ProefstationvoordeBloemisterij Linneauslaan2a 1431JVAalsmeer Tel.02977-26151 AFZETONTWIKKELINGENBIJSTRELITZIA Enkeleconsequentiesvoorhetonderzoek Internverslagnr.14 Projectnr. 362 -,, >" p U. ii maart 198^ Ing. L.Oprel Prijs f 5,- Interneverslagenzijntebestellendoorovermakingvande kostenop girorekening 174855tenname vanhet Proefstationvoorde Bloemisterij. U ^^2^S U
INHOUD 1. Inleiding 3 2. Strelitziaalgemeen 3 3. Relatietussenaanbod enprijs 5 4. Levenscyclus 6 5. Conclusies/consequenties 8 Bijlage 9
1.INLEIDING Opverzoekvandegewasspecialistkleinegewassenophet Proefstation voorde Bloemisterij, Th. M. vander Krogt,iseenglobaleanalysegemaaktvande aanvoer-enomzetontwikkelingenbij deproduktgroepstrelitzia. Dezeanalyse heefttotdoeldedaaruitvolgendeconsequentiesvooronderzoekbijstrelitzia te bepalen. Inhoofdstuk 2isalgemeneinformatieoverStrelitziavermeld. Derelatietussen aanbodenprijsprijsindehoofdaanvoermaandenwordtinhoofdstuk 3 aandeorde gesteld.totslotisdelevenscyclusvanstrelitziabepaald (hoofdstuk 4). 2.STRELITZIAALGEMEEN Strelitziaiseenzwaaren volumineusprodukt meteenexotisch uiterlijk. Indevolksmondwordtdebloem,vanwegede vorm,ook welvogelbekgenoemd. Debloemkleurisoranjemetblauw. DeteeltvanStrelitziavindtgeheelonderglasplaats. Doordelange aanloopperiode vanplantentot volleproduktie (circa 7jaar)isheteen kapitaalintensieveteelt. Dearbeids-enenergiebehoeftezijn niet hoog.strelitziais een vande weinigesierteeltgewassenwaarvande hoofdbloeiinhet winterhalfjaar valt (figuur 1). Hetproduktieniveauper m islaag (circa15stuks). /o v. A. aanvoer' m 0, «J OL O N D Figuur1. HetaanvoerpatroonvanStrelitziain 1984, BloemenveilingWestland Hetbegin vandeteelt vanstrelitziain Nederland gaatterugtotde vijftiger jaren.inderegioaalsmeerwerdeenkleineoppervlaktegeteeld.sindshetbegin vandezestigerjarenbreiddedeproduktiezich uit, metnamein hetzuid- HollandsGlasdistrict. Dezeuitbreidingnamindetweedehelftvandezestiger
enhetbeginvandezeventigerjarengrotevormenaan. Dehogeprijzenbij het toenmaligelageaanbod,gavendeteeltdeaanblikvaneengoudmijn. Doorde langeaanloopperiode tussenaanplantenenvolleproduktiebleekde inschattingsfout (te) laat. Methetbijdegroteaanvoerbehorendeprijspeilwasvoorvelen eenlonendeexploitatieniet mogelijk. Veelplantopstandenzijngerooid,somsal voordatdebloemproduktie invollegang was. MomenteelisdeStrelitziateelt nietkostendekkend,zoalsblijktuithetvolgendeoverzicht. o OverzichtvankostenenopbrengstenbijStrelitziaper m (bron: Th.v.d.Krogt) gas +electra f 12,50 gewasbescherming +mest 1,25 veilingkosten (fust, vracht, provisie) 2,75 arbeid (0,5* f 25,-) 12,50 duurzameproduktiemiddelen 14,= totalejaarkosten f 43,= totaleopbrengsten:15 * f2,10 f 31,50 tekort f 11,50 Deaanvoer wasindezestigerjarenvoornamelijkgeconcentreerd opde VBA, nadienopbloemenveilingwestland. Hetaccent van deaanvoerligtop de wintermaanden.in hetaanvoerpatroon issinds1972 welenigeverschuiving gekomen (tabel 2). Deaanvoerisin de maandenseptembertoten metdecember relatiefteruggelopen. Tabel 2. AanvoerpatroonvanStrelitziaopbloemenveilingWestland. Procentueleaanvoerper maand Maand 1972 1974 1976 1978 1980 1982 1984 Januari Februari Maart April Mei Juni Juli Augustus September Oktober November December 6,9 11,4 19,1 10,6 7,0 1,6 0,7 2,2 5,1 9,3 11,6 14,5 11,4 12,2 13,3 13,6 6,7 1,0 0,5 3,1 5,9 9,5 10,0 12,8 10,5 12,6 17,3 16,0 9,8 1,7 0,5 1,6 3,8 7,5 8,6 10,1 10,6 11,0 18,3 17,0 11,7 4,3 0,9 1,0 3,1 5,6 7,3 9,0 12,5 16,2 15,6 13,8 10,8 5,0 0,7 0,6 3,1 6,2 6,3 9,2 13,4 15,7 15,5 9,7 8,2 10,1 1,6 0,5 2,6 5,4 7,5 9,8 14,4 16,2 16,1 11,0 9,5 6,0 4,5 2,1 1,9 4,1 5,9 8,4
