> Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Na Presidente di Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Ministerie van Turfmarkt 147 Den Haag Postbus 20011 2500 EA Den Haag Uw kenmerk Betreft Kabinetsreactie op rapport evaluatie Spies Disclaimer: Den kualke kestion tokante interpretashon di e teksto aki, esun na Hulandes ta e úniko vershon ofisial. E tradukshon aki ta solamente un servisio adishonal. Tradukshon kompletá riba: 20 di mei, 2016 Riba 12 di òktober 2015 e komishon di evaluashon Hulanda karibense, bou di presidensia di sra. drs. J.W.E. Spies, a publiká e rapòrt tokante konsekuensia di e struktura estatal nobo di Hulanda karibense: Sinku aña vinkulá: Boneiru, Sint Eustatius i Saba i Hulanda oropeo. Gabinete a risibí e rapòrt ku apresio i ta ekspresá su gratitut pa e trabounan intensivo i fruktífero di e komishon respektivamente su miembronan. Vinkulá ta un terminologia bon skohé. Gabinete, Hulanda oropeo, ta sinti su mes vinkulá ku e siudadanonan di e tres islanan aki den e área karibense. Kon diferente ku nos por ta, banda di e laso estatal nos ta kompartí un historia komun, tin lasonan familiar i personal, huntu nos ta mantené relashonnan kultural i ekonómiko. Basá riba e rapòrt di e komishon di evaluashon gabinete ta mira bon oportunidat pa huntu ku gobièrnu- i habitantenan di e tres islanan duna e laso mas kontenido. E reakshon aki di gabinete ta basá riba e siguiente konsiderashonnan koherente ku mas patras den e karta aki ta ser konkretisá den kuater párafo. Ku eliminashon di Antia hulandes riba 10 di òktober 2010, pais Hulanda a tuma e responsabilidat riba dje di un laso direkto ku tantu Boneiru, komo Sint Eustatius, komo Saba. E tres islanan konosé kada un limitashonnan geográfiko i demográfiko pa motibu di e eskala chikitu. E laso ku Hulanda ta ofresé e islanan un konteksto mas grandi pa por apsorbé e limitashonnan aki. Si Boneiru, Sint Eustatius, Saba i Hulanda yena e kompromiso aki bon, e tres islanan por desaroyá nan mes sosial i ekonómiko eksitoso den e region karibense. E tres islanan kada un riba nan mes ta forma un propio komunidat, úniko, ku kada un su gobièrnu lokal apart. Hulanda ta rekonosé esaki. Ku esei Hulanda, mas ku te na e momentunan aki, kier brinda espasio pa diferensiashon (legislativo, atministrativo, pa loke ta trata maneho i ehekutivo). Esaki no ta kita afó ku e kooperashon práktiko di kada un di e tres islanan aki ku otro islanan den e region Pagina 1 van 21
karibense, entre otro na Islariba ku St. Maarten i na Islabou ku Kòrsou i Aruba, i tambe entre nan ku nan mes, ta keda útil i ku Hulanda lo keda promové esaki. Pagina 2 van 21
Ku di parti di Hulanda desde 10-10-2010 esfuersonan konsiderabel a ser hasí, hasiendo uzo di aporte finansiero i personal, ta ser rekonosé den e rapòrtnan di evaluashon 1. Tòg e komishon di evaluashon ta papia di un persepshon miksto, partikularmente pa motibu di espektativanan divergente i desepshonnan den ehekushon. Riba tereno sosioekonómiko esaki ta pèrta mas ku tur; den párafo 2, impulso na desaroyo sosioekonómiko, gabinete ta proponé un intensivashon signifikante. Gabinete ta di opinion ku por lo demas ehekushon adekuado di e maneho stipulá i servisio optimal na siudadanonan tin mas preferensia ku un debate kontinuo tokante strukturanan, repartishonnan di tarea, maneho nobo i ampliashon di kuadronan finansiero. Ménos papel; hasi mas. Den párafo 1 stabilidat institushonal di e reakshon di gabinete aki ta splika esaki. Un ke otro ta konta ainda mas awor ku resientemente a palabrá Programanan di mas aña ku e kolegionan ehekutivo di kada un di e islanan; den párafo 3 mihó suministronan kolektivo ta kaba regla e detayenan. E kapasidat di ehekushon di e gobièrnunan lokal pa definishon ta muchu limitá pa motibu di e eskala chikitu. P esei e reakshon di gabinete aki ta ofresé partikularmente intensivashon di e enfoke riba ehekushon di parti di gobièrnu hulandes ( den natura ), miéntras ku di otro banda por eksigí di e kolegionan ehekutivo ku nan ta fortifiká nan propio forsa atministrativo. E Representante di Reino ta asumí enfátikamente su papel komo puesto avansá (atministrativo) na nòmber di gabinete den direkshon di e islanan. E reakshon di gabinete ta kontené un spesifikashon mas detayá di esaki den párafo 4, bon gobernashon (lokal), den kua mehorashon di gobernashon lokal enfátikamente tin un lugá. E komishon di evaluashon, manera bisá, a evaluá e promé sinku añanan di e relashonnan nobo pa Boneiru, Sint Eustatius i Saba komo entidat públiko den pais Hulanda (parti di Reino). E komishon di evaluashon, manera pidí, no a presentá rekomendashonnan pero resultadonan. Ta muchu tempran pa un opinion definitivo. P esei sinku aña ta muchu kòrtiku. Nos ta ekspresá e deseo pa e resultadonan di e evaluashon ta forma e base pa un impulso pa trese e metanan original di e kambio estatal mas aserka den e añanan benidero. Esei ta eksigí, segun e komishon di evaluashon a traves di su presidente, pa Boneiru, Sint Eustatius, Saba i Hulanda oropeo den diálogo ku siudadanonan konhuntamente tuma medidanan konkreto ku ta na interes di e habitantenan di Boneiru, Sint Eustatius i Saba. 2 E kolegionan ehekutivo di e tres entidatnan públiko riba promé di febrüari último a entregá i splika nan reakshon riba e rapòrt di e komishon di evaluashon na minister di Asuntunan Interno i Relashonnan den Reino (BZK). E reakshonnan di e entidatnan públiko i e preparashon di e reakshon di gabinete a ser diskutí dor di e respektivo diputadonan, Representante di Reino i e presidente di e mesa di 1 Gabinete den e kuadro akí ta mustra riba un anekso huntu ku e rapòrt di evaluashon ( Sinku aña Hulanda karibense: funshonamentu di e struktura gubernamental nobo ), for kua por ehèmpel for di tabèl 7.3 ta sali na kla kua esfuersonan finansiero gabinete a hasi, partikularmente den kuido di salú. 2 Konferensia di prensa di presidente di e komishon Spies riba 12 di òktober 2015, relashoná ku presentashon di e rapòrt di evaluashon. Pagina 3 van 21
