Werken met sociale netwerken in de zorg voor

Transcriptie

1 Werken met sociale netwerken in de zorg voor mensen met een lichte verstandelijke beperking VGN, Lectoraat Zorg voor Mensen met een Verstandelijke Beperking Hogeschool van Arnhem en Nijmegen i.s.m. Universiteit van Tilburg Drs. Ida van Asselt-Goverts (promovenda/kenniskringlid) Prof. dr. Petri Embregts (promotor/lector) Themalessen Dr. Lex Hendriks (copromotor/associate lector) Drs. Noud Frielink (onderzoeksmedewerker lectoraat) Copyright: Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Alle materiaal in deze publicatie mag uitsluitend na schriftelijke toestemming van de Hogeschool Arnhem en Nijmegen gebruikt worden voor openbaarmaking, veelvoudiging, verspreiding en/of commerciële doeleinden.

2 Programma Inleiding sociale netwerken Onderzoek bij zorgaanbieders Resultaten onderzoek en uitwisselen ervaringen: versterken en uitbreiden van sociale netwerken

3 Burgerschapsmodel (van Gennep) Volwaardig burgerschap Keuze en controle Kwaliteit van bestaan Ondersteuning Persoonlijk sociaal netwerk Sociaal vangnet (Steman & Van Gennep, 2004; Van Gennep, 2009)

4 Belang aandacht voor sociale netwerken Belang en functie sociaal netwerk voor cliënt Maatschappelijke participatie en sociale integratie Wet en regelgeving Competenties van begeleiders op gebied van sociale netwerken

5 Doel onderzoekslijn sociale netwerken Evidence based methode om sociale netwerken te inventariseren, te versterken en uit te breiden, die in het werkveld en onderwijs (o.a. minor) ingezet e kan worden.

6 Vraagstelling eerste deelonderzoek Op welke manier worden, binnen de zorgaanbieders die participeren in het lectoraat, de sociale netwerken van cliënten in kaart gebracht, betrokken, e versterkt e en uitgebreid?

7 Respondenten Zorgaanbieders regio Nijmegen Begeleiders en gedragskundigen (en maatschappelijk werkers) 6 groepsinterviews, 27 respondenten

8 Afbakening onderzoek Professionals werkzaam bij doelgroep van jongvolwassenen met een lichte verstandelijke beperking (19-36 jaar) Regio Nijmegen Niet kwantitatief de mate waarin onderzocht, maar overzicht van werkwijzen Perspectief van professional Effectiviteit niet onderzocht, wel soms indicatie van werkbaarheid

9 Topics groepsinterview Focus: In kaart brengen sociaal netwerk Betrekken sociaal netwerk Versterken sociaal netwerk Uitbreiden sociaal netwerk Daarnaast: Mening/Visie Facilitering

10 Procedure Opname en transcriptie Verwerkt in ATLAS.ti 92 codes 7 categorieën Betrouwbaarheid

11 Categorieën en frequenties Categorie Aantal Aantal % codes fragmenten Fragmenten In kaart brengen sociaal netwerk Moment in kaart brengen Wijze in kaart brengen Betrekken sociaal netwerk Wie, waarbij en hoe betrekken Factoren die betrekken beïnvloeden Strategieën versterken sociaal netwerk Strategieën uitbreiden sociaal netwerk Hoe uitbreiden Met wie uitbreiden Belemmerende factoren Bevorderende factoren Mening/visie Sterke punten Verbeterpunten Visie Totaal

12 Sociale netwerken versterken Welke interventies gebruiken en kennen jullie om sociale netwerken te versterken?

13 Sociale netwerken versterken Code Aantal interviews Aantal fragmenten Aandacht onderhouden sociaal netwerk 4 9 Vaker beroep doen op sociaal netwerk 2 8 Verstoringen bespreken 5 7 Leren sociale vaardigheden 3 6 Informeren/uitwisselen 4 5 Psycho-educatie 4 5 Contact herstellen 2 5 Netwerkleden wijzen op het belang van hun (mogelijke) rol 3 4 Ondersteunen sociaal netwerk 2 3 Overige codes (5) 9 Totaal 6 61

14 Inspirerend voorbeeld

15 Sociale netwerken uitbreiden W lk t t i ë b ik k Welke strategieën gebruiken en kennen jullie om sociale netwerken uit te breiden?

