Informatiebijeenkomst

Informatiebijeenkomst Pensioenfonds PGB 1 Uw pensioen bij PGB in 2016 Informatiebijeenkomst Pensioenfonds PGB 3 - september 2015 2016 De sprekers van Pensioenfonds PGB Arnold Verplancke (bestuurslid Pensioenfonds PGB) 2 Uw pensioen bij PGB in 2016 Informatiebijeenkomst Pensioenfonds PGB 3 - september 2015 2016

Arnold Verplancke Medezeggenschap en Communicatie 3 Uw pensioen bij PGB in 2016 Informatiebijeenkomst Pensioenfonds PGB 3 - september 2015 2016 Onderzoek in 2 delen: Groepsgesprekken 3 gesprekken in Den Bosch Actieve deelnemers 25-35, 50-60 en gepensioneerden Online enquête 914 actieve deelnemers, 1028 slapers, 1414 gepensioneerden Uitkomsten representatief 4 Informatiebijeenkomst Pensioenfonds PGB - september 2016

Trends en conclusies Grote overeenkomsten met onderzoek risicobereidheid 2013 Vergelijkbaar met onderzoek naar imago en dienstverlening 2015 Sterke relatie met achterban vergeleken met andere pensioenfondsen Meer kritiek en behoefte aan zekerheid bij jongeren en lager opgeleiden Lagere waardering en betrokkenheid bij deelnemers in recent aangesloten bedrijfstakken Risicobereidheid groot, nog iets groter dan in 2013 5 Informatiebijeenkomst Pensioenfonds PGB - september 2016 Rapportcijfers Kunt u met een rapportcijfer aangeven hoe tevreden u bent met Pensioenfonds PGB? Kunt u met een rapportcijfer aangeven hoe tevreden u bent met uw Pensioenfonds PGB? Gemiddelde Deelnemers Deelnemers (n=916) 12% 22% 43% 21% 2% 0% 6,7 Gepensioneerden (n=1.414) 4% 10% 29% 40% 13% 3% 7,6 Slapers Slapers (n=1.028) 14% 21% 37% 24% 3% 1% 6,7 1 t/m 5 6 7 8 9 10 6 Informatiebijeenkomst Pensioenfonds PGB - september 2016

Vertrouwen deelnemers Hoe vindt u de volgende Hoe vindt u de uitspraken volgende uitspraken passen passen bij bij Pensioenfonds PGB? Deelnemers PGB? Deelnemers (n=916) (n=916) Ik voel voel mij thuis mij thuis bij Pensioenfonds bij Pensioenfonds PGB PGB 0-meting 3,3 3% 7% 49% 40% 1-meting 3,2 3% 8% 58% 30% Mijn pensioen is bij Pensioenfonds PGB in goede handen Mijn pensioen is bij Pensioenfonds PGB in goede handen 0-meting 3,4 6% 45% 48% 1-meting 3,2 4% 8% 56% 33% Ik heb heb meer meer vertrouwen vertrouwen in Pensioenfonds in Pensioenfonds PGB dan in banken en PGB verzekeraars dan in banken en verzekeraars 1-meting 3,1 3% 15% 50% 32% Ik vertrouw erop dat erop de kosten dat de bij Pensioenfonds kosten bij PGB Pensioenfonds laag zijn PGB laag zijn 1-meting 3,1 4% 11% 58% 28% Past helemaal niet Past niet zo goed Past een beetje Past heel goed 7 Informatiebijeenkomst Pensioenfonds PGB - september 2016 Vertrouwen gepensioneerden Hoe vindt u de volgende Hoe vindt uitspraken u de volgende passen uitspraken bij passen Pensioenfonds bij PGB? Gepensioneerden (n=1.414) Gepensioneerden (n=1.414) Ik voel mij mij thuis thuis bij Pensioenfonds bij Pensioenfonds PGB PGB 0-meting 3,7 2% 21% 76% 1-meting 3,6 3% 30% 66% Mijn pensioen is bij Pensioenfonds PGB in goede handen Mijn pensioen is bij Pensioenfonds PGB in goede handen 0-meting 3,8 2% 17% 81% 1-meting 3,6 3% 31% 65% 1-meting 3,6 Ik heb meer meer vertrouwen vertrouwen in Pensioenfonds in Pensioenfonds PGB dan in banken PGB en verzekeraars dan in banken en verzekeraars 4% 33% 62% Ik vertrouw erop dat erop de kosten dat de bij Pensioenfonds kosten bij PGB Pensioenfonds laag zijn PGB laag zijn 1-meting 3,5 6% 36% 58% Past helemaal niet Past niet zo goed Past een beetje Past heel goed 8 Informatiebijeenkomst Pensioenfonds PGB - september 2016