Hulanda Karibense (CN-tafel). E reakshon di gabinete ku di e forma ei a keda realisá ta enfoká, den e konteksto ariba deskribí, konforme e yamada di e komishon di evaluashon, partikularmente riba medidanan konkreto, riba solushonnan práktiko pa problemanan real. No tin diskushon ku e laso ku Hulanda oropeo ta ofresé oportunidatnan pa promové prosperidat i bienestar pa e poblashonnan di e islanan, segun e komishon. Ademas ta sigui elaborá riba e programanan di mas aña pa 2015-2018 ku a sera na yüni 2015 ku Boneiru i Saba, i na febrüari 2016 ku Sint Eustatius. E programanan di mas aña aki ta trahá na midí den koordinashon ku kada isla apart i ta orientá riba desaroyo ekonómiko, kombatimentu di pobresa, derechonan di mucha i desaroyo gubernamental. Gabinete ku e programanan di mas aña den sentido finansiero tambe kier a duna un impulso èkstra na e islanan. E medidanan inkorporá den e reakshon di gabinete aki ta komplementario riba e programanan di mas aña, i lo haña un lugá ei den pa promové integralidat. E empeño mester ta orientá riba pone den ehekushon e medidanan adishonal banda di e programanan di mas aña. Gobièrnu di Reino i e entidatnan públiko konhuntamente ta responsabel p esei. 1. Stabilidat institushonal Gabinete, relshoná ku e evaluashon, no ta proponé kambionan institushonal. Esaki no ta kita afó ku kambio di Konstitushon, di kua e proposishon den promé vershon ta awor serka Eerste Kamer, mester kontinuá pa logra ku habitantenan di Boneiru, Sint Eustatius i Saba, asina ku e próksimo oportunidat presentá, por ehersé influensia riba konstelashon di Eerste Kamer. E proposishon ta duna un base konstitushonal spesífiko i algun garantia konstitushonal pa entidatnan públiko den e parti karibense di Hulanda, pero no ta determiná ku Bonaire, Sint Eustatius i Saba lo tin e status aki. Gabinete despues di konsulta ku e entidatnan públiko, Representante di Reino, i e Kolegio supervishon finansiero BES, i mirando e opinion ku no tin motibu pa adaptashonnan fundamental, lo bin ku proposishonnan pa mehorashonnan spesífiko di e Lei entidatnan públiko Boneiru, Sint Eustatius i Saba (WolBES) i e Lei finansa entidatnan públiko Boneiru, Sint Eustatius i Saba (FinBES). Ademas lo wak entre otro e derecho di voto pasivo (den relashon ku inkompatibilidat di funshonnan), e instrumentario di supervishon atministrativo i finansiero (kaminda tin atenshon tambe pa corporate governance den relashon ku personanan hurídiko den kua gobièrnunan ta partisipá), e konsekuensianan finansiero di legislashon i maneho departamental (artíkulo 87 di FinBES) i diseño di e instrumento di fiansa sin interes. Den e Deklarashon final di novèmber 2006 a palabrá, ku gradualmente lo remplasá legislashon antiano pa legislashon hulandes; tambe a palabrá ku lo analisá minusioso riba kua puntonan lo mester desviá di legislashon hulandes mirando entre otro tamaño di e poblashon di e tres islanan, e distansia grandi ku Hulanda oropeo i e karakter insular. E práktika di e último sinku añanan ta ilustrá ku hopi regulashon lo keda desviante relashoná ku e sirkunstansianan spesífiko di e entidatnan públiko. Nan ta distinguí nan mes esensial di e parti oropeo di Hulanda, manera e klóusula di diferensiashon den Statuto ku ya a premirá. Pagina 4 van 21
Naturalmente e derechonan fundamental di habitantenan di Hulanda karibense mester ta protehá. 3 Esei no ta nifiká outomátikamente ku den Hulanda karibense esaki ta sosodé riba eksaktamente e mes manera ku na Hulanda oropeo; hustamente relashoná ku e sirkunstansianan spesífiko menshoná ta tuma kada bes medidanan ahustá na e situashon. Ora di tuma medidanan (legal) den e añanan benidero lo tene kuenta tambe ku e kapasidat di apsorshon di e islanan. Moderashon ta na su lugá. Kaminda ta eksistí diferensianan ku no ta hustifiká, lo eliminá esakinan. E islanan mester di tempu pa implementá legislashon ku ya a introdusí. Ku e islanan ta hasi palabrashonnan kua legislashon ta introdusí òf adaptá na ki momentu. Den esei lo duna prioridat na: Legislashon ku ta sòru pa un nesesidat básiko di e isla òf ta eliminá puntonan problemátiko den e práktika di ehekushon di e islanan; Lei i regulashon ku ta nesesario pa e medidanan manera deskribí den e reakshon di gabinete aki, i Eliminashon di diferensianan ku no ta hustifiká. Kaminda tin asuntu di legislashon i regulashon nobo òf modifiká, e embolbimentu di kada un di e entidatnan públiko ta rekerí atenshon speshal. Den konsulta ku e entidatnan públiko lo regla pa nan asesoramentu hurídiko independiente. 2. Impulso na desaroyo sosioekonómiko Gabinete den e periodo benidero kier duna huntu ku e partnernan lokal un impulso na desaroyo sosioekonómiko di Boneiru, Sint Eustatius i Saba. Pa logra esei a pone un promé paso fuerte ku e programanan di mas aña ku a sera aña pasá. Gabinete ta dispuesto pa enfoká riba e siguiente puntonan, ounke mester señalá ku enfátikamente tin espasio pa solushonnan na midí. E komishon di evaluashon ta deklará ku despues di e transishon preisnan a sigui subi i ku e tendensia aki ku tabata eksistí kaba promé ku e transishon a kontinuá no opstante esfuersonan (finansiero) di parti di Hulanda (por ehèmpel relashoná ku kompanianan di utilidat) pa evitá esaki. Faktornan ku a hunga un ròl den esaki ta segun e komishon di evaluashon e desaroyonan riba merkado mundial, e eskala chikitu, e falta di transparensia di e merkado i e efektonan práktiko di implementashon di e sistema nobo di impuesto (entre otro un mihó mantenshon). Ta parse ku por logra resultadonan konkreto ku ekspertisio dirigí, por ehèmpel riba tereno di redukshon di dependensia di importashon, hiba un maneho di preis, mehorá funshonamentu di merkado, redukshon di gastunan di fleta i kambio di e manera di importashon i kompra (dor di mihó kooperashon i hasi kompra sin Sint Maarten). Gabinete ta dispuesto pa riba petishon di e entidatnan públiko duna sosten pa problemanan rondó di kompetensia i protekshon di konsumidó. Bou di direkshon di Representante di Reino i ku asistensia di ministerio di Asuntunan Ekonómiko i otro departamentonan konserní den konsulta ku e islanan ta pone eskpertisio na disposishon, por 3 Kamerstukken II 2013/14, 33 826, nr 1 i anekso (Nationaal Actieplan mensenrechten). Pagina 5 van 21
