TEELTWIJZEVAN KOMKOMMER ENHET OPTIMALISEREN VANDEBIOLOGISCHE BESTRIJDING

Transcriptie

1 Proefstationvoor BloemisterijenGlasgroente VestigingNaaldwijk Postbus8,2670AANaaldwijk Tel , fax TEELTWIJZEVAN KOMKOMMER ENHET OPTIMALISEREN VANDEBIOLOGISCHE BESTRIJDING Bankerplanten voor Biologische Bestrijding van Kaswittevlieg Project1654 AntonvanderLinden &MariekevanderStaaij Naaldwijk,februari2000 InternRapport217

2 INHOUD SAMENVATTING 1. INLEIDING 2. MATERIAAL EN METHODEN 3. RESULTATEN EN DISCUSSIE 4. CONCLUSIES LITERATUUR

3 SAMENVATTING Omdebiologischebestrijdingvankaswittevlieg, Trialeurodes vaporariorum, metde sluipwesp Encarsia formosa inkomkommer teverbeteren iseenbankerplant systeem ontworpen.hierbijisgebruikgemaaktvandewittevlieg Aleyrodes proletella, die gekweektwordtop Lapsana communis (akkerkool)en Chelidonium majus (stinkende gouwe). A. proletella isevenals T. vaporariorumeengastheervoore. formosa. Deze methodevaninstandhoudingenvermeerderingvan E. formosa ineengewaskan toegepastwordeninplaatsvanwekelijkseintroductiesvan E. formosa. Deovergang vandebiologische bestrijdingvanhetenegewasnaarhetvolgendeverlooptmet bankerplantenookzonderonderbreking. Dewaardevaneenanderesluipwesp, Eretmocerus eremicus, bleekvooralinde zomer,omdatdezesluipwesppasbijhogeretemperaturen parasiteert.e. eremicus is echterniet tekwekenop A. proletella.

4 1. INLEIDING Biologische bestrijdingvankaswittevlieg, Trialeurodes vaporariorum Westwood,in komkommer kansneluitdehandlopen, omdatwittevliegopkomkommerveel eieren legt.bijhetherplantenwordtextra risicogelopenomdatdewittevliegenzichalshet wareconcentrerenopeenkleinertotaalbladoppervlak. Bijhetverwijderen vanhet oudegewaswordteengatgeslagen indebiologische bestrijding,omdater geparasiteerde poppen (Encarsia formosa Gahanen Eretmocerus eremicus Rose & Zolnerowich) uitdekasworden verwijderd. Bovendienhebbendeopdatmoment rondvliegende sluipwespengeenlarvenom te parasiterenenzichmeetevoeden (host-feeding), Doorhetontwikkelenvaneen bankerplantsysteemkanhetovergaanvansluipwespenvanhetenegewasnaarhet volgendeveiligworden gesteld. Vandeinheemsewittevliegen diebuitenopallerleiplantenvoorkomen,komtonder andere Aleyrodes proletella inaanmerking.dezewittevlieg leeftonder meerop Lapsana communisen Chelidonium majus (Bink,Bink-Moenen &Woets,1980). Aleyrodes proletella isgoed tekwekenen Encarsia formosa parasiteert opdeze wittevlieg.

5 2. MATERIAAL EN METHODE Indevierafdelingenmetkomkommerzijnverschillende behandelingenuitgevoerd, zoalsintabel 1 isaangegeven.de eersteplantingwashalffebruari,detweede in juli endederdeplantingpasbeginoktober. Tabel 1 Behandelingenvansluipwespen met enzonder bankerplanten inkomkommer Kas Aantal Planten Netto kas-opp. Behandeling m2 153 m2 189 m2 289 m2 wekelijkse introductie E. formosa bankerplanten met E. formosa wekelijkse introductie E. formosa en E. eremicus bankerplanten met E. formosa en E. eremicus Deintroductiesvansluipwespenwarenberekendop 3wespen /m2 /week.hiermee werdgestartop12maart.in deafdelingenwaarinbeidewespenwerdenuitgezetwerd vanelkesoort 1,5wespen /m2 /week losgelaten.hetloslatenvanwespenin de afdelingenmetbankerplantenwerdgestoptophetmomentdatdebankerplanten sluipwespengingenproduceren.in deafdelingenzonderbankerplantenwerdende wekelijkse introductievoorgezet. Op 9en29 aprilwerdinalleafdelingendekomkommers kunstmatigmetkaswittevlieg geïnfecteerd. Alsbankerplantenwerdenwekelijks tweeakkerkoolplanten Lapsana communis (ditis geenkool,maareencomposiet)metdewittevlieg Aleyrodes proletella indekasgezet. Vanafdezomerwerdookstinkendegouwe Chelidonium majusalsbankerplant gebruikt.er werdeenaantalvan10plantenperafdelingaangehouden; bijuitvalwerd eenplantvervangendooreennieuwe. Van Encarsia formosa was albekenddatdeze dewittevlieg Aleyrodes proletella parasiteert. Hetwasechternognietvastgesteldof ookdesluipwesp Eretmocerus eremicusdezewittevliegparasiteert. Om eenbeeld tekrijgenvanhetaantalsniveau (gemiddeldaantalpoppen /plant)en hetparasiteringspercentage werdeniedereweekvan 5gelabeldeplantenperafdeling zowel deongeparasiteerde poppenalsdegeparasiteerde poppen geteld. De tellingenindeeersteplantingwerdengedaaninmei en juni,indetweedeplanting inaugustusenseptemberenin de derdeplantinginnovember. Deplantingenwerdenverlaat,omdatonvoldoendespontane infectievankaswittevlieg optrad.ookmisluktedeeerstekunstmatige infectie. Alsgevolghiervanschovende tellingennaarachteren inde tijd.om tochtweemaaldeovergangtussenplantingen te kunnenvolgenwerdendeherplantingsdata ookverschovenenstarttedederdeteelt pasinoktober.

