRANGEMENT Een kwaliteitsonderzoek zoals wij op CS De Hoven, locatie Lyceum Oudehoven, afdeling havo hebben uitgevoerd, leidt tot een zogenaamd toezichtarrangment voor kwaliteit en/of naleving. Een arrangement kan basistoezicht inhouden of juist aangepast toezicht. In het eerste geval (bij basistoezicht) vinden wij de kwaliteit van voldoende niveau en is het daarom niet nodig om de school onder intensief toezicht te plaatsen. Als er echter teveel tekortkomingen zijn geconstateerd, wordt conform beslisregels geoordeeld dat de kwaliteit onvoldoende is en stellen we een aangepast arrangement vast voor zwakke of voor zeer zwakke kwaliteit en/of naleving. Onze conclusie voor CS De Hoven, locatie Lyceum Oudehoven, afdeling havo is als volgt: Op basis van het onderzoek kennen wij aan CS De Hoven, locatie Lyceum Oudehoven, afdeling havo het basisarrangement toe omdat zowel de opbrengsten alsook de kwaliteit van het onderwijsproces op op de onderzochte onderdelen van voldoende niveau zijn. Dit betekent dat wij op dit moment geen reden hebben om het toezicht te intensiveren. Wij hebben geen tekortkomingen in de naleving van de wettelijke voorschriften vastgesteld. Pagina 5 van 12
3. BEVINDINGEN In dit hoofdstuk leest u de bevindingen uit ons onderzoek op basis waarvan we tot onze conclusie over de kwaliteit zijn gekomen. Eerst geven we een samenvattend algemeen beeld over de kwaliteit van het onderwijs op CS De Hoven, locatie Lyceum Oudehoven, afdeling havo. Daarna volgt het kwaliteitsprofiel waarin de oordelen op de indicatoren staan. Vervolgens lichten we die oordelen in onderlinge samenhang toe 3.1 Algemeen beeld De kwaliteit van het onderwijsleerproces is over het algemeen voldoende tot goed. In een aantal lessen die wij gezien hebben was een substantieel deel van de leerlingen te weinig actief. De zorg en ondersteuning is van voldoende niveau. Wel kan de school meer cognitieve doelen stellen bij individuele en groepjes leerlingen. De kwaliteitszorg is, op de borging na, voldoende tot goed. 3.2 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel staan de indicatoren die in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke oordelen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. Sommige nummers zijn rood. Dit betekent dat zij tot het zogenaamde kernkader behoren. De oordelen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen Wij hebben daarnaast onderzocht of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Dit wordt tot uitdrukking gebracht met de score "onvoldoende of voldoende". In onderstaande tabel staan de indicatoren die in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke oordelen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. Pagina 6 van 12
De oordelen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen Wij hebben daarnaast onderzocht of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Dit wordt tot uitdrukking gebracht met de score 'ja' of 'nee'. Leeropbrengsten De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden 1 2 3 4 5 1.1 De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. 1.2_H 1.3_H 1.4_H De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding havo. De leerlingen van de opleiding havo behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. Bij de opleiding havo zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. De aangeboden leerstofinhouden bereiden de leerlingen voor op vervolgonderwijs en samenleving 1 2 3 4 3.4 De school heeft een aanbod voor de referentieniveaus taal dat past bij alle leerlingen. 3.5 De school heeft een aanbod voor de referentieniveaus rekenen dat past bij alle leerlingen. De leerlingen krijgen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken 1 2 3 4 4.3 De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. Het (vak)didactisch handelen van leraren stelt leerlingen in staat tot leren en ontwikkeling 1 2 3 4 7.1 De onderwijsactiviteit heeft een doelgerichte opbouw. 7.2 De leraar geeft een begrijpelijke uitleg. Pagina 7 van 12