ehèmpel pa problemanan rondó di kompetensia i i protekshon di konsumidó. Lo embolbí den esaki e éksito di Boneiru ku un kooperativa pa promé nesesidatnan pa un preis rasonabel, menshoná pa e komishon di evaluashon. Tin sinembargo limitashonnan na e influensiamentu di e preisnan haltu, manera e preisnan riba merkado mundial. Mester probechá optimal di e posibilidatnan pa kresementu ekonómiko ku e fin pa aliviá e problemátiko di pobresa. Pa logra esaki lo wak pa kada isla huntu ku e gobièrnunan insular i sektor empresarial, si i kon por ehekutá e resultadonan di e investigashon di cost of doing business. E puntonan problemátiko indiká dor e islanan lo ser inkorporá den esaki, manera e gastunan di transporte haltu entre Saba, Sint Eustatius i Sint Maarten, akseso na supsidionan nashonal i gastunan i disponibilidat di fasilidatnan di utilidat (manera elektrisidat i telekomunikashon). Te asina leu ku aparesé puntonan problemátiko den servisio di parti di e entidatnan públiko lo atendé esakinan tambe. Gabinete ta dispuesto pa buska posibilidatnan pa redusí e altura di e prima di doñonan di trabou (awor 18,4%) 4. Redukshon di e primanan di doñonan di trabou ta kondusí na redukshon di cost of doing business i tin pa e motibu ei un efekto positivo riba desaroyo ekonómiko i/òf e forsa di kompra. Lo embolbí efektonan di un tipo di medida asina riba por ehèmpel empleo (lokal) i e suèldunan ora di elaborá nan. Por lo demas lo wak e desaroyo di e primanan den relashon ku e diskushonnan andando tokante mehorashon di e sistema di siguridat sosial partikularmente e areglonan pa trahadónan. Konforme e konklushonnan di e komishon di evaluashon lo buska posibilidatnan pa impulsonan mas efektivo pa stimulá invershonnan i empleo, denter di e aktual instrumentario fiskal i si esei ta posibel sin konsekuensia pa presupuesto. Aki ta pensa riba un obligashon di prima pa esnan independiente i eliminashon di e asina yamá rekargo di integrashon den e algemene bestedingsbelasting (ABB) (di manera ku gastunan di konstrukshon ta baha). Riba tereno sosial por pensa riba ampliashon di e eksonerashonnan pa ABB (por ehèmpel pa fasilidatnan di utilidat) i redukshon di e preshon di impuesto pa institutonan sosial kultural. Ta inkorporá e pakete di medidanan den un proposishon di lei ku posiblemente lo drenta na vigor entrante promé di yanüari 2017. 4 Un adaptashon di e prima di kuido pa dunadónan di trabou no tin konsekuensia pa e gastunan di kuido di ministerio di Salubridat, Bienestar i Deporte (VWS). Pagina 6 van 21
Mehorashon di e kapasidat ekonómiko ta tambe un kondishon esensial pa hasi posibel ku ta subi e suèldu mínimo stipulá pa lei (WML), kontrali na e adaptashon regular a base di desaroyo de preis. Ta p esei ta importante tambe pa kaminda ta posibel e partidonan den un diálogo sosial partikularmente na Boneiru hasi palabrashonnan ku ta kontribuí na esaki. Tambe tin mester di medidanan pa aktivá partisipashon laboral pa ampliá e oportunidatnan pa e poblashon lokal riba merkado laboral. Lo ampliá inisiativanan eksistente pa promové ku enseñansa i merkado laboral ta konektá ku otro. Den esaki ta pensa en todo kaso riba aplikashon mas amplio di e regla tokante entrenamentu ora di dunamentu di pèrmit di trabou. Lo atendé doñonan di trabou enfátikamente riba nan responsabilidat pa duna trahadónan lokal un oportunidat. Tambe lo profeshonalisá intermediashon pa trabou. Esei ta tarea di e entidatnan públiko, pero gobièrnu hulandes gustosamente kier ofresé su ayudo den esei. Trabou ta e ruta mas kòrtiku pa sali for di pobresa i ta duna asina un kontribushon na kombatimentu di pobresa. Gabinete ta konstatá ku e nivel aktual di ònderstant ta relativamente abou kompará ku WML. Esei ta pone ku siguridat di eksistensia ta den diskushon. Gabinete tin intenshon pa stipulá un mínimo sosial derivá di WML, na unda e ònderstant lo mester krese yega segun un skema di tempu ku mester keda determiná. Ora di elaborashon di esaki lo tene kuenta ku e impulso pa bai traha. E komishon di evaluashon ta konstatá ku no a tene sufisiente kuenta ku gruponan ku no por sòru pa nan entrada pa medio di trabou i pa kende e asuntu di insentivo pa traha no ta al kaso (pa motibu di behes òf inkapasidat laboral). Ònderstant konosé un pago èkstra pa esnan ku ta kompletamente i duradero inkapas pa traha. E pago èkstra aki ta sigui eksistí. E penshun pa sobrebibientenan den AWW pa un biuda òf biudo ku ta inkapas pa traha asina ta ser harmonisá. Banda di e echo ku oumentu di e WML ta sigui tin efekto riba oumentu di e AOV gabinete den diálogo ku e entidatnan públiko kier wak e posibilidatnan pa un aplikashon mas amplio di e instrumentario di pobresa insular i e ònderstant partikular. Entrante 1 di yanüari 2016 a amplia kaba aplikashon di ònderstant partikular (pa tur grupo), pero gabinete a disidí pa sigui amplia e fasilidat aki mas ainda den futuro. Pa gruponan ku entrada abou e gastunan di bibienda por ta problemátiko. Mehorashon di funshonamentu di e merkado di bibienda i ampliashon di disponibilidat (hür òf konstrukshon nobo) mester kontribuí na gastunan mas abou. E komishon di evaluashon ta konkluí ku ainda tin retonan grandi riba tereno di bibienda sosial. Danki na diferente kombenionan di kooperashon ku korporashonnan di bibienda hulandes oropeo, a dal pasonan grandi pa loke ta trata profeshonalisashon di e fundashonnan di bibienda lokal ku asina ta resultá di ta mas i mas kapas pa duna mihó kontenido na nan tarea; e último añanan gobièrnu hulandes a duna kontribushonnan adishonal na invershonnan riba tereno di bibienda sosial, entre otro pa medio di mas supsidio pa mantenshon i konstrukshon nobo. Komo reakshon riba moshon Van Laar (34 300 IV, nr. 11) ya kaba den un Pagina 7 van 21
fase anterior a hasi análisisnan mas detayá tokante estado di bibienda sosial riba e diferente islanan. A base di esei lo bai hasi sosten na e fundashonnan di bibienda lokal duradero; tin atenshon pa ampliashon di e aktual kantidat di bibiendanan (konstrukshon nobo) riba e islanan. E programanan di mas aña ta kontené palabrashonnan adishonal pa bibienda, entre otro un eksperimento ku garantianan di hipotek, ofresementu di asistensia tékniko pa ehekushon, i mehorashon di legislashon i regulashon. Ku e medidanan ariba menshoná gabinete ta enfoká mas tantu posibel riba medidanan dirigí, spesífiko, pa mehorá nivel di bida di gruponan vulnerabel. Pa desaroyo ekonómiko i empleo diferente tema ta di importansia (merkado di bibienda, konekshon entre enseñansa i merkado laboral, e sistema di seguridat sosial). Solamente un aserkamentu integral di e problemátiko ta kondusí na desaroyo sosioekonómiko. Gabinete den esaki tin un responsabilidat, pero e gobièrnunan insular tambe, por ehèmpel ora di duna mihó garantia pa nan maneho di pobresa (inkluso ayudo den asuntunan di debe) den forma di reglanan di maneho òf un ordenansa insular. 