Samen leren en ontwikkelen voor een inclusieve samenleving Workshops Tijdens de conferentie op 8 november zijn er twee rondes met workshops. Je kunt je vooraf aanmelden via het aanmeldformulier. Hierin geef je een eerste en een tweede keuze per ronde aan. In dit document vind je een korte beschrijving per workshop. Workshops 1 e ronde 1. Met bewoners dromen over maatwerk Workshopleiders: Riemie van Dijk, Daniel Giltay Vethen en Dirk Postma, Werkplaats Sociaal Domein Friesland Er wordt te weinig met kwetsbare wijkbewoners gesproken over de zorg en ondersteuning die zij nodig hebben. Deze wijkbewoners dromen niet meer: hoe zouden zij hun leven willen inrichten en wat hebben zij daar voor nodig? Met de Leeuwarder Dream Machine worden ervaringsdeskundige vrijwilligers en studenten getraind om met deze bewoners over dromen te spreken. De Dream Machine wordt gedragen door een netwerk van 14 vrijwilligersorganisaties die zich bij elkaar met zo'n 1500 vrijwilligers inzetten voor circa 6000 Leeuwarders met een ondersteuningsvraag. In de workshop wordt verkend hoe o.a. de Dream Machine kan bijdragen om een permanente dialoog met kwetsbare bewoners op gang te brengen. 2. Community Mapping: de kracht van een gemeenschap op de kaart! Workshopleiders: Jaap Ikink en studenten, Werkplaats Sociaal Domein Friesland Wat zijn ambities en vragen die leven bij de wijkbewoners en welke oplossingen en mogelijkheden zijn daarvoor al aanwezig in de lokale gemeenschap? De eerste stap in het proces van de ABCD (Asset- Based Community Development)-methode is contact maken met inwoners vanuit een integrale en oplossingsgerichte bandering. De werkwijze van Community Mapping is hierbij ondersteunend: kansen en mogelijkheden uit de gemeenschap zelf worden letterlijk op de kaart gezet. Na afloop van de workshop ken je de basisprincipes van Community Mapping en kun je de eerste stappen zetten in een bottom-up inventarisatie van wensen, ambities en (hulp)bronnen in een wijk. 3. Casuïstiekbespreking in de halfde lijn Workshopleiders: Quinta Ansem en Lineke Verkooijen, Werkplaats Sociaal Domein Flevoland. Een van de doelen van de transformatie is aandacht voor effectiviteit en efficiëntie. Het doel van deze workshop is inzicht krijgen in de eisen voor casuïstiekbespreking passend bij deze opdracht gekoppeld aan jouw praktijk. Daarbij ligt de focus op het centraal zetten van het cliëntperspectief. Via een verkorte vorm van Action Learning wordt verkend welke vorm van casuïstiekbespreking voor de deelnemers in de praktijk het beste past. Bij deze workshop ontvang je het boek: Werken in de halfde lijn. 4. Dromen durven doen. Collectieve voorzieningen zorgen ervoor dat iedereen mee kan doen!
Workshopleiders: Christel Teekman (onderzoeker) en Ellen van Kampen (professional), Marja Jager- Vreugdenhil (lector), Werkplaats Sociaal Domein Zwolle Eén van de ambities van de transitie is dat mensen dichtbij huis de ondersteuning kunnen krijgen die ze nodig hebben. Een belangrijke voorwaarde voor een inclusieve samenleving. Want zo kunnen mensen met een beperking in een gewone woonwijk deelnemen aan de samenleving. Uit onderzoek blijkt dat er wel aandacht is voor de individuele behoefte, maar dat er collectief niets gebeurt. Safe places dragen bij aan collectief werken. In de workshop ga je dromen over collectief werken en verken je samen hoe je dat in een leerinfrastructuur kunt doen. 5. De Spiegeltent: passend onderwijs en passende arbeid voor alle jongeren Workshopleiders: Bea van Bodegom, Maritza Gerritsen en ervaringsdeskundige, Werkplaats Sociaal Domein Nijmegen De PoPa (Passend Onderwijs Passende Arbeid) Spiegeltent is ontwikkeld voor kinderen en jongeren voor wie meedoen niet vanzelfsprekend is. Het is een werkwijze die professionals versterkt om samen te werken aan passend onderwijs en passende arbeid. En beleidsmakers uitdaagt om de kloof tussen systeemwereld en leefwereld te dichten. De leefwereld van kinderen en jongeren staat daarbij centraal. In de workshop werk en leer je met de Spiegeltent aan de hand van het verhaal van een ervaringsdeskundige. 