Het (vak)didactisch handelen van leraren stelt leerlingen in staat tot leren en ontwikkeling 1 2 3 4 7.3 De leerlingen zijn actief betrokken. 7.4 De leerlingen krijgen effectieve feedback op hun leerproces. De leraren stemmen hun didactisch handelen af op verschillen tussen leerlingen 1 2 3 4 8.2 De leraar stemt de instructie af op verschillen tussen leerlingen. 8.3 De leraar stemt de verwerking af op verschillen tussen leerlingen. De school biedt effectief aanvullend onderwijs en ondersteuning aan leerlingen die dat nodig hebben. (basisondersteuning) (De school bestrijdt effectief achterstanden.) 1 2 3 4 9.1 De school volgt systematisch de vorderingen van de leerlingen aan de hand van genormeerde toetsen. 9.2 De school bepaalt wat de onderwijs- en ondersteuningsbehoefte is van individuele of groepen leerlingen. 9.3 De school heeft doelen gesteld die erop gericht zijn om achterstanden te bestrijden. 9.4 De school voert de ondersteuning planmatig uit. De school bewaakt de kwaliteit van haar opbrengsten 1 2 3 4 12.1 De school evalueert systematisch de opbrengsten. 12.2 De school werkt doelgericht aan de kwaliteit van de opbrengsten. De school bewaakt de kwaliteit van het onderwijsproces 1 2 3 4 13.1 De school evalueert systematisch het onderwijsproces. 13.2 De school werkt doelgericht aan de verbetering van het onderwijsproces. 13.3 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsproces. Nalevingsindicatoren 2014 Onvoldoende Voldoende N1 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de onderzochte onderdelen uit art. 24c en 24a WVO. Pagina 8 van 12
Nalevingsindicatoren 2014 Onvoldoende Voldoende N2 N4 Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de onderzochte onderdelen uit art. 24c en 24 WVO. Door of namens het bestuur zijn het Examenreglement en het PTA naar de inspectie gestuurd en deze documenten bevatten de onderzochte onderdelen uit het Eindexamenbesluit ar. 31. Pagina 9 van 12
3.3 Toelichting bij kwaliteitsprofiel Opbrengsten Het oordeel over de opbrengsten is gebaseerd op het driejaarlijks gemiddelde van de examenjaren 2010 tot en met 2012 (opbrengstenkaarten 2011 tot en met 2013). Waar mogelijk gebruiken wij in onze analyse de gegevens van schooljaar 2012-2013 die op de opbrengstenkaart van 2014 komen te staan. Het rendement onderbouw is voldoende. Volgens eigen analyses van de school zal het opbrengstenoordeel 2014 (driejaarlijks gemiddelde van de schooljaren 2010-2011 tot en met 2012-2013) wederom voldoende zijn. Het driejaarlijks gemiddelde van de bovenbouw is voldoende en zal dat op het opbrengstenoordeel van 2014 weer zijn. Het opbrengstenoordeel voor het centraal examencijfer is voldoende. Lyceum Oudehoven had de afgelopen drie examenjaren een gemiddeld centraal eindexamencijfer dat op of boven het landelijk gemiddelde lag. Het verschil tussen het gemiddeld schoolexamencijfer en gemiddelde voor het centraal eindexamencijfer ligt ruimschoots binnen onze norm van 0,5. Onderwijsproces In deze paragraaf lichten we ons oordeel over het didactisch handelen, zorg en ondersteuning en het aanbod van taal en rekenen toe. Zowel op de gangen als in de open ruimtes van de school hangt een goede sfeer. Leerlingen zijn over het algemeen voorkomend naar elkaar, naar de docenten en naar bezoekers. De kwaliteit van de lessen die wij hebben gezien beoordelen wij in de meeste gevallen als voldoende. In de lespraktijk hebben wij echter grote verschillen waargenomen. Zowel op het pedagogische als op het didactische vlak zijn er duidelijke verschillen tussen docenten. Wij hebben hele goede lessen gezien met een gestructureerde opbouw waarin de docent het leerdoel duidelijk maakt en aan het eind van de les dit doel op een interactieve manier nog eens verheldert. De lessen hebben over het algemeen een doelgerichte opbouw. Docenten kunnen echter vaker expliciet het leerdoel benoemen. Hierdoor kunnen ze aan het eind van de les ook gemakkelijker terugkoppelen naar het doel van de les. Bijna alle docenten leggen begrijpelijk uit. Er zijn echter lessen waarin niet alle leerlingen de uitleg volledig meekrijgen. Docenten kunnen actiever controleren of en in hoeverre de leerlingen de uitleg begrepen hebben. Bijvoorbeeld door alle leerlingen het antwoord op te laten schrijven als de docent een vraag stelt. Dit helpt ook om leerlingen te activeren. In teveel lessen zien we dat teveel Pagina 10 van 12