3. Mihó fasilidatnan kolektivo E esfuersonan konsiderabel di parti di Hulanda den Boneiru, St. Eustatius i Saba a kondusí na resultadonan positivo. E komishon a konstatá ku den enseñansa riba e islanan aki tin mehorashonnan konsiderabel a tuma lugá i ku tur habitante tin akseso na kuido di salú. Tambe e habitantenan direkto òf indirekto tin benefisio di invershonnan den por ehèmpel infrastruktura, kombatimentu di pobresa i naturalesa. Na mes momentu gabinete ta di opinion ku por realisá mihó fasilidatnan gubernamental ku e fondonan ku tin na disposishon pa e habitantenan di Boneiru, Sint Eustatius i Saba. Esaki ta konta partikularmente pa tareanan di kua e responsabilidat primario (na e momentunan aki) ta serka e entidat públiko. Gabinete i gobièrnunan insular, partikularmente pasobra hopi tarea tin di aber ku e responsabilidat primario di e entidatnan públiko, ta hasi esfuerso pa invertí medionan ku ta duna rendimentu mas haltu posibel. Gabinete i gobièrnunan insular ta hasi esfuerso enfátiko pa logra esaki den kooperashon ku otro organisashonnan insular i institushonnan hulandes oropeo. Konkretamente ta tuma e siguiente medidanan: Ministerio di VWS ta dispuesto pa na analogia di e prestashonnan riba tereno di salubridat tuma pasonan riba tereno di kuido di hubentut (entre otro e Sentro pa Hubentut i Famia na Boneiru; Boneiru, ku e espasio ku asina ta bira liber pa loke ta e vrije uitkering, ta duna un impulso na tareanan insular, por ehèmpel pa kuido di hubentut i di kuido di salú). Gabinete mas aleu ta dispuesto pa via di twinning sostené entidatnan públiko den diseño di un sistema di akohida di mucha duradero. OCW huntu ku direktivanan di skol, lidernan di skol i e entidatnan públiko lo hasi palabrashonnan pa e periodo 2016-2020 pa mas mehorashon di enseñansa riba e islanan. E komishon di evaluashon a konstatá ku e Agènda di Enseñansa pa Hulanda karibense (2011-2016) ta parse di ta un Pagina 8 van 21
aserkamentu eksitoso. E espektativa ta ku lo por stipulá e agènda di enseñansa nobo aki den otoño. Ku e programa di alohamentu koriente, OCW i e islanan konhuntamente ta eliminando e retraso den alohamentu pa enseñansa. Awor ku e programa di alohamentu ta avansando ta bai pa evitá ku ta surgi retrasonan nobo. E islanan ta karga responsabilidat pa mantenshon i sustitushon, pa kua a añadí fondonan na e vrije uitkering. Pa prevení retraso nobo i destrukshon di kapital lo hasi palabrashonnan mas detayá ku e islanan. Riba tur e tres islanan mantenshon di e infrastruktura físiko ta un punto di preokupashon importante. Den e programanan di mas aña a inkorporá fondonan adishonal pa invershonnan den infrastruktura. Ministerio di I&M lo sostené e islanan ku konosementu i kapasidat den asuntu di mantenshon di e infrastruktura desaroyá pa evitá retrasonan nobo. Ministerio di I&M ta invertí den medioambiente. Na Boneiru lo organisá na 2016 un konferensia tokante medioambiente duradero, ku e meta pa konhuntamente stipulá programanan di ehekushon riba temanan manera desperdisio i kompanianan. Den esaki lo tin atenshon enfátiko pa ehekushon, forsa di gobernashon i integralidat pa loke ta trata temanan ku tin di aber ku e ámbito di bida. E rapòrt di Ideeversa tokante e asina yamá vrije uitkering 5 ta siñalá ku e entidatnan públiko denter di nan presupuestonan no ta reservá sufisiente pa mantenshon i sustitushon di invershonnan, tambe kaminda ku segun e rapòrt a pone sufisiente fondonan na disposishon manera pa alohamentu di enseñansa, i unda ku gobièrnu hulandes a kontribuí ku invershonnan a fonds perdu pa superá retrasonan, manera den kaso di infrastruktura. Gabinete lo pidi Kolegio supervishon finansiero BES pa den nan evaluashonnan i asesoramentu di presupuestonan duna atenshon spesífiko na esei. 4. Bon gobernashon (lokal) Gabinete ta tene na bista, di akuerdo ku e konklushon di e komishon di evaluashon, ku prosesamentu di e transishon ainda ta den pleno marcha i ku ehekushon di maneho ku tin bes a inisiá resientemente no a terminá ainda. Habitantenan di Boneiru, Saba i Sint Eustatius tin probecho si gobernashon i servisio korespondiente ta funshoná bon, tantu riba nivel di gobièrnu lokal komo ora ta trata di gobièrnu hulandes. Ministerio di BZK den kooperashon ku otro ministerionan, munisipionan i otro organisashonnan den Hulanda oropeo lo pone kapasidat na disposishon di e organisashon atministrativo insular. Lo duna atenshon partikular na vulnerabilidatnan struktural den e sekshonnan di asuntunan sivil. Ku esaki ta duna kontenido na e sosten ku den nos bista ta nesesario i tambe deseabel manera indiká di parti di e kolegionan ehekutivo pa mehorashon di gobernashon insular den términonan di organisashon, kapasidat i profeshonalismo. E komishon di evaluashon por sierto ta pone un enkargo kla 5 Karta di minister di BZK di 26 di mart 2015 (Kamerstukken II, 2015 2016, 34 000 H-5) Pagina 9 van 21
serka e gobièrnunan insular. E eskala di e islanan, e kapasidat limitá i e problemanan sosioekonómiko ta splika un parti di e kapasidat atministrativo limitá, pero e avansenan riba e isla mas chikitu Saba ta demonstrá ku progreso por masha bon. Komishon di evaluashon ta mustra riba un atendementu fragmentá i de bes en kuando kontradiktorio di parti di Hulanda. E último dos añanan a mehorá partikularmente governance a base di konsehonan di e komishon Thunissen/Van Gastel/Johnson 6. Ta bon pa sigui konsekuente riba e kaminda ku a skohe. Den asuntu di formashon di maneho e koordinashon ta entretantu den man di e Mesa di CN (bou di presidensia di e sekretario general di ministerio di BZK), di kua e Representante di Reino (asistí pa e direktor di RCN) tambe ta forma parti. Na e Mesa di CN ta diskutí i koordiná preparashon i aktualisashon di e programanan di mas aña, nan progreso i koherensia. Na e Mesa di CN aki ta vigilá tambe e kooperashon entre e diferente sektornan na Den Haag i riba e islanan, sin ku ta mete den e kompetensianan independiente i direkshon operashonal (di e kadena legal (OM, polis, brantwer), inspekshonnan i supervishon). E Representante di Reino ta asumí mas enfátiko su papel di puesto avansá atministrativo na nòmber di gabinete pa ku e entidatnan públiko. E ta vigilá e implementashon (atministrativo) di e programanan di mas aña i koordinashon di ehekushon. E ta promové kooperashon bou di ámtenarnan di gobièrnu hulandes den Hulanda karibense i entre nan ku e entidatnan públiko. E kolaboradónan di maneho di e departamentonan ku ta operá riba e islanan i nan personanan di kontakto (liaisons) ta asistié den esaki, na analogia di e forma di operá na por ehèmpel e representashonnan permanente di Hulanda na EU. Pa fortifiká embolbimentu di e entidatnan públiko den formulashon di maneho i pa diskutí progreso di ehekushon lo organisá dos bes pa aña un konsulta bilateral entre presidente di e Mesa di CN, Representante di Reino i kolegio ehekutivo di kada un di e entidatnan públiko. Na final Gabinete ta di akuerdo ku loke e komishon di evaluashon a konstatá esta ku eksperensianan desepshonante tin di aber tambe ku e diferensianan grandi den idioma, kultura i gobernashon entre Hulanda oropeo i e islanan. E gobièrnunan, inkluso gobièrnu hulandes, mester hasi esfuerso pa informá habitantenan di Boneiru, Sint Eustatius i Saba tokante e fasilidatnan di parti di gobièrnu ku tin disponibel, pero tambe tokante derecho- i obligashonnan komo siudadanonan. Ser parti di Hulanda ta nifiká tambe ku kompanianan i institushonnan sosial ta mira Boneiru, Sint Eustatius i Saba komo parti di Hulanda. Gabinete p esei lo hasi esfuerso pa den sentido amplio embolbí munisipionan, VNG, skolnan, korporashonnan di bibienda, bankonan, kompanianan di utilidat i sektor komersial pa hasi uso optimal di e posibilidatnan ku e laso direkto di e islanan ku Hulanda ta ofresé. Gabinete tin apresio pa e papel i empeñonan di e Kolegionan haltu di Estado. Partikularmente Nationale Ombudsman i Kontrolaria General ta aportá na 6 Reakshon di gabinete riba e rapòrt Van Gastel c.s. di 21 di mart 2014 (Kamerstukken II, 2013 2014, 33 750 IV, nr. 35). Pagina 10 van 21