Sentiment rond pensioen In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Ik hou mij niet bezig met mijn pensioen, want je kunt daar toch niets aan doen Ik zorg liever zelf voor mijn pensioen dan dat ik bij Pensioenfonds PGB zit 9 Informatiebijeenkomst Pensioenfonds PGB - september 2016 Beleggen: breed draagvlak voor beleggen Pensioenfonds PGB belegt ook in aandelen. Bent u het daar wel of niet mee eens? Pensioenfonds PGB belegt ook in aandelen. Bent u het daar wel of niet mee eens? Benchmark 26% 20% 14% 11% 30% 24% 29% 18% 74% 80% 86% 89% 70% 76% 71% 82% 0-meting 1-meting 0-meting 1-meting 0-meting 1-meting Deelnemers (n=916) Gepensioneerden (n=1.414) Daar ben ik het wel mee eens Slapers (n=1.028) Daar ben ik het niet mee eens Actieven (n=9287) Gepensioneerden (n=14305) 10 Informatiebijeenkomst Pensioenfonds PGB - september 2016

Misperceptie: voor wie betaal je premie? Kunt u aangeven welk van de volgende antwoorden juist is? Kunt u aangeven welk van de volgende antwoorden juist is? Benchmark 44% 43% 50% De pensioenpremie die ik betaal wordt voor mijzelf apart gezet De pensioenpremie die ik betaal wordt voor mijzelf apart gezet 56% 57% Ik betaal pensioenpremie voor Ik betaal pensioenpremie voor degenen die nu met pensioen degenen die nu met pensioen zijn zijn 50% Deelnemers Slapers Deelnemers (n=745) 11 Informatiebijeenkomst Pensioenfonds PGB - september 2016 Liever kans op verhoging pensioen en onzekerheid dan vast eindbedrag Stel dat u mag kiezen tussen twee pensioenregelingen, welke kiest u dan? Stel dat u mag kiezen tussen twee pensioenregelingen, welke kiest u dan? Benchmark 17% 17% 18% 21% 18% 25% Ik heb geen Ik heb geen voorkeur voorkeur 17% 19% 37% 51% 46% 57% 32% 40% Ik kies voor een regeling met een Ik kies voor een regeling met een grotere grotere kans kans op op indexatie. indexatie 36% 44% 46% 49% 32% 36% 36% 22% 0-meting 1-meting 0-meting 1-meting 0-meting 1-meting Deelnemers Gepensioneerden Slapers Ik kies Ik voor kies een voor regeling een met een vast regeling eindbedrag, met zodat een ik weet vast waar ik eindbedrag, aan toe ben. zodat ik weet waar ik aan toe ben 46% Actieven (n=11157) 37% Gepensioneerden (n=15525) 12 Informatiebijeenkomst Pensioenfonds PGB - september 2016

Risicobereidheid van deelnemers versus reservetekort/-overschot van 35 Nederlandse pensioenfondsen per 31 december 2015 PGB 2013 : Bpf : Brf : Opf 13 Informatiebijeenkomst Pensioenfonds PGB - september 2016 Verwachtingen van deelnemers over hoogte pensioen: Deelnemers jonger dan 50 verzoend met pensioen op 67 Verwachting: AOW en pensioen samen 70% nettoloon Minimum als alles tegenzit: AOW en pensioen samen 35% nettoloon 14 Informatiebijeenkomst Pensioenfonds PGB - september 2016

Verwachtingen van deelnemers over hoogte pensioen: Deelnemers ouder dan 50 willen tussen 66 en 67 met pensioen Verwachting: AOW en pensioen samen meer dan 70% nettoloon Minimum als alles tegenzit: AOW en pensioen samen 55% nettoloon 15 Informatiebijeenkomst Pensioenfonds PGB - september 2016 Conclusie risicobereidheid: Deelnemers willen risico lopen en kiezen voor indexatie met kans op verlagen, nog meer dan in 2013 Maar ze kiezen ook voor een soort minimum als alles tegenzit 16 Informatiebijeenkomst Pensioenfonds PGB - september 2016