6 3. RESULTATEN EN DISCUSSIE De totalenvandepoppen, ongeparasiteerd plusgeparasiteerd, zijnperbehandeling weergegeven indefiguren 1,3, 5en7.Depercentagesparasiteringdoor Encarsia formosaen Eretmocerus eremicus iniedereafdelingzijnweergegeven inde figuren2, 4, 6en8.Inseptemberzijnwaarnemingen uitgevallenvanwegeeenernstige aantastingvankatoenluis,roetdauwop debladerenalsgevolgvangrote hoeveelhedenwittevliegenluizenenhetspontaanoptredenvan Verticillium lecanii. Inkas 1laghetaantalpoppenindeordevanhonderden indeeersteenderdeteelttot maximaal8800 /plant indetweede teelt.bijduizendenpoppen /plantwerdenplanten vetdoordeafscheidingvanhoningdauwdoorde wittevliegen. Inaugustusen septembervielen tellingen uit,omdatererg veelkatoenluisaanwezigwas.hierdoor was tellenonmogelijk. Deparasiteringvarieerderond de50%meteenmaximum van 70%.IndezomerwasdesluipwespE. eremicusvooreenbelangrijkdeelhiervoor verantwoordelijk. Dezesluipwespkwamspontaanvoorindezeafdelingenisinde warmemaandeneenwelkomeaanvullingope. formosa. Inseptemberwerd de wittevliegaangetastdoor Verticillium lecanii. In dederdeplantingwasdeparasitering slechts7%. Inkas 2 (metbankers)laghet aantalpoppenindeordevan tientallen,eenenkelekeer honderden /plant.deparasiteringdoore. formosavarieerdevan30 tot 85%.Inde derdeplantingwasdeparasiteringvrijwelnihil.hetaantalpoppenliepop tot /plant,mogelijk medelasgevolgvaninfectiedruk uiteennaburigekas. Inkas 3varieerdehetaantalpoppenvaneen tiental tothonderden /plant.de parasiteringvarieerdevan15 tot75%doore. formosa ene. eremicussamen.ookhier wasindederdeplantingdeparasiteringgering,hoogstens15%. Inkas 4 (metbankers)washetaantalpoppenindeeersteplantingtotbovende 3000, maarindetweedeenderdeplantinghooguitenkele tientallen/plant.deparasitering wasindeeersteplanting35 tot 55%voorE. formosa, in detweede planting50 tot 100% enindederdeplantinghoogstens20%. Beidesoortensluipwespendodenbovendiengroteaantallenwittevlieglarvenom zich meetevoeden; ditisverderniet bepaald. Debankerplanten zijneenreservoirvan Encarsia formosa, zonderdatdeze sluipwespenvoortdurendmoetenwordenuitgezet.menkandusbesparenophet uitzetten,maarmoet wel oplettenofdebankerplanten in eengoedeconditieblijven. Eenplant diedoodgaat,moetvervangenworden.e. formosa dievan de bankerplantenafkomt,zoubetervankwaliteitkunnen zijndandiewelkevan een kaartjeafkomt.ditmoetnogwordenuitgezocht. Dewittevlieg Aleyrodes proletella bleekgeengeschiktegastheervoor Eretmocerus eremicus. Maaromdatdezesluipwesphetmetnamein dezomergoeddoetishet de moeitewaardom teprobereneengeschiktealternatievewittevlieg tevinden,zodate. eremicusookopbankerplanten gekweektkan worden.

7 Poppen Totaal Poppen geparasiteerd en ongeparasiteerd c JO o c «1600 I 800 I.Ml I -I Y X Y Y Y 36 Y 38 Y X Y Week Figuur 1 Aantalpoppenindeafdelingwaarwekelijks Encarsia formosawerdgeïntroduceerd. X =teeltwisseling Y =geentellingen Parasitering E. formosa en E. eremicus Encarsia Eretmocerus <0 <D o> JS c o 60 l Y X Y Y Y 36 Y 38 Y X Y Week Figuur 2Parasiteringspercentages indeafdelingwaarwekelijks Encarsia formosawerd geïntroduceerd. X = teeltwisseling Y = geen tellingen