desaroyo di e entidatnan públiko. Den kuadro di bon gobernashon lo sostené inisiativanan di e Kolegionan haltu di Estado. Gabinete ta ekspresá su apresio pa Kolegio supervishon finansiero BES ku ta un partner indispensabel pa e entidatnan públiko ora ta trata di finansa insular i atministrashon finansiero. Finalmente: e último añanan a vinkulá diferente moshon i promesa di diferente departamento ku e reakshon di gabinete riba e rapòrt di evaluashon. Den anekso 1 ta topa e moshon- i promesanan ku a inkorporá den e reakshon di gabinete aki i asina a kumpli ku nan. Den un siguiente anekso ta topa e kontestanan riba un kantidat di pregunta konkreto ku e komishon fiho di relashonnan den Reino a hasi na e komishon di evaluashon (TK 34300-IV, nr. 23). E komishon di evaluashon sinembargo a keda disolvé despues di publiká e rapòrt. Mirando ku mayoria bes ta trata di preguntanan konkreto, ami, huntu ku mi koleganan di Finansa i Asuntunan Sosial i Labor, a kontestá boso preguntanan. Minister di Asuntunan Interno i Relashonnan den Reino, dr. R.H.A. Plasterk Pagina 11 van 21
Bijlage 1: Tabel van moties en toezeggingen Nummer Motie of toezegging 202648 'De minister zegt toe om in het kader van de evaluatie van cie. Spies en het nog te verwachten kabinetsstandpunt te kijken naar de positie, inclusief de taken, van de Hoge Colleges van Staat in relatie tot Caribisch Nederland en in het bijzonder de financieringsmogelijkheden van de Nationale ombudsman t.b.v. Caribisch Nederland. 202296 'De minister van Justitie zegt de Kamer, naar aanleiding van enkele vragen/opmerkingen van de leden Van Kappen (VVD), mevrouw Ten Horn (SP) en Laurier (GroenLinks), toe dat nieuwe staatkundige structuur in werking zal worden geëvalueerd na ommekomst van 5 jaar, waarbij vooral ook zal worden gekeken naar de integratie van de BES in het Nederlandse staatsbestel. 202245 De minister zegt in reactie op het betoog van het lid Van Raak over de afvalwaterzuivering op Bonaire toe dat nu deze met behulp van geld uit Nederland en Europa is gerealiseerd in CN-tafelverband wordt gekeken naar de structurele bekostiging hiervan en de Tweede Kamer hierover te informeren 201822 'De staatssecretaris van zegt de Kamer, naar aanleiding van een vraag/opmerking van de leden van de CDAfractie (i.c. Doek), toe dat de invoering van het dualisme in de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba vijf jaar na inwerkingtreding van deze wet zal worden geëvalueerd. 201826 'De Staatssecretaris van zegt de Kamer, naar aanleiding van een vraag van het lid Van Bijsterveld (CDA), toe bij de eerder toegezegde evaluatie van de nieuwe staatkundige structuur, die zal plaatsvinden vijf jaar na inwerktreding (T01031), ook de mogelijkheden voor vereenvoudiging van de BES-wetgeving te betrekken (T01224). 201963 'De Minister van zegt de Kamer, naar aanleiding van vragen en opmerkingen van de leden De Graaf en Van Bijsterveld, toe om de opzet en opdracht voor de evaluatie van de nieuwe staatkundige structuur binnen het Koninkrijk in november/december 2013 aan de Kamer te doen toekomen. Bij het maken van de planning van de evaluatie zal de minister goed afwegen of een extern aanbesteed onderzoek ten aanzien van de evaluatie van de nieuwe staatkundige structuur nodig is. De minister zal bij het formuleren van de opzet en opdracht ook ingaan op de vraag of het Statuut aan de orde wordt gesteld, nadat hij dit besproken heeft met de andere landen in het Koninkrijk. Voorts zal de minister bij de evaluatie de functie, naamgeving en bevoegdheden van de Rijksvertegenwoordiger meenemen (T01753). 34 300 IV, Motie Van Laar (gewijzigd) van 8 oktober 2015 betreffende het maken van een nr 11 inventarisatie van alle woningen op de eilanden. 34 275, nr Motie Van Laar (gewijzigd) van 8 december 2015 betreffende de relatie tussen 15 ijkpunt en wettelijk minimum loon en uitkeringen. 34 275, Motie Kuzu van 25 november 2015 betreffende concrete voorstellen voor nr. 10 kinderen die opgroeien in armoede in Caribisch Nederland. Pagina 12 van 21
Bijlage 2: Antwoorden op vragen Vaste Kamercommissie over evaluatierapport Spies 1 Kan er nader worden ingegaan op het feit dat de regering het eindperspectief van geleidelijke vervanging van de oude Antilliaanse door de gewone Nederlandse wetgeving steeds meer is gaan relativeren? In de slotverklaring is met de eilanden afgesproken dat bij aanvang van de nieuwe staatsrechtelijke positie de Nederlands Antilliaanse wetgeving die toen op de drie eilanden van kracht was, in beginsel van kracht zou blijven en dat vervolgens Nederlandse regelgeving geleidelijk zou worden ingevoerd. Onbepaald was welke regelgeving zou worden ingevoerd en op welke termijn. Ondanks deze afspraak in de Slotverklaring zijn met ingang van 10 oktober 2010 een (beperkt) aantal Europees-Nederlandse wetten of daarmee vergelijkbare regelgeving in Caribisch Nederland van toepassing geworden. In de nota naar aanleiding van het verslag bij de Wet openbare lichamen BES is een periode van vijf jaar van legislatieve terughoudendheid aangekondigd. Na die periode, tegelijk met de evaluatie van de Wet openbare lichamen BES, wordt bezien in welke mate en op welke termijn overige Nederlandse wetgeving zal worden doorgevoerd. In de kabinetsreactie op de evaluatie zal hier nader op worden ingegaan. 