leerlingen een te groot deel van de tijd niet actief zijn. De actieve betrokkenheid van leerlingen beoordelen wij dan ook als onvoldoende. Individuele leerlingen krijgen vakinhoudelijk over het algemeen goede feedback. Bij enkele docenten hebben wij ook goede feedback op het leerproces gezien. Door leerlingen te laten verwoorden wat ze doen en waarom, krijgen docenten en de leerlingen zelf meer inzicht in het leerproces. In de klas hebben wij nauwelijks vormen van differentiatie waargenomen. Een aantal docenten geeft aan de resultaten van extern genormeerde toetsen te gebruiken om te kunnen differentiëren in de klas. Sommige docenten kijken echter helemaal niet naar deze toetsen. De extern genormeerde toetsen gebruikt de school wel om buiten de klas extra ondersteuning op het gebied van taal en rekenen aan te bieden. De evaluatie van de effectiviteit van deze extra ondersteuning laat de school over aan de individuele docent. Zowel op leerling- als op groepsniveau kan de school systematischer analyses maken van hun eigen aanpak om cognitieve vaardigheden van leerlingen buiten de klas bij te spijkeren. Daarnaast kan de school systematischer in beeld brengen wat de ondersteuningsbehoefte is bij taal en rekenen. De school heeft doelen voor taal en rekenen (2F en 3F), maar kan aan de hand van eigen analyses meer (tussen)doelen vaststellen voor individuele en groepjes leerlingen. Het aanbod van taal en rekenen is voldoende. Bij het aanbod van rekenen kan de school erover nadenken of het onderbrengen van het aanbod rekenen bij wiskunde (1 e jaar), natuurkunde (2 e jaar) en economie (3 e jaar) niet leidt tot te veel versnippering. Op sociaal-emotioneel gebied brengt de school de ondersteuningsbehoefte van leerlingen in beeld. De school maakt handelingsplannen waarin concrete doelen staan. Soms stelt de school deze doelen samen met de leerlingen vast. De handelingsplannen zijn bij docenten bekend. Bij de signalering van sociaal-emotionele problematiek hebben mentoren een spilfunctie. Het is van belang dat mentoren op dit gebied bekwaam en goed geschoold zijn. Kwaliteitszorg Zowel de systematische analyse als de doelgerichte verbetering van de opbrengsten beoordelen wij als goed op Lyceum Oudehoven. De school brengt de opbrengstgegevens in kaart, analyseert deze, heeft in beeld bij welke vakken tekorten zijn en laat secties verbeterplannen schrijven en uitvoeren. Secties analyseren hun eigen resultaten en maken aan de hand van hun analyses Pagina 11 van 12
verbeterplannen. Bij secties waar de resultaten niet goed genoeg zijn stelt de schoolleiding hogere eisen aan deze verbeterplannen. De schoolleiding verzamelt veel informatie over het primaire proces en is bezig geweest zich een gezamenlijk beeld te vormen van waar de school staat, waar ze naar toe moet en hoe de school dat moet doen. Inmiddels is er eenduidig beeld bij de schoolleiding. Dit beeld moet zij nu overdragen aan docenten. Docenten kennen de speerpunten, zoals opbrengstgericht werken. Docenten en secties zijn dan ook bezig met opbrengstgericht werken, maar een aantal docenten heeft de vraag wat dat betekent voor hun didactisch handelen in het klaslokaal voor zichzelf nog niet beantwoord. De doelgerichtheid die wij zien bij de schoolleiding zien we nog niet bij alle docenten. Nu de schoolleiding duidelijk heeft waar zij naar toe wil zal ze moeten analyseren op welk gebied docenten, individueel en als groep, geschoold moeten worden zodat docenten, secties en teams verder kunnen professionaliseren. Pagina 12 van 12