16 Sociale netwerken uitbreiden Code per subcategorie Aantal interviews Aantal fragmenten Hoe uitbreiden 47 Vrijetijdsbesteding 6 19 Gezamenlijke activiteiten 4 9 Internetgebruik 4 7 Onderwijs/werk 2 4 Vrijwilligerswerk cliënt 2 4 Overig codes (4) 4 Met wie uitbreiden 39 Vrijwilliger 5 12 Zoeken partner 6 10 Buurt 3 9 Andere cliënten van de instelling 4 8 Totaal 6 86

17 Inspirerend voorbeeld

18 Belemmerende factoren Code Aantal interviews Aantal fragmenten Beperkte omvang sociaal netwerk 5 24 Kenmerken van cliënt 6 23 Verschil in perceptie 6 17 Tussen wal en schip 5 12 Te weinig geld/tijd 4 12 Begeleiders in sociaal netwerk te dicht bij cliënt 4 10 Negatieve gevolgen bezuiniging/komst g ZZP 4 9 Meervoudige problematiek 4 7 Kenmerken van sociaal netwerk 1 7 Risico's internetgebruik 4 6 Gebrek aan vrijwilligers 3 6 Verkeerd sociaal netwerk 3 6 Overige codes (12) 41 Totaal 6 180

19 Bevorderende factoren Code Aantal interviews Aantal fragmenten Inhoud plan m.b.t. sociaal netwerk 5 12 Aansluiten bij interesses 4 11 Bewustwording 4 9 Bijscholing 4 8 Methode/theorie 3 7 Maatwerk 3 6 Inzicht en acceptatie eigen functioneren nodig 1 4 Voldoende tijd/geld 3 3 Overige codes (3) 5 Totaal 6 65

20 Aanbevelingen vervolgonderzoek Professionals die werken met andere doelgroepen bevragen Kwantitatief mate waarin onderzoeken Andere perspectieven: cliëntperspectief Systematisch literatuuronderzoek Onderzoek naar effectiviteit

21 Aanbevelingen versterken en uitbreiden In plaats van alléén: Tips: Vrijwilliger zoeken Wat kan ander voor cliënt betekenen? Bij hulpvraag gaan helpen In buurt kijken; Vrijwilliger zijn; Interesses Wat kan cliënt voor een ander betekenen? Bij hulpvraag: Wie kan jou daarbij helpen? Tussen wal en schip Kwartiermaken; Psycho-educatie; Interesses Verschil in perceptie Sociale vaardigheden leren Verwachten dat sociaal netwerk rol speelt Bewustwording Sociale vaardigheden, maar ook hulp durven vragen Netwerkleden actief wijzen op belang van hun rol

22 En nu weer de praktijk in. Welke tip spreekt je aan? Hoe zou je daarmee aan de slag kunnen gaan? Welke kleine stap kan jouw cliënt met jouw ondersteuning zetten om zijn sociale netwerk uit te breiden of te versterken?

23 Bronnen Asselt-Goverts, A.E. van, Embregts, P.J.C.M., Hendriks, A.H.C., & Frielink, N. (2011). Werken met sociale netwerken van mensen met een lichte verstandelijke beperking. Orthopedagogiek: Onderzoek en Praktijk, 50, Gennep, A.T.G. van (2009). Verstandelijke beperkingen als sociaal probleem. Kansen of bedreigingen van het burgerschapsparadigma? Nederlands Tijdschrift voor Zorg aan mensen met een verstandelijke beperking, 2, Steman, C., & Gennep, A. van (2004). Supported living. Utrecht: NIZW. ISBN X Bron afbeelding dia 1: Roos Leijten, Atelier Matisse, Wijchen Bron afbeelding dia 10, 11, 13, 15, 17, 19: dd