3. RELATIETUSSEN AANBODENPRIJS Voordeperiode1972-1985isdeprijsvanStrelitziageanalyseerd inde belangrijksteaanvoermaandenjanuari, februari (figuur 2), maartenapril. Dereden vooreenanalysevanaf1972ligtin hetfeitdatronddatjaarstrelitziainde groeifasegekomen is. Deprijzenzijngecorrigeerdvoordeinvloedvaninflatie metde CBS-prljsindex kostenvanlevensonderhoud van werknemersgezinnnen (prijspeil 1980).Hierdoor zijndeprijzenvanafzonderlijkejaren vergelijkbaar gemaakt. DeprijsanalysebetreftzoweldebloemenveilingWestlandalsde VBA,omdatde omzet vrijlangindezelfdeordegroottelageneropgronddaarvangeenveiling alsmarktleidervoorstrelitziaaante wijzen was. Uitdeanalysenisgeblekendatdeprijsvorming indeonderzochteperiode gedomineerdwordtdoorbloemenveilingwestland.opdezeveilingvindtde grootsteaanvoervanstrelitzia plaats. Deprijs vanstrelitziaop Westlandwordthoofdzakelijkbepaalddoorhetaanbod (meeraanbod,lagereprijs). Sinds1978/79isersprakevaneentrendmatige vraagdaling, waardoordeprijsperstuk met12tot17centperjaardaalt. Deze trendmatigevraagdaling is nietspecifiekvoorstrelitzia. Erzijn meerdere grootbloemigeproduktendie metdezetrendworden geconfronteerd. Deprijs vanstrelitziaopde VBAhangtinde maandenmetdegrootsteaanvoerin zeersterke mate (75-80%)af vandeprijsop Westland.Naastdezeinvloedspeelt hetaanbodopde VBAzelfeen rol.?r'cf ch/sè tfoo. ICO* I too TOO x 1000 lules Figuur 2. DeprijsvanStrelitziainde maandfebruariopbloemenveiling Westland. Periode1972-1985, prijspeil 1980.
4.LEVENSCYCLUS Delevenscyclus vanstrelitziais voorzowelbloemenveilingwestlandalsvoorde VBAbepaald.Debepaling isgebeurdopbasisvanjaaromzetten,uitgedrukt in het prijspeilvan 1980. DelevenscyclivanStrelitziaopbeideveilingen (figuur 3en 4) vertonengrote overeenkomsten, hetgeente verwachtenwasopbasisvandeprijsafhankelijkheid in dezeventigerentachtigerjaren. DelevenscyclusvanStrelitziaopde VBAvertoonteen watandertijdschemadan decyclusopbloemenveilingwestland.bij de VBAiserinhetbegin vande zestiger jarenaleencyclusdieindevijftigerjarenbegonnenis. Aanheteind vandezestigerjarenwordtdezecyclusafgebrokendooreennieuwecyclus. Deze nieuwecyclusstijgttotveelgroter (omzet)hoogteen vertoontongeveereen zelfdeverloopalsdecyclus vanstrelitziaopbloemenveilingwestland. Delevenscyclusiste verdeleninfasen. OpbloemenveilingWestlandbegintde introduktiefaseaanhetbegin vandezestigerjarenenloopttotcirca1971. Dan volgtdegroeifasemeteengeweldigetoename vanaanvoerenomzet. Degroeifase duurttot1974/75. Devolwassenheidsfase,gekenmerkteenafnemendegroei, duurt totcircain1979de maximaleomzetbereikt wordt. Vandat momentaftradde verzadigingsfasein meteendalendeomzet. Deomzetdaaldedooreenafnemende aanvoereneenuitblijvendprijsherstel (trendmatigevraagdaling).sinds1983is Strelitziainde vervalfase. Deintroduktiefasevande nieuwelevenscyclusvanstrelitziaopde VBA valt gedeeltelijkwegindeoudecyclusdieaanheteindvandezestigerjaren afgebroken werd. Deachtereenvolgendelevenscyclusfasenlopenopde VBAcirca anderhalf jaarvooropdefasenopbloemenveilingwestland.bovendienblijftde cycluslager. Hetlagereprijspeilopde VBA moethiervoorwaarschijnlijkals oorzaak worden aangewezen. 2800 INTRO- GROEI VOLWASSEN VERZA- VERVAL DUKTIE HEID DIGING. * 12 <1»69=0) U 30 28 Figuur3. DelevenscyclusvanStrelitziaopbasisvanomzetopde VBA, periode1961-1985, prijspeil 1980.