6. Versterken van de Sociale Basis voor Inclusieve Gemeenschappen Workshopleiders: Werkgroep duurzame versterking sociaal domein, Els Overkamp, HU; Dirk Postma, NHL & Stenden Hogeschool; Lou Repetur, Movisie; Ard Sprinkhuizen, InHolland; Lisbeth Verharen, HAN en Toby Witte, Hogeschool Rotterdam. Lukt het sociale teams om outreachend, collectief en preventief te werken? Individuele hulpverlening lukt goed, maar de rest blijft achter. Dat ligt niet aan de competenties van sociaal werkers, maar wel aan de sociale basis(infrastructuur). In veel gemeenten is die sociale basis de afgelopen jaren op zichzelf teruggeworpen. Hoe moet die er wél uitzien? En wie heeft welke rol daarin? Welke investeringen zijn nodig? In deze workshop verken je de vraag waaruit de sociale basis zou moeten bestaan, wat de waarde is en wat de rol van verschillende spelers en van sociaal werk is. Via de Open Space methode wordt kennis en ervaring, voorbeelden en oplossingen gedeeld. De ambitie is om gezamenlijk de contouren te verkennen voor een actieplan Versterken van de Sociale Basis. 7. Succes met Kwartiermaken Workshopleiders: Jeroen Knevel, Sanne Beishuizen (student) en Esther de Wit (student), kennisplatform Utrecht Sociaal Meedoen voor mensen met een verstandelijke beperking is geen vanzelfsprekendheid. Binnen de opleiding Social Work aan de Hogeschool Utrecht werken studenten aan het bevorderen van de inclusie van mensen met een verstandelijke beperking. Kwartiermaken is een werkwijze om maatschappelijke deelname te realiseren. Het betekent ruimte maken voor mensen die anders zijn dan de zogenaamde standaardmens. Het gaat over het creëren van gastvrijheid en een veilige welkome plek voor iedereen. In deze workshop worden deelnemers aan de hand van een casus gevraagd om actief mee te denken over mogelijkheden voor Kwartiermaken en kwartiermaak activiteiten te ontwerpen.
8. Sociale innovatie in de wijk: middels burgerinitiatieven, sociaalmakelarij en onderzoek werken aan gebiedsontwikkeling Workshopleiders: Samira Louali, Werkplaats Sociaal Domein Zuyd In Heerlen geven burgers braakliggende terreinen een nieuwe bestemming op sociaal, economisch en cultureel vlak. Zo dragen burgerinitiatieven bij aan sociale vraagstukken in kwetsbare wijken. Een recent aangestelde brooker legt als sociaal makelaar verbinding tussen burger, gemeente en markt. In de workshop is het project Gebrookerbos de casus om het te hebben over gebiedsontwikkeling middels burgerparticipatie en -initiatief. Hierbij wordt zowel ingegaan op de rol van de brooker als op het monitoren van maatschappelijk rendement. 9. Samen leren; wat komt daar allemaal bij kijken? Workshopleiders: Ina Tilma, Werkplaats Sociaal Domein Noord-Brabant Avans en Floortje Peels, Werkplaats Sociaal Domein Noord-Brabant Fontys De rol van het hoger onderwijs verandert. Het werkveld verandert. Hierdoor verandert ook de samenwerking tussen beide. Waar eerst het onderwijs het werkveld volgde, gaat men nu samen optrekken om beroepscompetenties vorm te geven. Wat komt daar allemaal bij kijken? Aan de hand van casussen van een tweetal werkplaatsen gaan de deelnemers dit zelf ervaren. 10. Co-creatie en co-research met ouderen: praktijkervaringen en tips Workshopleiders: Ineke van Weezel en Margaret van Faber, Werkplaats Sociaal Domein Den Haag & Leiden Steeds meer ouderen willen zelf invloed hebben als consument/producent op de ontwikkeling van diensten en producten die een bijdrage leveren aan een betekenisvol leven. Dit vraagt om een benadering waarin ouderen centraal staan en vormen van co-creatie en co-research op verschillende niveaus. In deze workshop wisselen we kennis en ervaringen rond co-creatie en co-research met ouderen binnen het sociaal domein uit. Met behulp van een participatieladder benoemen we samen met de deelnemers ingrediënten die behulpzaam zijn bij processen van co-creatie en co-research met ouderen. 11. Sociale inclusie en technologie Workshopleiders: Miriam Reelick en Kim van den Akker, Werkplaats Sociaal Domein Noord-Brabant Avans. Een uitdagende workshop waar we vanuit de Werkplaats Sociaal Domein Noord-Brabant Avans willen brainstormen over hoe technologie kan bijdragen aan sociale inclusie. Welke zorg technologieën bestaan die bijdragen aan een inclusieve samenleving?