Maatschappelijk verantwoord beleggen: niet ten koste van rendement In hoeverre bent u het In hoeverre eens bent met u het de eens volgende met volgende stellingen? Deelnemers (n=916) (n=916) Maatschappelijk verantwoord beleggen mag niet ten koste gaan van het rendement of tot hogere risicos leiden voor Pensioenfonds PGB 3,8 4% 10% 18% 41% 27% Het is een verantwoordelijkheid van Pensioenfonds PGB om ook te letten op de maatschappelijke en milieueffecten van de beleggingen 3,5 6% 10% 23% 46% 14% Pensioenfonds PGB moet als aandeelhouder met bedrijven in gesprek gaan 3,5 over zaken als het bonusbeleid, arbeidsomstandigheden en klimaatverandering 6% 11% 26% 41% 16% Bij de investeringen die Pensioenfonds PGB doet moet het pensioenfonds kiezen voor bedrijven die beter scoren op het gebied van maatschappelijk 3,4 verantwoord beleid 5% 10% 33% 40% 12% Pensioenfonds PGB moet niet eigen beleid ontwikkelen voor maatschappelijk verantwoord beleggen, maar hiervoor samen optrekken met andere pensioenfondsen 3,2 6% 15% 35% 35% 9% Het is belangrijk dat Pensioenfonds PGB in alternatieve energie investeert, ook als dat voorlopig weinig rendement oplevert 2,9 12% 25% 35% 21% 7% Helemaal mee oneens Mee oneens Niet mee eens, niet mee oneens Mee eens Helemaal mee eens 17 Informatiebijeenkomst Pensioenfonds PGB - september 2016 Maatschappelijk verantwoord beleggen: de voorkeuren En zou Pensioenfonds PGB wat u betreft wel of niet de volgende investeringen moeten doen? Deelnemers (n=916) En zou Pensioenfonds PGB wat u betreft wel of niet de volgende investeringen moeten doen? Deelnemers (n=916) % Wel Alternatieve energie, zoals zon en wind 91% Meer in Nederlandse bedrijven en infrastructuur dan nu het geval is In Nederlandse hypotheken 76% 80% Bedrijven die op een legale manier proberen zo weinig mogelijk belasting te betalen 51% Fossiele brandstoffen, zoals kolen en olie Kernenergie 41% 39% Tabaksindustrie Wapenindustrie 17% 15% Bedrijven die kinderarbeid gebruiken 5% 18 Informatiebijeenkomst Pensioenfonds PGB - september 2016

Conclusie maatschappelijk verantwoord beleggen Belangrijk, maar niet ten koste van rendement 19 Informatiebijeenkomst Pensioenfonds PGB - september 2016 Solidariteit: wie moet ouder worden betalen? Mensen worden steeds ouder. Daardoor moet Pensioenfonds PGB mensen steeds langer pensioen uitbetalen en dat kost geld. Door wie moeten die kosten volgens u worden opgevangen? Mensen worden steeds ouder. Daardoor moet Pensioenfonds PGB mensen steeds langer Benchmark pensioen uitbetalen en dat kost geld. Door wie moeten die kosten volgens u worden opgevangen? 77% 75% 68% 66% 72% 74% De pijn moet over alle generaties De pijn moet over alle generaties worden worden verdeeld verdeeld 74% 68% Door de oudere Door de oudere generaties die nu pensioen generaties ontvangen die nu pensioen ontvangen 2% 7% 8% 8% 14% 31% 32% 21% 15% 18% 12% 0-meting 1-meting 0-meting 1-meting 0-meting 1-meting Door de jonge generaties die nu werken Door en de pensioen jonge opbouwen generaties die nu werken en pensioen opbouwen 14% 13% Actieven (n=11156) 31% Gepensioneerden (n=15525) Deelnemers (n=916) Gepensioneerden (n=1.414) Slapers (n=1.028) 20 Informatiebijeenkomst Pensioenfonds PGB - september 2016

Belangrijkste conclusies: Voor bedrijfstakpensioenfonds hebben deelnemers relatief stevige band met en vertrouwen in Pensioenfonds PGB (net als in 2013) Geen wezenlijk onderscheid actieve deelnemers en slapers Deelnemers willen risico lopen en kiezen voor indexatie met kans op verlagen, nog meer dan in 2013, maar ook voor een soort minimum als alles tegenzit Duurzaam beleggen belangrijk, maar mag niet ten koste gaan van rendement Principe solidariteit breed onderschreven 21 Informatiebijeenkomst Pensioenfonds PGB - september 2016 Bedankt voor uw aandacht! Pensioenfonds PGB A.J. Ernststraat 595-H 1082 LD Amsterdam 020 753 29 50 www.pensioenfondspgb.nl 22 Informatiebijeenkomst Pensioenfonds PGB - september 2016