0 n E T i " X 0 0» 2«0O I 2000 1 J 1 I. L ' ï lioo 1 J I L' INTRODUCTIE GROEI VOLWASSEt.. ' '* HEID VERZADI GING '.*. VERVAL > it. \ - s JMI _i 12 tl»<0*0> + 1* + 20._ 24 _ + Figuur 4. LevenscyclusvanStrelitziaopbasis vanomzetopbloemenveiling Westland,periode1961-1985, prijspeil 1980.
5. CONCLUSIES/CONSEQUEHTIES Strelitziaiseenproduktdatvanuitdeomzetgezieninde vervalfase verkeert. Deprijsstaatonderdrukvaneentrendmatigevraagdaling. Dezetrendmatige vraagdaling sinds1978/79isnietspecifiekvoorstrelitzia, maarwordtbij meerderegrootbloemigeproduktengesignaleerd. 9 Deproduktieper m is vrijlaagendeproduktiekostenperstukzijn hoog. Doordatdekostendeopbrengstenovertreffenis deteeltnietrendabel meer. Hetaanvoerpatroonisindeloopderjaren verschoven.inde maandenseptember toten metdecemberishetaandeelteruggelopentengunstevanderest van het jaar. Doorhetgrotevolume,gekoppeldaaneenhooggewicht, vandebloemenis Strelitziain de handelsketenduur (transportkosten). Eenvoordeelisevenwelde hoofdbloeidieinhetwinterhalfjaar valt. 2 VoorStrelitziaisgewoneproduktieverhoging per m (van10tot20 %) geen oplossing,omdatdeteeltdannognietkostendekkend is. Bovendiendruktde trendmatigevraagdaling deprijs. Hoelangdezetrendvoortzaldurenblijfteen open vraag. EenmogelijkeoplossingvoorStrelitziais metveredeling inspelenopdetrend naarkleinbloemigheid (minder volume, mindergewicht). Hetproduktwordtdanin dehandelsketenook minderduur. Een minderdurestrelitziaenerzijdsdoor inkoopenanderzijdsdoortransport (e.d.)zal waarschijnlijkeenruimere toepassingkunnen vinden. Omeenbevredigendeopbrengstte behalenzaldeproduktieper m zeerfors moetentoenementegeneen weliswaarlagere prijs. Naastveredelingofselectiezijnergeenonderzoekgebiedendie voldoende mogelijkhedenbiedenomstrelitziatoekomstperspectief te verschaffen. (Onderandereomdatveredelingonderzoekaanplanten meteen bepaaldeerfelijke samenstellingveelalzinloos maakt.)
Bijlage. Aanbod instuksenreëleprijsin guldensperstuk (prijspeil1980opbasis van CBS-prijsindexgezinsconsumptie van werknemersgezinnen) vanstrelitziaop bloemenveilingwestlandende VBAvan1961tot 1984. BloemenveilingWestland VBA Jaar 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 Aanvoer 808 694 854 2581 15579 20765 23132 36291 51119 71890 89689 150165 270861 430709 676695 1059725 1368794 1512670 1583147 1390365 1313760 1065270 978047 914846 reële Prijs 9,62 9,60 8,40 7,05 6,09 5,49 5,02 4,91 5,22 5,09 5,25 4,71 4,04 3,42 3,01 2,45 2,32 2,15 1,96 1,94 1,90 1,83 1,83 1,86 Aanvoer 15298 19011 24042 29366 38000 55399 59725 72209 89795 120900 162309 235102 253137 397397 745123 892152 1064197 1065517 1088032 849706 731952 530419 401306 317084 reële Prijs 7,53 7,93 7,14 7,07 5,95 4,79 4,94 4,58 4,17 4,10 4,36 4,22 3,62 3,19 2,83 2,35 2,21 2,09 1,85 1,94 1,70 1,85 1,96 1,95