2 Is bekend welke wetstrajecten de afgelopen jaren zijn gestaakt of afgebroken vanwege legislatieve rust? Met het oog op de legislatieve terughoudendheid na de transitie is steeds het uitgangspunt geweest dat er geen nieuwe wet- en regelgeving voor de openbare lichamen wordt ingevoerd, tenzij daar een dringende noodzaak toe is. Slechts die gevallen waarin de noodzaak tot het invoeren van wet- en regelgeving zich voordeed, zijn bekend. Het betreft veelal noodzakelijk onderhoud van regelgeving of (wijziging van) regelgeving die ertoe strekte bestaande problemen op te lossen en waarom vaak door de eilanden zelf gevraagd is. 3 Wat betekent de uitdrukking 'de niet onbegrijpelijke verwachting gewekt? Was dit volgens de commissie een onterechte verwachting? Het is niet aan het kabinet om duiding te geven aan de woorden van de Commissie. Het kabinet kan zich overigens de verwachtingen op de eilanden ten aanzien van een significante verbetering van het voorzieningenniveau goed voorstellen en heeft in lijn hiermee zoals de commissie bij de slotconclusies opmerkt in financiële en personele zin fors in de eilanden geïnvesteerd. Dit heeft geresulteerd in resultaat op meerdere terreinen, zij het dat de resultaten op het ene terrein meer zichtbaar zijn dan op het andere. Daar waar resultaten lijken te zijn achtergebleven (o.a. welvaartsniveau) zal in de kabinetsreactie op de evaluatie nader worden ingegaan. 4 Kan er nader worden ingegaan op de term 'een binnen Nederland aanvaardbaar voorzieningenniveau'? In welke parlementaire stukken is deze term gebruikt? De term een binnen Nederland aanvaardbaar voorzieningenniveau is Pagina 13 van 21
afgesproken met de eilanden in het bestuurlijk overleg van 31 januari 2008 (zie Kamerstukken 31200-IV-32-b2) en is verder in diverse Kamerstukken gebruikt, in het bijzonder bij de behandeling van de transitiewetgeving. Het opstellen van normen is in het bijzonder afgesproken op de terreinen onderwijs, volksgezondheid, sociale zekerheid en veiligheid. Daarbij wordt rekening gehouden met specifieke omstandigheden van de eilanden: de geringe bevolkingsomvang van de eilanden, het insulaire karakter, de grote afstand tot Nederland, de kleine oppervlakte, het reliëf en ongewenste bestuurlijke en sociaal economische effecten. Conform de afgesproken taakverdeling heeft elk departement afzonderlijk nadere invulling gegeven aan deze afspraak uit 2008. 5 Is de commissie van mening dat er op basis van de uitspraken van de regering wel of niet een significante verbetering van het voorzieningenniveau had moeten plaatsvinden? Het is niet aan het kabinet om duiding te geven aan de woorden van de Commissie. Zie verder het gegeven antwoord bij vraag 3. 6 Zijn er uiteindelijk normen opgesteld voor 'een binnen Nederland aanvaardbaar voorzieningenniveau'? De verschillende departementen hebben zelfstandig invulling gegeven aan het begrip een binnen Nederland aanvaardbaar voorzieningenniveau. Op de voorzieningen met betrekking tot onderwijs en gezondheidszorg zijn voorzieningenniveaus vastgesteld. Op andere terreinen, zoals sociale zekerheid, geeft de kabinetsreactie nadere invulling aan het voorzieningenniveau. 7 Hoeveel mensen leven onderscheidenlijk in Bonaire, Saba en Sint Eustatius in armoede? Hoeveel van hen zijn kinderen? Kan dit naast in absolute aantallen ook relatief worden aangegeven? En hoe verhouden die percentages zich tot Europees Nederland? Er zijn op dit moment nog weinig cijfers beschikbaar over de ontwikkeling van de koopkracht en de feitelijke armoedesituatie in Caribisch Nederland. Het CBS werkt aan cijfers over inkomensontwikkeling op Bonaire, Sint Eustatius en Saba. De minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft in 2012 een armoedeverkenning uitgevoerd. Kwetsbare groepen met een hoog risico op een leven in armoede zijn ouderen met alleen een uitkering op grond van de Wet algemene ouderdomsverzekering (AOV) BES, alleenstaande moeders en arbeidsgehandicapten, zo bleek uit deze kwalitatieve verkenning. Daarnaast heeft het Nibud in 2014 onderzoek gedaan naar de kosten van volgens hen minimale levenspakketten op Bonaire. Het niveau van de door Nibud berekende kosten is voor verschillende huishoudtypen ongunstig vergeleken met de niveaus van het wettelijk minimumloon en de uitkeringen. Een vergelijking met Europees Nederland is op basis van deze gegevens niet goed mogelijk. Na 10 oktober 2010 is door Nederland gratis onderwijs, collectieve zorg etc ingevoerd. Zie verder ook het antwoord bij vraag 8. 8 Op welke wijze krijgen mensen die onvoldoende middelen hebben voor bijvoorbeeld voedsel, kleding, elementaire voorzieningen of medicijnen, financiële ondersteuning in de vorm van toeslagen en bijstand? Hoeveel wordt daar gebruik van Pagina 14 van 21
gemaakt? En in welke mate is die ondersteuning voldoende om de nood te lenigen? Voor financiële ondersteuning kan een beroep worden gedaan op de bijzondere onderstand, die wordt uitgevoerd door het Rijk (RCN-unit SZW, ressorterend onder het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid) of op het eilandelijk armoede-instrumentarium. Met betrekking tot medicijnen geldt overigens een publieke zorgverzekering in Caribisch Nederland, die de kosten van door een arts voorgeschreven medicijnen dekt. Voor schoolgaanden in het primair onderwijs heeft het openbaar lichaam een verantwoordelijkheid op grond van de Wet primair onderwijs BES. Bij eilandsverordening dienen regels te worden gesteld met betrekking tot het verstrekken van voeding en kleding evenals het mogelijk maken van schoolvervoer voor leerlingen die zonder deze voorzieningen redelijkerwijs niet in staat zouden zijn de school geregeld te bezoeken. Daarnaast heeft het openbaar lichaam een wettelijke taak op grond van de Begrafeniswet BES. Buiten deze wettelijke taken hebben de openbare lichamen discretionaire ruimte om armoedebeleid toe te passen. Dit kan bijvoorbeeld zijn het subsidiëren van een maaltijdvoorziening, het tijdelijk vergoeden van stroomkosten of het vergoeden van een noodzakelijke woningreparatie (bijvoorbeeld bij lekkage). Cijfers over de inzet van de eilandelijke armoede-instrumenten zijn niet voorhanden. Bijzondere onderstand kan worden verstrekt voor uit bijzondere omstandigheden voortvloeiende noodzakelijke bestaanskosten. Deze voorziening staat ook open voor niet-onderstandgerechtigden, zoals ouderen met een AOV-uitkering. De belangrijkste kostenposten waar de RCN-unit SZW vanuit de bijzondere onderstand een tegemoetkoming voor verstrekt zijn op dit moment: schooluniform en schoolbenodigdheden (voortgezet onderwijs), babybed, bedmatras, kosten medisch dieet, watervoorziening (betalen achterstallige factuur) en witgoed (koelkast, gasfornuis of wasmachine). Over 2015 ging het om totaal 300 toekenningen door de RCN-unit SZW. Met de geboden ondersteuning kan de meest prangende nood worden gelenigd. Voor wat betreft de onderstand is hierbij vooral de hardheidsclausule van belang, op grond waarvan op grond van zeer dringende reden zo nodig buiten de geldende kaders bijzondere onderstand kan worden toegekend. Dit neemt niet weg dat er behoefte is aan verdergaande verbreding van de toepassing van de bijzondere onderstand. Aanwending van een deel van het in het Meerjarenprogramma Caribisch Nederland 2015-2018 7 genoemde bredere pakket van 300.000, maakt dat mogelijk. Als gevolg hiervan is het aantal kostensoorten waarvoor (op grond van de daartoe strekkende beleidsregels) bijzondere onderstand kan worden verstrekt, per 1 januari 2016 uitgebreid. Daarnaast is er geregeld overleg met de openbare lichamen over de mogelijkheden om vanuit het eilandelijk armoedebeleid burgers betere ondersteuning te bieden. Intensivering van het eilandelijk 7 Kamerstukken II, 2014/ 15, 34 000 IV, nr. 44 Pagina 15 van 21