Workshops 2 e ronde 12. Collectief verantwoord: ontwikkeling van een nieuw evaluatie-instrument voor collectieve aanpakken Workshopleider: Maarten Kwakernaak, onderzoeker Werkplaats Sociaal Domein Nijmegen en Wessel Zwartsenberg, opbouwwerker Sociaal Wijkteam Nijmegen-Hatert. Collectieve aanpakken evalueren en zicht krijgen op de werkzame en niet-werkzame factoren blijkt lastig te zijn. Zeker met de instrumenten die ontwikkeld zijn voor evaluatie van individuele aanpakken. De Werkplaats Sociaal Domein Nijmegen heeft daarom samen met verschillende partijen een nieuw instrument ontwikkeld. In deze actieve werksessie leer je aan de hand van een praktijkcasus de basis van dit instrument kennen en je ervaart uitdagingen en ideeën bij collectief verantwoorden. Bovendien lever je een directe bijdrage aan de ontwikkeling van het instrument. 13. De cliënt integraal benaderen: hoe doe je dat? Workshopleiders: Quinta Ansem en Lineke Verkooijen, Werkplaats Sociaal Domein Flevoland. Een van de doelen van de transformatie is een integrale werkwijze rondom/met een cliënt. Het doel van deze workshop is inzicht krijgen hoe een integrale benadering (verder) vorm kan krijgen op een wijze die past bij die opdracht in jouw praktijk: de cliënt integraal benaderen: hoe doe je dat en waar herken je dat aan? In deze workshop wordt gewerkt met een korte vorm van Action Learning. Bij deze workshop ontvang je het boek: Werken in de halfde lijn. 14. Sociale inclusie en opgesloten zitten Workshopleiders: Peggy Duckers en aantal jongeren, Werkplaats Sociaal Domein Zuyd Spirit of Youth biedt jongeren uit de besloten jeugdzorg en zwerfjongeren de kans om te participeren in deze maatschappij. Het is een innovatief project, waarbij samengewerkt wordt door verschillende partijen. Het project wordt uitgevoerd op een stoeterij met 20 Arabo-Friese paarden. De workshop wordt deels door de jongeren zelf gegeven. Zij geven invulling aan woorden als eigen kracht en presentie en vertellen hoe het project hen vertrouwen geeft in eigen kunnen. 15. Tussen bedoelde insluiting en onbedoelde uitsluiting: een capability evaluatiekader voor sociale interventies Workshopleider: Erik Jansen, Werkplaats Sociaal Domein Nijmegen Interventies en beleidsmaatregelen gericht op sociale inclusie kunnen ook onbedoelde uitsluitingseffecten hebben. Om die op te sporen is een speciaal evaluatiekader ontwikkeld gebaseerd op de Capability Approach (Sen, 1999; Nussbaum, 2001). Het evaluatiekader helpt om de onzichtbare en impliciete mechanismen op te sporen die leiden tot ongewenste ongelijkheden en daarmee tot tegenwerking van daadwerkelijke inclusie van kwetsbare mensen. In de workshop passen deelnemers dit kader toe op een praktijkcasus. Interesse om een casus in te brengen: neem uiterlijk 1 november contact op met erik.jansen@han.nl. 16. Altijd Zorgen Workshopleiders: Hanneke Claassens en Bram Gootjes, Werkplaats Sociaal Domein Noord-Brabant Fontys
Er komt meer druk op de schouders van naasten van mensen met een Ernstige Psychiatrische Aandoening (EPA), door de ambulantisering en vermaatschappelijking van de zorg. Een EPA is veelal niet van voorbijgaande aard. De belasting voor de naasten is vaak groot. Samenwerking tussen informele en formele zorg is daarom essentieel. Met casussen en literatuur werk je in deze workshop aan een duidelijker beeld wat nodig is in deze samenwerking. 17. Sociale inclusie: gespreksanalyse rondom Eigen Kracht en Eigen Regie Workshopleiders: Ellen Oosterkamp en Nicole Ketelaar, Werkplaats Sociaal Domein Twente Taal is een heel belangrijk instrument voor sociale professionals, ook in de samenwerking met kwetsbare mensen. Taal is belangrijk voor het zoeken van verbinding op een gelijkwaardig niveau. Dat betekent dat inzicht in bejegening en gespreksvaardigheid, waaronder woordkeuze van belang zijn. In deze workshop ervaren deelnemers aan de hand van praktijkvoorbeelden van sociale wijkteams, dat taalgebruik een sleutel kan zijn om mensen in én uit te sluiten. Door onder andere te oefenen met en te reflecteren op het voeren van gesprekken rondom eigen kracht / regie. Tijdens de workshop wordt gebruik gemaakt van het reflectie instrument de Regiespiegel dat in samenwerking met sociale professionals is ontwikkeld. 