8 Poppen Totaal Poppen geparasiteerdenongeparasiteerd (0 O. ^ C jd 3 c Figuur 3 Aantal poppen in de afdeling met bankerplanten met Encarsia formosa. X = teeltwisseling Y = geen tellingen Parasitering E. formosa en E. eremicus Encarsia Eretmocerus <D O) S c a> I Y X Y Y X Y Week Figuur 4 Parasiteringspercentages in de afdeling met bankerplanten met Encarsia formosa. X= teeltwisseling Y = geen tellingen

9 Poppen Totaal Poppen geparasiteerdenongeparasiteerd Figuur 5Aantalpoppenindeafdelingwaarwekelijks Encarsia formosa en Eretmocerus eremicuswerdengeïntroduceerd. X =teeltwisseling. Y =geen tellingen Parasitering E. formosa en E. eremicus Encarsia Eretmocerus M O) (0 -» C 0) y» Q Y X Y Y X Y45 46 Week Figuur 6Parasiteringspercentages in deafdelingwaarwekelijks Encarsia formosa en Eretmocerus eremicuswerden geïntroduceerd. X =teeltwisseling. Y =geen tellingen

10 Poppen Totaal Poppen geparasiteerdenongeparasiteerd « Y X Y Y X Y Week Figuur 7 Aantal poppen in de afdeling met bankerplanten met Encarsia formosa en Eretmocerus eremicus X = teeltwisseling Y = geen tellingen Parasitering E. formosa en E. eremicus Encarsia Eretmocerus m o> CD * * c co 2 e» O m III ; Y X Y Y X Y Week Figuur 8 Parasiteringspercentages in de afdeling met bankerplantenmet Encarsia formosa en Eretmocerus eremicus. X = teeltwisseling Y geen tellingen

11 Inhetnajaarliephetparasiteringspercentage van E. formosaterugen E. eremicus verdweenhelemaal.kaswittevlieg kreegtoendekansomtoe te nemen.dederde plantingindeproefispasbeginoktobergeplant.datisnogalafwijkend vaneenlaatste plantingindepraktijk. Erkwaminiedergevalwelduidelijk naarvorendatde biologischewittevlieg bestrijdingzo laatinhet jaarheelmoeilijk verloopt.de sluipwespenverplaatsenzichslecht,waarschijnlijk omdatze teweinigzonkrijgenom actieftekunnen zijn.ookopdebankerplanten liep deproductievane. formosaterug inhetnajaarenerwerdendoordewittevlieg Aleyrodes proletella ookmindereieren gelegd.om zoveelen zolangmogelijkprofijt tehebben vande biologische wittevliegbestrijding inhetnajaar,moetwordengezorgddatdebiologische bestrijding perfectdezomeruitkomt. Buitendeproeveninkomkommerwerdeenkweekpogingondernomenmetde roofwants Macrolophus caliginosisop Aleyrodes proletella op Lapsana communis. Het bleekdatdezeroofwantszichhieropvanmei totenmetdecemberwist tehandhaven. Hetbiedtperspectievenomnietalleensluipwespenmaarook M. caliginosusop bankerplanten met Lapsana communisuit te zetten. In allevierdeafdelingenwerdendewaarnemingen inmeerofminderemate belemmerddoordeenormeaantallen katoenluis.desluipwesp Aphidius colemani tegenbladluishadindezomerveellastvanhyperparasitering,maarinhetnajaar dedenzehetweererggoed.hetintroducerenvangalmuggenwerddikwijlsherhaald omdeaantasting tebedwingen.galmuglarvenpredeerdennietalleendekatoenluis maarookdeverschillende stadiavankaswittevliegopkomkommerendewittevlieg A. proletella opdebankerplanten.ooktrips kwamindezomeringroteaantallenvoor, waarnaspontaaneengrootaantal Orius laevigaiusoptrad.in éénafdelingkwam spontaanmassaalde tripsroofmijt Amblyseius limonicusvoor eninminderemate Amblyseius degeneransen Amblyseius cucumeris. Rupsenvanturksemot Chrysodeixis chalciteswerdenbestredenmet Bacillus thuringiensiseninéénafdeling werdeninhetnajaarvierinsectenetendevogels {Alcippe brunnea) losgelaten.de rupsenbestrijding indeafdeling metvogelsverliepsnelenhetgewasbleefdaarna rupsenvrij.meeldauwwerdchemisch bestredenzondermerkbaareffectopde biologischebestrijding.

12 4. CONCLUSIE Bankerplantenmet Aleyrodes proletella blekeneenalternatieftekunnenzijnvoor wekelijksinzettenvan Encarsia formosa opkaartjes. Ooknahetherplantenwashetbijhettoepassenvanbankerplanten nietnodigom hetloslatenvansluipwespente hervatten. Overhetalgemeenwas Encarsia formosadominant, maar Eretmocerus eremicus isindezomereenwelkome aanvulling. Inhetnajaarlooptdeparasiteringterugenkrijgt kaswittevliegdekans toete nemen.

13 LITERATUUR Bink,F.A.,R.M.Bink-Moenen & J. Woets,1980. Wittevliegen innederland (Homoptera;Aleyrodidae).Entomologische BerichtenAmsterdam 40:3-9.