armoedebeleid gebeurt in de praktijk veelal vanuit de door het Rijk beschikbaar gestelde middelen integrale aanpak (Tijdelijk besluit bijzondere uitkeringen integrale projecten BES). Vanuit dit budget is voor 2016 6.134.000 beschikbaar, waaronder de 600.000 armoedemiddelen vanuit de boedelscheiding SVB Nederlandse Antillen (in 2016 tot en met 2019 jaarlijks 2.256.000). 9 Kunt u voor een aantal standaard huishoudens voor alle drie de eilanden op een rijtje zetten welke gemiddelde kosten aan basisbehoeften en -voorzieningen zij hebben, en hoe deze zich verhouden tot het gemiddelde gezinsinkomen? Hoe verhouden die plaatjes zich tot Europees Nederland? Het CBS noch het CPB maakt een aantal kostenplaatjes voor standaard huishoudens. Dat gebeurt niet in Europees Nederland en evenmin in Caribisch Nederland. 10 Welke lopende onderzoeken naar de stand van zaken van het voorzieningenniveau op de drie eilanden vinden momenteel plaats? Wanneer kan dit voorzieningenniveau volledig worden vastgesteld? Behoudens de informatie uit een aantal relevante statistische trajecten van het CBS (zoals de eerdergenoemde inkomensstatistiek) loopt er geen specifiek onderzoek naar het voorzieningenniveau. Per departement en ook afzonderlijk beleidsterrein wordt invulling gegeven aan het begrip voorzieningenniveau en vindt regelmatig onderzoek en evaluatie plaats. Zo is in 2015 onderzoek gedaan door Ideeversa, voor zover het gaat om eilandelijke taken. 11 Is het een bewuste keuze geweest om voorafgaand aan de transitie geen feitenvaststelling van het toen bestaande voorzieningenniveau te doen? Wat zijn de redenen dat de afspraken over de gewenste normen, gemaakt tijdens het Bestuurlijk Overleg van 31 januari 2008, niet zijn nagekomen m.b.t. sociale zekerheid en veiligheid? Voor onderwijs is een feitenvaststelling door de Inspectie van het Onderwijs gedaan in 2008. Het voorzieningenniveau voor onderwijs is bepaald op gelijkwaardigheid als in Europees Nederland. Op het terrein van sociale zekerheid zijn op 18 oktober 2010 bestuurlijke afspraken gemaakt over startniveaus, waarbij het streven is uitgesproken om bijvoorbeeld het minimumloon in de toekomst te verbeteren, naar gelang de economische draagkracht en ontwikkeling. Nadien zijn door de achtereenvolgende bewindspersonen van SZW met de eilanden nadere afspraken gemaakt, de meest recente in juni 2015 over onder meer het verhogen van het wettelijk minimumloon per 1 januari 2016 (zie antwoord op vraag 14). Een vergelijkbare ontwikkeling heeft ook plaatsgevonden op andere beleidsterreinen. Om ook vooruitgang te boeken op departementsoverstijgende onderwerpen (zoals economische ontwikkeling en armoedebestrijding) is in de CN-week van 2015 een meerjarenprogramma afgesproken met de bestuurscolleges. 12 Kunt u aan de hand van cijfers weergeven in welke mate hoge inkomens en bedrijven op de eilanden hebben geprofiteerd van Pagina 16 van 21
het nieuwe fiscale stelsel, en de overige, lagere inkomens niet? Wat was de motivering hiervoor toen deze keuze zo werd gemaakt? Bij de uitwerking van het nieuwe fiscale stelsel dat na de transitie van toepassing zou worden op Bonaire, Sint Eustatius en Saba is zoals ook in de rapportage van de Commissie Spies is aangegeven beoogd om een eenvoudiger fiscaal stelsel te creëren met minder administratieve lasten, lagere uitvoeringskosten, verlaging van de directe belastingen, verhoging van de indirecte belastingen en een (beperkte) verschuiving van de lastendruk van inwoners naar niet-inwoners. In dat kader is er met instemming van de toenmalige bestuurders van Bonaire, Sint Eustatius en Saba onder meer voor gekozen om de gedateerde en moeilijk uitvoerbare Nederlands Antilliaanse winstbelasting te vervangen door een vastgoedbelasting en een opbrengstbelasting (vergelijkbaar met de Nederlandse dividendbelasting op uitgedeelde winsten). Uitgangspunt daarbij was dat deze omzetting van de oude Nederlandse Antilliaanse belastingen in de nieuwe Caribisch Nederlandse (rijks)belastingen op macro basis grosso modo budgettair neutraal zou uitpakken. Voor individuele belastingplichtigen kan het wel zijn dat de vastgoedbelasting tot een hogere of lagere belastingdruk heeft geleid dan de oude winstbelasting. Hotels die voorheen onder een tax holiday of een bijzonder (verlaagd) tarief (2%) van de winstbelasting vielen en die nu vastgoedbelasting betalen kunnen als gevolg van het nieuwe fiscale stelsel een lastenverhoging hebben ervaren. Bedrijven met een relatief hoge winst die voor hun bedrijfsuitoefening kunnen volstaan met onroerende zaken met een beperkte waarde kunnen echter een lastenverlichting hebben ervaren. Wat betreft de effecten van het nieuwe fiscale stelsel voor lage en hoge inkomens verwijs ik in eerste instantie naar de brieven van de minister van Financiën van 17 augustus 2010 en 4 oktober 2010 (TK 2009/2010, 32.189, nrs. 13 en 22) waarin voor diverse voorbeeldhuishoudens de verandering van het netto inkomen als gevolg van de introductie van het nieuwe fiscale stelsel in beeld is gebracht. Na de introductie van het nieuwe stelsel zijn via de Belastingplannen voor 2012, 2013 en 2014 echter diverse lastenverlichtende maatregelen getroffen. In dat kader heeft onder andere een (forse) verhoging van de belastingvrije som, de ouderentoeslag en de kindertoeslag plaatsgevonden. De kindertoeslag is per 1 januari 2016 vervangen door een kinderbijslag. Cijfers over de mate waarin lage en hoge inkomens hebben geprofiteerd van het nieuwe fiscale stelsel zijn, anders dan in de hiervoor bedoelde brieven, niet beschikbaar. Wel plaats ik daarbij de kanttekening dat de in deze brieven opgenomen koopkrachtoverzichten gebaseerd zijn op een technische vergelijking van de tariefstructuur van het oude fiscale stelsel met de tariefstructuur van het nieuwe fiscale stelsel. Aan die vergelijking lag de veronderstelling ten grondslag dat belastingplichtigen hun belasting betaalden conform het oude stelsel en dat ze dat onder het nieuwe stelsel zouden blijven doen. Inmiddels is gebleken ook in de rapportage van de Commissie Spies wordt daar aan gerefereerd dat Pagina 17 van 21