18. Bonje in de buurt: de schaduwkanten van burgerparticipatie Workshopleider: Mariëlle Verhagen, Werkplaats Sociaal Domein Noord-Brabant Fontys Deze workshop biedt de deelnemers een inkijkje in een verzelfstandigingsproces van een buurthuis in een stadswijk gezien vanuit 3 perspectieven: de gemeente, bewoners en betrokken sociale professionals. Met een analytische werkvorm worden deelnemers uitgedaagd om hun kennis en ervaringen te delen en samen na te denken over de schaduwkanten van beleidsvoering op thema s als burgerparticipatie en inclusie. 19. Sociale media: zorg of zegen voor de sociaal werker? Leren reflecteren op het gebruik van sociale media door doelgroepen Workshopleiders: Charlotte Kemmeren, onderzoeker Werkplaats Sociaal Domein Amsterdam en Khalid el Belkasmi, oud student minor Outreachend Innoveren Hogeschool van Amsterdam Wat zijn de voor- en nadelen van sociale media in het werk van de sociale professional? Daar deden studenten onderzoek naar. De sociale media zijn onontkoombaar, met bijbehorende kansen en spanningen. In de workshop ga je hier dieper op in en denk je na wat doelgroepen nodig hebben, maar ook wat professionals nodig hebben om te kunnen werken met sociale media. 20. Workshop De Bende van Ellende Workshopleiders: Elisabeth Twist, Werkplaatsen Sociaal Domein Zuid-Holland Zuid. Eelco, Joost, Lianne en Boy, Onzichtbaar Den Haag. De participatiesamenleving vraagt van ons allemaal om verantwoordelijkheid te nemen voor ons eigen leven en onze omgeving. Om elkaar te ondersteunen en voor elkaar op te komen in kwetsbare tijden. Als burger voor een familielid, de buurman of een kennis. Ook van professionals die werken met en voor een kwetsbare burger. Zo wordt van de wijkteams verwacht dat we met elkaar samenwerken om
tot een oplossing te komen. Maar hoe doen we dat en kunnen we dat wel? Zijn we voldoende uitgerust om met elkaar kennis, kunde en ervaringen te delen? De workshop De Bende van ellende brengt u in het hier en nu en laat u op verrassende wijze stilstaan bij uw gedrag en houding als professionals. Hoe gaat u met elkaar om in een onvoorspelbare situatie. Verwacht een interactieve workshop en een unieke betekenisvolle ervaring. 21. Netwerkondersteuning in de buurt en wijk vanuit de cliënt gezien Workshopleiders: Alke Haarsma en professional, Werkplaats Sociaal Domein Zwolle Vanuit het ideaal van de participatiesamenleving zouden mensen meer zorg voor elkaar moeten dragen. Eigen kracht en netwerken aanboren, en daarna pas de professional. Wat zijn de kansen in de buurt en de wijk? Maar belangrijker: hoe zien de cliënten dit zelf? Deze workshop simuleert een ontwikkelbijeenkomst uit onderzoek van de Werkplaats. Er wordt besproken: Hoe krijg je zicht op de behoefte van de doelgroep? En wat vergt dit van de professional? Vraaggericht werken of een netwerk opleggen? De workshop is in de vorm van een World Café. 22. Succes in Maatwerk Workshopleiders: Anna Dorie Winius, Hammie Bosma en Richtje Boomsma, Werkplaats Sociaal Domein Friesland. Hoe kan er succesvol maatwerk geleverd worden aan inwoners? Deze vraag stond centraal in het Atelier Sociaal Domein, een multidisciplinaire omgeving waarin lokale sociale vraagstukken worden geagendeerd en waarin alle betrokken samenwerken aan oplossingen. Vanuit de NHL Hogeschool hebben studenten vanuit verschillende opleidingen hierin een belangrijke rol. De focus lag op succes en op de samenwerking tussen de inwoner, sociaal professional en ambtenaar. De factoren die de samenwerking tot succes maakten zijn gedestilleerd tot intenties en concrete handelingen. In deze workshop wisselen we op een interactieve manier ideeën uit over de aanpak, het effect daarvan en de resultaten.