het nieuwe fiscale stelsel door de Belastingdienst / Caribisch Nederland veel beter wordt uitgevoerd en toegepast dan dat het oude fiscale stelsel door de voormalige Nederlands Antilliaanse belastingdienst werd uitgevoerd en toegepast. Dat kan ertoe hebben geleid dat belastingplichtigen die in theorie voordeel hadden moeten ondervinden van de introductie van het nieuwe fiscale stelsel in de praktijk geen voordeel of zelfs nadeel hebben ondervonden omdat men onder het oude fiscale stelsel niet of niet volledig aan de toen geldende fiscale verplichtingen voldeed. 13 In welke mate klopt het dat de Belastingdienst/CN te weinig discretionaire bevoegdheden heeft? Hoe vaak zijn die de laatste vijf jaar gebruikt? Onder het oude Nederlands Antilliaanse fiscale stelsel had de belastingdienst een (te) ruime discretionaire bevoegdheid die (te) veel ruimte bood om één of enkele belastingplichtigen anders te behandelen dan andere belastingplichtigen die in gelijke omstandigheden verkeerden. Een dergelijke situatie werd ongewenst geacht. In verband daarmee is er bij de uitwerking van het nieuwe fiscale stelsel van Bonaire, Sint Eustatius en Saba bewust voor gekozen geen discretionaire bevoegdheid (meer) toe te kennen aan de Belastingdienst / Caribisch Nederland. Uitgangspunt was, en is, dat het nieuwe fiscale stelsel op basis van de geldende wet- en (lagere) regelgeving voor een ieder op gelijke wijze moet worden uitgevoerd en toegepast omdat net zoals in Europees Nederland ook in Caribisch Nederland eenheid van beleid wordt nagestreefd. De afwezigheid van discretionaire bevoegdheden van de Belastingdienst / Caribisch Nederland betekent evenwel niet dat men geen enkele speelruimte meer heeft bij het uitvoeren en toepassen van het fiscale stelsel. Enerzijds omdat men telkens op basis van specifieke feiten en omstandigheden van afzonderlijke belastingplichtigen zal moeten beoordelen of en zo ja op welke wijze de geldende fiscale weten regelgeving zal moeten worden toegepast. Anderzijds geldt dat ingeval men bij de uitvoering en toepassing van het fiscale stelsel knelpunten ervaart, deze knelpunten bij het ministerie van Financiën kunnen worden aangekaart zodat deze knelpunten daar waar nodig en mogelijk via aanpassing van wet- en regelgeving kunnen worden opgelost. Wat dit laatste betreft is de rol van de Belastingdienst belangrijker anders geworden dan in het verleden. Men heeft geen directe discretionaire bevoegdheid meer om uitzonderingen te maken voor één of enkele belastingplichtigen, maar wel om relevante wijzigingen voor te stellen die van belang (kunnen) zijn voor alle belastingplichtigen die in gelijke omstandigheden verkeren. 14 In hoeverre dekt het minimumloon het kunnen voldoen aan basisbehoeften en basisvoorzieningen in Caribisch Nederland? Een vastomlijnde definitie van wat het niveau van basisbehoeften en basisvoorzieningen in Caribisch Nederland is, ontbreekt. In hoeverre het (wettelijk) minimumloon toereikend is, is op dit moment niet vast te stellen. De regering deelt echter het beeld dat uit de evaluatie naar voren komt, dat huishoudens met een inkomen rond het niveau van het Pagina 18 van 21
wettelijk minimumloon moeite hebben om rond te komen. Voor gezinnen met kinderen levert inmiddels de invoering van de kinderbijslag een bijdrage in het bestrijden van de kosten van het bestaan. Bovendien wordt ingezet op verhoging van het wettelijk minimumloon waar mogelijk. Op Saba is per 1 januari 2014 al een extra verhoging van het wettelijk minimumloon met 6,1% mogelijk gebleken en per 1 januari 2016 komt daar nog eens 6,5% bij. Voor Sint Eustatius bedraagt de extra verhoging per 1 januari 2016 4% en voor Bonaire 0,7%. Uitgangspunt is dat de economie de hoogte van het minimumloon moet kunnen dragen. De verhoging per 1 januari 2016 is dan ook op daarvoor geëigende onafhankelijke statistische informatie gebaseerd (inkomensstatistiek). 15 In hoeverre is het bestaansminimum gegarandeerd voor mensen die een uitkering of bijstand hebben? In de bestuurlijke afspraken die voorafgaand aan de transitie (overleg d.d. 18 april 2010) met de vertegenwoordigers van de eilanden zijn gemaakt is erkend dat er, evenals voorheen, een verschil bestaat tussen de vastgestelde uitkeringen en het wenselijk niveau van de behoeften van bestaan. Tegen die achtergrond is een gezamenlijk streven overeengekomen om het minimumloon, de AOV en de onderstand in de toekomst verder te verbeteren naar gelang de economische draagkracht en ontwikkeling. Het bestaansminimum is niet geobjectiveerd, maar aan het ontwikkelen van een ijkpunt voor de bestaanszekerheid wordt gewerkt (zie hierna het antwoord op de vragen 20 en 23). 17 Hoe vaak komt het op de eilanden voor dat mensen recht hebben op een sociale voorziening of uitkering, maar daar ten gevolge van bijv. gebrekkige communicatie en toegankelijkheid, geen gebruik van maken? Het is niet goed mogelijk om het niet-gebruik in aantallen te duiden, immers het gaat om mensen die voor het uitvoeringsloket van de voorzieningen buiten beeld zijn. De indruk is dat niet-gebruik het meest voorkomt bij de algemene en bijzondere onderstand. Daarom is er de afgelopen periode al extra energie gestopt in het bereiken van mensen die mogelijk in aanmerking kunnen komen, zoals via flyers, radioprogramma van de Rijksdienst Caribisch Nederland en door een actieve benadering (gericht op burgers in probleemsituaties) vanuit het openbaar lichaam Bonaire in het kader van de wijkaanpak. Dit heeft al tot een aanmerkelijke stijging van het aantal toekenningen geleid. Per 31 december 2015 waren er in Caribisch Nederland totaal 463 onderstandgerechtigden, terwijl dat er een jaar eerder nog 423 waren en op het zelfde tijdstip in 2012 en 2013 resp. 253 en 343. De RCN-unit SZW zet, in nauwe afstemming met de openbare lichamen, de inspanningen gericht op het terugdringen van niet-gebruik voort en zal deze waar nodig intensiveren. 18 Hoeveel kost het om deze mensen actief te benaderen en hen met terugwerkende kracht alsnog de tegemoetkomingen te geven waar zij recht op hadden? De RCN-unit SZW beschikt over een budget uitvoeringskosten waarmee Pagina 19 van 21